장음표시 사용
201쪽
DE ANIMA LIB. III. Iss stultos er improbos. Indigni sunt malis nostra opianiolie boni uiri, Cr qui recte juncti sunt officio, tum inis
nocentes ad eam poenam quam perferunt: Cr homines uniuersaliter innoxij CT inplices, ut infantes puerim mente capti: tum qui malis illis fiunt impares, ut mutalieres,senes,aegri,delicat laboribus magnis σ aerumnis: adde ijs , qui magna sunt fortuna deturbati. illi etiam, quibus non licuit bonis suis frui: ut quum uir magni inaegeiiij in medio studiorum uorum cursu tollitur,sicut Io. Picus: uel destinatus magnis opibus,ante obitum haereae ditatem obit mortem, uel designatus magistratus no porituit honorem capessere. Eo est autem miseratio intenetioris pro bonissperatis incidit in mula inopinatu: ut regni haeres in captiuitatem Cr ergastulum. quale est quod impiorum animis quotidie aceidi nec nos miseret. Qui fortiter Cr uiriliter perferat suu calamitates,maaegis uidentur illis indigni: eosque saepius miseramur, qui misericordiam non implorant. pericula,quoniam malis sunt proxima,misericordiam mouent ut in bello, Cr ii
uigatione, Cr uia latrocinys infumi. Si qui sibi ac suis mulum accidisse putant,in moerore fiunt potius, quam in miseratione.quodsi quis indigno sibi,aut charisimis fuisaccidisse exHimet,adiusta est moestitia miseratio quod
licet deprehendere ex uerbis, quibus conqueruntur imae merito se malis illis premi: quae e Isuimetipsorum coriis miseratio. Similitudo Cr6mpathium escit, Cymiseriis cordiam mouet ut erga similes aetate, moribus , constiae tutione, studiis, dignitate, genere. S mpathia e st uelut tactvi unius facultatis,cui alia facultates similes concia nunt quemadmodumserunt in duu chordas diuersurumbrarum ad eundem tonum extentus, ulteram ulterius
202쪽
I9 7 IO. LODO VI cI VIVI stactui accinere ex re1pondere. Plurimum animus afficiatur ijs alienis malis, quae tanquam ex uicino contemplaritur sibi etiam imminere. Inter similia autem transiitus οἱ facilis uidelicet quae logius pectat animus,negligit tanta
quam adse non pertineant:ut mediterraneus homo grata uenaufragium,uel monachus aerumnas militares.Festiue
philosophus quidam Cr acute, rogatus a quodam quas
per contumeliam, cur homines diuites citius caecis Crsurdis Cr claudis elargirentur, quam philosophis egen αtibus,illόsque multo facilius miserarentur, quam pbiforisophos: Quoniam, inquit iste,diuites homines citius furis dosse a caecossore existimant,quam philosophos. Ideo Cy qui per ebrietatem magnae felicitatis exemptos se humanaesorti arbitrantur, immisericordessunt: uidelicet non putant casus hintianos ad se peruenturos, qui se in loco tuti imo arbitrantur consistere. Qui in extremis
quoque malorum uersantur, aut in eorum malorum maegno discrimine,nullorum eos miseret. Non enim timent
se peius habituros,oe a1peritas malorum sensium illis hu es munitatis adimit tenerumque illud animi ac molle am ferunt,in quo est compactio.Nihil aeque estsecudum horiminis naturam ut afflictos miserari. que affectum miror Stoicos in bono uiro conatos reuellere, quod feri nec potest,Cr mira rem est humani generis.quippe nascitur exsimilitudine quadam,congruentiis humanorum an morum inter se nec aliter potest animus facere, quam ut dum aliena mala intuetur,uel de seipso cogite se quoque istis ipsis malis obicetum atq; obnoxium uiuere uel certe compatiatur , ta similem sui naturam illis afflictari inis commodis doleat. Quod si amor omnia reddit no folunt communia ed unum,g omodo potest amicus non dolo α
