장음표시 사용
81쪽
το Institutisnes m negotia ad vitae necessitatem ti jucuriditatam requisita inter se partituros . f. 39. Qiiodsi porro perpendamus, maximam generis humani partem vitiis indulgere nec ab aliorum offensa sibi temperare, nisi effraenis licentia & audacia vi coerceatur; naud minus dissiculter intelligemus , singulas domus sbimetipsis non lassicere ad defensionem sui . Plures igitur in unam societatem coalescant necesse est, ut ab hostilibus aliorum insultibus tuti sint. s. 39o. Hominum ingens multitudo in societatem coalescens, ut conjunctis viribus commune bonum promoveant, & contra hostiles aliorum insultus sese defendere queant, Respublica appellari solet. S. 39I. Patet adeo Rerumpublicarum necressitias 1.38s. 39O. . . ' ig. 392. Immo exinde satis abunde perspicitur finem, Reip. esse salutem communem & securitatem seu tranquillitatem 3.9T. Onton). S. 393. Atque adeo lex suprema reipublicae haec est: Fac quae salutem , es' tranquillitatem Rei'. promo-
Uent; omitte , quae utrique contrariantur f. 276.). g. 394. Consequenter in republica actiones non amisplius aestimandae sunt intuitu singulorum, verum etiam
f. 39 . Atque adeo in Rep. injustum esse potest, quod
in statu naturali erat licitum. 3. 396. Ferendum ergo in Rep. non est, quod saluti & tranquillitati publicae repugnat S. 393.
g. 397. Immo si quis contraria agat, vel agenda omittat: omnino danda est opera , ut vel ad meliorem
frugem reducatus, vel si quidem id fieri nequeat ad eum statum redigatur, quo saluti & tranquillitati publicae officere amplius nescit 9. 27 . . f. 398. Ponamus, bonum singulorum privatum cum publico collidi; publicum praeserendum esse privato nemo non concedet b. 277. . s. 399. Similiter si salus civium seu membrorum Rei p. cum saltite exterorum collidatur ; cives exteris
sunt praeserendi g. 278. . s. Mo, Plures autem respublicae singulas personas in
82쪽
Juris naturans. Trnatu naturali degentes repraesentant. Quamobrem inn- tua earundem erga se invicem officia coincidunt cum ossiciis hominis erga alios: id quod etiam exinde liquet, quod respublicae sint societates S. 9o.279. . f. cloi. Quoniam Resp. ideo introductae , ut homo unusquisque ossiciis lege naturali prae tis rectius 'satis tacere possit g. 388.39od: in republica constituenda& administranda operam adhibeamus necesse est, ut ad satisfaciendum obligationi naturali proni juviatur, nec ab aliis impediantur; immorigeri autem vi adigantur, ut minimum externorum actuum cum lege naturali sit
s. a 2. Abunde itaque apparet, quod juris naturalis di Philosophiae moralis multus sit in Politica usus. f. 4 53. Ut fine quaesito potiri liceat, certis personis deleganda est cura disponendi circa ea, quae ad comis nunem salutem& tranquillitatem necessaria sunt 1.3sad, ceteris spondentibus, sese facturos, quae ab ipsis eo fine praecipientur. is. O . Illi dicuntur imperantes , hi parentes ; illi magistratus , hi subditi.
9. O . Pactum consequenter intercedit inter imperantes atque Parentes, quo illi promittunt, omnem curam sese adhibituros, ut, quae ad salutem dc tranquillitatem publicam spectant, scrutentur Zc reperta exequantur; hi autem vicissim pollicentur, sese facturos ea, quae ipsis commoda judicabuntur cf. Io60. s. qo6. Pacta quoniam servanda sunt, quae legi nais . turali minime repugnant S.I36. ; pactum autem, quod inter imperantes & parentes Fclos. intercedit , ipso jure naturali exigitur f. imperantes in administranda republica omnia ad salutem & tranquillitatem publicam dirigere ; parentes facere 'tenentur , quae ab illis praecipiuntur I. v . - s. γ' Cura administrandae reipublicae vel uni vel pluribus committi potest , & quidem vel absolute, vel sub certis conditionibus: unde diversae rerumpublicarum
formae resinant. l . A 'b.M8. Imperantium cum si curare ea, quae ad sal
tem & tranquillitatem publicam spectant s. s. r iidem
83쪽
a Dinturiones non modo nota debem media, quibus salus litas publica promovetur; verum etiam constans & pe petua eorundem sit voluntas , nihil quidquam iaciendi . vel praecipiendi nisi quod huic fini inservit.
