장음표시 사용
231쪽
DE ANIMA LIB. III. et2ς quem Ddere arbitremur posse. Sulpicio magnum bis reugnum obtine in qua uel meticulosium nostrum ingenium sequimur,uel coniecturam ex ratione aut experimentis,
quod alios lacti, quod eius parentes aut propinqui I scarunt,quod qui tales sunt, olent ludere: ut qui robusti eranimosi abis mente, σferae famelicae vel irrita .eοι multorum iniuridas experti,minus quidem σ rarius Uifenduntur,sed magis timent, Cr seu picaciores fiunt, unde procliuiores ad odium: nisi si bonitate naturae mitigenatur,aut apientibus co derationibus,ut Socrates Atheaniensis. Et brutae animantes eum oderunt imaginem, Ab qua fuerunt aliquando laesae. Ignavi homines in odiunt
uni proni, quippe qui undique imminere sibi damnum
metuunt. itaque oderunt omne genus virium ae pote
tiria quo laedi possint sue in animosue in corpore, sane in fortunis.Vnde extitit magna in potentibus formiis dolosis saeuitia: qualem de caligula, Cr Nerone,aηsque ignauis principibus accipimim. Et qui in homines poα tentes pectarunt,grauiter illos oderunt metu poenae,uel linis eos fiblutos, ut ipsi agerent secure. hine sententia ira, fendentem non ignoscere. causae uehementes odii sunt citique,ut quisque res aestimat. Ambitioso graui amas, aliquid contra suam existimationem dixisse, βαcis cicogitasse: auaro contra commoda,religioso contra pietatem, bono ciui contra patriam, remque publicam. Quod si animum prius amor occuparat,boc abolitos ellius subit odium,ut quum quid deprehendimus non esse
quale arbitramur. Acrius autem exasperatur odium, cum deprehendimus contrarium:ut esse auarum, quem
de benignitate diligebamus: esse segnem, quem destreonuitate. Idem contingit, quam amori opponitur odq
232쪽
Io. LODO VI cI VIVI scausi, quae praegrage: t spoliatos cisse nos ab hoc, quem libera m erga alios est e deprehendimus. Odium ex ri gidis 4ὶta siccis,idcirco eire modi personis ocis,tempstribus inualescit ut melancholicis eme, morbo,ege Saae te amae infamia. Agit quide in bis altius radices odiu, sed iners C egne acuitur autem ad acerbitatem calore. Sunt ad odium procliues,superbi Crinuidi, CT naturali quadam malevolentia praediti , quique illam assuefuisisione contraxerunt, soliti malis homininu gaudere Qui tenerrime sese amant , leuibus de causis oderunt alios semper enim Ddi sese autumant, iniuriamque sibi feri interpretantur. confirmatur atque augetur odium a frequentiirarunde Cr odium dixerunt quidam, iramese inueteratam. I tem ab inuidia, quod est omnium citat imum atque atroci imum : citiusque odium plaricatur,ortum a grandi quapiam iniuria vel contumelia, quam ab inuidia. Odium ex metu auertit cogitationemrnon enim libenter de eo cogitamus, quo terremur.ex ira autem, uel inuidia, crebrum reputationem adfert, siue in nostris prooeris, ut inimici doliant: quemadmodum apud comicum Gnato Parmenoni Nunquid uides,quodnollas In aduersis autem, ne inimici Letentur : quale est. illud siestoris Homerici, Gaudebit hac nosZra dissentasione Priamus. Idcirco quantum possumπε, cauenuus,ne
