Ethica extempore concinnata in publica universitate Neapolitana ab A.R.P. JosephMaria Amati ... Complectens proæmialia ethicæ, et quæstiones 1. De felicitate. 2. De virtutibus. 3 De passionibus animi, elucidatis per themata concionum ..

131쪽

IQ8 . . dum Gregorium est agere, quod non est utile , ves sine utilitatis intentione .

Somnolentia dicitur a somno ,& lentus; homines enim somnolentistant, qui lente, sci .non Velocitet agunt, ex eo quod 1lamno se tradunt. Somnolentiae itaque vitium est non celeriter agere ea, quae quis ager debet

. Importunitas mentis dicitur ab importuno, quasi stoe portu, & quiete , ut advertit Ianuensis in -tholi- con; est enim importunum, quod portum, si re quietem non habet,sumpta allegoria a navi in portu inveniente quieteM. mies ergo non in venitur per mentis importunitatem, quando quis modo propositum elicit unum, modo illud omittens, elicit

aliud.

Curiositas dicitur λ cura, quae sic nominatur, quasi cor urens , Vela corde Ivem, Vel cor agens. Curiositas autem de finitur, prO. uti

132쪽

ut spectat ad praesens, vitium illud, quo quis tempus terit in judicandis ,& in investigandis inutilitet alienis.

Verbositas est a Voce Vςrbero, quasi aerem verberat enim verbosus,

qui & vocatur garrulus, &multiloquus, qui verba videlicet profert in-- fruetu'sa , & mlum, ut ita dicam , ,

apta ad verberandum aerem. . 'Inquietudo dicitur ab in,&quies, nimirum nen quies; non enim quietem inveniunt homines accidiosi, motibus, & nutibus semper mutationem agunt , & situm variari semper intendunt . Corporis instabilitas per hoc. ffert ab Inquietitudine , quia veluti inquietus stum non inveni , quo ipse quiescat, ita corpore instabilis corpus modo hue, modo illuc deportat , &in eodem stare lOm per momentum vix potest. 'Gregorius lib. 3I. Moralium sex. alias filias accidiae assert ; eae auten hae sunt : Mentis perturbatio, Τοr-A Por,

133쪽

por, Rancor, Malitia, Pusillanimitas, & Mentis Vagatio. Has omnes sex a Gregorio relatas sunt, qui credunt esse easdem , quas ex Isidoro retulimus,sed nobis tempus no suppetie. in his immorari: satis est ipsorurn et-himon , & definitionem afferre, ex iis enim c stabit, num eae diffarant, vel 'DOnt Mentis itaque Perturbatio non est, nisi cum mens perturbata , & a n-xia excruciatur Vci propositum mutando, vel situm, animo tamen non

Rancor dicitur ab haebiaea voce Raucati; quae significat putrescerra; dicit enim Vossius,quod proprie Ran- cor sit vidium olei corrupti, vel dici. tur a greca voce rajO, quod est: cor-TUmPere , corrumpuntur enim morespex Rancorem; est autem Rancor indiguatio contra quaerentem inducere ad exercitium Virtutum.

Vagitio mentis est, dum mens yagatur , vel illicita, vel inutilia coi ' gitans,

134쪽

, gitans, cum aliquod de praecei to ser-Vare tene Ur, dicitur autem Uas ari , quasi vi agi, 'ci valde agi, hut aene Interpretatur VOilius , quisquis enim Vagatur, quasi Vi agitur , vel valde agitur , nam vagari, est potius pati, quam agete, Vagi sunt homines, qui, si quid agunt, frustra agunt, ac. ' Proinde plus patiuntur , quam a- gant.. I Orpor est vitium illud quo mens, quasi torpet, &velut obdormit c censetur in iis, quae exercere te Netur , &Vere I Orpedo est quidam Piscis, qui hamo attractus a piscatore . . Venenum quoddam diffundit ad bra-Cnium piscatoris ipsius, & sic tale bra chium stupefieri , vel obdormire vi- . quapropter bene tale vitium est tilia Accidiae obdormientis in exercitio operis virtuosi.

filia Accidiae ,

& distinguitur a multia generica cui IIbet Peccato convenienti, est illa de- ι . VIRtro a bonitate, & disconvenientia

135쪽

cum Uumana natura, quae recedit ab exercitio operis Virtuo ii, Ob pravum . animum male affectum circa opus Pi aeceptum.

De Pusillanimitate, quae immediate Opponitur magnanimitati, satis superque disseruimUS supra. Mentis perturbatio, desperatio, prout est filia accidi te, est mentis tristitia, seu animi perturbatio ob Opus Praeceptum, licet desperatio in genere sumpta definiatur a Cicerone li-hro a. I liusculanarum quaestionum, Non expectatio meliorum , vel a

Theologis animi diffidentia, & perturbatio mentis, ex existimata impossibilitate consequendi bonum ama

tum.

