장음표시 사용
121쪽
M DEpENsIONI g FIDEItate , nos maioresque nostros,ac fidem com- , munem iudicantes atque damnantes , usi
sunt: ut omnibus constet, quam digni sint qui hunc honorem obtineant. quod perspi-Cuum euadet, cum ostenderimus quam inique & improvide egerint ac processerint, summi iudicis ab illis inuasum officium exercentes. Id ut facilius intelligi possit, primo loco quid in idoneo iudice requiratur expli- Cabimus, certasque leges, quas ut iustitiam aequitatemque teneat in iudicio obseruare debet, perstringemus . deinde planum faci mus in aduersariis non esse ea,quae ad iudicis officium pertinent , nec illos recte iudicandi, legem ullam aut regulam quas omnes cuiuis iudici obseruandas ipsa ratio praescribit)hactenus obseruasse. 1 In primis igitur est necessaria legitima &ordinaria dicendi ius auctoritas, quam solus ohitini iudia Ponti X ' manus praestare potest. deinde eis si ra tanta sciencia quanta ad ipsius causis cogni- tionerri requiritur, est necessaria, ne insciti alteri partium iniuriam inferre compellat, aut certe ad id ansam praebeat. Quod facile
contingeret,si materiam,in qua controuersiqCardo vertitur,non melius intelligeret ac pomspectam haberet, quam ipsi litigatores: alioqui iudicis officium suscipere non debet , sed illud doctiori ac peritiori cedere.' Secundo
122쪽
C A p V T III. 87Secundo neminem capitali sentctia con-2
demitare debet, nisi prius cum audierit,illiq. purgandi sui locum dederit. Tertio tota caussa ei perspicienda, ac Vtru 3
usque partis itis exacte cognoscendum est, quod non ex narratione partis aduersae, sed Vtramque partem aut certe Vtriusque partis aduocatos, vel procuratores singulorum ius intelligentes audiendo intelliget.
Quarto temeritatem Vitet, caueatque ne hsententiam praecipitet ac secum antequam 'sententiam ferat, mature deliberet, rationes, probationes, iurisque declarationes, a singulis partibus exhibendas diligenter examinet. Nec utramque aurem alteri partium aut saccusatori praebeat, sed alteram reo seruet:& hac in re Alexandri Magni memorabile
sequatur exemplum, qui cum accusationem quandam audiret, alteram sua manu texit aurem,eamque totam atque integram se reo
seruare dixit. Adhaae caueat, ne in odium rei se ab a ccusatore patiatur abripi. hoc enim plerumque callidissimi quique Rhetores agunt, Vt in reum iudicis animum incitent δί inflamment. Q aod ubi erit factu, numqua iudex in altera partium ira odiove stimulatus, eius partis ius patienter audiet. Nam ut ait Catoὶ impedit ira animu, ne possit cernere Verum.
123쪽
88 DapENsIONIS FIDEI 7 P tema liberam viriq. parti audientiam concedat,in primitque curet, ne a se aurabalio nimis,aut quavis alia ratione, alteratra pars terreatur. Complures siquidem uictu impediti,nec verum libere audent dicere, Mnonnumquam de insionem suam deserunt. s Privati quoque in alterutram partcm aD sectus deponendi sunt. saepe etenim iudiciu humanum fauore peruertitur.' Nullum autem nisi noxium damnet: non filium pro patris, non patrem pro fili3:
non alterum pro alicrius crimine trucidet. nec in insontom aliorum eiusdem conditionis facinorosolum peccata derivet: quemadmodum si aliquis nobilis pro omnibus aliis nobilibus, aut mercator pro aliis mercatoriai, bus, damnetur. Sed anima, quae peccauerit, ipsa damnetur & moriatur, iuxta Domini
Hae sunt leges cuicumque iudici seruandae si secundum Deum, suam conscientiam, rectam que rationem ossicio suo fungi velit: nec ulla ex iis omnibus praetermitti potest, quin iustitia violetur, & altera partium assiciatur in iuria. Quae si in ceteris caussis se uandae sunt, quanto magis in ista, quae tantum habet grauitatis ac ponderis,ut in ca dia iudicanda errare,labi,fallere,cum animarum pretiolo Christi sanguine redemptarum ia-
124쪽
C AP vae ii I. 8sctura coniunctum sit. Qua in quaestione non agitur de lana caprina, sed de capite& de salute nostra ; non de vita aut mo te temporali, sed aeterna. Si igitur in aliis caussis falsum iudicare,cum iniuria & iniquitate coniunctum est; in hac quid aliud erit quam immane sacrilegium t cum enim agitur de vita & de salute animarum nostrarum,
pura simplicitas mental JUC Unceritas adhi- nimium istabenda est, doli vero ac fraudes, quibus vel O caussa obscurari, Vel iudex, cuius omne st dium esse debet, ut veritate detecta, mendacium climinetur, ne verum Videat, impediri solet, omnino remouendi. Sed tantum abest , ut in sacrosancta religionis ac fidei caussa diiudicanda supra dictas leges adue sarh obseruauerint Vt eas omnes simul praeterierint atque calcauerint: &aut contra id, quod ab illis ipsa ratio de aequitas postulabat, fecerint, aut aliis ut ita facerent plane persuaserint: quod iam perspicuum euadet,cum ilia maiorum omniumque sanctorum ecclesiae magistrorum condemnanda fide, quem morem ac ritum illi scruauerint, explicabu
125쪽
fulgerent, cause fidei cognitionem theologis is gitimis iudicibus ab ecclesia constitutis a Grunt , eamque cuilibet alteri e viago aetherse professionis tradunt; tametsi de ista indicare non aliorum , quam Theologorum Usecium in. C A p V T IIII.
