장음표시 사용
221쪽
DE ANIMA LIB. III. 2Is' DE IRA ET OFFENSIONE. I Ra est concitatio animi acerba, quod bona sua uidet comtemni, quae ipsi putat non es cotemnenda in quo semetipsum censet contemni. cuis enim trectum ais
aestimatio ex suis bonis. Ira est motus racadia habitus, uel ingenium naturale. Ira omnis ex offisione nascitur: non est aute omnis inlisio ira disrut enim duo haesiue generale C peciale.Sed comuni tamen sermone confunαdsitur,adeo ut altera pro altera sumatur.CT habet aliori qui motus atq; e fctus consimiles, tantum distant adi ctione contemptus, tanquam distinctione formae a gene arciquippe ira sine contemptu non est ofusio es potest.
Itaque irasci dicimur rebus mutis Cr infantibus,ta inuae
nimis,quum non ad arbitrium nostram nobis parent. notabimetipsis quos,quum facti alicuius poenitet aut quunt
aliquid agere conamur,nec procedit.Ofnsio autem est haec,non ira.neque enim inei' in his θecies contemptiori his: teditasunt tamen ,sicuti dicebam modo, ira Cr offfensio sensiusermoneque communi, non uulgi modo ,sed doctorum quoque,permixta Cr inuoluta,ut sepenumero de utraque intelligendum seu,quod de altera dicitur,pariterquesit praecipiendum de ambabas.Quemadmoduna etiam est genus quoddam infamationis in pectore,qulimconcitat se animus , magnosque ardores ad grande alta quid arduumque liciendum concipit: quod sine ira a Mque offensione contingit. nulla enim mali est peries ob aiecta. Irasci tamen uocant omnes,etiam Aristoteles ipsi, er grandia opera ad partem irascibilem referunt,abulatentes nomine, quod omnem incensionem sanguiuis subira comprehendunt. est hoc autem influminatae cupidiotatis.Sed redeamus ad propositum. I keglectio procon O q
222쪽
zis IO. LODO VI cI VIVI stemptu ducitur, apud eos praesertim qui maximam bibent de se ipsis existimationem , aut 1i ua bona putant omnibus praef.renda, r uenerabilia:de quo numero sunt nobiles,milites acundi,formosi, superiores quocunque
genere bonorum,censint exhiberi sibi reueretiam oporatere: adeo quum nonsit,contemptos se interpretantur. Signa,ex quibus contemptionem colligimui nimis multa
fecit humana superbia sit picacitas dicta ,facta, risus,
nutu ,gesturi motus corporis: qua uires nacta est μαθicio, nihil non eodem rapitur. Est motus quidam Uinfensionis naturalis,aduersus eum qui usit corpus: quaviis est inferis.est ulteriqui ubito quidem existi CT quam sis e tempore ad primum tactum comtemptus , ita ut
nonnuPinaturalem esse ducant, G iudicio anteuertere. is nonnunquamst ex bile immodice inflammata, alias uero non ex iudicio a contemptu orto fisito: sed ex isto quod in animo habemus praeceptum, CT confirmatum, bonos esse nos,doctos,generosos,industrios,praestantes: oportere nobis honorem exhiberi, CT reuerentiam, non oportere nos contemni, ex hoc iudicio informato intus atque infixo, subito ira incalescit, ubi primum conterim plus uel procul sise protulit, ac ostendit. Ira Crueberimens offensio peruertit mentem, ne recordetur tu; ti ac pij, non beneuolentis, non nece itudinuminam occideri runt quidem uxores Cy charisiimos liberos, irati : prodegerunt opes auari, ambitiosi honbres 1 reue inrunt: Cr haec omnia ex alio impotentiore amore. Atraque indulgentia fui tenerrima obtenebrat iudicium , negligit se, modo irruat tu ultionem: est plane caemcitG mentis . extenditur adeo, ut se uellet ulcisci uel clim iactura coeli ter generis huWani: σindiguatur,
223쪽
qudi in ultionem suam non etiam astra ipsa conspirent,
cr concitentur. Irascimur non solum uni alicui, quinori cui sed toti nationi propter eum ut Dido Troianis,ta posteris eorum,propter Aeneam.Sed forta lis hoc marigis odium fueri quam ira,ut Aristoteli sacet:Seneca iram esse dicit.Quidum libenter immorantur,no in ira, sed iureputatione ultionis, quae est res homini grata. quibus incommodis afficeret eum qui usitanducit furosem mentis,quu est uehemA, insaniam,sicut in Aiaisce:alios item morbos, mortem.LA lla in F uteolanuquendam excandescens interjtAn corpore uero horreridos edit effectus,Cr uiro indignos.Efferuescit enim sanaguis circa cor initio offensionis,cbrs ipsium turgescit: unde est requens ista palpitatio in pectoresed nondu4ὶ
ira tamen, nec offensio, quousque ardentes illi a cordet Diritus cerebrum inuaserunt. quantumcunq; enim peractas incalesca sedatus erit homo,G quietussi calor a cerebru non penetret quemadmodum nec ebrius est,qri multum hau1itula sed cui uinum caput percesiuit. ce' terrime igitur exardescunt,quibus humores in cerebro.