isti trictes nos esse sentiant, aut demissos: ni forte quum de industria odium inuidia de Mimus , sicut Dionalius
corinthi. Gaudemus Acro,quum quos odimus,male haribent: atque eo magis, s in eo quod nos offendit: ut uires esse ademptu insolatui, autoritatem arroganti, diuitia adiuitis raue illis utenti. Ex Ieta boni sensione amor nari
233쪽
DE ANIMA LIB. III. 22 iter naturae nomiae imbecistitutem nec pura sunt uti Pani,nec diuturna, fen umque fui exiguum relinquunt: mala uero contra, quoniam in nobis inueniunt ubi instadeant, atque infigantur, longiora ergrauiora sunt,
diutinumque uestigium ui imprimunt: quo sit,ut odiunt
citius in animis nostris proueniat, quam amor, CTmolores agat radices,Cr stabiliores,nt illius stirpes desis
brae : uidelicet quod in nobis inuenit solum sibi conueriniens. Recte cicero: Cui dolet,meminit cui placet, oblio uiscitur. Exodio .ppullulant, maledicentia, quum incanduit,acerbitas, ac si uitia. Amorstimulat ad bene
agendum,odium autem auertita bene agendo,CT ad nocendum impetit, ac foqicitat. ideo ferit inimicitiarum femina: Cr astute dat operam, ut quem odit, incidat in periculum uelut in iram eius,qui multum potest udere. Quomodocunque enitusue per se ue per alium, clant, palam, cupit illi male euenire. Hebetatur odium rebum calidis ac humidis,rebus Iaetis,ac ualde pro peris. Tum ijs oppositis, quae amorem pariunt, alias potioribum quam erant odij causae: alias paribus, interdum quoque leuioribus,ut quisque est pro tempore affectus. Adimiatur misericordia, tollitur e , aut cupiditate certa alia quid ab inimieo adipiscendi, quod utile aut iucundum . credamus fore, dignumque ut illum dereo munere diliae ogamus. Diluitur item maiore aliquo Crgrauiore odio, aut aliarum rerum magni momenti cura Crsollicitudiis ne sublatis quoque odij causis,contingit aboleri odium:
ut quum quis est mutatur. atque hoc promptius, si qua sub fit alia amandi cauo ut quod propinquu3, neeqs
mus, eruditus, reipublicae utilis, quod redijt adfligetumeliorem. comiciriptus rerum terrenarum, G erectio
234쪽
218 Io. Lo Do VI cI VI vis animi ad coelistes tr is ac sempiternas, rangit odia ataque inimicitias. Quid enim ill qui in coelestem patriam est intentus, cum offensiunctilis breuis huius heregrinaestionis s Debilitatur etiam odium ,si quis assuescat, quae alij fecerint, aut dixerint, in meliorem partem deflectetare. auferetur enim ea cogitatione origo offensionis, de proinde odij qμoque. DE I N VI DIA.
Bonum quod alteri contigit, quatuor modis pote stconsiderari.nam uel nocet nobis,ut quum nostra Misita sunt minora applicatione aliorum,quae maiora centa
fantur: qurmadmo dum quum sublato in altum uicinis parietibus, officitur nostris luminibus, in quo est dolor.
