장음표시 사용
151쪽
r Io. LODO VI cI VIVI squam ese post uitam,nec plus eum accepturum quam
improbum σ scelaratum Nam memoria nominis nec
semper contingit,Cr iniqua est,quae CT prauis facinorimbus laudem Cr glorium tribuit, uirtuti ac probitati vel neglictum, uel quod indigni; limum est dedecim, nec ampla est, propter diuersitatem ingeniorum, morum, sententiarum in nationibus,ali' enim alia uidentur punebra laudabilia.Nec diuturna esse potest, omnia consumente uetustate. Nec quicquam ad uita functos pertiisnet. nec Achilli prodest fuagloria,uel Socrati:nec Catatilinae,aut Thersi nocet siua ignominia. Quid porro, pos Tea quam uir apiens per coelos,per sidera, per elemmenta omnia sit animi intentione ac vigore pervagam tm, per stirpes, animantes, homines, angelos, usque ad Regem mundi, er res ueteris memoria quae gesta sint, quae contigerint quid Ai acerbius potest nunciari, aut quod minus consolationem admittat,quamst in hae tauta pulchritudincitam amoeno atque admirabili 1'edidisculo extinguenda sit mens tantarum diuitiarum Jectatri receptaculum,thesaurus ut nuro amplires futura sit sensu,nullo in loco,non magis quam bruti animus abieis Etres,uilis,torpens, nulliusque capax excessentia. inlis est qui post hanc confiderationem morte no pertimeriscat,etium ingrauis is uitae malis positus contra uetaro quanta bono ex sapienti consolatio ad casus omnes vitae atque infortunia,scire paratum esse locum quietis,
non priuationis atque orbationis omnium,ut somniurui
stulti: quomodo enim quod non est, quiescit sed felleia
tutis constitutae a Deo aequisimo,potenti'mo,optimos quam ijs largietur,qui ad bene Cr functe uiuendum boaenam uoluntatem attulerint Mere,aty exanimo.Haec quae
152쪽
DE ANIMA LIB. II. I sdeboi num sententijs atque autoritate attulimm , tapertinent, ut flat liquidum, ab ea parte naturam Cr uetarum stare,o qua stant boni Cr sapientes,nempe a nostra: recti a uidelicet atque integrius est horum iudicium,
quam malorum,aut dementium. Accedit iudicio Cr mataximorum hominum, Crinaximae partis humani generis luctitia,probitas,religio, CT uirtutes omnes,quae omnia immortalitate animae nitunturi. ac haec quam in partem
inclinant, G ueritatem eodem inclinare necesse est. pro his enim citius faciet ueritas, quam pro sceleribus, flais gitijs, improbitate, atque impietate, quae mortalitatis animae comites sunt certisimae. Sed nec mirandum est magnopere, in defintenda atq; statuenda animae natura
falsos Philosiophorum quosdam minutos,ut inquit cicero, ac ignobiles: quum alij amplioris nominis in us quae
sensibus usurpamus,tam foede sint prolapsi, aut quod nix
esset nigra, quam uiderent candidistinum: quod ignis stigidus, quo nihil tangerent ardenti s. Illud porro sinuitae negocijs sentent sque miserrimini, Critonfictis lachoniis deplorand m,quod ad uerum Cr bonum nulli
sunt autores satis locupletes,Cr firmae fidei adfusum crinatum quiuis sufficit, ut non iniuria sit illud a Mimoὰ grapho dictum,Ad tristem partem strenua est sit picio:
nimirum, ut Ouidiuε inquit, quod nos in uitium credula turba fumus, inali uidelicet Crobsecuri, idcirco adfui sum er malum,tanquam nostri finite, procliues. Quam multi sunt, qui Epicurum derident, Plinilim refellunt,
imperitos uocant,er ea quae in rebus uel uitae uel naturae
adberrent, non satis habere explorata s at eosdem ipsos quum prouidentiam Cr religionem tollunt, dem illi amis plectuntur ex collaudunt: adeo in aluit in eorum mentes
153쪽
3 6 IO. LODO VI cI VIVI scaligo uitiorum Cr stelarum.Sunt qui aiunt esse e re u lae credi animam esse immortalem: queadmodum etiam deos esse, quod aliter homines nec construaturi essent functum societatem, nec quicquam rectefacturi, nisi cori hiberentur metu isto , restare alteram post hunc uitam, er deos uindices: quos ideo a metu seu esse nominatos, quasi Al gr. Quid dicitis Magno igitur mendacio opus est,ut homines uelint bene agere. O miserandam condiationem uirtutis , ct non potest hominibus nisi per ingens
