Ethica extempore concinnata in publica universitate Neapolitana ab A.R.P. JosephMaria Amati ... Complectens proæmialia ethicæ, et quæstiones 1. De felicitate. 2. De virtutibus. 3 De passionibus animi, elucidatis per themata concionum ..

111쪽

De Fortitudine.

Fortitudo a Marco Tullio defini- .

tur considerata Periculorum si1 sceptio, & laborum sex pellio, ab Ari- stotele vero mediocritas inter timD- xem, & audaciam coastituta , vel virtus in medio consistens inter timorem , & audaciam , ut ratio dictat ob inem honestum, quanto magiS com- m nem, tanto diviniorem , a stoicis tandem definitur virtus pro aequitate PugnanS.

Ρlacet definiti o Tullii ob illam

particulam co sederata; per hoc enim differt fortis a furioso . quod furiosus/adhuc pericula siuscipit, & labores Pa-. titur , non tamen considerate, &ex

electione, sied eae impetu pasIion s: Di- icit quidem Aristoteles Iram esse cat car, seu stimulum ad actus milituit inis, sed, qui soxtis est, debet ni iuR .

112쪽

considerare , num tria pericula sint Rib: unda, & postea deliberare, unde sit, quod furiosi sint faciles in aggrediendo; non enim tunc cogitant, qualia , & quanta sint illa PericUla, quae considerate suscipit, sed quando videt difficia' tatem , tunc facile recedit ab Opere incepto. Placet & ultima definitio Aristotelis, ratione illius particulae, prout ratio dictist, si enim quis audeat pericula suscipere , Vel labores, Proptarid , quod ratio non dictat, nullo 'MO'do dicendus est: fortis. Notandum igitur , quod ratio di istat, i ricula sa-scipere ob finem hone tum, aliqua laus p cessura est .ex susceptione ip-1orum. Istinc nullatenus virtuosus. αfortis dicendus est ille, qui infirmus facile siastinet mortem , non enim est in potestate illius mortem subi ineineae aliqua laus ipsi inde refultat . SO- turn impavidus est , qui mortem non timet . Impaviditas auti m convcnit VirtuOD aeque, ac vitioso, cum ha

113쪽

tamen differentia, quod vitiosus mortem non timet ob finem pravum, ut Nauta, qui se in mare suumergit Ohamorem auri, vel adulter, qui se vitae Periculo exponit, ut adulterium committat , virtuosus vero pericula suscipit, & mortem non timet ob finem honestum, puta ob amorem Dei, Ob defensionem patriae, ob bella justa Notandum est quoque duplex esse terribile, quod sortis non timet, cum hoc tamen ulterius, quod non timeat timore, quo crucietur ex terribilibus, timet autem, quantum debet

timere.

Primum igitur genus terribilium est terribile supra hominem , quod nempe non potest ab homine Prudente Virtuom vitari sic terremotus, sulgura , & tempestates dicuntur terribilia supra hominem, & insanus est ille, qui hujusmodi non timet pericu la, sicut Aristoteles dicit esse Celtas, natione minimirum quandam Gallo Ium . Fortis imoavidus est circa hu-

114쪽

Iiciscemodi pericula , quatenus ea non s. impediunt actus Virtutis in eo, nec ipsum contristant taliter, ut vitiosum quid eligat ad haec terribilia Vitan-

Terribile secundum hominem est . illud, quod potest a Providentia, & a Prudentia humana Vitari, & fortis Pericula suscipit, ut talia terribilii ,

CVadat. Hoc autem terribile subdividitur in illud quod est magis, vel minus terribile, & terribile uni, ac non alteri,ut latratus canis terribilis me ro,non homini. In eVitando h .m. ter tibilia consistit virtus fortitudinis, Ut videlicet quis vitet, quaestini terribilia . Homo quippe virtuosus non timet mortem , Ob finem honestum, sed bene timet infamiam, quare non dicitur fortis, qui non curat perdere honam famam, ea enim est necessa Tra, ad hoc , ut virtuosius sit Reipublicae uti lis o . Sic non timere flagella, injurias & mortem sibi, vel filiis, Vel amicis, uxori, vel ejus curae conanain sis

115쪽

sis non es h actus sortitudinis. Quatuor ex D.Thoma pro sortitudine virtutum species allignantur Eas omnes conclusi in hoc carmine. Confans,Magmsicus,3 Iaguammus,

Patiens .