quidam naturalis.nam orbatio bonorum pro malo est. Altera est ratio boni alieni, quum non nocet iqud quiadem nobis, sed dolemus, quod non tantundem nobis eueaenerit:quae est cupiditatis 1pecies quaedam Tertia est' ma, quum nollemus glios consequi, quod nos fumus conis sequuti, aut quod nos expetimus, aut quod concupiuiis mus,nec potuimus assequi. Maior est hic inuidia, quum de ijs bonis,quae nobis oportere adesse censemus,nec adta sunt aut quae alijs communicantur, quum nos propria esse nobis oportere iudicamus,ut dignitate in nobili. Haeelpecies uocatur Zelus. Quarta est forma , qui id μαlum dole t nobis Absque ullo rupectu nostrarum utilit tum,sed tu niummodo quod iudicamus malum esse nobis, alios bene agere: quae est germana Cr maxime propria
inuidentiae natura, qualis est diaboli, erfliorum eius. Sed aliae quoque militμdine quadam inuidiae nuncupanis tur. Est ergo inuidia, animi coturactio de bono lienorisqμα
235쪽
DE ANIMA LIB. III. 22sin qua contractione inest morsius quidam, et doloriit que moeroris 4ὶ pars. Bona autem, quibus poti limum inuidemus, ea sunt, ad quae sequitur precium, existimaritio, honor, decum, gloria.alijs enim non perinde inuideritur, ut acumini ingeni, amplia eruditioni, ignobili, aut l . virtuti neglectae:qu in magno aestimentur, iuuidia proarinus illa insequitur, non propter ipsa,sed propterprocium. ita ut decus potius Cr honorem inuideamus clijs, quam uera illa bona,quibus bonor defertur. I nuidiasere lex superbia nascitur. superbως autem sublimia haec erspeciosa magis umbit, quam uera bona, er solida,quota trum illae uni quasi umbrae quaedam. Quocirca superbinatura sunt inuidi ex cupidine nanis praecellendi, inuiodia oritur er eo magis invidet quis, quo inanior est a bonis, quae concupiscit: neque is est,qui uideri albebat. Itaque pusiranimi, inuidentesseresunt: ut Iob inquit,
Paruullam occidit inuidia. Praeclare cicero: Neminciuulterius,qui suae uirtuti confideret,inuidere bonis. Inuiα
maiora aut potiora iudicat alterius bona,quam uarauterete id ne contingat metuit quocirca nemo audet fateari,se cuiquam inuidere:citius dixerint irasci st,aut odi; αρ,aut etiam timere.minus enim haec sunt turpia, et inimqua. Itaque qui odi er qui irascitur, Cr qui moeret, i qui timet, er qui amat, affectum suum audet retegereri unde maxima animi cordisque alleuiatio consequitur. ii qui autem inuidet,comprimit animimiserium istum imo pensio studio , nese proferat: unde magna corpori accira dunt incoin oda,pastor,tiuiditas, macies,oculi pro modi, a pectus obliquus, er degener. Leonum generositas
nec limis unquam aspicit , ercte se allici fert indigne. i
236쪽
In animo intemperiae aecfuriae tumultuantur clausere cohibitae, τιο ni quin potest esse tormentum par. Recte
illi qui inuidiam dixerunt esse iustifimam: qμippe quae
inuidenti est et meritu supplicium. Delectantur inuidirnale ensia, Cr carpunt quicquid inuidiosiuue uel dicit, vel agit ut notam aliquam inurunt, aut maculam asperagant,e quae rectasiun in peiorem partem detorqueant: non tam quod ipsi ea mala esse iudicen quam ut alijs mola uideantur. Tametsi inuidia, quum nacta est uires,deis pravatiudicium,uchementius etiam quam adfectus retia quamlibet minuta censet esse ingentia, er turpifisi a quae pulcherrima. quam in rem mustum facit odi acerbitas. Habet enim inuidia omnis odium ingenitum, . Cp q idem atroci mum: quippe odium ex ira mitigaritur facile,ex ossensione autem satisfaciendo tostitur.In vidia uero nec cicuratur, nee patitur sibi fatis fieri,imbirritatur beneficijs ut ignis in naphtha accensus,qui inrifusione aquae mutus incendium excitat. unica ratione amittit uires, sifelicito, quam inuita uidet, tostatur. Itaque inuidia miserum uellet escere, odium uero omαnino perdere. inuidia quosve idem conatur,quum alito non potest miserium adferre.exardescit quoque in gramvem odij rabiem. unde exitium concupiscit eius, cui inmnidet.Qaarta inuidiae pecies ad omnia sesie bona porririgit:tres priores ad ea titum, quae posse nos quoquomoαdo consequi arbitramur itaque inter compares er simi ores fiunt maxime: sicuti figulo inuidet figulaue, Cr egenus
egeno,. vates uati, iuxta Hesiodi dictum uidelicet deindecus est, quum sis in eadem nota, non per omnia esse parem: Cr naturaliter pungit hominem. nam velut iniurariam uidetur accipere, fimelius habeat,qui non habetur melior.
