장음표시 사용
101쪽
debeant; sed & privatae personae accomodare sibi optime possiant ,' hoc autem id est: non debet consilium petens Omnes circumstantias exponere , &' aliquando consilium petat, tamqIs mde casu possibili , non de fa sto; sic enim continget, quod consiliarius non, ex seroprio affectu illius , circa quem . agit, consilium porriget, θ si aliquis
circumstantia variatur . Donea variam
tur, quae pertinet ad substantiam rei, he ne tamen illa , quae accidentalis est, ct ita fiet, ut si secretum revelatuv.' a Consiliario, dignoscatur, quinam Consiliarius seorsim quaesitus secre-λ tum aliis adieruerit. Hoc totum video in parabola, qua Nathan monuit Da. Videm de ove &c.,quod fieri potest iticonsilijs petendis, quemadmodum 'a Propheta factum in admonendo Davidem
102쪽
numerantur octo, & ita comminitex tot admittuntur, sunt autem hae et Intelligentia, Memoria, Solertia, Docilitas , Ratio , Providentia, Circumspectio, & Cautio . Intelligentia respicit praesentia . quemadmodum enim intellectus spe, culatiuus est habitus primoru princi- Piorum speculabilium, ita Intelligentia moralis est habitus primorum Principiorum moralium . Ut quis igitur habeat hujusmodi virtutem, debet scire prima principia moralis , &maximas illas , quas docent leges , Vel Philostiphi morales,vel Graeci sapientes , Vel Patres, vel ipsae stientiae naturales, ex quibus homo deducit illa, quae spectant ad mores : Ex notitia enim plurimarum Virtutum , Puta animalium homo bene deducit,quς ipsi
ConVeniunt, cum hoc tamen discrimi. ne, quod proprietates animalium non sunt virtutes morales in ipsis, neque laudabiles , quia non intentae Volumluntarie ab ipsis, sed ex instinctu na- . G tu
103쪽
turae, scili et providentiae divinae, quae l
dictavit, V. g. ciconiae pietatem , ut ex inde homines pietatem addiscant . Proverbia etiam conducunt ad intelligentiam eorum , quae ad in res spectant, ' naec Omnia in singulis virtu- ltibus adnotanda, ut Prama haec Prudentiae obtineatur Vii tUS. Memoria est: pars illa prudentiae, quae praeterita respicit, dum nempe Prudens comparat ea, quae praeterit sunt cum praetontibus , de quibus deliberationem delit elicere , lx ex CVcn- tu, Vel prospero, vel infelici, quem servat in similibus contigille, bene ci nil cit, quid agere Valeat. Prudentia enim est recta ratio agibilium ea auit m quS. agenda sunt, fides' 'acta conspiciuntur
juxta illud ; MInh Sole noCtim . Consideret ergo prudc ns quomodo res acta sit in simili casu, & deinde deliberet. Docilitas est prompt ludo illa, qua aliquis facile audit praecepta mapistri,& haec maxime conducit ad Prud Criis . ter auendum. Prout Docilitas pars est
104쪽
prudentiae, est prona illa Voluntas ad audiendum praecepta magisset, & in clinare aurem cordis ad im Perata , ut loquitur meus Benedictus in Regula . sine enim h. m. patientia in audiendo non habebitur facile opus. 'Solertia est vis quaedam, seu facilitas percipiendi ea, quae sunt media opportuna,&4b aliquibus dicitur Εu. . Bochia , licet Eustochia proprie sit ce- . Ieritos inveniendi media conducentia ad finem in ordine ad agibilia,sive moralia. Sagacitas vero est quaedam major promptitudo in inveniendo media opportuna, &lluc reducitur etiam ingenium ; vis enim illa, qua quis Prompte, & ex tempore inVenit omnia media, quae conducunt ad finem aliquem , tametsi dissicillime conse- . quendum, est ipsa solertia, prout dicit etiam docilitatem, atque judicium ς' quis' S ergo promptus est ad ponenda media, habet pronam voluntatem ad audiendum. δc nullum relinquit eorum, quae judicium executioni Vam. -
105쪽
leant demandare, ingehiosus dicitur:
sic Salomon patienter audiendo litigia mulierum altercantium de filio , &Drompte ponens medium, quo dis operuit Veram matrem pueri, inge- .nium demonssraVit. Cautio est illa facultas, qua quis curat vitare omnia impedimenta, quς. finem non dant consequendum & hoc sit, vel amovendo ea , vel declinando omnes Obices, quod & item sit per Providentiam, de qua mox dicemUS. Ρrovidentia itaque es h illa facultas qua quis videt Omne id,quod futu- .rum est, vel utilitatis, Vel nocumenti ad Opus praeceptum, &ad recte judicatum,recteque deliberatum; si quis
igitur videt ex malo nuncio turbati- dum esse amicum,debet non statim adversa nunciare , sed preparare ani- , mum nunciando, vel ad uniformitatem cum voluntate divina, vel ad con- siderandum quaedam emolumenta CX illo ipso malo nuncio expectanda Im-Prudens igitur,& improvidus fuit ille, '
106쪽
qui nunciavit Da vidi mortem Saulis. Ratio est vis illa, qua quis ex antecedenter cognitis ratiocinatur ea , quae ad finem conducunt, & haec acquiritur experientia, ac Priesertim ex Observatione indolis ejus, cum quo est acturuS, V .g. Videns quendam iracundum , non debet ei porrigere arma slicet ea enim i1nt iracundi illius; praesumitur tamen legem non obligare in tali casu ad restituendum arma, ratio ne epicbejae. Circumspectio est: inspeistio omnium circumitantiarum, quae possunt juvare ad opus praeceptum, vel amo . Vere ab ipso, & cum quis inspicit omnes circumstantias prudenter agit; eraautem circumstantiet continenlux noc
, ubi , quibus auxiliis, cur , quomoto, quando. Sunt, qui statuunt alias virtutes ad Prudentiam Pertinentes, eique assines, sed omnes
reducuntur ad praedi Ras . Mod enim dicitur de Vistilant ia,reducitur ad SO-o 3 term .