203쪽
DE ANIMA LIB. III. Is 7re,dolente amicos quomodo potest idem animus dolere, in uno amicorum,non dolens in alteros Si ergo pientiae ac bonitatis praeceptum est, ut amore interse homines deuinciantur,tanquam nodo sacratifimo,eάms adrent feti cr appositi a natura sumus: profectoVnatura, Crsapientia, π bonitus,misericordiam nobis indunt,atque indicunt. Iam uero seublata insericordia,quid in cius lota cum ac uicem repontis duritiam, immanitatem crudeli tutem,inhumanitatem. Hoc scilicet expedit humano gerineri,ut humanitate exuta crudelitatem induat At dicit Seneca P rictum adiuuare a ictum, Cr misero opem se vesine dolore illo, inseria animi,qui uos misericoraediam nuncupatis.Potes tufortasse aliquando,non poteri του semper: non poterunt alij, quibu3 opus esὶ interno ad progrediendum calcari. Q nid quum no habes,quo opiis tuleris an non saltem animus tuus alienis malis flectetur,
CT ad te qlsos mala illius pertinere declarabis s Non ei hopus longiore disputatione. haec est clausula, Non potes adiuuare,nec opem ferre aflicto potiorem, quam si domienti condoleas nihil est quod animi aegritudines Tmarilagrauisima perinde allei et ac con oletur, ut commuαnicatio doloris: nullum est auxilium uel gratius, uel
caesus. Quid pote se miserabilius cuiqui,aut de perutilus in uita contingere,quam existimare se nulli essemiferain bilem quid gratius potes uidere miser,quam alienis latachoma cum suis consio ciatis Sed Stoicos dimittamus, qui se,quos natura homines condiderat, scholasticis cata uillatiunculis saxa uoluerunt reddere necfunt tamen asesequuti Exequamur,quo e restant propositi. Afectus est
misericordia mansuetifimus, hominum generi magno suo bono a Deo tributus, ad opem mutuam Cr consolaratio heri uariorum cactuum,qui incurrunt in uitam,in qui*n 3
204쪽
198 Io. LODo v I cIbus amoris defectum supplet misericordia. Quod de uialis,quibus nos uicini sumus ais obnoxij est dictum: idem
ad proginquos,G necessarios,Crcharos nobis transferiratur.compatiutur enim facile, ac miserentur,qui uxoαres,aut liberos, aut nepotes, aut sibi amicis imos habent eisdem malis obuios,Cr quδὶ obiectos. ideo fenes miser cordes sunt,quia omnia timet sui3.Mollicies cordis famis pathicos CV misericordes efficit , adeo ut quidam eosqμos miserentur, qui in malis uersantur que bunt commmeriti:ut pueri Cr muliercula,quos latronum Cr parricidarum miseret,uel quum caeduntur uirgis . contra duae ricies cordis miserationem restinguit ut in ira, in miliistia,in latrocinijs,in ijs qui minuε cosiderant quid fit mari lum,uel ex hebetudine naturae*ae,quales sunt rutici: de
quibus non immerito dixit autor eorum Vergilius, Nec doluit inserans inopcm,aut inuidit habenti uel ex cupiaditate eorum quae fibi censent bona. Imprudentes Cr inriexperientes facile ac multum exiguorum malorum miserirentur. Generosi quoque animi Cr simplices,ualde misi
ricordia tanguntur ut adolescentes, CT principes. Eo perti vero, Cr prudelites magnorum, parua pro nihilo ducunt ut sancti uiri,iacturum animaru in populis grarivssimam censent, de corporibus utcunq; commouentur, sed propter animas fortunas autem negligunt,ac rident.