s. s. Ergo imperantium quoque est, essicere ut leagum naturalium custodia vigeat in republica ε. Ur . . s. Aio. Legum naturalium euchodia obtinetur summum bonum I.7o. Phil. pr. anim)r imperantes itaqus summum subditorum bonum intendant Is . . s. qir. Necesse igitur est, ut omnia dirigant ad selicitatem subditorum gula. FbH. m. univJ. I. 4Ia. Cum ergo ex felicitate subditorum volupta tem percipere debeant F. Iao. Ioa. s . 'H,οί. ; eos amare tenentur FHI .Hschol. . f. qI3. Quemadmodum parentes id agunt, ut liberi actiones suas legi naturali convenienter dirigant I7. s& curant, ne iis desint ad vitae necessitatem&jucunditatem necessaria θ.i ita similiter imperantes curam gerunt ut subditis legum naturalium custodia sanis
dia habeatur & ne iis desint ad vitae necessitatem & jucunditatem necessaria θ.s 880. Imperantes igitur se habent ad subditos, sicivi parentes ad liberos. s. qiq. Simili modo evincitur, imperantes esse ad suta ditos, scuti patremfamilias ad domesticos. s. is. Quae igitur de officiis parentum erga liberos 1.33l θ: seqqJ, nec non de Misiis patris- familias erga
dometticos &s . , praecepimus: ea quoque haud difficulter ad imperantes applicantur. s. io. Similiter, quae de ossiciis liberorum erga parentes, & domesticorum erga patremfamilias dicta fuere, ea ad subditos applicanda sunt. s. r 7. mi opinantur, parentalem respectum non em venire imperantibus, legislatorum personam tuentibus,
per ea, quae inserius demonstranda veniunt; illi oppido falluntur. Quoniam enim parentes liberis praecipiendi facultatem habent, quae ipss com moda videntur .3 IA. & ne irritum si imperium , eos quoque obligare eossint, sive poenis, sive praemiis; parentes quoque liberis ferre possunt leges, immo actu serunt G.23. Phil. pr. unis. . Atque eodem modo evincitur de patresamilias. Etsi a
84쪽
Juris natae am flam parentes non nisi liberis , nee paterfamilias nisi in
domo sua leges ferre possit e respectus tamen parentalis hoe ipso minime tollitur imperante, quoniam idem non nisi in re iblica, cujus fasces tenet , leges serre valet.
de Repabliea eonstituenda. v N republica constituenda adhibenda est opera, ut proni ad satisfaciendum obligationi nat rati juventur, minime autem 'ab aliis imp diantur in praestandis caciis e immorrgeri eontra vi adurantur, ut minimum actunm externorum eum lege naturali contirmitatem observent N. Mi0. Quamobrem ea it uuenda sunt, quae non modo mediorum vicem praestant, officia sua adimeleturis, verum etiam ipsamo torum executionem facilitant; tum etiam obligatio eiwilis introducenda , ubi naturalis non lassicit ad meracendos actus saluti , & eranquillitati publicae adversos F. mo.
g. 4is. Tanta hominum multitudo in societatem eoaiestat in republica, quae conjunctis viribus promovendo bono communi dc dinnsoni adversus insultus hostiles par est s. Curandum itaque, ne numerus 'su ditor 1 minor st, quam qui scopo sufficiat. s. qao. Neque vero serendus est justo major, ned sint ob multitudinem nimiam ad vitae necessitatem dc jucunditatem necessaria; eum inde plura emergant f luti incommoda, immo & tranquillitati publicae adversa, quae sigillatim recensere nimis seret prolixum . In republica nimirum ferenda non sunt, quae saluti de tranquillitati publicae contrariantur. λ'ar. Respublica societas est s. 3so. , a societate autem eum damno ceterorum discedere minime licet ergo nec in republica ferendum, ut quisquam cum damno reipublicae ex eadem discedat. F. 322. emadmodum itaque damnum resarcire ten tur , qui discessu suo a laetetate illud dedit ceteris 6.a6sd; ita similiter ad damni rini tutionem tenetur, qui ex re
publica discinum instituit, si quod inde emergit.