237쪽
DE ANIMA LIB. III. 11relior.quum vero alter esὶ superior, ces at uel dessecus, nes querimonia. Compares et consimiles uoco,in quaαcunque boni comparatione, etsi in alijs sint ualde dissaril m : lit rex musicus ali musicis, quemadmodum Nero' Caesar Graecis artificibus , hominibus de plebe infima docti fortuna deparcs: fortunati eruditione ac ingenio inaequales, litis quum in fortunae comparationem uenimi tua sicut iRGquum de peritia. Nec veritas similitudinemi hane aut disimilitudinem metitur,sed cuiusch existimaal tio: iudicium. Sunt extremae conditionis homines,quil regibus opulentiam uam a felicitatem inuident, mutagna dementiae persuasione pares se esse regibusgloriarim tur alj se iudicant regno digniores,Cr succensent,qu)disse rexit non ipsi.Cr quidum inter furiosos constricti, nil imae prosapiae, d se clamat regnum iure pertinerer' quales uidimus aliquot hic, in Britannia. Eunden inmodsi euenit de literatur de omni arte,dsciplina,prostantia ingenij Hominem nou uix ultra prima progresisum eicincta,qui se de eruditione nec Thomae Moro,neci ErasinoReterodamo iactaret concedere.Inuidia de boael nis animi longiores habet decursius, quam de bonis corre1 poris,vel externis quoniam decres Cr aestimatio illorum bonorum non nouit nem, uti nec bona ipse quae in imo niense ui animi latifime sese porrigunt. contra autem, corporalia breuiores habent metus,sive increscendo α ne tu u usue in precio Videre hoc est in officii one,q Iudendo uincimur. grauius enim id ferimus, quum in tuo do id contingit multae industris,ut latrunculis claci bus: quam in quo solam dominatur sors, ut in taxillis Langues 'it inuidia felicitate, ebusque progressa, uetiunobis ipsis,inctium: lo,quae omnem aequalitatem torati p q
238쪽
Io. Lono v I cI VI v Is is cui in sortuna Alexandri, quem odisse poterant multi,
inuidere nemo. Opprimitur enim inuidia magnitudine, non aliter quam fumus ingenti flamma. Vic ira Isais driania caesar nactus principatum,quum obuius ci ci t lfactus mulus quidam: Et si, inqui periculum.Tam etsi quartum istud genus inuidentiae non nouit discretiorines:omnia invadit, e lacerat. Vertitur item inuidia in
misericordiam, si in locum felicitatis succedat miseria. fere ita sit,ut inuidi sint ad misericordiam proni, Crmisericordes ad inuidentiam. contemptiis, quia miseriae pars est,inuidiam retundit.quod Diondisio inferiori contigit, quum deuolutus Orannide,abiccte de ectes coririnthi constulto uersaretur.Aegrotis enibus,pueris,mianus inuidemus:quod eorum infirmitatem miseramur. eαnibus er aegris uidetur instare mis curriculi huius: pueros ad eum magnitudinem nescimus peruenturos, quam nos nollemus.Et alioqui pueri,ut animates omnes tener amabiles sunt propter innocentium ac simplicitatem. Extruditur minor inuidia a maiore, hoc est, se reribus quas nos multo pluris facimus.Opprimitur etiam tu grandis alicuius mali. intento enim in periculum imis pendens,no uacat inuidere.Flacce, it inuidia erga prori cui disitos,uel loco,uel tempore: ut erga eos qui longi so me recesserunt,Cris mortuos:nisi si res aliqua coniungit eos,ex ceu praesentes reddit,ut qusi ad comparatisisnem aestimationemq; reuocantur uel ingen , vel erudi tionis,vel monimentorum,uel rerum gestarum,uel nobialitatis, uel diuitiarum atque opum, aut rerum erupinoudi. Inuidia communicata sit minor. deteritur enim norastra inuidentia ex aliena aduersus eundem,tanquam isse liai ut miserabilis, cui tam multi male cupiistit: adeo l
239쪽
DE ANIMA LIB. III. 233xi etiam quidam bene de i ,σ loquantur, Cr sentiant, quibus inuidentiquum alios vident male de eisdem loα qui, si pra quam existiment par esse uel cum vituper ri audiunt in eo illla,quae ipsi potiuue laudanda censeant.