Opera misericordiae amoris operibus sunt similia, Crmisericordia ex amore profuit: uicisim amor miseriis cordia inualescit,ut matris erga liu aegrum,aut afflictu aut peregrinante. Nullus affectuου adeo habet promptas Iachomu,ac miseratio adeo ut qui fuis malis non istam choment, ad aliena quasi uicti lachomentur. quorum utrumq; est mirifice decens,honestum,liberale.Fit etiam
205쪽
DE ANIMA LIB. III. Isssuis non posint,tanquam oppresi magnitudine aegrituta
dinis ac doloris.quemadmodum tradunt Amon Aegγα pii regem uetum)fimum amici mortem defleuisse, no faiij. Dicunt misericordiam oculis maxime commoueri, quemadmodum Horatius inquit: Segnius irritant animos demissa per aurem,
Quam quae fiunt oculis subiecta fidelibus.
Idcirco olim Romae ad captandam misericordiam paro si liberi producebantur in forum, aut concionem, erprodibat reus sordidultu, G atrati amici : G ostense sunt plagae,aut cicatrices in pectore denudato, Cr uestu cruentata, Cr imago reigeliae in tabella depicta. Non dubium quin haec ad vulgus plurimum valeant, quippe quod sensibus ducitur. qui uero magis cogitatione ac
menteii citius commouentur apta Cr congruenter exmpressa narratione rerum. Nec pauci sunt,qui fabula uel historia mouentur:in re ipsa, si coram contingeret, perane immoti. Scenicis actoribus, inquit M. Fabius,eadem nox, eadem pronunciatio, plus ad mouendos affectus sub persona ualet: scilicet adiuuatur affectus audiendo, phantasia, cr cogitatione. Proficit res ipsa inseruo bilis ad eliciendum affectum, adhibita dicentis arte,verilut explicata mulorum grauitate, indignitate illius qui sit perpessus: quanto dignior bonis, quam malis multo minus dignus hisce malis,ab his,hoc tempore, hoc loco: quae sunt ex fontibus probabilitatis . tum admonentur auditores filiorum,uxorum, rerum charisimarum, derinique fuimetipsorum Cy communis fortis. Praecipiunt
artu magiitri,ut quae miseratio dicentis arte,non naturarae suae viribus lachomas elicit, sit breuis: nihil citius arescere eiusmodi lachvmgla. ii q
206쪽
IO. LODO VI cI VIVI sLAEΤITIA ET GAVDIv M. LAetitia est motus animi ex iudicio praesentis iam boni, uel pro certo appetentis. Auersio mali, pro bono est nisi quod in bono semper est latitia, in discesu autem mali non semper ut quum solum Gritudo in uisbens tollitur, non subit autem contraria latilia: aut si subit,leuis, quae hilaritas nuncupatur. est enim haeci αtitia remissa. Ex iudicio uero uel alieni boni , quod nombis placet, modo ne is ita charus sit, ut unum sit nobisecim: tum ex bonis aliquando euenturis . aut praeteritis, aut etiam ex malis transactis, motuου quidum existit iuricundus in animo, litiae quidem similis, non tamen promprie latilia,sed gaudium: qualis est etiam in nostris borinis,quum ea moderate fumimu3. Laetitia enim concitotionem habet vehementem. squefere de eo quod ualde desiderauimus,aut pro quo colendimus ac laborauimus: aut quod derepente coligit praeter opinionem nostram, uel expectationem. quo exagitatu dilatatur admodum cor, adeo ut etiam mors interdum consequatur: uelut in
istis mulieribus bello secundo Punico, quae quum filios
suos,quoru esset mors nunciat de repente si pitesvpem xissent,exanimatae fiunt. Celeriusq; ex ingenti laetitia σα pirarit quis,quam ex immodica aegritudine. Ab eadem cordu dilatatione existit risus atq; exultatio,quum iam pectus coercere non potestsivum cori tum gesticulatio, 'quandos dementia. Laetitia moderata euhilaritus,ea gaudium,calore seuo purgat sanguine,valetudine confirmmat, calorem inducit florentem, nitidum, gratum.1sic test apud Sapientem: cor laetum pro medicina est, piritiutristis exiccat ossa. Qui mosii sunt corde acile more