85쪽
. Incumbit homini parare victum & amictum
ad vitae necessitatem, jucunditatem atque decus FH dis q. a. 3J, una cum habitatione commoda G. q. . , adeoque opes ei fini necessarias 3 6o.). Prima igitur in
re pubi . cura sit, ne deficiant bona naturalia ad victum, amictum atque aedes necessaria, dc ut subditi proventum honorum naturalium iitdustria & labore promoveant, ex iisque tanquam materia artificialia essingant, sive in usus proprios, sive in usum commerciorum , aliunde lucraturi, quae patrium denegat solum.. 3. 424. Nemo victum & amictum ab alio petat, qui proprio labore eundem sibi parare valet 6.8r. , inam omni homini laborandum, nemini otiandum; si quis vel fuerit ditissimus F. 67. . Curandum itaque in republ. ne dest labor laborem quaerentibus , pretiumque labori statuendum, quod vitae, victui & amictui congruo parando sufficit; minime autem serendum , ut otio dinsuant quibus vires ad laborandum suppetunt fclis. . s. qas. Homo unusquisque ot Deum g. i a. , & semet
ipsum qua animam , corpus atque statum externum
1. 29. , porro boni malique discrimen, eaque omnia, quorum in suo vitae genere notitia prodest, cognost re debet g. 3 . . Curandum itaque in republ. ut incolae de Deo ipsusque cultu instituantur, animique eorum omni reliqua notitia imbuantur , ad quam obligantur s. Is . . A s. q26. Et quoniam illi, quibus a Deo concessa est saeuitas , veritates ad vitam utiles investigandi, singulari quadam ratione ad eas eruendas obligantur s. 2O. ein republica ingenia eminentia quoque juvanda sunt , ut scientiis ac artibus perficiendis cum fructu vacare
queant.. ,.q27. Parentum ea est cura , ut liberi habitum ac quirant satisfaciendi ossiciis , cum erga Deum, tum emga semetipsum, tum erga alios s. 337. , di ut ad certum vitae genus destinentur atque ad idem praeparentur F. 313. . Quamobrem in republica cura gerenda est , ut liberi absque sumtu, parentibus oneroso , in- Rituantur , atque ad futurum vitae genus praeparentur
1. qi8. ; item ne illi negligantur, quorum educati
86쪽
Jaris natu ratis. 7 ueni sumtus nρcessarios suppeditare nequeunt parentes F. sa. . g. 28. Eam sibi homo conelli et persectionem, ut non
appetat nisi vera bona , nec aversetur nisi vera mala dc ut appetitus sensitivus atque affectus cum rationali tandem veluti sponte consentiant f.qo. , conis sequentAr virtutem colat c .q9. & seqq. 2 hid. pr uniq=. ,
vitium fugiat necesse est Non postrema ergo in republica sit cura , ut non modo liberta primis incunabulis ad virtutis culturam & vitiorum sugam adducantur; verum etiam, ut adulti in virtutis tramite contineantur, & a vitiorum deviis anfractibus retineantur g. i8. . s. q29. Nemo est laedendus 6.93. , damnum verod tum restituendum 9. 97. . Curandum ergo in republica, ne quis alterum facile laedat, & ubi quis damnum dederit, ad ejus restitutionem adigatur F.427. . S. Io. Quoniam contractibus laesones facillime irrea punt, Vi eorum quae cap. 7. de iisdem demonstrata dedimus; nec validus contractus est, ubi alter contrahentium vel dolo, Vel metu ad contrahendum fuerit induis ctus g. i8 . : in republica, quantum datur cura gerenda est, ut contractus legitime celebrentur,. di illegitia mi publica auctoritate rescindantur. g. II. In nonnullis contractibus, veluti in contractum uiui, piospiciendum est securitati g. 22 I. . Quamobrem cum hic privatis facillime imponi possit: publica de eadem statui debet autoritate i. I 8 d. I. 432. Homo vitae pericula evitare obligatur g. 3J, atque sanitatem g. 46. membrorumque integritatem tueri g.47. ; immo cavere, ne in morbos incidat, re ubi morbo laborat, ut sanitati pristinae restituatur 1 . .