107쪽
Iertiam, qui enim solers est , ille vigi lat prompte ad inveniendum media. Diligentia etiam, vel ceducitur ad λ- tertiam , cum quis nihil relinquit eorum , quae ad finem condUcunt, vel ad
dccilitatem, qui enim docilis est ex delectatione,& amore OpUSVxequitur; unde dicitur diligens . Si diligentia major extiterit, tunc Sollicitu vocatur. - Rectus intellectus etiam reducitur ad Intelligentiam , qui enim recto intelligit,ille habet intelligentiam, vel rectum inte Iectum . Redius sensus additur a Iavello . dum nempe aliquis recti judicat deis singularibus . Oniam enim sensius - singularia respicit, & Prudens de singularibus deliberare tenetur , qui non'. bene judicat singularia, non potest prudenter se gerere; sed rectus sensus.
reducitur ad circumspectionem, quando enim respicit Omnes singulares circumstantias, tunc erit Vir Prudens,
108쪽
Videndum est modo. quaena species sint prudentiae,& breviter stabit temus triplicem esse prudentiam; Primo privatam, Vel Monasticam, se- . Cundo Economicam,tertio Politicam; quemadmodum Philosophia moralis tres partes continet, scilicet Monasticam , Econon icam, ἐχ Politicam; ita etiam Prudentia; ratio est, quia Philosophia moralis habet dirigero voluntatem perflanae privatae totius familiae, &universitatis, seu Regni, pariterque Prudentia , quae moralem dirigit omnem , ut mores quoscumq;
Componat: componit mores privatos,& dicitur prudentia monastica: benδxegit familiam , & vogatur Economi ca: communitati leges praescribit, &nuncupatur Polit ica . De his omnibus in tota Philosiophia morali est pertra'ctandum, sed de Prudentia dicta sint
fatiS. Unum remanet explanandum ε& id est videre vitia, quae OPPOnun rur Prudentiae; quot enim enumeranis
109쪽
tur virtutes prudentiam componentes , tot enumerantur, & vitia, &quoniam ex uno opposito aliud bene cognoscitur , juxta illud , os in toruust 'eadem es discipli 1a , breviter dissere. mus de vitiis c6tra Prudentiam, ut dignoscantur meliuS Virtutes. Ρrudentiae in genere opponitur Primo Prudentia carnis,& ea est,qua.aliquis Pre' ponit finem carnalem fini honesto . Secundo dicitur opposita Prudentiae milicitudo nimia rerum temporalium. Cum ergo quis nimis attendit , vel circa media, vel circa finem temporalem, &negligit spiritualia, ut tempo, Talia acquirat, operatur imprudenter, Tertia species Imprudentiae Vocatur 9 Astutia, & ea est, cum perversae ratio- excogitantur, ut quis finem attin. gat:Ea autem duplex est,prima dicitur Dolus, cu nempe astutia adhibet ir indictis;Secunda dicitur fraus & est cum Perverst rationes exquiruntur in factis: Nomine Apu Letiim aliquando in fi-cris littexta,& praesertim in libro Pro,
110쪽
verbiorum venit Prudensicum dicitur astuti esse cosilia perquirere, sed ordinarie loque io, & Astutia,& Calliditas significant Imprudentisi modo relato. Virtutibus assinibus ipsi Prudentiae totidem correspondent vitia, &quidem Intelligentiae correspondet hebetudo , seu tarditas mentis; Secundo memoriae. correspondet oblivio , tertio Solerti be Negligentia, quarto Docilitati indocilitas, quinto Providentiae improvidentia, sexto Cautioni Incautio, septimo Circhimspectio, ni Incircumspectio, octavo Rationi
Sunt, qui dicunt rationi opponi
Hebetudine mentis Species vitiorum, Vel peccatorum numerantur juxta species Virtutum, ut communiter docent cum D. I homa I heologi. Vcrum est, quod nomine Stultitiae soleat aliquando intelligi ipsa Imprudentia, sed prout stultitia opponitur rationi,& est illa fatuitas mentis , qua aliquis nescit ex praecognitis xectό deliberare.