Ethica extempore concinnata in publica universitate Neapolitana ab A.R.P. JosephMaria Amati ... Complectens proæmialia ethicæ, et quæstiones 1. De felicitate. 2. De virtutibus. 3 De passionibus animi, elucidatis per themata concionum ..

151쪽

Iaguel umbrae , Sic etiam homo Verax. non mentitur in dictis, quorum habet firmam memoriam, nec a Veritate dissentit in quacumque circumstantia, vel mu tione rerum exteriorum. Debet utique VeraX non omnes

veritates 'mper , & cum unoquoque proferre sed quando, cum quibus,& quomodo opus fuerit. Veritas dicitur a Vere,quia sicut Veris tempore terra suum aperit sinum, & quod latebat semen in ea, foris prorumpit, ita etiam Verax , feci ingenuus nihil habet occultum ii , corde, nisi quatenus circumstantia dictet veritates occultare, nunquam tamen mendacia Proserre. est quaedum Virtus, qua sumitur vindicta de reis, itaut crimen impunitum non maneat. Sunt, qui volunt hanc virtutem reserri ad justitiam distributivam, sicut enim ad hanc pertinet PCaemia conferre,ida & pCepas stabilire . De

152쪽

De Vindicat i va, quatenus virtute subordinata ad juitit: am, dicendum, quod ea distinguatur a justitia distributiva. per hoc quod deficiat aedebito rigorom, Vel respiciente aequa. litatem. Hanc virtutem adhibuere, tanquam priVatae persdne Dei impulsu Iudith pro Bethulia contra Holo. fernem , & Judas Machabaeus qui tamen vindicativa potius spectante ad justitiam distributivam J contria Nicanorem, cujus linguam , & manum trunca it. Haec itaqtie virtus necessaria est ad crimina repellenda, sed personae privat ae debent multum ait dere, ne ex privata passionis vindictam asumant, non enim Vere Privatis personis competit vindidi a De religione, ut speciali virtute spectat potius ad Theologos, quam ad Phil6sophos disputare, sed pro Ethicae instittito satis est id notareis', quod Religio sit virtus , quae Deo debitum exhibet' cultum ea Vero aest, adeo necesiaria R ei publicae, ut bonum

153쪽

I3oeommune servari nullatenus valeat si removeatur Religio; unde Home, rus dixit Diis solum dandam Coro, nam, tamquam Victoriae praesiden, tibus, & apud Romanos triumphantes recipieb ni coronas, sed eas itatim portabant ad I emplum , ad denotandum , quod solus Deus , vel proprii Penates, & Genii, ut ipsi loquebantur, victoriam donabant. Absit credere idolis, sed ex hoc solum deducitur , quod lumen naturale dictet

sine aliqua invisibili virtute non posse boni aliquid fieri: Quod autem pro invisibili virtute sonte totius bonitatis intelligebant antiqui Gentiles Iovem; pro ejus ministris Genio, & penates , nos intelligimus Deum Trinum, S unum,' & Angelos, sive Custodes, sive Coelorum motores ab Aristotelethte iligentias; nuncupatos. Paenitentia est virtus illa,quq reddit Deo satisfactionem pro aeccato; de hac nihil apud Ethicos inquirendum , sed in Theologia morali, in qua

154쪽

qua speciales tractatus eduntur, nona modo de Poenitentia, ut Sacramea- to, sed etiam de ipsa, ut Virtute. Remanet demonstranda bona divisio justitiae in novem Partes poten-' tiales ipsius, seu in novem virtutes

subordinatas justitiae, stil. Amicitiam, Gratitudinem , Liberalitatem, observantiam, Pietatem, Poenitentiam, Religionem, Veracitatem, & Vindi. Cativam, Demonstratur autem sic;

virtutes subordinatae justitiae, & quae respiciunt jus ad alterum duplici modo possunt deficere a debito justitiae , primci ratione aequalitatis, fecundo ratione debiti rigorosi.

Deficiunt a debito ratione ς qua litatis quattuor Virtutes, .quae notis possunt reddere aequale ψ ede autem

fiunt Religio, Pietas , Poenitentia , &observantia i Religio non potest reddere Deo cultum aequalem cultui ipsi, qui Deo debetur; & si enim summum Pru viribus exhibeamus Deo cultum ,sςmPer majorem ipsi extubere debe.