mendacium persuaderi,quum nullae duae res t. sint inister se amicae er concordes,quam virtus Cr ueritis neruispe germanae, a Deo genitae, Cr humanis mentibus si eutit imae, ita etiam integris iucundisiimae. Ergo Deus potentisimus,sapientigimus,optimus,ea lege Cr condiatione ereauisset hominum genus,ut induci ad bene agenaedum per ueritatem non posset, sed per mendacium: Crtantus artifex ad persenionem operis fui instrumentum non e domo atque opulentia sua ipsius desumpsisset,sed ab inimico suo diabolo mendacium, quo nihil est a Deo alienis, qui est meraueritas. Quid restat igitur,nisi ut qui ingenii aut doctrinae bono deprehendisset mendata erum ueluti qui hoc dixerunt, Cr ab eis edohi ac moniisti, foluti essent eo metu, quo prius alligabantur: Crut quisque esset doctifimus uel acutifimus, ita Cr psimum quoque, quando superstitione iam esset liber, nee deos
ullos metueret,nec aliud quicquam nisi poenas legum ita quo propius accederet ad hominis perfectionem cultu ingenij atque institutione,bocta ad malicium et scelera es et armatior ac procliuior: quippe 'cui arcanum esset detectum,fctu σsimulata esse omita, quae praecipere
154쪽
DE ANIMA LIB. II. I 7xima est humani animi corruptela,Cr a perfectiae aueristit.ideos sentetia haec semetipsam restingit, ut quo quis sit persebior, eo impersessior: quo meliqr,tanto peiori
quo magis homo, ac uerius, hoc naturae ferarum finiritior,CT ab homine remotior. En quanta rationum acies
pugnat pro nobis, id est, pro ueritate. nam nos quid fuismisssueritus est torti'ma,maximis uiribus fulta ereommunita. Quid expebamussan ut animas ipsas exilientes cernamus e moribundis corporibus, tanquam fumum e famina s Neque tum deessent, qui praestigiose dicerent metuere, Cr imposturam oculis fuisseri ut quum niuem albam cernerent, CT ignem ardentem. quid enim fatis fuerit ei, qui animo obstinauit non assentiris ut iam non agatur res apud tribulial rationis,sed affectionis praue, ac pertinacis. An tot unquam adducta fiunt a philoseis Dis argumenta ad id corroborandum,quod tam explois
ratum certums nos habere credimu quam ea quae marinibus contrectamus, aut cernimus oculis s Si decima araegumentorum pars ab aduersa staret parte, quis posset istorum fustinere importunitatem ais insolantiam: qui
nune inopes de destituti ab omni ratione, iudicio, menαte,magno tamen adhuc fastidio nos aspernantur er conis temnunt : nostramque ueritatem quas stultitiam deriis dent, quod rationibus habemus pdem: quum illi niihil aliud prose habeant,ni forsan,Non ita est,fussicor,aut credo non ita esse.quibus de causis ex rationibus addu cor,ut existimemsententiam hanc de animae immortui tale, quum fit tanti ponderis, toti is probitatis ac reliis gionis fundamentum non esse inter fidei articulos relais tum,quod scientia positi comprehendi.Nam quibus tantadem , cur quot argumentis assequemur scientiam, si baeo
155쪽
aiunt infide pietatis animant esse immortalem,in lumine autem naturae mortalem: quo quid dici potest imperiatius,aut dementius quasi nos quid uideatur di putemisi non quid sit. Nos uero nec fidei Igmen,nec naturae inqui. rimus,sed ueritatem ipsam,quae non gemina est,sed uni ea. Age nero, qgid est naturae lumens num non humana ratio cedo.an plures aut evidentiores inuenta rationes sint pro ijs, quaestire nos arbitramur ex causis naturae, visententia nostra fert, certi imis ac perspect imis adferri aliae pollient permultae, Er aratas esse ab alijs non dubitandum: latifima enim res est ueritas. Sed ego eas tantum posui, quae mihi in mentem uenerunt. Velim autem mihi ad postremum dici, cur alia omnia quae de anima traduntur, paucisimis σιωfimis coniecturis fulta recipiuntur pro indubitatis: hoc unum tanto raditionum agmine stipatum ac munitum pro infirmo haberitur. G ista quidem stabilia atque indubitata nobis esse, nost a nihil interest hoc unum tam ualde interest,quanis tum est iam declaratum. Profecto liquido apparet,uiri esse aliquam homini infestam atque inimicum, quae
ueritatem nobis tam necessariam procuret uertere in controuersiam a cuius permnlciinfimis tenebris tueatur nos Deus, lux veraer immensa.
