장음표시 사용
121쪽
Etiam tunc non uincitur Dei Potentia , quando voluntas Dei conditionata non i letur.
PRO E. I. Manifestum est, tum ex Scripturis, tum ex cotidiana experientia, Deum multa velle, quae tamen non fiunt vitio creatae voluntatis Deo rei
c lautis. . . Vocasei et renuistis, ait Deus, Prov. I 4a, extendi manum meam, et non emat, qui reFiceret. . .
Isai. V. 4. . . Quid est, quod debui ultra facere Mianeae meae, et non feci et 8 E ectaui ut faceret
uoas, et fecit labruscaς. . . Multa alia ejusmodi in vetori et novo Testamento occurrunt. Verum nihil haec divinae potentiae detrahunt; nam I.' voluntas lueo absoluta non est, sed a libera creatae volun-
Iatis determinatione pendet. Quod autem ab hae conditione pendeat, id ipsum Dei voluntate cons in tutum est, non ex defectu virtutis et potentiae, sed ex suavissima providentiae dispositione. Potentiam, suam Deus nostro arbitrio derelinquit, ait S. me-M murmus in cap. XLIX. Isai. , ut justi voluntasN Praemium consequatur. . . . a.' Voluntas Dei nihil. omiuus semper impletur, quatenus est causa iani
versalis ; quod ita explicat . S. Thomas Parti T
quaest. XIX art. 6.), . . u Cum voluntas Dei situ universalis causa omnium rerum, impossibile est, is quod divina voluntas suum essectum non conseinis quatur. Unde quod recedere videtur a divina v n luntate secundum unum ordinem relabitur ium ipsam Eecundum alium: sicut peccator, qui Riactu
122쪽
223 is tum est in se, reoedit a divina volurnate mecando, o incidit in ordinem divinae voluntatis , dum pero ejus justitiam punitur. . . Sic voluntas Dei semisn per invicta est, ut ait. S. August Lib. de Spis.
in et Lib. αρ. 33. 3, vinceretur autem , si non in- M veniret, quid de contemptoribus saceret . . . et
M iterum De Agone Chr. Cay. 7.ὶ ... Nemo leges M omnipotentis evadit; sed aliud est sacere , quod, lex jubet; aliud est pati, quod jubet. N . .
ARGUM. I. Patres passim dicunt. Deum ideo omni potentem vocari, quia quidquid vult, potest. Ergo potentiam in Dei voluntate concludunt ; ergo Deus alia eiu-cere non potuit ἴ praeter ea , quae Vult. RESP. NEG. CONSEQ.. Mera haec est adversariorum cavillatio. Quando dicitur Deum , quidquid vult, essidere POSSe, Sensus naturalis et obvius hic est; sussicere Deo tit velit, neque unquam deesse polentiam agendi. Unde si alia vellet , praeter ea quae existunt; nihil esset quod omnipotentis voluti latis impediret effectus. Sed Patres Non raro apertis verbis asserunt, impossibile esse quidquid Deus facere non decrevit i - Nova haec cavillatio est; luditur enim in verbo posse, quod multiplici ratioue intelligi potest. Si potetilia Dei speetatur in aeta Primo, vel absolute; omnia potest, qtiae vel in Se . vel cum Dei persecti ovibus non pugnant: si autem spectatur in actu Secundo , tanquam etaetrix rerum , optime ducitur , impossibile esse, ut reipsa fiant, quae Deus fieri non vult; quod idem est ae, in Deo necessario praecedere operi voluntatem, seu Deum operari omnia secuus
dum consilium voluntati a suae s Ephes. I .
