장음표시 사용
91쪽
τε DE CONSCRIB HIS T. niq.sit,ex quo no appositegenuina,acpropriasignificat iο in mivus propria transferatur. s eas tantu deflexiones recesebimus,qua Uufrequetiores occurruleprima ess, quoties τox e propinquis rebus ad minus propinquas,proximas tame deflectitur , ut sunt translationes, asensibus, ad ani-
mu ietet ab his,qua cadunt siub sensum,ad ea, qua intellectu percipiuntum. Sic visus sensuu nobiliβ in potest adanimiι transferri,*t video Remis publica periculis undequaci obnoxiam,pro intelligo proslicere ero coniicere sic accepit Syrus merentianus: Ubucssapere, non quod ante pedes
modo est videre, sed qua sutura siunt prospicere.
Oculus ad mentem ita transfertur moluptas, es renata libido mitis oculos perstringit, nec etitum habet cu tirtute commertium. Audire ponitur aliquando pro obteperare, aliquando pro ILdem habere,aliquari etiam pro 'spicarissimilibus, it audio parentibus id est obedis,audio, sed caue ne me decipias,id est fide habeo, audio quid melint icta lachrima, id est' picor ab odoratu, merentius: O facio quid sibi Celint quod toties hac pertranstant,mtorve isthuc oculos conii-eiant d est deprehendo,ac cognosco. Demea apud eundem: Pritis olfecissem,qsam ille quicquam caserit;
92쪽
peris N nunquid patrisuboletZAb his Hassunt
corporis ad animum plerunt voces transferuntur,eti quando dicimus,candor animi tui , Vendor mentis, acumen ingenij, obtusium inteliam, cacum iudicium, ratione imbecillam, replerasaba,quo modo nihil est Uitatius,nihil antiquius apud Historicos, omne alios sicriptores. Pleruist transtitio ab animali rationIs experte ad animal rationisparticeps peti si dicamus Oratorem latrare. Terentius,quid ille gannis x equo Oce o in Pisonem;sic ad inius hanc orationem adhinnit, ut non magistrum virtutis, sied auctorem libidinis ase iliam inuentum esse arbitraretur. uandos ipsiummet bruti animantis nomeusurpamus,us quado Vpellamus aliquem, caecu vidu talpam, rapacem lupum, reuiasem tigridem fortem leonem, mitem agnu, fraudulentum mulpem. Hoc modo adulatorem dicimus cane, lasciuum Aoniam, libidinosium circum, sal cem passarem,loquacem graculum, timidia lepo- rem. sic ait Agitio Demea apud Terentiu tu au Iniem bule Asinoauscultas N Cicero Tisonesicissiectatur: istius impuris ima,ac inteperatissma Τ fpecudis cano,usordibus inquinauite oe i rar
quid nunc te sine ) litteras doceam,non offusest
93쪽
est me bis ,sed fustibus. E contrario sit plerum
mutatio , ut quando leonem appellamus severbum, vulpem perfidam,formicam parca prouidam,canem Uentatorem,apes Quirites, de
phinum fasum, lusciniam facundam,dipsadem
sontem, agnum mitem. Frequentius tamensumitur methaphora ab epythetis,eleganter enim dicemus asperum hominem ferreum a ricolam, feruentem iuuenem florentem puerumgelidum
pectus. Et ab animali translatio quos ducitur ad non animal, ut prata rident, ultat segetes, admirantur flua , parietes locuntur, semina currunt,sitiunt campi. Epitheton quoi ipsum
transfertur, ut iratum mare, minax tempestas, indignatus Araxis,raucus amnis,mite amomu,
nuntius Gctis Hesperustaris Iunonis nuntia cuius generis exempla sunt frequentius obuia, quami in eis scribendis tempus conteratur. Sumitur etiam methaphora ab inanimato ad inanimatum; potest enim vccabuia rei alicuius propria, aliqua similitudine transferri ; in his autem oportet iudicium adhiberi, ne rem verbis impropriis esseramus: quidam enim cum propriam sgenuina rei vocem ignorent,methaphoricam venautur,qua oratione obscura implicitam red
94쪽
