장음표시 사용
111쪽
bat: donec ipsa quom in suspicionem odiorum ac
simultatum veniens, potestatem reprehensionis
Post id Alexand .Plilippi imperante,argumentis ac personis plane confictis, oc laeetiis ad delectandum interpositis, vitam communem ac mo res imitari caeperunt. Prisca illa se uenter vera tractabat argumenta: haec nunquam. Illa ansam opprobrandi , de insectandi undelibet accipiebat: haec citra amarulentiam iucunda, raro quosdam criminationum aculeos, nulla cum contumelia immiscebat, erati populari, ac de medio sumpto sermoni similior, iambicis & trochaicis contenta versibus: cum in antiqua pluribus carminum formis uterentur. Menandrum aiunt Nouae com c diae principem habitum. Deinceps,ut propositum est comoediae genera consideremus. PA L L I Α Τ Α a pallio quo supra tunicam amicti incedebant Graeci ,erat ea,quae ct argumento graeco componeretur, & in qua histriones ad Graecorum morem palliati prodibant: cuiusmodi sunt Terentianae ct Plautinae fabulae.TΟ-G A T Α Perinde a vestitu sed Romano: Romanorum siqUidem toga, ut Graecorum pallium. Haec rebus Ee ritibus Romanis conficiebatur. Nomine porro Togatarum Horatius Tabernarias intellexit, illo versu ad Pisones.
Vel quν Praetextas. vel qui docuere Toga M.
Togatarum principatum sortitae sunt PRAETEx-Υ Α T ΑΕ.Harum personet Romanae, publicae,nobi-Ies, graues,honoratae,magistratus denique, a cuius
genere vestis praetexta enim magistratuum vestis, Fraecis
112쪽
yx POETICA R. INsTITVT.grae eis περιπορφυρ nominatae sunt.Argumentorum sublimitate non multum tragoediae cedebat. TRABEATA si eadem plane cum Praetexata non fuit. certε parum dissimilis fuit. Nam trabea praetextam aequat dignitate.I N TABERNARII s quae
dictae sunt a tabernis, quibuscum scenae disponebantur, plebeiae atque humiles personae agebant: quia de fortuna humilis, plebeiorum hominum. ATTELLANAE ab Attella Oscorum oppido, dicacitate , iocis atq; risibus, quos vel in ipsa verborum acerbitate consectabantur, scatebant. Fescennina quom carmina, quibus petulantius iocarentur, inter actus inserebant. RHYNTONICAM scribunt a quodam Rhyntone poeta Tarentino appellatam. Miror quo pacto poetae nomen duntaxat, comoediae genus possit constituere. PLAN I PEs quae neq; cothurno, Nessi socco, Verum plano,
id est, nudo pede ageretur ab histrionibus, ob humilitatem argumenti videlicet. Censent quidam planipedem eandem fuisse cum mimo. MII1VS
autem uniuersae poeseos nomen, imitationis .inis
quam sibi soli vendicauit, quasi solus imitaretur. Res leues parumque honestas, ac personas turpes verbis de gesticulatione exprimebat. Inde mimographi extiterunt. Sunt etiam comoediae quae dicuntur MOTORI AE,id est, negotiosae turbulentae, in quibus res turbatae magis: quales numerantur Amphitruo, Adelphi, Phormio, Heautontimorumenos. ST AT ARI AE contra sedatiores sunt, ut Cistellaria Pseudolus,Trinummus, Asinaria, Hecyra. M E DI AE seu M I X T AE quae ab utroq; priorum generum trahunt partem, Ut Andria, Eunu-
113쪽
' Lia ER SECUNDUs. 93chus.Sunt qui faciunt quatuor genera sine species comoediae. Prima est simplex quae At sine peripetiaci agnitione: altera implexa cuius est totum peri- peti adc agnitio: tertia morata, in qua praeualent mores: quarta ridicula, in qua praeualent ridiculam facetiae. Potest aute eadem esse simplex& morata,vi sunt Adelphi: implexa dc morata,vet Hecyra: simplex & ridicula,ut Aulularia: implexa ac riadicula, ut Menaechmi.
