장음표시 사용
131쪽
objectis iet x6 ΟM T. SEe T. III. CA P. N. Scuo L. I. Profecto assumtae proposivionis veritas nemini obseura esse potest modo ad eominmunia omnium hominum judicia animum adiavertat: quis enim umquam, solis sertasse Cariatesianis exceptis , si tamen serio agam, dubitavit , homines, cum ambulant , opus quodiadam faciunt , aedificium exstruunt : Equos , cum currum trahunt , canes , cum lupum agrege pellunt , Vere, ae proprie agere quis negat artificem sui esse artefacti caussam revera efficientem y an dum opus cujuspietin laude.ae praemio dignum pronunciamus , solum illius bonam voluntatem respicimus an ideo alicujus fortitudinem , continentiam , de qua similia sunt , extollimus , quia is cupit effetortis , eontinens y dc nonne denique omnes
vulnus homini inflictum lapidi ex alto decidenti , murorum ruinam globo ex tormento ejecto; motum corporis alteri majore celeritate incurrenti concordi prorsus judicio tribuimus at adeo de communi omnium hominum persuasione nullum queat dubium superesse . Sed nee , quae in contrariam Partem adseruntur, multum habent ponderis.
SCROL. 2. Ajunt x. Deus omnia agi e r ergo caussae creatae vere , ae proprie non agunt s' ant. p. Deus est caussa perfectissima: ergo omnia, de quidem Rius agit : secus plane seqst
retae Deum cum creaturis quasi cum ea ullis
sociis agere, quod infinitae Dei persectioni repugnare videtur. . d. nur. Deus omnia agit , ut eaussa prima. ria, e. Aur. ut eaussa uniea n. ant. Ad prob.
rursus d. ant. Deus est caussa persectissima hoe sensu : quod ipsa is vi nou alirenda aeceptra , modo infinite ex ollentiorI agat , quam res creata , c. ant. hoc sensu e quod ipse solvis omnem vis agendi habeat , o, nullam pror. fur res ereata , n. ant. Θ eon. Id ipsum est . quod volumus : Deom nempe esse caussam qui .
132쪽
in agendo a nullo pendeat, de omnibus erea istis vim agendi tribuerit , ae ad eorum actiones concurrat non tamen eaustam este untiacam, quasi ipse solus per sese omnia essiceret. Neque vero id divinis perfectionibus quid
quam ossieit: si enim rebus creatis potuit eommunicati exsistentia, spirisibus quoque vis volendi , eur non & vis activa iisdem tominu
niciri, salva Dei perfectione , possit λ Deinde
Deus non eo titulo caussa est perfectissima , quod solus omnia emeiat 3 immo hoc nec fieri posse videtur, cum perfectissimam esse causissam dicat relationem ad caussas minus persectas , sed tamen veras , quae superari possint rigitur eam ob rationem solum Deus mussa periis
lectissima dici debet, quod nec in vi, nee in actione ab ullo pendeat , quodque illius agendi modus in sinite excellentior sit , ac cuiusvis rei creatae. Similiter id, quod additur. distinctione dissolvendum est ἱ nimirum Deus
agit edim meaturis velut cum gaussia sociis , quas sae liber u Da Muitata In eoQorei vim a tendi non autem , ne as. 3perando adjuvetur . Neque dices a persectius est poM agere sine caussis Dein quocumqueti talo assumtis igitur etiam persectius erit actu agere sine caussis sociis quocumque titulo
assumtis c e. nat. n. eo . In priori enim easu arguitur imbecillitas virium , non vero in altero . Non ergo est nostra sententia in Deum imperfectio redundatis non enim diei-mas Deum eum eaussis creatis agere ob ali
quam virium inopiam , aut ab iis saltem ad Beuius operandum juvaris sed asserimus Deum ex infinita, liberrima sua bonitatu res crea. vas , sicut in consortium exsistendi, ita δι iueon ritum agendi affamsiste, illisque cum eaesistentia vim quoque agendi contulisse , quo fieret , ut in sua potestate haberet entia vere
133쪽
rit o III. CAP. IV. 'acti νa , sibique evicienter servientia , quare
persectiones suas longe magis manifestavit . Ceterum argumenta haec nihil prorsus probareve I ex eo patet, quod iis quoque vis volendi animae a Cartesianis adini ita impugnaretur ;quare in ipsos semper retorqueri possunt. a ) Vis agendi vel ex vel saltem includit vim movendi corpora ; sed .vis movendi corpoxa est infinita, ideoque eatibus creatis i competere nequit 3 ergo m. p. movere corpus, nihil es haliud , quam illud conservare in diversis successive locis. : hoc ipso enim, quod corpus moveatur , etiam conservatur in diversis lac cessive locis ; sed vis conservandi corpus in diversis successiva locis est omnino lafiniis :ergo vis movendi corpora est infinita.