Curandum ergo in republica, ne quis in Vitae pericula incurrere , sanitatisque atque membrorum integritatis jacturam facere possit, & ut praesto sint media, morbos, quantum datur, avertendi, & curandi eos, quos
. q33. Nemo sibimetipsi manus violentas inserat f. q. , immo nec inserat alteri g. 8o. . Quamobrem Hec autochiria, nec homicidia in republica 1.
87쪽
Iistitutis es adeoque nec injuriae, homicidiorum causae, tolerari
possunt. s. 34. Immo cum labore nimio sanitati ae vitae insidiae struantur; nimis quoque in republ. labor minime tolerandus F. 43s. Hominis est, in administrandis opibus id ag re, ne quid erogetur, nisi ossiciorum erga se atque alios gratia, inprimis etiam, ut futurae olim necessitati prospiciatur G.7od: ferendum itaque in republiea
non est, ut quis contra ossicia opes consumat, nec futurae olim necessitati prospiciat qig. . Cum stipem emendicare non liceat nisi egentibus 1.2 3. i nec in republica tolerandi sunt mendici otii dulcedine ad me seandum allecti.
s. 437. Neque serendum porro est, ut petantur ese mosynae ampliores, quam quae vitae necessitatibus su ficiunt. s. 433. Quamobrem nec perpetuae esse debent, ubi extraordinariae casui extraordinario lassiciunt.. F. 439. Cum in republiea otiosi homines tolerandi non sint, operisque tale statuendum sit pretium, ut labore victus de amictus ab hominibus sanis & virium integrarum parari queat Ἀ-27. ; non levis sit cura,
quae in reconomiam ruralem, rem inprimis agrariam& pecuariam impenditur; quo pertinent ea, quae jam supra de bonorum naturalium & artificialium multiplicatione praecepimus f. Mo. Ebrietas mater est multorum malorum, cum
homines inde fiant morbis obnoxii, & ad obeunda n otia inepti, opesque inutiliter prosundant, immo sinpius alienas dilapident, & sexcenta alia damna hoc eκ vitio propullulent; ideo nec ea in republica impunis esse debet. S. MI. Homo domicilio opus habet ad res suas eust diendas, negotia obeunda, cibos praeparandos, corpus lata sum somno reficiendum, & se contra tempestatis injurias tutum praestandum. Curandum ergo est in republica, ut aedificia excitentur firma, utilia de pulchra , juxta architectorum leges; inerimis vero, ut sumtuum in aedificando
profusio, ex incuria & lubidine architectorum & fabrorum a
88쪽
Justis naturalis. Deum, aut fastulandatorum resultans, coerceatur: conis
ferantur quae in specimine arebitecturae eruitis ad polia eleam applicatae de cura principis circa aedificia pleni
s. 4 a. Si dubitaveris, pulchritudinis seu ornatus quoque havendam esse rationem , cogitandum est, I. quod, i eodem sumtu exstrui possit aedificium venustum, qui iaminus venustum impendendus; rationi consentaneum sit, ut illud huic praeseratur: z. quod aedificia venusta voluptatem creent transitoriam quidem , sed minus nocuam, ut adeo felicitatem hominis adaugeant s. 72. pr. uni v. i. 3. quod autoritatem concilient posse ribus pra
sertim apud vulgum sensuum judicio stantem: q. quod urbes quoque reddantur splendidae di hominum de saadaugeant opinionem. Taceo alia, quae hinc nascuntur reipublicae commoda.
