장음표시 사용
81쪽
xo propter dicendum erit, quid sit potentia , quid pallio, & quid habitus,
ut inde colligi valeat, intei quaenam Principia virtus sit collocanda 8 ninc . Praemitto Primo . quod potentia sit principium. eliciens Operationem , sic voluptas dicitur potentia- , quia elicit u itionem. De quid ditate,s & numero podentiarum spectat ad . Animas icam pertractare. De pass1Onibus autem debet Philosophus moralis plenς discurrere , & ideo de vir. tutibus , Virtus enim moralis est, quae regulat passiones animi.
tus inclinans , & excitaras Potentiar ad operandum . Duplex dit Potentia . appetitiva in nomine, scilicet concupiscibilis; & irascibilis. Poteu ia cου. ςπνcibilis eth ille appetitus , circa , bonum , qui inclinat potentiam concupiscibilem ad sui objectum, nempis ad bonum . Tres palliones dantur, videlicet amor, desiderium , & delectati0. Quoniam vero ipsa Potentia appeti.
82쪽
petitiva non potest consequi senas et bonum , quod concupi sicit propterea dantiar tres passioneS circa malum retardanS a Consecutione huiusmodi boni , scilicet odium , fuga . & tristitia . A nor itaque est: illa complacentia de bono . quod amatur . Des ieritim est motus . Vel conatus ad bonum, quod quis cons qui
Delectatio est quies. vel unio curri Objecto amato , quod quis est conse
Oditiis est displicentia de malo, retardante a consecutione boni. Fuga est conatus, vel displicentia, cum motu detestante illud malum , quod quis odio habet. Tripitia est ille motus , quo quisse affligit, & perturbatur ex malo, quod fugere nequit. petit&s irascisilis est datus homini ad propugnandam potentiam
.I SVP scibit m . Quia enim hQmO risu potest semper consequi bonum is quod
83쪽
quod concupistit, ideo conatur illud 'cons qui bonum . Ρro tali conatu quinque sunt motus, vel passiones, quibus anima cum potentia appetitiva conatur consequi bonum , vel 'i- tare malum. Ese autem passiones sunt 'spes. & desperatio, Τimor & Audacia,& Ira . . Desperati' est, quando potentia intellictiva , ves volitiva' appetitiva non invenit modum. vel mediunia conducens ad consequutionem boni. Audacia est motus ad illud medium arduum dissicile quod quis petit assumere ad consequendum ho- num . Timor est motus, quo aliqu is non' valet modum , vel medium excogi- itare, valenS ipsum retrahere a malo, unde accidit talis motus .
Ira est motus . vel passios quia
quis conatur vindictam sumere de eo, quod impedit consecutionem boni. Praemitto tertio: Habitus est di-
ipositio potentiae ad operandum . n
84쪽
rie, Vel male. His prium positis. Proctiatur conclutio, quoad primam partem . Virtus non potest dici potentia quia virtus non e it a natura inditata , Ut v. g. Voluptas, vel potentia visiva, neque est: pallio, quia, ut bene advertit Aristoteles: parsio est naturalis, &. non sponte, nec digna lau te vel vituperio. Non enim censeatur digni
laude , qui irascuntur, sed qui irascuntur , quando debet irasci ; ergo virtus est nabitus. Probatur secunda pars, scilicet quod virtus sit habitus electitiue, quia hic agimus de virtute morali, quae est dispositio voluntatis ad volitio- .nem Optimam, quae etiam fit per electionem optimam , & non a casu; nec
- Probatur. quod virtus sit in medietate consistens; nam irtus OPPO-nitur vitio per excessum, &defectum, . & quemadmodum attingere medium
signi quaesitum a Sagittario & invenire medium centri cum Mailiemati
85쪽
. G dissicillimum estήta etiam virtuose agere de difficili habetur , uua pauci sunt , qui medietatem attingunt.