R. c. M. n. m. Ad prpb. n. M. A vero omniano abhorret id , qpod Purchmius quin reliquis
Cartesianis sine probatione uti verum suum nam conservatio sorporis habetur per decre
cum voluntatis , qua ipsum Deus in rerum natura exsistere vult , quamdiu sibi placuerit :movere autem corpus est illud jam conservatum ad diversa successive loca occupanda deriterminare. Unde rationem adjectam d. 'licieipso , quod corpus moveatur, etiam conserv-tur in diversis siccessitae locis par eamdem actionem , qua moυetur , per actionam di Minctam, e. Licet ad hoc , ut corpus successiave de loco in locum transeat , necesse sit, intillud pluribus temporis momentis exsistat , atque adeo in rerum natura conseruetur , non tamen requiritur , uti utrumque per eamdem actionem fiat . Conservaιio nimirum corporis provenit a decreto , quo Deus vult hoc conapus potius perseverare, in rerum natura , quam perire s tranatatio vero ejusdem corporis jam ad perseverandum in rerum natura, vi illius decreti , determinati habetur per actualem Dio iasionem, quin etiam a caύει creata proficitet pori
134쪽
DE PRINCIpIIs , ET .CAulsIs . test . Notio igitur non est ipsa eorporis conservatio, sed eam solum ante exigit , ac proin inde etiam non postulat vim infinitam. 3.) His non contenti ulterius argumentum continuant a si Deus Vult aliquod corpus tonse vare in diversis successive locis , vult etiam hoc ipso , ut ii Iud movea Iur : ergo Per ea mindem actionem corpus conservatur , qua movetur . Addunt , si ens creatum posset movere corpus , quod a Deo debet conservari , tumens creatum Posset Deum determinare ad illud conservandum: sed hoc videtur diei non pos
se : ergo ens creatum nullo pacto corpus movere potest. Deinde , a junt, si Deus velit 1iquo a corpus conservare in diversis successive Iocis, seu jam per eamdem, seu per diversam actionem 3 itemque , seu id ut unicum , seu ut duplicem estinum respieiat, jam consequens est, ut illud corpus moveatur positis iis com ditionibus : igitur res creatae nihil ad motum corporum conferre possunt' nisi ut sine eonditiones ηε. d. ant. si Deus vult Sec. istudque vuIe vieduplicem effectum realiter distinctum. e. auri istudque vult ut unicum effectum , n. ant. ω
eou. Conservare eorpus in diversiis sueeessive locis, tametsi ire Deo fieri possit per unieum
voluntatis decretum , duos tamen essectus rea. ple diversos indicat , nimirum ut corpus & in rerum natura perseVeret , & sic perseverans fuceessive in alia, de alia, loca transeratur: il- Iud velle est corpus tantum conferstare ; hoe velle est illud etiam movere . Cum igitur Deus vult , ut Velle potest , corpus quoddam in diversis successive locis conservarae, non unum , aut alterum, sed utrumque simul vult: eadem videlieet voluntate , non quidem reali ter , sed tamen ratione nostra distincta, Wulvduos effectus realiter diversos, neque hoc ip se tantuin conservat corpus in diversis, suee eL
135쪽
x Io O NT. 1 tac T. III. C A P. IV. sive locis, quod illud moveat , aut vicissim a
sed conservat per actionem formaliter dive sam, & prae requisitam ad hoc, ut corpus moveri possit . Nequaquam igitur in se idem est movere corpus , & illud in diversis successive Iocis conservare, licet Deus utrumque pex fir plieissimum voluntatis suae actum evicere possit : sed neque Deus id ordinarie praestare so-