155쪽

mus, & superstitio . quae Religioni

Opponitur , non opponitur ei perexcessum quatenus nempe minus debeamus colere Deum; sed solum ratione modi, quia scilicet non colimus Deum eo, quo modo, debemus. Recepimus a Deo esse,&Omnia bona,nec ipsi aequa- reddimus, quia non posimus satisfacere ad aequalitatem. Non minus in Observantia , quam in Bietate non possumus reddere aequale ; quemadmodum enim 4 parentibus esse recepimus, qund reddere aequale non miniumus, seu quo nullom aliud beneficium maius, & cui simile nullum , ita esse morale, nempe Virtutem recepimus ab iis, quos Per observantia a

De Poenitentsa certum est , quod nultimodε fatisfactio possit esse adaequastatem . Satisfactio enini ad aequalitatem iniportat aequalitatem inter personam satisfacientem , & eam cui fit satiSiachio , , Cum ergo sit infinita distantia inter poenit

in tem

156쪽

I33tem ponentem, satisfamonem , 2 Deum offensum , cui fit satisfadtio, consequens eli: , quod nulli niode posssit fieri datisfactio ad aequalitatem. Quinque aliae Virtutes, quae sunt, partes potentiales justitie,non servant debitum rigorosum,b& legale ; sed solum debitum morale, scilicet respi- 'Ciunt quandam decentiam , & honestatem; eae autem sunt in duplici genere : Alide enim dicunt debitum n et cessariunt, aliae verb secundum me-sius e ex iis, quae dicunt debitum necessariunt,una est, quae se tenet ex par- te debentis, & est veritas , seli ingenuitas , qua unusquisque debet se talem exhibere verbis , & factis , qualis revera est. Aliae sunt virtutes , quae respiciunt debitum morale , ex Parte ejus , cui debetur , & hae sunt gratitudo, & vindicativa; debemus enim

conferenti beneficia recompensationem conferre ex quadam decentia, &honestate, at non ex debitorigorosole ali; sicut pariter v indicativa exi-

157쪽

git, ut debeatur mens stelus . vel

injuriam committenti, & hoc respi- . Cit personas privatas in aliquibus circumstat iis, in quibus cognoscitur non est e. Philautiam , scit . amorem sui ipsius, sed ex hono zelo, respiciendo honum commune , Puta pro defensione patriae, Vel parentum . . Aliae duae virtutes sutit secundum melius esse, scit. Amicitia ,& Liberalitas; non enim dicitur inhonestus ille , qui non habet amicitiam, vel heralitatem; sed certe magis honestus est amicus, & liberalis, quam; qui nec amicitiae, nec liberalitati attendit;

Debet amicus conferre bona amico , & liberalis munera conferre, ut me

lius , & honestius vivat; non tametu potest coarctari a lege ulla ad amici tiam, vel liberalitatem . .

158쪽

De Temperantia .

TLmperantia est virtus, quae hi

deratur appetitum circa delectationes, quae oriuntur ex cibo, &potu, & maxime ex Venereis , & iis , quae sunt circa tactus. data definitione colligitur , quod obje 'um materiale temperantiae sint delectationes ortas ex cibo, & potu, & ex venereis, . maxim circa tactum. Certὐ objectum Primarium temperantiae sunt dessetationes ortae ex tactu, unde A istoteles Ethicorum cap. Ita quod quidam Philoxenus Erycius gulae deditus desiderabat habere guttur Pgius erillo gruis, ut sic videlicet sibus 'Posset per majus temporis spatium a gutture tangi ; objectum vero secuti clarium , & materiale temperantiae sunt desectationes ortae exilio 'niti; y. g. odoratu ; sic Leo linatur ex

159쪽

eo, quia videt bovem, quo se pasci de siderat, & canis leporem odorando,de. lectatur de pabulo, quod sperat. Partes integrales Τemperantiae sunt Verecundia, & Honestas. Nomine Verecundiae hic non venit illa animi perturbatio, qua quis patitur siuDfiisionem in Opere inhonesto , sed Verecundiasprout hic sumitur, est Virtus quaedam, qua quis abstinet ab omnibus iis, quibus potest aliquis suspicari opus aliquod inhonestum . Honestas est ille decor, qui reperitur in opere Temperantiae ,' ait enim Cicero, quod sicut pulchritudo corporis resultat ex conssinanti membrorum , quae servant debitum ordinem, ita honestas operis virtuosi xesultat ex illa proportione , & mn- sensit, qui reperitur in actibus virtuo.

sis, & praecipue in actibus Tempe

rantiae . .

Partes subjectivae . , stu species Temperantiae sunt quatuor ex D.Th.

scit. Abstinentia , Sobrietas, Pudici-

λ . tia,

160쪽

tia , di Castitas Θ m Hamel censet' non distingui Abstinentiam a Sobrietate, sed revera distinguitur, nam diversa facilitas requiritur ad refra nandas cupiditateS circa potum, ac eas, quae Versantur circa cibum, multi enim abstinent a cibo , non tamen a potu; Abstinentia ergo refrenat cuia piditates , quae oriuntur a cibo, es ilia hoc distinguitur ab actu temperan. tiae in genere, quia abstinens dicitur

ille, qui non solum abstinet 1 nimio

cibo, sive intemperantia , sed etiam subtrauit, & privat se aliqua qualitate , vel quantitate cibi, ut fieri 1Ulee in Quadragesima; dummodo tamen id faciat, quia ita oportet, Vel quia a necesse est; non tamen ob avaritiam, vel alium finem . Scribit D Paulus ad Philippenses quarto se didicisse Latiari, & esurire , abundare , & penuriam pati, ex quo

bene colligit Augustinus non consiste. . . Te Virtutem abstinentiae in eo, quod

i quis esuriat ; potest enim satiari, &