123쪽
ARGUM. II. Poleulia operandi ea lantum insiti ita dici Potest, quae est eclum producere potest infinitum et atqui nulla est etiam divina potentia, quae possit essectum infinitum producere; repugnat enim in sinitum extra Deinum. Ergo et c. Rop. I Q NRao ΜΑΙ. Ideo potentia Dei infinita est, quia toexhausta. Virtus enim operandi in Deo tantae St, ut nec numero, nec magnitudine o Perum terminari Possit ; sed semper et plura possit essidere ; et majora. RESP. u. v NEGO MIN. Impossibile quidem est, ut pOtentia divina effectum producat in se . seu materialiter uti dicitur, infinitum : at si effectus ejusmodi formaliter Spectetur, vel sub ratione esse ius, vere infinitus est; nam rem quamcunque etiam minimam solo volun alis. imperio ex Dihilo producere, alii eam, cum existit destruere, actus est infinitae potentiae . . . m Deus illa artifex est magnus in εν magnis, ait .v. August, Lib. XI de cio. Dei ca'. XXI M ut minor non sit in . parvis; qiue Parva, Dori Sua gran-σx di tale, nam nulla ast, sed artificis sapientia metiendam sunt m ... Et Tertit v. Lib II coni. Mare cu'. V is opera Creatoris utrumque testantur: et honi talemm ejus, qua bona, et potentiam, qua tanta, et quidem exo nihilo. - . . .
ARGUM. III. Deus mulla non potest, quae tamen im . possibilia non sunt: nam nec dolere potest , nec mori . Nec mentiri , nec multa a Ita sacere , quae etiam ab hominibus fiunt. Ergo .el C. 'RESP. ' DIsT. ANT. Deus multa non potest ex per sectione naturae , quas ah hominibus fiunt ex tintia radiim persectione , conc.; multa Dori Potest ex de sopiri potentiae , n m. Iam supra observatum est , nita impossionilia Esse ab olute, alia respectu Dei, quia cram id vini R. eius Persectionibus pugnant . . . De his . ait V. Thomact
124쪽
is citur, quod ea non possint fieri. quam quod Deus ea non possit sacere. - . . Multa in hanc rem egregie a Pa
tribus dicta sunt. Sic S. Amoros. Lib. VI 'ist . Set. is Quid impossitati Deoῖ inquit, nota quod virtuti arduum
is sed quod naturae ejus contrarium; impossibile istud non ,, infirmillitis est. sed majnslatis ... Et S. August. Sem. ., de Symbolo ad Cathecam. cv. I ... Deus omnipotens estis et cum sit omnipotens, mori non potest, sulli non potestis mentiri 'Don potest, et quod ait Apostolus II ad Timoth. M ΙΙ negare seipsum non potest. Quam multa non polestim et omnipotens est; et ideo omnipotens est, quia ista
ARTICULUS III. De attributis Dei moralibus.
videmus Deum quasi appropinquantem nobiR
Priinum quidem eum consideravimus, quatenus ens primum est, et pe ectissimum , quod . velut immensum quoddam , ac nullis terminis definitum essentiae pelagus omnia complexu suo continet. Stetimus a longe intuentes non tam in Deum ipsum, quam m caliginem, qua et praesens sistitur, et agitur simul aeternum et invisibile Numen. Ostendimus deinde excellentissime huius naturae veluti
partes ; intellectum , voluntatem , et vim. Operand insitatam. Ita ad nos aliquo modo deducitur supre
125쪽
irinma maiestas, et tanquam prototypon apparet illi in
immaginis, quam animae nostrae ipsa impressit. Nunc demum propior adhuc essecta, nobis proponitur, non tantum ut prototyPon nostrae naturalis pers ctionis, sed tanquam absolutissimum exemplar omnis moralis honi talis, cujus et ipsi speciem aliquam et imaginem in nobis exprimere dehemus. Quae ad naturae nostrae eonditionem pertinent, eae sine nobis in nohis sunt; at haec longe excellentiora, praeter opem divinam, studio et imitatione .asseis. qitimur. Atque huc pertinet illud Christi, Μatth. V. 48. . - . Estote Perfecti , sicut et Pater vester, coelestis P ectus est. . .. ιIn hac persectione morali summa et inexhausta intellectus noster iterum distinguit et plures perfectione 3 morales, Aut quasi virtutes Dei numerat. Praecipuae sunt: Suientia, Sanctitas , Veracit obsonitas et Misericordia, Iustitia.