Addit Aristoteles, quis nos, ad' exprimendum duplex dari medium l. Mediom rei est illud, quod revera ser. Vat aequalem recessiam ab utroque ex tremo, & qui hanc servat proportionem , dicitur ser vare proportionem arithmeticam, quemadmodum numerus , qui pariter recedit)a numero inferiori, & a numero superiori; W g. seΣ inter duo, & decem , per quatuor distans a a. , & per qua- tuor accedens ad numerum denarium. Medium, quoad nos est, quod servat proportionem Geometricamia, Detirpe non habet Omni modam aequa Iem distantiam ab extremis, sed aliqualiter servat distantiam eandem, sic siint 9., & 6., ct 9., & 4., qui dicunt proportionem sexquialteram , nam quemadmodum sex continet quatuoc& medietatem quaternarii, sic etiam
86쪽
novem continet ser. & medietatem Senari j. Apponitur ab Aristotele illa
particula determinata ratione , qui ratio debet determinat e medietatem
illam . quae constituit Virtutem ; nomine autu rationis Ethici intelligune cognitionem rerum, & scientiarum
Quod in definitione demum ad ij-citur , prout Lipiens dicta ris . dempnat determinationem, vel dictamen habendum a npientibus , & non a Propria uniuscujusque voluntate, .ubi adverte, quod nomine sapientis hic non intelligitur, qui cognoscie pea causas altissimas: ut sapiens , Theolos gis definitur, sed intellisitur prudens Nota nominφ habitus hic nolle me contrbvertere, num intelligatust qualitas quaedam, vel affectio dispo
nens ad bene, vel male operandum
ut Peripathetici in Metaphysica prorivan . vel sit quoddam vestigium im Presium in potentia in organs
87쪽
66eorporeo consistente in quibuscum fi-hris tenuibus , & partibus subtilibus , ut recentiores contendunt, sed satis mihi est affirmare quidquid sit huju1' modi qualitas, esse lumen quoddam , ut & recentiores plerique consentiunt ,
quo removeantur caligines , & impedimenta , quae retardant Potentiam ab opere virtuoso.
PRoprietates virtutis expedit exis Primere per emimologiam ipsius
virtutis , & varia nomina competentia ipsi , & pex desinitiones , quae circumseruntur de ea , sic enim assequimur cognitionem proprietatum vir
tutis , & omnia praedictA . sVirtus itaque bene a Graecis dicitur areri, ve i x verbo graeco are , quod significat placeo vel placo', ex - quo bene colligitur yirtutem Placere,
88쪽
ea enim est, quae homini placet: ea etiam placat am quisquis est pertur,
Datus, virtute solum placatur: vel di citur a graeco verbo aris, quod signi ficat martem, vel propugnaculurrui, aut antemurale: eo se valet homo de senuere ab externis, & internia hoc itibus. ' . Crediderim verius graecam voccem significationem; vel originem trahere a graeco Verbo aro, quod significat virtus enim, est quaei
aptum hominem reddit, & idoneum ad virtuosὰ operandum; unde ab Aristotele definitur dispositio perfecti ad
Ex hinc deducitur illa proprietas Virtutis, quae dicitur facilitas, ct illα etiam, quae vocatur jucunditas. Ex Emmanuele Τhesauro quatuor fiant ProPrietates virtutis. nempe honora- bilitas, facilitas i jucunditas, & unia formitas in aes ibus virtuosis. Assignantur a Duhamel in Philo Dphia Burgundica tres aliae proprie
89쪽
tates virtus is, nepἡ medi Coritas, connexio , ct oppositio cum vitio . Iuvat ex data definitione Arithotelis, & ex
nolixa et hymologia colligere has pro-Prietates, quod consideranti patebit.
Maxima e sic ontroversia de connexione virtutum. Divus Thomas dicit virtutes ita esse connexas, ut unas ne alia reperiri non valea : Contrarium Scotus a Trinat; nos brevitati attendentes breviter stabilimus virtutem temperantiae, & heroicam virtutem esse necessario connexaS, non svero virtutem continζntiae, pro quo
notandum eli,triplicem eis statu vir. tu is v 3. Primo incipieniicim , qui ab Aristptele dicitur continentia; secura . do pria eutium, qai dicitur darus temperantiae , tertio heroiciam , qui & h . roisus dicitur. Incipientes non habent virtutes connexas; si enim aliquod
peditnentum eveniat, jam virtus eoru
deficiet. Virtus vero in statu temperantiae inter impedimenta est firma,
90쪽
. . . . 'co addit ad illam, facilitatem acl oriania impedimenta tollenda'; itaut - .a unde οῦ & facito impedimenta yiu- ,
Pro respoisitone ad argumenta. ἰfatis est adnotare, quod si aliquando juitus v. g. ex defcctu sortitudinis, quia nempe temerarius, & nimis auq. - dax , minus 'continens justitiae actum exercet, non habet Veram Nititiam , pecte'am in statu temperantiae 4 vel herbao; dabitur enim casus, qud ain alijs circumitantiis ex desectu ejus. dein sortitudinis deseret actum justi
nexionum, quia fundantur in extremis, & potius opponuntur, immὼ . aliquando mutud se destruunt; vis tutes autem Yespiciunt idem . mecdium habent pariter pro obieeto coercere Passiones animum pertur