rem er laetitiam recipiunt, ut sigitam in caera: qui μα
207쪽
DEWANIMA LIB. III. ZOIroer calido,laetitiam cito capiunt,er diu retinent. sicut Otra,qui duro σfrigido,nioerorem,ut in atra bili. 6ὶ enim moeror affectus terrestris, rigidus, Cr aridire: aetitia aule,culidus er humectus. idcirco ea facile in puetaris,eν iuuenibus,Cr beneualentibus nascitur tum ociosis hominibus, securis.nam metru latitiam impedit,prae αfertim si sit rei maioris,quam de qua est utilia. item in
vere,iocta item temperaus,amoenis, infestis, celebritatalibuis,couiuijsAn utitiae aduentu,ne ea impediatur, multi eos obicesqui occurrunt,amoliuntur, Cr moleste fetarunt se interturbari,quasique interpellari de cursiu rei iucundae.itaque de re tristi nolunt audire ut initio festi, ludorum,conuiuiorum,de morte,de parsimonia,de egerastate,de negocijs publicis aut priuatis,de seueritate uirtutis Cy frugalitatis.odiosa sunt haec omnia per id temαporis .consumpta autem utilia, audiunt facile, Cr matagis ad ea commouentur,quam unquam antea, nempe ex
recordatione fugacitatis rei latae .celeriter enim uiderim tur auolare,quae placent seu quia refrigerato iam corode acile seueriores cogitationes admittui. Laetitia tanto est maioriquanto nos malvi bonum nactos se iudicamus videlicet amelum,nouum,rarum,inusitatu, quodq;
pauci imis coluerit,ijsq; praecipuis Cr honorct imis,
minor est,in contrari s horum. DE LECTATIO.LAetitia est primus uel aduentantis boni motus, uel iam impliciti atque adiuncti post illum autem quiι resedit animus,σ bono sibi congruenti fruitur, Cr a quiesci uoluptasestseudulectatio:quam definire licet, acquiescentiam uoluntatis in bono sibi claruenti. Saepen s
208쪽
2o2 Io. Lo Do VI cI VIVI sadmonui,non referre affectus em ita esse, necne, modo esse existimetur.Quidam enim sola phantasiae actione id consequuntur,ut in maximis fibi bonis uideatur uerae sari: sicut ille apud Horati baud ignobilis Argis, Qui se credebat miros audire tragoedos, In vacuo solus sesα
for plausῖrque theatro:nota est fabula,quod est 4bebi
bus omnibuου commune.Delectatio sita est in congruentati quam inuenire no est sine proportionis ratione aliis
qua inter facultatem et obiectum, ut quaedam sit quasi similitudo inter illa. tum ne notabiliter sit maius, quod
adfert delectationem nec notabiliter minus,quam ea uis quae recipit uoluptatem,ea utique parte qua recipitur. Ideo mediocris lux gratior est oculis,quam ingens G suboscuragratiora sunt hebeti usui. eundem in modunde bonis quost,ut notis carminibus metis capiamur incantu,quam ignotis.Additur autem,qua parte τecipiatur.nam potentia in eo facultatis expenditur,Cr obiem
applicatio.ati s auribus idem soni uasti sunt,alijs moderirather qui sonta in proximo erat immodicus,paululu, si recedat,moderatus censebitur.σDeus,qui est undis immensius,capitur ad delectationem ab ea parte animi, quae babet quoque suam iremesitatem: capitur ea raritione,qua potest illi accommodari. gi quemadmodum differentia est inter sanitatem er voluptateuieq; enim valere est delectari,quod ful b Epicurus credidit ita ei binter recreatione Cydclectationem Nam etsi multae reis creationes uoluptatis naturam obtinen Cruim,non miles tamen quippe remisio uel mutatio laboris etiam a minore ad maiorem,luμε,confabulatiucul Ghaud ra ατο non perinde animum delectunt,ac refocillant σreis
sciunt ita casucius quiddam est recreatio,quam volumptas.