l. Sapientia in Deo est, firma voluntas utendiana omnipotentia juxta dictata infinitae intelligentiae; aeu, est Summus Smor ordinis, quo fit, ut Deus non tantum fines intendat, naturae suae persectioni
126쪽
I irespondentes, sed finem etiam persectissime asseis quatur per media optima. Hinc Sapientia quasi media stat inter naturales spiritus Proprie tutes, quas exposuimus, et morales, de quibus hoc articulo dicendum est: priores supponit, posteriores continet omnes. Supponit scientiam, quae persecte cognoscit. quid bonum, quid melius, quid optimum sit, quae optima ad ficie in assequendum media. Supponit Doluntatem, quae tu hociam sertur ineluctabili pro . pensione. Supponit Potentiam agendi; quia sapientia non in speculatione rerum , sed in rebus agendis versatur; et hoe primum ad sapientiam pertinere intelligitur, ut nihil sibi proponat essiciendum, nisi vires adsint ad perficiendum. Iam vero quod persectiones omnes morales contineat dissici Ie non est, Ex ejus conceptu eruere; nam cum ex persectissima intellectu et optima voluntate efflorescat; non potest
in ea quid quain cogitari, quod non sanctum, quod non verum, quod non honum Esset et justum: vel potius, id ipsum est sapientia, quod sanctitas, quod veritas, quod bonitas, quod justitia . . . Est enim emanatio q-edam cla statis Omn*oωntis Dei sineera
SU. VII as. 26. , et ideo nihil inquinattim in
eam incurrit: can r est lucis aetennae, Feculum
sine macula diuinae moestatis, et imago bonitatis Ilius. Si nunc ad hominem haec applicantur, taciti, mum est videre, jam in veteri lege pessimos quosque et impiissimos homines passim insipientes vocari; sapientiae autem nomine omnium. virtutum
cumulum intellisi . . Infinitus ιhesaurus est Bomo
127쪽
nibus , quo , qui usi sunt Particistes facti. sunt ami- eisiae Dei , ρωρter disc*linare dona commendati ibid. M. M) . . . Sed et F. , p. libri omnem sanis
e litatem hae sola voce compreheudurit, et discrime Omue honorum et malorum in vera aut falsa sa-
, .ntia ponunt: boni dicuntur, qui Dei sapientiam participant; mali vero, qui sapientes sunt secundum earnem, et de quibus Apostolus ait Rom. I ai. ai. et I cor. I II IIIJ . . . obscuratum est in-apiens cor eorum, direntes enim se esse s ientes , stulti facti sunt . . . Unde illa ejusdem Apostoli. ad Eph esios hortatio , Cap. V . . . Videte fratres , quomodo caute ambuletis: nora quasi iusmientes, seclut svientes, redimentes temPust quoniam dies mali
II. Blie loeus est, de illa quaestione quaedam disserendi, quae diu maximorum Philosophorum ingenia exercuit; scilicet, an Deus teneatur ad optimum. Selmus hisnc quaestionem a quibusdam ad voluntatem Dei referri, ab aliis ad libertatem. aut omnipotcntiam; verum ii de Sapientia parum, aut nihil loquuntur. Caeterum quid aliud est Sapientias quam ipsa Dei voluntas praelucente omni. scientia omnia libere, fortiter, et suaviter dispintens7 Cum ergo illud sapientiae proprium sit, ut vim operandi dirigat; ut opus suadeat, tum finem . operi praefigat, et aptissima ad finem media dispo.