Permouetur enim animus rei indignitate, quod mula existimet bono accidere Cr hanc putat esse ultionenis contra dicat CT approbet,quae illi reprobi ut eos marile urat.Quarta inuidis ratio iniquis ima est prorsum, nec a Deo indita, sed a Dei inimico diabolo per peccaα tum inuecta. Reliquae tres,stimuli sunt,ut magna bona uelimus parare, conservare.' DE T ELOT YP I A.
IN tertia parte inuidentiae est et lota pia,quae ut vera: bum sonat ipsium telas est de forma. Ea est metus inequii,quem nos noremus,stuatur forma aliqua id uero duplicite uel ut nos fruamur oli,uel ut i natur sol quem ipsi uolumus. nam Cr de liberis, Cr sororibus,e de matribus,er de pupilla, curae nostrae concreditis, tangimur zelat pia:non ut nos silurumstuamur forma, sed ne alij contra ius σfM.id uero malum esse censemur, vel nobis. ut ignominiam aut poenam uel illis ipsis qμα nobis sunt charae,ut decus uel lagitium zelota pia autefruitionis nostrae ex cupiditate nostra nascitur, quae est uel uoluptatis,uel posegionis,uel proprietatis,uel decoατὰ.ex quarum cupiditatum incrementis ex decremetis, augetur minuitur zelota pia. Nam uel uoluptatem existimamuου esse tantam,ut soli uelimus perfrui: σtenuari credamus,si communicetur uel cupimus poliradere,CT amsionem metuimus in communicatione uel
si arcus id est q*od postidemus,nossemus in eo habere
240쪽
Ita evenit epe,ut quod habemus proprium,si reddatur
commune,ab ciamus prorsium,at se alpernemur er nomodo Telo plana, erumetium cupiditatem istius omne exuamus.Postremo spectatur in hoc eteli genere decus aut dedecus,pro citionis aestimatione ac censura zelorit piam induimus,deponis ,augemus,diminuimus quos ut varie homines, apud uarias nationes Ibit in hoe afecti.Occidentales Cr meridionales grande cesent esse
maritis dedecus,vxorum impudicitiam, ideo ualde eteae tot pii suntseptemtrionales non item. Animates quaedazelota pia tanguntur,ut olores,CI columbi,ta gastinae, Cr tauri,metu communionis,ne minus sit quod comiti uis vicentur,neue amittatur penitus. Crescit Cr decrescit zeloopia expersonis,loci temporibus, negoci'. Perisonae sun zelotopus,Cr ea de qua est zelo pia,CT prompur quam. Zelo pus,si sit si pica sinistreque omnia
interpretatis,magnas praebet morbo Jo accestones sinita defectenti ut non arbitretur habere se q o placeat, celerius Cr grauius in zelo pium incidit. Cuius fumus zelotypi,potest occasionem dare afectionis Cy increta
mentis a decrementi S.nam σ antequam experimento sat notior,conflictatur in ea prior mater,auia, eduae catrix,cI educatio, T tota ante acta uita tum in expetarimentis sermo,mores,pietas,constantia, ingenia, pruridenti amor erga no cura boni nominis,cT metus inrifamiae.Nos etiam quemadmodum in eam personili tu animat multum refert nam si infense uinar,omnes Oeae casiones arripimus calumniae ac rixaesii di luimus; ita. tuis facili ad etelo pium impellimur uerus enim amor minime est uociosus:imo contra,cetelo pia amor diae luitur.