6. 3. Quoniam vero ipsa in universum sensuum ob lectamenta innocua selicitatem hominis ingredi tuequemadmo him demonstratum dedimus N. 72. Phil. 'pri'univ. i. de sensuum quoque oblectamentis innocuis creanis
dis ut sollicitus sit qui reipublicae salutem curae cordiaque habet , dubitare nequit 1.393. . F. - . Unusquisque hominum alterum honore, quo se divium reddit, prosequi jubetur s. so. . Quoniam vero solius intelligentis est eundem diserre alteri, non intelligentium vero non admittera quidquam eidem adversum f. ); in republica excogitandi sunt honorum tituli & praerogativorum jura concedenda iis, qui h noribus digni aestimantur de sunt. s. - . Cum etiam par st, famam adversus eos tueri, qui eidem insidiantur s. 7. ; istiusmodi insidiae impepublica plane non sunt serendae JHi 8. . s. με. Immo quia nemo laedendus est ε'3.3, mlto minus serendum est in republ. ut unus subditorum
s. - . Publica ergo in republica cura cum si tueri famam subditorum, & quascunque injurias ipsis illatas vi dicare N.- .436. rvindictae privatae nullus concedi potest locus, praesertim cum vindicta propria , ob affectus ima petum vehementiorem s. Isti limitibus hon
89쪽
rs Institutisus non contineatur suis, ut laesiones eaedem non finia tur, sed multiplicentur . . . s.-8. In public. autem vindicta ut lubenter aequie scat laesus, non modo publica autoritate ipsi satisfieri, verum etiam caveri debet, ne an in adversionem publicam expertus, ad vindictam privatam redeat. CAP. . VIII. De legibus civilibus. Um in republ. omnes, qui obligationemna j turalem insuper habent. vi adigendi sint, ut minimum actuum cum lege naturali studeant externae conformitati s. AI 8. ι i leges naturales , quibus achiones saluti & tranquillitati publi- cd: Rdversae prohibenturi , Im,va obligatione muniendae
s. Aso. Poenarum & praemiorum constitutione introducitur obligatio I. r. Pbil. pr. univ. : leges itaque na- Iurales nova obligatione muniuntur, i si poenae transgressoribus , praemia cultoribus decernuntur. . s. qs I. Connectendum adeo est aliquod malum, sivesqrporis sive fortunae, cum transgressione legis, quod sit motivum actionem legi adversam omittendi , 9. 39. Ph. pr. M iv.); cum custodia vero legum bonum quoddam, sive corporis sive fortunae , quod sit motivum actionem legi consormem committendi F.qo. Phil. pr. univ).
s. que a. Obligatio ista quae in republica introducitur, civUis appellatur. S. 6 3. Lex adeo civisis est, juxta quam subditus actiones liberas determinare tenetur, vi obligationis civilis b. I. . . s. 4sq. inamobrem Iex naturae transit in civilem , quatenus obligatione civili munitur J 4 3 . s.' s. Fieri subinde solet, ut legis naturalis custodia exacta in republica non habeat locum, propterea quod lites in judiciis multiplicarentur nimis fi protraherentur, immo dissicillime definirentur, ubi secundum imGm naturalem jus dicendum foret: in eo igitur casu Iex
90쪽
seκ civilis , id quod a jure naturali generaliter detentaminatur, ipsa mei specialiter determinat. Unde altera ratio prodit, cur leges civiles naturalibus supperaddendae. f. 436. Fieri quoque praeterea solet , ut in diversis ea si bus jus naturae diversimode actionem eandem deter minet, quam ad minuendam in judiciis litem constantixatione determinari praestat. Unde novus sons legum civilium prodit.
g. 4s . Atque in his duobus casibus posterioribus ,
legum civilium a naturalibus diversitatem quoque suadent earundem ad facta appli*ndi facilitas, dc quod parum tutum videatur , nimis multa arbitrio judicis
f. ques. Et si autem civiles leges a naturalibus subin de differre queant: haud quaquam tamen ob harum in- dispensabilem immutabilitatem π.2s. Phil. pr. univ. pia,
litandi sunt subditi ad faciendum ea , quae juri naturali repugnant; sed tantummodo permittendum eme patet, ut ab aequitate naturali subinde deflectant, qui obligationi natur ii non cedunt. F. 430. Atque hac eκ ratione judex in foro litigatu
ros movere nitauit; ut aequitati locum relinquant, antequam lis decerpatur.
g. 46o. Cum imperantibus cura salutis & tranquillitatis publicae commima sit, subditis autem obedientia gloria relicta 3. Oad; leges quoque in republica ferre nequit nisi is , penesiquem summum est imperium, s. q 7. .
I. 6 I. Quoniam vero summii imperantas , &qui ipsis a consiliis sunt, actionum indolem non semper perspiciunt, quantum ad earum cum salute & tranquillitate publica convenientiam dijudicandam lassicit ; leges a personis rerum, de quibus ferendae sunt, satis gnaris concipiendae sunt. f. q62. Ut autem vim legis acquirant , a summo imperante confirmandae sunt g. 6o. . s. q63. Patet itaque statuta quoque collegiorum dcvrtificum, ab artis peritis condenda, atque a summo imperante confirmanda esse G. 66 I. 462.).1.464. Quia nemo actious consor re potest legi, quam