let ι nam stante hoc naturae cursu vult Deus corpus tantummodo conservare : ejus vero translationem de loco in locum committi e caussis creatis , quas hac vi , sicut aliis quoquα longe nobiliqribus proprietatibus , ex infinita
sua bonitate exornavit. Quantum ad id, quod adjicitur , pertinent : entia creata nequeuat corpus moVere abfodiate & antecedenteν ad decretum Dei conservativum , sed eanditionata duntaxat , & consequenter ad hoc ipsim decretum eorpus enim moveri non potest, nisi quod per plura temporis momenta exsistit , adeoque conservat . Ut igitur caussa creata possit eorpus movere, nequaquam necesse est ,
ut ipsi Deum determinet ad corpus illud conis servandunt , sed solum in Deo hanc voluntatem prae requirit . Ultimo denique verissimum quidem est , quod in antecedente asteritur s. sed nimirum sub iis ipsis conditi ibus contianentur actiones caussarum creatarum 3 ubi Gnim Deus caussis creatis vim agendi eo tulit . non vult secundum communes natarae Ieges
sub alia conditione conservare aliquod corpus in diversis successive locis ni si sub hae , ut
4. Spiritus in suo conceptu non includit facultatem corporum motricein : asitur corpus --
vere non potest. Quod si eo non obstante litamen putes posse aspiritu corpus moveri, de iaret id volendo essici; istud autem prorsus intelΙSi nequit, cum inter volition m spiritus, Se
136쪽
Da PRINCIPIIs , ET CAUssIs. 131M. Spiritus 1n suo conceptu ina aquato non in eludit saeuitatem movendi corpora , c. aut. in suo conceptu aderuato , n. ant. Θ cons. Omnis definitio rerum essentialis dici potest conceptus inadaequatus , comparate nimirum ad reliquas earum proprietates, quae in illa non enumerantur; unde patet conceptum ada quatum fore eam rerum descriptionem, in qua omnes earumdem proprietates clare exprimetarentur , qualis aut numquam , aut certo rari si me haberi potest. Iam vero certum est pleres rebus eompetere proprietates praeter eas , quae in definitione essentiali adducuntur , quoessieitur , ut jaxe concludi nequeat Proprietatem quamdam in rem non convenire, propterea quod ea in concepta illius inadaequato aperte non contineatur. Cum igitur quaeritur, quae praeter Proprietates essentiales in definitatione ponendas rei cuidam competant , aliae
rationes in subfiiuium vocandae sunt: atque Mex communi omnium hominum persuasione probibilissime judicamus inter alias spiritu proprietates etiam iacultatem corporum motri incem habere locum, tametsi ille per ens vi e gitandi , vel , ut alii volunt , intellecta, &voluntate m structum definiatur . confidenter igitur asserimus , in eo eptu adaequato spiritus , si is sormari posset, probabilissime etiam aeuitatem movendi corpora reponendam esse. Cum autem ais a spiritu posse corpus moveriri , non inteIligo id effici posse in ipsum istis Iuniatis actum, sed per facultatem 'Loco motivam , quam spiritus 2d mutum , de volant tem suam exercet; sisut nempe spiritui tribuimus facultatem intelligendii volendi &e., ita . probabili ssime etiam tribuenda est facultas m
vendi eorpora , quam, cum vult , ellercet, eumque exercet , actu corpus movet. Ex his p.ryo patet , quae :sit connexio inter volitio
137쪽
ea quidem immediar at , quia motio haec mire ab ipsa volitione efficitur a seiu mediara, quia
ad volitionem ficultas loco maIiva. e Terce tu L , motusque corporis etficitur , unde motio cox-poris mediante facultatis locomotivae exercitio cum voluntate connectitur, quod sufficit. Sed
quaerunt, qui seri pota , ut spiritus, qui na.