Constantia igitur, Magnificentia,' Magnanimitas & Patientia sunt quattuor virtutes Pertinentes ad sortitu dinem . Bona est haec divisio ex eo, quod Magnanimitas est ea , quae t spicit magnos honores; Magnificentia ma-ZGOS sumptus, Constantia sortitudinem in aggrediendo,Patientia sortitudinem in substinendo; tamen, ut magis pateat bonitas huius divisionis ex- sedit adnotare , quod magnanimitas irespiciat sortitudinem in animo consi- .stentem , Magnificencia sortitudinem eIteriorem , constantia firmitatem in

periculis suscipiendis, patientia tolerantiam in laboribus substinendis , quod taliter probo e Magnanimitas . conducit ad virtutes sortiter susci-

116쪽

piqnd 3. Non est certe magnanimus t

qui honores eaeteriores curat, ama,

videlicet dignitatesin hono i ari a Le. culo, nisi per accidens, & ex aliquibus circumitantiis, o sed Vere magnanimus est, qui magna' amat Virtutes, & labores 1 uicipit ad virtutes magiias comparandas,' caeteroqui si honoratur ad majorem Dei gloriam, vel ad. R e ipublicae commodum, si ve ad alium finem honestum, certe gaudet de tali honore , nec illum recusat; Magnanimitas ergo pendet ex iis essentialiter , quae in animo resident, nempe respi- Cit virtutes, quae sunt agibiles, nimi-

rum in animo existentes, unde magnanimitas dicitur. Magnificentia originem trahit a' magnis faciendis, seu a magnis sum- ptibus, & quoniam facere est, quasi fo- 'ris agere , propterea magnificentia specie differt a magnanimitate, qUM, ut supra explicavimus, intra animum

i Constantia importat firmitatem

117쪽

iceDanaus,in suscipiendis periculis, sive laboribus , patientia vero in sub- in radi εχ ikdem , & quoniam agereo , ulcipere, & tolerare spe--ia iamia iant, ideo bene dicuntur spe .cie disterre constantia , & patienti ;ergo bona divisio D.Thomae. Praeter has quatuor virtutes, aliae circumse-Tuntur multae creditae specie distinctae,& in primis laudatus ingeniosissimus Loya dicit Philotimiam 1 pecie distingui a magnanimitate,& diversitatem assignat in hoc, quod magnanimitas amet honores magnos, meti iocreS Ue- rei parvos Philotimia, sed distinguenda est propositio tanti Doctoris, cujus vices gero, ne Videar proscolus m mn ν nyo velle recedere, Vel ne ego Angelico cesear Doctore α1HOVeri .SDecie accidentali distin -

q iem, nisi accidentaliter, & quemadmodum potentia visiva oculi Pe spicacioris non disseri specie substari.'

118쪽

3 tiali a potentia visiva octili minus perspicacis , quia idem specie visibile

ab utroque respicitur oculo , tametsi magis visibile ab Octilo minus perspi- caci Clitineatur, minus vero visibile

l ab oculo persi,icaciori resipiciatur, sici dicendum in casu, quod idem habitus

virtuosus, Ru eadem potentia virtuo-Bi magnanimitas dicta,ad magnos terminettir honores, Philotimia Vero, seu potentia virtuosa minus essicax ad mediocres , sive parvos termineturta honores . Possem item adiicere, quod Philotimia dicatur a graeco philos& timos, adeoque Praescindat amagno, & parvo honore. Ipse D. Thomas definit magnanimitatem perhoe, quod sit virtus attendens ad honores moderate appetendos , unde quemadmodum Philotimia, seu virtus amat=va honoris praescindit ab hoc, quod est tendere ad honores, Vel amare ΛΟ-riores magnos , vel mediocres, ita &ipsti magnanimitas dici potest: Ρnilotimia.

119쪽

Magnanimus mediat inter prusillanimum, & fumosum, siVe Vento. sum , qui ventosus dicitur ab Aristotele chaunus a graeca Voce cherOS,

quae signant Vanum ς proprie enim chaunos graece significat vanum, &n. m. ChaunOS dicitur a nobis praesumptuosus : iunt enim , qui in magnanimitate deficiunt, se volunt ingerere in iis, ad quae vires sufficientes non habent, & ni dicuntur praesumptuosi, deficiendo a virtute Per excesse sum. Sunt autem , qui vires habent, quibus possent exercere OPera virtutum , Vel dignitates acceptare, neque recusant ex numilitate, sed recusant, quia animum pusillum habent, & hi pusillanimi voeantur , ex eo quod deficiant a virtute magnanimitatis per desectum. Cohaeret cum humilitate magnanimitas ; quisquis enim magnanimuS, is & humilis est. Humilitas dat non

elate honores amare . 'Non ergo magnanimus est elatus, sive superbus in

120쪽

4 . amando honores, sed gaudet, si inteel honores adhuc saeculi vivit, &non mlum inter virtutes, non tamen CX- cessi ve gaudet, neque tristatur mini- meque suspirati si nonores ei non de . ferantur , amat utique honorari, quia justitiam diltributivam amat, & ju- 1hitia distributiva dictat, quod hono res dignioribus coniurantur; quoni mitaque magnanimus se digniorem cogno1cit, ideo vellet dignitates, & ho- nores, qui ipsi debentur; Non enim est superbia , sed virtus Veracitatis velle talem haberi, qualis revera quis est Magnanimus ex nostro doctissimo Loya significatur Per gemmam ολ ichem , quae erat in rationali summi Sacerdotis onyx enim est gemma quς. dam, in cujus centro colores sunt ter rei, in circumferentia colores celestes: - . Colotem Caelestem: referunt virtutes

illae, quas humilis, & magnan mus amat, & hinc Aris oteles dicit magnanimitatem esse coronam Omnium