fit: alia quibus velut extenditur. Illas partes qualitatis: istas quantitatis non sine exemplo vocare possumus. Prioris generis sunt omnino sex, fabula,m ores, sententia,dictio,apparatus,melopoeia. De his primum explicabimus,& vltima. quae nulli usui nobis futura est, praetermittemus. Ac sine prioribus quatuor ne scribi quidem potest comoedia. Etenim prius necesse est rem excogitare, quam nuncupamus fabulam. Cum autem fabula imitetur, conuenit eam utiq; moratam esse. accurateque diuersorum hominum mores exprimere. Additur porrd sententia, quoniam animi sensus sententiam cp per verba ostendere oportet. Et quia sententia constat verbis, additur Dictio. Nunc de singulis separatim.
114쪽
4 POETICAR: IN sTITVT. F A B v L Α comoediar id est imitatio fictio ue eo- mica, vacat rebus admirabilibus, ac prodigiosis,
quales frequenter in epopoeia referuntur, ct nonnunquam in tragoedia ostenduntur: neque etiam illustres, graues, lugubres, terribiles, Vno verbo, tragicas complectitur: verum ciuiles ac priuatas tantum comoedia quidem vetus etiam deos inducebat) quae cuiusmodi sint,quis non videt ' Earum caussa humiles item, Vulgare'; personas sumit, ct iis nomina cum rebus congruentia imponit.Actionem oportet esse unam non plures: quae
unius diei spatio, aut paulo maiori aequalis sit. Et
quoniam humanae actiones, tametsi priuatae, ut plurimum cum perturbationibus aliquibus coniunctae sunt, miscenda quoq; euenta fortuita, quae insperatam laetitiam,dolorem, admirationem co- tineant. Vnde duplex fabulae comicae genus existit. Simplex, in qua nihil inest nouum,nihil ino
2inatum : nulla peripetia, nulla agnitio, ut in Asinaria. Connexa seu implexa,in qua aut agnitio sola, ut in Hecyra: aut sola rerum improuisa commutatio, ut in Milite glorioso: aut utram simul, ut in Andria. Connexa praestat simplici. Ea vero iudiacatur optima, quae eX agnitione, & peripetia conflatur.Agnitio est,cum ex ignoratione in notitiam rei alicuius producimur, eX qua aut laetitia nascitur,aut dolor: sed laetitia saepius. Ea opportunὶ Iocatur in extremo comoediae, ubi turbae sedantur.
ve videmus in Andria. Ibi enim agnoscitur Glycerium pro cive Attica.Hoc Ioco de generibus agnitionum nihil dicam. Peripetia est mutatio fortunae in contrarium. Praeter illam vero actionem, quae
115쪽
LIBER SECvNDus. 9squae ab initio est proposita, cauendum ne aliena infere tantur,quod olim factitabant,quo fabulae de longiores fierent, dc ampli ut delectarent. Passim autem iocos captat, oc ridiculis ludit comoedia, ocprope omnia hoc suaui condimento aspergit: est enim id illi propriu, ut terror oc misericordia tragoediae. Sed eiusmodi condecet esse ridicula, ut ea nec grauium quidem virorum refugiat approbatio. Sanε in his modu excessisse videtur Plautus: ct Horatius eius sales ut frigidos, inconditos, Ecscurriles vituperat. Terentium qu bd natura tristiorem finxerat, arbitrantur eruditi iocari magis non potuisse, quam aut non debuisse,aut noluisse. . Veruntamen aliis Iaudibus hanc unam egregia compensavit. Personas fingit comoedia,quales incommuni hominum Vita versantur: non ita probas ac sapientes, ut errare, decipi , offendere non possint: nee rursum undecunque improbas. inrae controuersiis,litibus,dc iurgiis ac turbis implicen tur,tandem ad secudos exitus perueniant. Tollit item ex oculis multa, quae vel visu turpia. vel
indecora sunt, quae nihilominus a persona aliqua
CX eunte, tanquam intus gesta, foris exponuntur, aut voce aliqua intra scenam emisia spectatoribus Pro duritur.Iuno Lucina fer opem,serua me obsecro,clamat illa parturiens. Habeat praeterea fabula magnitudinem suam,nec ubicunm vel incipiat, vel terminetur. Longitudo eius duobus terminis distinguitur, conexione scilicet Ec solutione.Connexio id totum vocatur, quod ab initio poematis pertingit usq; ad eum locum, ubi inclinant turbae.