tura sua penetrabilis est , corpus movere que .
at, cum tamen non videatur. corpus posse mo
vere alterum , nisi utrumque foret naturalit impenetrabile : verum prona est solutio , eo pus ab eadem. vi habed , quod dc impenetrabibie sit , & alterum ad. motum determinare ponsit, a vi nimirum repulsiva , m physici hodie docent ;- contra fieri potest , ut. spiritus. possie determinare corpus. ad motum etiam tum , quando cum illo compenetratus est certe in tali iaculi a te generatiui accepta nulla. ostendi potest repugnanti secus enim nec Deus , qui omnia. intime penetran, per suam omnipote tiam corporα movere posset , neque ulla est ratio , cur id ipsum non, etiam . sinitae potetatiae competere queat . Deinde id genus potentia est naturae spiti tuum prorsus congrua , ut adeo eadem ratione , qua probatur ita. spiritibus. inesse vis vere agendi , & movendi cordipora , simul probetur hanc vim ejus, esse nacturae , ut non obstante naturali spiritus pendi. trabilitate in corpora exerceri possit Ceterum non inficior modum , quo determinais spiritus corpus moveat, nobis ignotum esse , id tamen assertioni nequaquam obest e plurima sunt, quae quoad substantiam notλ , quov
corpore uniri', eamdem pollere vi judicandi, volendi ; mundum ex nihilo esse conditum , de plura similia ; at in. quo ea unio. consistat , quo modo anima vim volendi , & judicandi exerceat, quo modo aliquid ex nihilo prodi- ,
138쪽
DE PRIN IPIIS, ET CAUssIS. I yy In ejusmodi rebus tenendum est illud S. Auga. stini effatum: se munquid ideo negandum est, ,, quod apertum est , quia comprehendi nociis potest, quod occultum est. is
CXLIX. Rursus caussa essiciens vel pis siea est, vel moralis: illa actione propria effectum δι' i
producit i ut artifex fatuam α haec alien mi-mo istis,
ni sterio ad effetium ponendum utitur , uaperis, Satamen , ut ei in genere morum , seu , ut Z- LEIS junt , in aestimatione morali effectus tribuae tur , ut Caius mandans famulo , ut Titium occidat . Item caussa per se : quae id agit , quod vel animo designavit, vel cui essiciendo, .
natura sua destinatur, ni Caius eo ulto ocei dens Titium caussa per accidens : cum effectus praeter animi intentionem , aut naturae destinationem sequitur, ut cum suis fera loco, hominem inopinate cadit . S C M o L. Modi, quibus quis caussa moralis em citur, praecipui lant mandare, consulare, ratum - habere , laudare , approbare , non impedire , . cum quis possit , de debeat et hae ad philosophiam moralem pertinent.