156쪽
Equitur pars animae de affectionibus, cognoscendum er difficillima propter uaririetatem,σ necessaria, ut tantis malis adae feramus remedium,morbisque tam suθli4mta medicinam. estque tractatio haec non satis diligenaeter aueteribus apienti estudiosis uel animaduersa, uel tradita.Stoiccquos Cicero secutum se profitetu omnia haec argutijs suis peruerterunt.Aristoteles in Rhetoriae eis tantum de materia hac exposuit,quantum uiro pestatico arbitratus est sufficere. Nos pro uirili parte nostra singula argumenti huius subtilius exactiasque persequeis mur. condidit omnia Rex naturae, ut illis de suo imparis tiretur esse, quo essent: de sua uero beatitudine, ut bene essent, quantum quidem cuiusque vis caperet, ac natura. ad quae sua assequenda CT conferuanda munia, attribuit facultates: ad esse quidem, pronitatem, ut se quicque ab iniuria tueatur corrumpentis,quoad eius positescere: ad bene autem esse, appetitum boni, auersionem a malo, ut in bonum feratur appetitus, a malo declinet e suis giat.Quocirca cognitio tum fensuum,tum interiornis, propter iudicandum est animanti addita : iudicium
tio autem ipsa, boni alicuius fit gratia: quippe quae est disces us d malo in bonum. Quapropter omnia boni cui se facimus , milis Autoris nostri, qui est optimim.
157쪽
sso Io. LODO VI cI VI vignam π nullo fugimus propter bonum, Cr bonum proapterseipsim expetimus.sed in boni elestione magni nos in cita errores versant. Bonum est simpliciter , quod prodest simpliciter: bonum cuique, quod ei prodest.buoius e regione situm est malum,quod nocet. Bonum ut naritura est unum, ita etiam nobis: nempe illud quod uere est tale, cuiusque participatu nos er bonismus, er ea
de causa beati. caeteram caeca ignorantia,multa in nos inuexit bonorumgenera n animo, in corpore,in exteranis: quae non est hic pereensendi locus, a multis sunt fuse enumerata atque explicata,er sepe a nobis alibi. Ergo istarum facultatum, quibus animi nosset praediti a Nais tura sunt ad sequendum bonum, vel vitandum malum, actus, dicuntur affectus siue affectiones, quibus ad borunum ferim ur, uel contra malum, vel a malo recedimus. Bonum G malum in praesentia id uoco, non tam quod
reuera tale est, quam quod quisque sibi esse iudicat nuntquid bonum ese existimemus, quid malum, iudicij est:
eoque tanta circa haec opinionum fraus, quoniam multae sunt, Cypraedense in iudicio nostro tenebrae. Tametsi in hac quoque parte femina quaedam habemus a naturaveritatis ingenita, ut antea posivimus ,sed ea tamen admmodum uniuersaliae uelut ex duobus illis Dei munerisbus bonum se,construationem*jpsius, ex beate uiuein re. quum vero ab hoc capite ad partes descenditur, muiatistatim existunt lapsius,grandia praecipitia. Sunt qui dam animorum motus, seu impetus uerius naturales, qui ex affecto corpore. consurgunt: ut edendi cupiditas infame,bibendi in ti,moeror in morbo,uel premente atrabili, exhilaratio in liquido er purosanguine circa coriclisensio ad plagam.j iudicio anteuertunt: reliqui omnesq*ant
158쪽
DE ANIMA LIB. III. quantumcunque celeres ex praerapidi, iudicij setilenistiam fecuuntur. non enim mouetur antam, ni praeiudiis catum Ili bonum esse, aut malum, id quod est obiectum: idemque in brutis Uu euenit, in quibus non sola magia natio parit affectum, nisi Cr existimatio accesserit, quae
illis iudicij cuiusdam Iocum obtinet. Sed G mentis nota strae agitationes incitatis imae sunt, nee requirunt ea tempora , quae utique nos facile deprehendamus atque annotemus. idcirco praeuertere nonnunquam animi mouitus iudicio putantur. Mente ergo aliter atque aliter edocta atque instituta, mutantur affectus augmento CT decremento,uel tolluntur prorsus,atque in aliorum vimer quasi ius concedunt. Quae iudicium moueant,inque varias sententias traducant,dictum est a nobis superiore uolumine. consequens etiam est,ut eadem illa ad concitatandos sedandosque animi motus valeant. Sed nonsimis