209쪽
DE ANIMA LIB. III. a. Osptis.Recreat utique omnis uoluptus,non omnis recrearatio uoluptate licitan unaquas facultate, qua animantis cognosci inest delectationis uis uelut infenfibus exta ternis,internis,in mente,G ut quisque plurimum est alicui facultatum earum deditus,ita delectationibus illius vehemetifime capitur.Populus sensibus,sapientes meti sunt addicti,ut est euios velfacultatis uel rei iucundae
natura π qualitas,ita delectatio excellens est ac geis nerosa, tum etiam pura,Cr diuturna uel contra uilis ersordida,breuis,molestias admixta,ac perturbata. In
finia omnium est,quae adsensium tactus pertinet, uideliacet terrestris,paulὸ honestioriquae ad gustu,sed nihilomminus pecvina.leuis est in odoratu,qui sensus in homine hebetifimus est:nec tam ess odor fluauis gratus, quam
teter er foetidus molestus. Aures,quae ad aerem pertisnent,aliquid habent pulchrius. oculi,qui ad igneam narituram,ta aethereae proximam,caeteris praestit sensibus.
celsiores istis sunt inferiores animi uoluptates purisa simae autem ae eel fimae omnium,quae ud mentem 1perictant G in mentis muneribuue, quae ad contemplatione. Voluptates tactus Crgustus no sunt durabiles. cito enim
hi sensius defatigantur,multumque secum trahunt gramuitatis ac molestia:diuturniores fiunt aliorum sensui , Cr inter eos assiciendi uis Iougsime uo luptatem suam haurit. Delectationes phantasiae stabiliores sunt, quam . sensuum quo si ut cibi,potus,rei Venereae,musices peractaclitorum cito satietas irrepalmon item posse, ionis, uel acquisitionis pecuniae,potenti bonoru,gloriae, quae sunt in phantasia,Cr decepta opinione. In mete sunt dem Decalfimae ac diuturnifimae,quibus illa non defatigata
210쪽
IO. LODO VI cI VIVI stus adduci pilit ut credat.Sed documento esse possunt
ij,qui rerum omnium iusturumfacile ac libenter perturilerunt, ut libere illis utque exanimi fui sententia liceret perfrui Quae in contemplatione sunt uoluptates,ex nata ltura illaru sunt,qui bres nos in aeternitate beatifimire demur. Idcirco P thagoras eam uitam dicebat esse Οαmnium praecellent simam,CT Aristoteles finem bonoruin contemplatione collocauit. Haec quida in uero CTreracto hominis habitu,qui per delictum corruptus,eT tanαquamgraui depressus onere uergit deorsum,resque inferiores ad sese reficiendu atque oblictandum quaerit ita j discedit a contemplatione rerum altis imarum ac praeristantifimarum,ad ea quae sunt affectionum vitae, Cr uerjati r inpolitica,reis uel publicae administratione, uel domesticae.Sunt qui ne hunc quidem assensum 'unt fbellis recreantur,qrerum gestarum cognitione sola, ac memoria. Alii operibus tenentur,quae exercemus mactnibu s ut aediscatione,texturasutura,plastice, pictura, Cr eiusmodi. Alij ne tantum quidem possunt animum inritendere,laxi fimis utuntur animorum remisionibus ut lusionibus,uel inerti ac torpido prorsum ocio. Delabyae tur quidam ad uoluptates, Cr fensuum illecebras, usque ad deiectionem illum brutatis ingen),quae fit a uoragiis ne uoluptatis immodicae mente absorpta. Hinc iam non pote)t magis homo descendere,transit ad obliquitatem, ut omnino a ratione CT iudicio deflectat. excogitauit. nobilitatem, iecus amam,gratiam populare, Cr qMiem quid in fortuna ad uanitatem pertinet.denique uellet, si
posse mentem exuere,ut depositu illius seueritate, dissolutius se in oblictamenta immergeret:id quia per se non σμdet facere,retrahente existimationis cur interponit