I 3 i M v s in primis ad iudieis ossi
cium pertinere, Vtis satis peritus ac doctus sit, praesertim in ea arte ac disciplina, in qua controuersiae camdo vertitur; quam ut is planὰ cognoscat ne- . cesse est. praeterea illum duobus litigantibus in tali scientia doctiorem esse oportet. ad doctiorem namque controuersia deserri solet, ut stabilis ac fixa sententia reportetur. Q ' i Cum autem aliqui docti inter se dualibet de
rius arbitrio iudicioque submittunt , eum quem sibi iudicem deligunt, se in ea artes ipsis peritiorem esse tali submissione testat tur. Quis enim cum iudicem, quem se im- Aracho s. peritiorem arbitratur,non reiiciat ρ Anacham sis Scytha pliilosophus cum Athenas venisset, videretque opifices absolutissima quἔq. opera sua in publico proponere, Ut, quis eo
126쪽
rum esset praestantissimus artifex, populus iudicaret: Atheniensium errorem stultitiamque miratus est,qudd & illi populum eius artis de qua iudicabat ignarum iudicem ad mitterent, x ipse populus usqueadeo super biret, Vt in ea arte,quam non didicerat, iudicis partes sibi arrogans auderent ferre sente tiam. Magnae siquidem arrogantiae est, dum aliquis in re quam prorsus ignorat, iudicis officium sibi assumit, magnae stultitiae, ne diacam insaniae notam incurrui qui talem in iudicem accipiunt: ut si duo peritist imi medici , orta inter se aliqua de sua arte controuer sta, nescio quem alium, qui medicinae numquam dedisset operam . iudicem legeren*altat auo theologi cum, qui numquam theol giam attigisset; virum ne iudices illos, an Vcro cos, qui tales iudices sibi delegissent,ride-dos putares ρ Scitia esst illud Apellis, qui culm At lis. imaginem quandam scite pinxisset, edque in publicum prolata, sutor quidam accesssiet,
ut de illa sententiam serret: quidquid ille de
Calceis dicendum putauit, patienter audiuit: ubi autem ille de sit perioribus corporis partibus i ldicare coepit, Apelles id passus non .est , sed eum reuocans, ne sutor, inquit, ultra crepida. Quibus verbis hoc videtur dicere, unusquisque se intra suos limites contineat, nec quisquam de arte,quam non didicit, audeat
127쪽
deat iudicare. Nolibat ille sutorem de suae
imaginis tibialibus ferre sententiam,sed tantum de iis , quae ad artem sutoriam pertinebant. Ita pictorem de pictura, sartorem de hiis Ψ;. sartoria, pharmazopolam de pharmacis, m
et lassicum de urina, iurisconsilium de iure ac
usi. lcgibus, theologum de theologia, Veter num militem de bello; atque ita de aliis artubus, nisi ei, qui suae artis peritus est, credendum esse nemini. alioqui magna sequetur
confusio, si absque discrimine unusquisque
mittat falcem in niessem alienam. Felices,ntiis, ait Fabius, essent artes, si de iis soli artifices Ῥη0 iudicarent. In ciuilibus controuersis iudicescam prudentiam adhibere consueuerunt, ut si inter aliquos opifices, quemadmodum inter fabros, aemcntarios,pictores, & id genus, aliqua de re,quae ad illorum artificium pertinet, lis sorte exorta est,quosdam eius artis, te qua controuersia est, peritissimos, quorum consilio de ipsa caussa sentcntiam ferant, adhibendos putent. Ita itido, quamuis legum ac i uris peritissmus sit, tamen ca in controuersia, quae ad huiuscemodi artes pertinet, nisi pcritorum eius artis, de qua agitur, opinionem secutus, numquam sententiam pronunciabit.