LIBER PRIMVs odunt. Iudicio ergo,prudentia, studio, .rtes opus est, mitransationes ista gratiam,.styndorem in oratione habeant ivt si quis Ilvam scatere dicat, quod est fontium proprium, orationem fluere,quod est sumnum , fluctus undam negotior A, qua sunt pelagi; ansam prorrigere, id est occasione praebere,quod est amphora. Reciproca quos s mutua potest esse metaphora, quae communis
aeuitur si vero quando duae res apposite transs runtur, mi si dicamus pro gubernatore aurigam,s e conuersopro auriga gubernatorem , altu mare,caelum profundum: cum maiori ex parte etnius
dumtaxat eterbi essesoleat translatio, et uctuare segetes rectὸ dicimus: non eodem modo fluctus segetareus viderepro sentire probe ad animum transfertur, non ita sentire pro iidere dicemus; non possum hanc difficultatem attingere,pro scire
eleganter dicetur, scio vero merbum non ita ad corpus tran fertur: nes enim dicemus, onus hoc ferre nescio,nec ut mucro gladium notat, sic mucronem gladius ostendi quod tradit elegant Lme uuintilianus. Translatione itas et timurat, Lquanssi necessitatis caussa, saepe enim et propria desideratur ut ait Fabius inintil. Et tune inopia propria vocis cogimur per simili- ,
95쪽
' 8, DE CONSCRIB. HIS T. tudinem alias voces mutari,ut quando dicimus luxuriati segetes, prata ridere, potare vites, expurgare vineam, net enim voce alia id itasignificare possemus , unde initio, ubipropria deerat, natur eperit tropos. Transfertur vox praeterea,misignificantius aliquid exprimatur,ut inraustu. census ira,inflammatus cupiditate,Cicero: Omnes incenduntur ad studiagloria. Translatione
etiam utimur, quando orationis ornatum qua-rimus, ad quem illa pertinent,lumen orationis,
eloquentia flument ueris claritas,uirtutis spleIn Ox - dor uino Cicero Clodium gloria sontem voca Milo. ' uit. Idem,tas publicas pectes sociorum,militum
De pro' clades,publicanorum ruinas, prouinciarum va-Cohsui stitates, imperis maculas teneretis. Ide , hic tu In Som- Meudas oportet patria, lumen animi , ingenij, i0 4ςi' consilii tui. Vt mur etia methaphora, adgra-P'' uitatem ad euidentiam,adsublimitatem adfestiuitatem; ex quibus manifeste elicitur, eam, quam si ra improbauimus troporum di uitio Qisi nem qua recentioresseruntur mancam N immodi v pe=fecta extitisse iciosa aute erit translatio,sibi ' fuerit nimis dura , qualis fuit illa Solonis,qui iuesse po- terrogatus, uidua esset lex spodit aranea tela
96쪽
LIBER PRIMUS sibus puniri,in pauperes vero leges diligenti sim obseruari, erisolet in aranea tela,quasi quid leue est, retinet, lidum vero si quia forte inc derisorecissa tela pertransit. Ita Chilo unus e septemGracia sapientibus auis prudens Thilosophus.interrogati quidnam esset fortuna,respodit caecus medicust, quod omnes, qui se illi commiterent ,excaecaret. Vuod si aliquando necessitate impus riuscula utemur methaphora, his formulis loquendi eius duritiem quodammodo te perabimus ut sic loquar, ut ita dicam , mi sic mihi liceat loqui. Vitiosa etiam erit sordida methaphora, ut luxuriare se etes; Rempublica
stratam esse morte Camilli,s illa Virgilum
militudo. Rerum haec tantum alias inter caput extulit Eeeloni
Quantu lentastent inter viburna cupresii. Et merentianum illud: arrige aures Pamphis In An-le ; qua cum ad Jrdidum, Ium ad obscenum in telis m,audientium animos exsus itant. Vitio na. 4.sa quos erit, uerit maior,quam oporteat, ut
puer ferreus in studiis, maior significatur durities , quam ut de tenera pueri atate credi possit; melisis oe elegantius diceretur Uiduus in F diis.