α fit mutatio. Solutio est ea pars, quae a principio
116쪽
36 POETICA R. INT SI Tu T. mutationis usi ad finem fabulae perducitur. Partes demum ita consociatae erunt ut nisi totum dissoluatur, subduci aut transferri nulla possit. Hactenus de fabula. MoREs ratione personarum sese admodum dissimiliter habent: siquidem qui laudantur in a liis .d: iis maxime conueniunt, in aliis laudari non solent: & quia minime conueniunt, interdum vituperari etiam. Sicuti cernimus in artibus fieri. Nam ii plebeius peritὶ canat tibiis, placet, laudem aufert.At hoc ipsum artificium in rege displicet aere prehenditur. Mulierem decet bene nere, bene texere: virum dedecet: non enim sunt haec opera virilia. Ita cum sit in seruo virtus , ct praedicetur,no furari: viro nobili aut alioqui honesto laudem nullam parit. Itaq; alij mores cadunt in alios,& sua quem l maxime commendant: ut diligenter videndum sit, quos mores cui affingamus. Ad hoc
caput magnopere pertinet,ut ex communi ct confirmata hominu opinione mores in personis exprimamus. Hoc est, sermone Ec actione, quibus mores indicantur. ct pates uni, tales inducamus; quales eas aut omnes, aut plurimi fuisse opinaniatur. Pulchrὶ Horatius, ubi famam in Achille Medea,Ino,Ixione, Oreste sequendam monet.
honoratum si forte reponis Ach/Pem,
Seruandum insuper το ὁμαλον seu aequabilitas: vesi semel timidum,auarum, ferocem quempiam O stende-
117쪽
Ling R SECUNDUS. stenderis, ne eundem postea liberalem, modest uni in eadem comoedia, ct secundum unam actionem facias maneat talis, qualem ab initio produxeris. Hoc etiam Horatius iubet.
Qualis αι incapto processerit,essibi constet. Quare merito damnatur Euripides, qui Iphige niam Agamemnonis primo finxit abiectam animi , de mortem deprecantem: postea erectam, de libenter morientem. At Polyxena ab initio ad extremum vitam contemnit in Hecuba. Hoc tamen aliquam habet controuersiam. Apud Terentium . siquidem in Demea dc Mitione mutatis morum fit. Quippe Demea in principio durus,in extremo fit lenis : primum auarus, postea prodigus cernitur. Mitio autem in fine multum de sua natura reis mittit. Respondent aliqui non admittendam mu- , lationem morum,nisi magna quaepiam caussa eX- primatur, quae ad eam efficiendam valeat : quemadmodum Demea suae mutationis caussam multis verbis exsequitur. Mitio quoque propter nimiam Demeae profusionem aliquantisper mutatum sed mitis apparet. Adhaec scirq licet, mores e fingendos,aut το - , aut το ἄναγ-ον, secundum verisimile aut necessarium. Si persona: inducuntur notae, ut saepenumero in tragoedia, mores posteriore modo exprimentur. Id est, tales esse in imitatione debebunt,quales reuera fuerui. Sic enim hoc Ioco, necessarium, interpretamur. Sin autem fictae ct nouae ut in comoedia perpetuo.
Priore modo. Quod ut possit poeta,audiendus est
118쪽
,3 POETICA R. INSTI Tu T. illi Horatius, legendus praeterea Aristoteles in
Rhetoricis, ubi mores aetatum exponit.