Bat: quaeritur , Ru Deus, cum sit sapient,ssimus, necessario Bptimum producat Seu an necessario suem optimum per optima media prosequatrir Non est in hac re una Omnium sententia. Veter
128쪽
philosophi Platonici et Stoici videntur docuisse,
in unda in hunc esse persectissimum. Quidam etiam ex antiquis Patribus non multum aberant ab hae Platonicorum sententia. Inter recentiores autem Philosophos multi eam avide amplexi sunt, atque inter hos noci pauci magnae celebritatis vici. Quamvis et hi inter se non consenti Aot, alii cum Leibnitetis operis persectionem absolutam exigunt, Deumque dicunt teneri ad ordinem . inter omnes possibiles Prorsus optimum , ideoque unicum Malebranchius contra ordinis persectionem repetit a viis genera, lioribus cum absoluta operis perseetione collatis. III. Haec systemata multis sulciuntur et speciosis rationibus; et hodie absque e .mine Rssum rantur. ab iis , qur indoctum putant non sentire cum illis qui doctiores habentur. Nobis autem videtur, parum ea colizerere, et multa eo latra obiici posse tam
gravia, rit null' contraria ratione elidi possint; unda. persuasum nobis est optimis naum Purum, et Crassum, si ita loqui fas est, nullo modo defendi posse. Potest tam ori alio modo opus Dei persectum dicitum ratione finis, tum ratione mediorum. Ralione quidem sinis, qui alius esse oon potest, qu3m gloria Dei, et manifestatio divinarum perfectionum p
quo certe nihil potest cogitari persectius. Ratione vero mediorum; . quia id exigit Sapientis infinita, ut Deus sinem, quem sibi. proponit persectissime
aes sequatur. Neque euim. sapie uter ageret, qui ad
illud, quod assequi vellet bonum, per media lenderet minus idonea, relictis melioribus. Haec sententia nihil habet, quod non sit sanae rationi,
129쪽
illi quam de Deo habere decet', id eae consenta
neum. Caeterum notandum est, hane quaestionem obiter. tantum a nobis delibari posse, quia philosophica magis, quam theologica est: neque de mundo hoc disputationem a nobis institui posse, quem a Deo fuisse productum nondum probavimus. Nunc Deum adhuc, ut in se est cons derct mus, ideoque de ejus operibus in abstracto tantum Ruthypotetice loqui possumus. Unde ita ' ponenda esset quaestio ; an Deus necessario ' operetur Extra se, et an opus extra Deum productum non possit sse , nisi optimum.
PROPOSITIO IEDeus est insinue rviens.
Paop. I. Auctoritate Scripturarum: Psal. CIIT . . Quam magni sicata sunt Oseera tua Domine tomnia in samentia fecisti. Phal. CXLVI S. . . Magnus Dominus noster, et magna Miratis eras; et sapientiae ejus non est numerus. . . Ad Rom. XI 33. ., O altitudo sapientis, et scientiae Dei, quam incom-yrehensibilia sunt judicia ejus, et investigabiles Ois ejus ι . . . Quam praeclara divinae sapientiae encomta in libris Proverb., Sapient. Et Ecclesiast. Occurrant, nemini ignotum esse potest. Vide
130쪽
PxoM II. Non desunt argumenta ex ratione pin illa varia, et splendida: verum ad nos non perti. net ejusmodi philosophicis' tractatio. Ex probatis tantum concludimus. Cum Deus Ens . persectissi mum sit, non potest illi deesse perfectissima su-- pientia; quia sapientia omnibus fatentibus est pedinctio entis intelligentis, et quidem nostro concipiendi modo maxima, cum nihil homines magis dividat oti animantibus. Porro ibi persecta sapientia est, ubi est voluntas optima, cum summa intelligentiae Onjuncta, et virtute operaudi infinita.
Deus neque necessario πeratur ad extra, neque erando tenetiar ad o timum.
Pam. I pa3s. Cum propositum nobis sit, aedogmatim disserendi ratione, quantum fieri potest, non discedere, duplex tantum patet argumentandi via. Prima, quae argumenta directe eruit ex revelationis fontibus; altera, quae ex veritatibus dog malice probatis consectaria legitimo ratiocinio deducit. Utraque hae via recte pervenimus ad id, quod in propositione enuntiatum est. Nihil in Scripturis occurrit, quod in Deo necessitatem operandi Hrgueret. Contra centies illae repetunt, et inculcant; mnia a Dei nutu pendere; rationem rerum unimam solam Dei voluntatem esse; Deum omni. operari prout vult. Revelatio tum Mosaica, tum