per ad affectum excitandum opus est iudicio isto , quod ex rationum collatione de rebus latuit: istud sufficit, erest stequentius, quod imaginationis mouetur uisis. Itaque sola phantasia trahente ad se tumultu suo speciem quandam opinionis er iudicij, quod bonum sit,aut mari , dum quod est ei obiectum, in omnes animi perturbatioanes versamur,timemus, utamur limus, tristamuri. quos ut manifesto ad partem corporis vergant, in quo tantopere dominatur phantasia. Quamobrem affectus omnes in praesentia in easdem illas qualitates trifueismus,ex quibus corporis natura constat: ut alijsint ealiadi, alii stigidi, alij humidi. alij aridi, ut ij ex horum ali
quibus commixtimam humani eorporis contemperatio,
ex his ipsis qualitatibus escitur.σ cutur quisque aseosius est naturae ac ingenij, in simili corporis natura fu-
159쪽
IO. LODO VI cI VIVI scite tum nascitur,tum augetur: in contraria non perinaede. Hae autem corporis temperationes alias incitantur atque exacuuntur,ulias comprim&tur Cr coercentur inriternis atq; externis rebus internae sun lectus ipsimum tristitia facit=igidosv aridos, laetitia calidos eThuaemidos. Affectus enim rationem corporis non recipiunt modo ed praestanGorporis autem sunt cibus σpotus, aetates,morbi non utis perpetu nec omnia sed pleruntaque. Haec multum mutat in corpore unde etiam affectus uariantur, in tu praecipue qui se animo suo auferendos permittunt, nec rationis exactique iudicij clauoseipsos moderantur. His accedunt cogitationes crebrae, studia magna, difficilia, ardua: reddunt enim mel ncholicos. Sententiae quoque de rebus ut Democritus semper ridem ba tanquam in perpetuis hominum stultitijs atque Heri plijs Heraclitus semper lebat, tanquam in continua horiminum miseria. Hinc sunt externa: tempus naturale,ut quatuor anni partes, π diei horae:tum nostra,quo conmtinetur status reru, seu publice, stupriuatim. locvi item naturalis,no ter quae omnia fiunt alibi fuse explicata. In loco est habitatio, Cr uesZitus, Cr comites. iam negociaractiones intent uehemetes,laborios delicios mori di discites,placid leves. caeterum affectionum non Ut plex appellatio. nam facultatem naturalem in aniamo dilatandi sui ad bonum,ta contrahendi a malo,albeis
c punt e earu actiones in animo eodem censentur nommitte.confretudines quoque, quae ex actionibus inualaeaerant,quae las Graeco uerbo nominituriboc est habitus: quae omnia tenenda erunt deinceps, ne fassamur. quod
autem horum usiurpabimus, facile de sensu intesistetur. ut quando quidem animus erat habitatum s in corpore, indita
160쪽
DE ANIMA LIB. III. is3 indita est animanti ab admirabili artifice Deo facultas haec afectionum,ut quibusdam uelutistimulis excitareae
tur animus,ne iacens penitus obrutusque mole corporis, veluti segnis asinus,torperet perpetuo,bonisque suis inridormisceret,a in eo,quod illi ualde expediret, cessaret. itaque uariis tanquam calcaribus hinc inde subinde exiscitatur alias autem cohibetur si aeno,ne ruat innoxia. Homini etiam ijdem isti non desunt stimuli ac fraen qua parte οἱ animis,cuisunt eisdem de causis necessaris. Sed nos nimium-exacuimus hoscestimulos,σgrauia θαcimus haec lupata,dum Icui atq; expedita nec itati imis mane pondus adiecimus superfluitatum. At lier),qμem hi genere admodum in maris motibus est alius aurae tenuis, alilis u rivra . concitatio alius vehemens,qutque horrida tempestate mare omne a fundo uerrat cun arena ipsa Cr piscibus: sic tu his animorum agit tionibus quaedam sunt leves, quas uelut initia quae gum dixeris furgentis motus alta sunt ualidiores,aliae animum uniuersum concutit si des rationis sede, ac statu iudicij depellunt, quae uerectunt perturbationes,σ impotentiae quod quasi iam animus sui nonsit compos,sed in alienam potestatem reciderit: Cr caecitates,quod nihil desticia nam primus istas, affectiones rectius dixeris:alterus,commotiones,seu concitatationes,quae Graeci an nominat, quasi pusiones.puatitur enim animus uniuersus illo uelut ictu Cr agitatur qui quum est uiolentior sit confusio.Qni autem affectus usu inualuerunt,uicia Cy morbi animi recte nuncupanae tur quod aptius competit in affectu prauos, de quibus alia est tractatio.Et sunt affectxs nonulli in trasitu,tuno qua pudor ex verecundia, uetus ex inani fonitu alii marinent,ut metus aut reuerentia diutine confirmatu omnis