Arnobius, or Macrobius, praeter

136쪽

. . De securitate, firmitate, & fiducia supra disΓeruimus: De tolerantia adverto cum Isidoro, eam distingui a, Patientia, quia toleramus molestias coi Poris , patimur autem molestias

animi.

Eupsychia dicitur a g co Eu, scilbene, & psychi, scit .vita, Vel animus

haec enim virtu8 est illa , quae dat honum animum , nempe hilaritater,

jucunde opera Virtuosa exercerta 1ed in rigore loquendo hujusinodi pro praetas virtuti cuilibet inest, ut supra Lima, Zelut alii legunt, lema est fortis, & Virilis animus, &idcirco non est exponenda specialis virtus ad exprimendum illud, quod est fortitudiniellentialiter, & necessario a teXum. Andragatos dicitur ille, cui inest:

andragathia, scit. Virtus ea, quae bo-ntam hominem facit; trahitur enim etnamon , ab antri andros, sicit.homo, i I a -

137쪽

ergo &c. Ρerseverantia dicitur a per& se- Vero , quia severus est, qui nihil praetermittit debita paena ad disserentiam cleme0tis, & ita perseverantia est: virtus, quae nihil praetermittit, nec temporis diuturnitate cessat ab Opere incepto, competit igitur perseverantia cuicumque, diuturnae Vir-

Per Vir intelligitur Virilitas, quae neque a sortitudine in genere, vela strenuitate superius allata specie di seri , Ut patet. Visis jam vitiis magnanimitati oppositis , & Virtutibus ad fortitudinem, & magnanimitatem spectantibus , expedit adnotare , quod & magnanimi sit, & Philotimi magna de se

Cnarrare, cUm revera insunt in eo, non solum ad Dei gloriam majorem, sed etiam . Ut magnanimus eX hoc, quod narraverit , occasion m accipiat , perseverandi in exercitio ma-

138쪽

magnorum illorum, quae retulit de seipso; pudet enim hominem VirtuOsiam aliqua de seipso magna enarrare,& postea desistere ab iis, & hoc notari

Justitia definitur ab Ulpiano, IJu

stitia, fissideJustitia , &jure, constans, & perpetua voluntas tribuens unicuique jus suum . Haec definitio coincidit cum allata ab Aristotele s. Ethicorum cap. I. & cum ea , quana asteri Cicero lib.a. ossiciorum cap.d Iuli ilia, & hanc definitionem communiter recipiunt Philosophi, Theologi, atquesuristae; eamque esie b nam probat D.Τh. a. a. qu. y8.art. I. revera bona est; nam constat ex genere , & disserentia.; per ly enim cbn-s4'i , ' perpetua convenit cum aliis ἐVirtutibus, quae utpote habitus, stini I 3 ; cunia

139쪽

constantes, & perpetuae,dicitur autem: Voluntas , ad denotandum, quod Virtus consistat in animo , -& haec proprie Virtus justitiae subjeistatur in Voluntate, ad disterentiam aliarum Virtutum, quae vel in intellectu, vel in potentia sensitiva subjectantur , ut sitis in locis de singulis disserendum, atque disertum . Dicitur unicuique tribuens jus suum ; per hoc enim di Dsert justitia, ab alia quacumque Vir tute aliae enim virtutes respiciunt operantem , sed justitia respicit jus alienum,&Petit unicuique dare,quod ipsi debetur . Jus ergo , sive justum est sequa-de, Vel commensuratum seu debitum ' alicui, non tamen strictb ri ore debitum , Ut anfra Videbitur; hoc autem ius primo solet accipi pro ipsa legU , quae dividitur in jus naturale , seu ex. DatUra rei,& jus positivum eu eY cOΠ- dicto aliquo, vel est divinum, vel nu- mrinum, nempe lex divina, Vel liui

140쪽

1I7 . Jus vero humanum aliud est Cl. vile , liud est Canonicum, sed de hoc agant Juri , atque Theologi in ita-ctatu de Legibus ecundo Ius sumitur pro facultate,& dominio,quod a i quis habet, ut aliquo utatur silve fruatur,& hoc est , quod juititia petit unicuique tribuere . Partes potentiales Iustitiae, seu subordinatae justitiae, sunt illae virtutes novem, de quibus infra, & quae ad justitiam reducuntur , parteS Verti integrales ipsius sunt declinare a malo, & facero bonum. Ρartes item subiectivae , seu species virtutum , fiant tres in ipsa Iustitia , scit.Commutatiis va, Distributiva , atque Legalis.

De partibus integralibus iust itiqnihil est aliud adnotandum, nisi quod

hoc declinare a malo, & sacere bonum, sine quibus iustitia integra intelligi nequit , habeant mediumiret,& non solum medium rationis . Una quaeque virtus est in mediocritates consistens, sed ratio tribuit ei me-