97쪽
s , DE CONSCIUB. HIS T. diis. Vitiosa praterea erit dissimilis, cum laus methaphora in eo poti mum cernatur, quod cum re, cui accommodatur, aliqua assinitate similaudine copuletur qualis illa fuit Enni, qui casis fornices appellauit. Vitiosa tandem
erit, si fuerit crebra, aut si multa simul trans
lationes repetantur: nam ut temperatus methaphorae usus lucem,mornatum orationisolet --
ferre ,sic etiam nimis frequens fastidium parit: tenebrais infundit. dis etiam,quodpleruns est laude dignius at praestantius,propriis et livocabulis, quam nimium formulis methaphoricis siuescere. Uua omnia methaphora vitia recem Lib.3.de set Cicero Se qua late disseruimus, quod non exior x0r guam latina elocutionis partem methaphora μob asu bi etendicare etideatur. Antonomasia est nomi- Antono nis permutatio, ut si pro Achille Pelidem dicas: m βλ dio Iunone Saturninam: fit multis modis, pri-
rius eius mo quando patronimicum nome pro propriosuopud Ru mitur,tt Anchisiadespro AEnea; Saturnus pro
.s. ' Ioue, Petreia pro Daphnec, quod poetis reque t issimum esse solet, oratoribus rarum: quippe semel tantum legimus, Ciceronem sic fuisse locutum . Traeclara mehercule etox, s agna ista Lib. Io .darum gente seni entia: Isistoricia omnino inusi-
98쪽
' ' LIBE R PRIMVs. 83tatum. Secundo quando uniuerseum nomen ac
mox communis pro propria ponitur per quandam excellentiam,vt Poeta inter gracos pro Homero; inter Latinos pro Virgilio sic orator imter Latinos pro Cicerone; inter Vracos pro Demosthenei Apostolus inscripturas crapro Paulo apiens pro Salomone Tertio quando pro communi ponitur proprium , ut Cressus pro diuite; Numa pro religiosiori arquinus pro siverbo; ro pro Uranno Heliogabalus pro prodigo; Ulysses pro fraudulento fallaci; Hercules proforti; Marpro magnanimo Cato pro seuero; Graehuspro surioso;Lelius pro leni s placido , Phalaridespro crudeli Crassius pro locuplete,Tolicrates pro fortunato; Mnnibal pro zafro uerostratuspro ambitioso JDedalus pro ingenioso carus pro audaci, Hector pro prudenti; ore per pro insano Tantalus pro sitienti, Irus pro inope odrus pro paupere ' Cecropuspro genero'; Sardanapalus pro eforminato, molli: Venus pro pulchra i Diana pro intacta virgine: Ars des pro iusto, sincorrupto, kolim pro invido Momus pro mordaci; Epicurus pro torultatibus dedito. uarto quado patria nomina pro propriis usurpantur, S ut dialectici locutur, denomina
99쪽
s DE CONsCRI B: Η Isrtitia: ut Mantuanus pro Virgilio; Arpias pro Cicerone; Cypri des pro Venere: qua aliquando etiattributa ponutur,eti Siculus pro ingenioso: Pigmeus pro paruulo; Parthus pro feroci; Cretensis pro mendaci ; Tanus pro perfido ; Scytha pro insumanos racus pro astuto:aliquando etiam ipsa virtutum ac vitiorum attributa pro propriis sumuntur:vt pius pro AEnea;aduIter pro Paride; non raro apitheta, qua ex factis tribuuntur, pro his,quibus Iribuuutur, Wisrpamus, vi,qua do pro Scipione iacumantia,aut sartaginis expugnatorem Pro Annibale Scuti euembrem dicimus; vorani belli scriptorem dixit oratius, pro Homero:domesticum latrocinium dixit Cicero pro coniuratione. siuinto cum dignitatis nomen siumitur pro proprio; ut Romana eloquen Ita parens py OCicerone; Academica familia princeps pro Platone; Peripatetica disciplina auctor pro eAristotele; rigidus morum censor pro Cato- 'ne: Stoicafamilia pater pro kenone: voluptatis dessensor pro Spicuro. Sexto cum diffinitio poniturpro is no G scietia aqui,s iniqui , vel rerum recte administrandarum cognitio, pro Iurisprudentia; ars disserendi, pro Dialectica,missis effervescensero ira,Ouissius. Nec
100쪽
de leuis ambitio, perfusa gloria fuco. Pro
ambitione: IMagnaruse messollicitauit opu. Pro auaritia. Septimo, quando ponitur Eth mologia qua vocis rationem subtiliter explicat, eiuβ ori- Lib. I. e. ouem accurate perquirit, ut Fabius ait: ac ideo si Π x0'. sicerone nominis notatio dicta est ut os aureis, r'
pro Chrisi mo , sapientia studium pro Philosphia: sapientia studiosius pro Thil opho, quod
de meost tuum pro mutuo, homo cibo ventri deditus pro Parasito. Vettimo. cu aliquod insigne dictum, aut elogium, aut apophlegma, vel piratagema, opinionem etiam aliquam, vel sententiam loco dicentis collocamus, modo non obstruis
fasint, ais recondita, stdprastanti mis quisbus, auctoribus frequenti usu recepta: ut si
ita dicamus, qui Socratem dixit stupidum, libidinosum, oe bardum,quod iugula concaua uohaberet, intellexit Zopirum: qui manui in pugnum contracta Dialecticam dilatata oe exteniense similem esse Rethoricam dixerat, Zenonem significauit. Laudabitur EAntonomasira vis sui, si nomina dignitatis, s En theta commu nia emphasim qisandam contineant ,si distini. tio sit breuis, patria non obscura, notatio non