Memini me audire doctorem Theologum cuidam consiliario, qui decreta antia
128쪽
CAPUT IIII. 9 quorum ac nouorum conciliorum recipienda negaret, propterea quod illa soli theologi confecissent,ad hunc modum respondisse: Si ita est, ut dicis, ergo Sἴ curiae vestrae decreta reiicienda sunt, quoniam a solis iurisperitis consecta sunt: SI ipsa toga, qua Uteris,deponenda est, quia soli sartores eam fecerunt, δίipsa calceamenta proiicienda sunt, quod sol si itores illa confecerint. Ipsi quoque domus tuae parietes diruendi sunt, quos soli caementarij erexerint. Sed cum in curia vestra decretum aliquod conficitis, cur non acceuitis theologos, medicos, pharmacopolas, sutores, ipsasque uxores vestras, Ut de communi omnium sententia decernatur ξ Tum Coni1-liarius, sane Theologos,inquit, rideremus, si in ciuilibus caussis aut legum controuersiis sententiam dicerent. Ita nec vobis mirum Videatur, ait Theologus, si plerosque vestrorum falsorum iudicum,cuiuscumque sint f cultatis, ridemus,cum eorum sutiles Vanas l. , sententias, ridicula decreta, seisia iudicia.opiniones absilrdas animaduertimus, quoties de theologicis controitersiis pronunCiare conati sunt. Et quemadmodum vobis mirum non videtur, si de vestris controuersiis iudicantes in errorem laberemur; ita nec mirum
cst, si complures iurisconsulti, qui sibi theologicarum quaestionum cognitionem nostra
129쪽
DEFENsIONIS FIDEI memoria vindicarunt, in varias haereses inciderunt. Quod fere iis accidit, qui suae vita ite artis lineas transilire conantur. Vnaquaequer, istis ars, disciplina,professio totum hominem de--α. siderat ; neque quisquam cst tam acuto ing nio praeditus, qui in omnibus artibus ac diasciplinis possit excellere . quas Omnes qui conatur amplecti, nullam tenet; fitque ei si- .milis,qui cum omnes artes profiteretur,nul- sucta es. lam nouerat. Nam ,v t Socrates ait: Unus via Earipiae . .num opus recte facit. & Euripides : Quam quisque nouit artem,hanc exerceat. Perspicuum est igitur, Deum omnia in unum aliquem non conferre,sed,ut ait Apostolus, di- uitiones gratiarum sunt, idem autem spiritus diuidens singulis prout vult. Sicut enim in
Rom. ix. Vno Corpore mulsa membra habemus , omnia autem membra non eundem actum ha
bent; ita δί in mystico Christi corpore,quod zphςs - cst ecclesia,sunt varia ossicia,diuersa r nisi ria, diuersa dona Dei, qui distribuit singulis prout vult. Cum ita disseruisset theologus, consiliario satisfecit; adco Vt COS, qui se con- ciliorum generalitina legitime coiigregato-
ω 'rum decietis ob caussam usque adeo Vanamt, iis . . ac frivolam subiicere nollent,grauitcr peccarc confiteretur. quorum auctoritati nisi mundus cedat, seseque si ibmittat, controuersiarum inter Christianos de rebus fidei
130쪽
C A P v T I I I I. 9I exortarum nullus umquam finis reperietur. Quis autem aptior iudex, quam uniuersale concilium auctoritate pontificis conuocatum, ad quod ex toto orbe terrarum crimditisti mi quique theologorum euocantur, Vide illorum consilio quaestiones omnes accotrouersiae, quae de illorum arte disciplinaque exortae fuerint, sopiantur Z qui talem l udicem reiicit,quem quaeso probabit Θ nisi sorte se ipsum, qui omnes reiicit atque improbat. Quid autem inhumanius, intractabilius,importunius eo hominum genere, qui conir uersiae, quam cum altero haben alicuius it
dicio finem imponi nolunt 8Sed ut ad propositum reuertamur, nullus in cotrouersiis disciplinarum,quas plane per- spectas non habet, iudicis ossicium sibi debet assiimere, presertim cum ex huiuscemodi disciplinis hominum vita aut corporalis aut aeterna pendeat. Est genus medicorum qui Eristi a. empirici dicuntur , qui cum medicime pra
uepta nesciant, eam tamen artem exercere
conantur. qui quam multis exitio sint, e . primi non potest. Ita Sc pharmacopolae complures plurimis exitio fuerunt. Tritum est a- Ο 1-pud Gallos vulgi sermone prouerbium: Aiuuene medico gibbosum coemiterium. In ciuitatibus autem bene constitutis nullus, nisi