Mores pueritiae. Reddere qui soces ram Hr puer, cepede eerto Signat humum si paribuae eos derces iram
Imberbis iuuenu tandem custode remoto, Gaudet equis eambus,, cs aprae, gramine campi: reus ιn istrumsem,monitoribuae asser, Vntium tardur prouiser, prodiguου arm bbmu cupiami, ta amara relinquere pernis, Mores virorum. Conuersisstudiis, aetas animus h sirilis uarie opes, ta am/rat s. inseruit honori, Commisi e cauet,quodmox mutare laboret.
Mul asenem c/rcumueniunt incommodi selquod Euariccs inuentis miser abstines, aeramee sti: Vel quod res omnes rami gebrii mini AEGDilator ste longus,mers,au d wBo μ', Di cilis, querulus, laudator temporis acti puero,censer, casigatori mrnorum.
Habet locum τούκος etiam in tragoedia nonnunquamalia scilicet,in qua nouae, nec note antea personae versari debent. SENTENTIAE laus & Virtus est, animi sensum apte exprimere. Quia vero comicus sermo summissus est, sententias quoq; non elatas aut grandes
postulat. Nullae hic quaestionum discussiones,aut probationes exquisitiores. Omnia tanquam probata
119쪽
. LIBER SECvNDusIl pybata Sc κεκριμενα pronuntianda,& in medium affe-xenda sunt. Di CTIO comica nec ad tragicam sublimitatem assurgit,nec ad humilitatem mimicam descε-dit : sed temperamentum quoddam seruat. Facilis,aperta suauis, pura, elegans, simplici re mediocri cum ornatu.Cum enim,ut dicebamus, νοημα msint minime grandia, dictio quoque granditatem non admittit. Est tamen verissimum,quod Horatius scribit, comoediam aliquando vocem tollere: ut cum ira quepiam vehementior incenderit.Breuiora de magis concisa omnia quam in tragoedia: sententiose dicta rariora, Ecea potissimum, quae communis consensus,dc vulgi quoq; iudicium approbat, ut sunt prouerbia. ΑΡΡΑ RATVs complectitur scenam,cthabia tum personarum. De scena videbis Vitruvium, de Scaligerum. De vestitu pauca loquemur. Senibus dabatur candidus,quod is putaretur antiquinsimus. Iunioribus purpureus oc versicolor, ut hoc pacto ingenij sui mobilitatem dc inconstantiam imitarentur. Seruis angusta, dc curta tunicula, quo essent expeditiores: oc pallium quoque, quod in collum solebant coniicere. Sic enim Plaut. Capt.
Parasitorum pallia erant fusca, dc contorta. Sace dolum vestes oblongae. talares, dc albae. Diuitum Purpurcae, pauporum puniceae. Militum chlamys. G a aut
120쪽
too POETICA R. INsTI Tu aut sagum eum machaera. Nautaru erat causa, genus pilei. Nun iij aut viatores veniebant penulati. Laeti albo, aerumnosi ac tristes furvo ct ob Ieto ornatu utebantur. Adolescentibus quoque proe nentu&statu vestis dabatur. Vetulis Deminis aematronis melinae. Meretricibus ob avaritiam earum significandam lutea. Aurum enim quaerunt.
κατοι το πορον , seu quantitatis.
Virique E partes comoediae numerantur, quibus eius magnitudo absoluitur, prologus seu prologium, protasis, epita sis,catastasis, catastrophe. PROLOGUs ect orario qua ante fabulam legitimam habetur adste rores. Eius qua
tuor sunt species. Nam vel poeta commendatur: vel obtrectatorum malevolorumque criminibus respondetur, aut etiam crimina regeruntur: vel argumentum fabulae enarratur: vel haec omnia simul praestantur. Primum genus συμπυν dicitur. quale est in Hecyra: alterum αναφομων, quale in Andria: tertium υποειπών, quale in AuluIaria: postremum μικτον, quale in Casina. Pronunciabatur
ab ea persona, cui cum fabula nihil negotii. Noripertinebat,inquam, persona prologi ad fabulam, atque ideo nec prologus propriὶ pars comoediae, ruem Vel ad iugere, vel omittere citra Vitium potas: Graeci certe aut ignorarunt, aut neglexerunt