CL. Fieri potest, ut plures caussae essicien- uti;dtes ad ejusdem effectus productionem concur- eanssaerant tum vero vel una ab altera pendet , vel non: si hoc: dicuntur eoordinata, & RO- sub ordiis minatim socia , vel auxiliares si ae singulis natae pars effectus procedat, si illud ,: fusordinato,& quidem vel accidentaliter, cum solum materialiter , & quoad exsistentiam spectatas , vel essentialiter, cum formaliter, & quoad λ-ctionem consideratae a se pendent . Plures eaussae sebordinatae constituunt finiem caussaxum connexam , in qua tela caussa principa- Iis, instrumentalis enim non tollit continuitatem oristus cum. caussa γ , a qua pro im
139쪽
Quidpiogres ins in infiniis tum
s 34 o M T. SEC. T. III. C AP. IV. effectus proficiscitur, proxima , seu immedi ta ; reliquae remota, sive m lata ι illa denique, quae nulli amplius subordinatur , prim
compellatur. COROLL. r. Iaserie caussarum essentialiter sub ordinatarum actici caussae proximae pendet ab actione caussae remotae , Se hujua actio rursus. ab actione remotioris , & sic porro regredieri-do usque ad caussam ea in serie primam: qu re eum effectus pendeat b actione caussae Pr Rimae , patet eum quoque pendere ab actionibus omnium mediatarum, & ipsius primae COROLL. 2. Inde vero ulterius perspicuum fit. in serie caussarum subordinatarum, in qua non esset caulla prima, nullam fore caussam plene ,& adaequale sulficientem eflectus ultimi. COROLL. 3. Cum in serie caussarum ac eidenataliter subordinatarum caussa proxima solum quoad exsistentiam , non vero quoad actionem ab alia renum pendeat, nulla remotarum continet rationem , cur proxima agat . ac Pr i de neque rationem , cur efiectus exsistat : igitur ejus eausue dich vero sensu nequeunt b. 1 v. i.
SC Ho L. Atque inde patet, quid sibi velint hae ephilosophorum axiomata e caussa caussa es evitiam caussa eatissatir eseienr si eientis an iam Veiens est SMs s nempe vera sunt , si caussae sunt essentialiter subordinatae ; non item,. si a te identaliter ; sic avus non effici instreus culpae a nepote admissae.
CLI. Si detur series caussarum essent, liriter, aut accidentaliter subordinatarum porit est in ea quantitas , sive magnitudo ec ipis f. 63. cuin porro omnis quantitas finita sit, vel infinita sq. 69. , erit quoque series caussarum subordinatarum aut finita , aut infinita : illa terminos habet, haec non : Pσε Dese
140쪽
DE PRINcIPIIs, ET CAυssIs. 13s gressus in infinitum dicitur series caussarum 1ubordinatarum absque caussa prima ; cum nimicum regrediendo a caussa quadam determinata numquam perveniri potest ad ultimam, in eadem serie. S c M o L. Duplieem sngum id genus progressum eiretilarem , cum ad terminum , a quo inchoatur progressio, iterum reditur, ut si di cas gallinam ex ovo, , dc ovam ea gallina eL se : νamlinenm deinde , eam nurnquam ad eumdem terminum reditur , ut si ab homine quocumque ad ejus parentem, tum ad avum , disie ulterius sine fine progrediaris. Quae conistra hunc progressum pugnam , in cosmologia , cum de origine mundi agam , uberius persequar.
CLII. Nihil potest usa eaussa es ciens fui Nihil se ἰυas. Dum aliquid est caussa essiciens , agit ipsux g. 344. , & quod agit, jam exsistit: igitur ιαμ
dum aliquid est caussa essiciens, jam exsistit. est. Item, dum caussa essiciens agit, producit enfectum: igitur eo semento, vel signo , quo caussa essiciens agit , incipit effectus exsistere, nec antea exstitis. Pone jam aliquid esse sui ipsius caussam escientem, atque adeo suis mul ipsius effectum et incipiet igitur exsistere , dum jam exsistit , dc momento, vel signo antecesente exsistet simul , & non exs- stet : quod eum absurdum sit , sequitur nihil
posse esse caussam essicientem sui ipsius. CLIlI. Nequenne diso emia sibi murust esse . heaussa escientes. Sit primo ens a caussa eῶ- .ntia se eiens entis br igitur dum ens a jam exsistit , mutuo, eas , primum exsstere incipit , ac proinde ens a prius exsistit, quam ens b. Sit deinde ens b caussa emiens entis a s igitur rursus , dum ens b jam exsistit , ens a prim urn eas. stere incipit, ac proinde ena b. prius exsistit,