sunt praeferuidi.inde est etiam mutatio uultus, trepida tio oris,mtedimentu fermonis,ta' alia uictu teterrima, beluae plane,non hominis.Et sunt adeo stolidi nonnussi, qui praeter eam deformitatem, quam ira foras promit, ex depingit in facie, audent efferare uultum, eT gesta uniuersi corporis. I rati alij pallent facie,refugiente funguine ad cor hi sunt animosi.a rubent, ascendente ad caput isti ignauiores. Et ut est ira dolor, quod bona sua,quae putat non assertienda,contemnuntur ideo uult ostendere,ctua bona non esse parui aestimanda. idque se assecuturum credit ostensione potetiae, praecipue noraro s
224쪽
i8 Io. I. ODOVI cI VIVI s.cendo iide appetitus ultioni qui est ei communis evri ostensione,odio Cr inuidia.Aristotcles aliquot ponit di
scrimina inter odiu Cr iram.Odium quit, crescit tempore,ira minuitur.ultio irae,est dolorem reponere vitio odibest malefacere, Ur ualde nocere.ira vult sentiri uanitionem odium id non coat,modo malefaciat. itaque mortem inimico adfert,uel quod mortis sit insta trunaecationem membri,morbum,egestatem,carcerem, exiliri
vitium quoque aut demDiam,ut olim cretenses,qui iniamicis suis nihil imprecabatur alia quam ut rebus marilis delectarentur,σ assuefacerent. Iratus dolet, odiens non dolerara Cr offensito facit potentes formidolosos, impotentes autem ridiculos ut pueros, er mulierculas, uis eo magis,si iactent uerba grandia, Cr tragica, ad potentum imitationem minentur dira atque horreda Seneca totum iram subito dicit existere: i merito Platarchus refragatur. crescit enim ex suis causis ut ignis fomento subiecto. Gliscit porro ex eisde,quibus de cauaesis erat ortamempe ex conleptim opinione,per loca arae rumeto omni ex eo in quo est tenero,delicato, iacto,
aegro amelico,amante iuxta uetera prouerbi Animo
cupienti nihil satis festinare,alasso rixam quini ameac mora bilem cieri adeo ut in aliquibus horumferuor hie naturalis sit, ut d ,Cr iudicis prior. Q ni insueti sunt accipere iniuriam ijs offenso est intolerabilior. In imbecillibi η acuta est ira, Cr prompta. putant enim sedessic quia inualid e ex morositate sunt suspicaces Cinnis etiam infrinitas,magnum habet si picionem de contemptione Auia superiore. ideo facile stomachatur,
Cr illumsuperbiae infimulat.denique quisquis ita desesentit,ut facile contemni se putet possescites, aegri, tuompta,un
225쪽
pes, nobilis,ignominiosi. Aquae potores vehementes Cr ira di sunt, uia tenues hab&spiritus,qui cito coraripiantur ab incedio irae.Qui uinum potant, Mel ceru siaim,crufores haben CT ad incendendum mitruis fac te studiosi homines,quod ob laborem cogitandi, calor
ad cerebrum rapitur,ubi sedes est iracundis, huic affectioni fiunt obnoxij, teneri quoque V delicati, quibus'
multum indulgetur.Ideo grauisimae sunt irae principu, Cr diuturnae,quibus omnes non folum indulge sed adu Iantur. Ex loco, magistrum contemni in schola tum in locis calidis,stomachosi. Ex iis qui in loco,apud hos aut illos permagni enim refer apud quem sat conreptu3. Molestius patimur,si apia eos cotemnamur, apud quos cupimus esse quam honorati)simi. Ex tempore, quu iret ad petendam dignitatem,quum coronatum:ut Demosthenes contra Midium,in messe detineri agricolam. Eit σ1 fatus rerum: grauior ducitur contumelia,si propter
praesentem fortunam simus despectui,quum alias fueαrit prosperior. Ex agente cotradicenti irascimur, quia videtur parulfacere nostrum iudicium,Cr maxime quude nobismetipsis censetur. Si minor est ea in re, de quanos aspernatur,ut de nobilitate,de opibus, de eruditioranesi amicus,si affectus beneficio a nobis,aut nostris, aut ipse, aut aliquis eiusnecessarius si uolumus,aut uoluimus
prodesse in quo est sepe offensio magis,quam ira,si tiin hoc inon referunt debitam gratiam Cy tanto marigis i damnum reponunt pro beneficio. item si is qui deis bet subuenire potius, quam a pernari ut filius, pater, princeps est enim officij uel praetermisio, uel uiolatio Sed irae est, i a familiaribus,a quibus conleptus est, multo acrioriquoniam quum ij nos negligunt,qui existim
226쪽
22o Io. LODO VI cI VIVI sturnos optime nouisse, iure habemur pro depectis. si ab his,a quibus soliti sumus honorari, si non honorent,
vel neglictim praetereant,uel etiam afficiant probro aut' contumelia,contemptio censetur intolerabitu. Ex instrumento:ut si quis percusit pugno,uel palma, uel arundiane. Ex modo antonia: ira1citur uehementer, qui quid ualde cupit irascitur,si quis contra ueniat, siue contra venire uideatur,etium ijs qui secum non consentiunt, non una incandescunt.mouent nobis stomachum non foritum ij qui affecerunt contemptu, sed qui nunciarunt, qui retulerunt. t ille qui uulnerauit recitante carmen conratra ipsum compositum qui refer inquit,carmen de me maledicum,is facit.Patet hoc latifime ad omnem eum,
qui quoquomodo fuit causa,etiam remota , CT segnis: non quae quid egeri sed cuius quid occasione est actum, aut praebuit occinone,aut potuisset impedires uolus se quippe in his omnibus re det vel desipectus, uel neis gleisus quidi. Incandescimus,si parvipendatur id quod nos plurimi facimu fue in nobis,sive in alus, Cr de quo volumus ae timari magni uel nos,ues chari nostri ut philosophus,si philosophia uituperetur homo militaris,similitia atque eo magίs,si ab hominibus inexpertibus inlius reiidfa nempe crudi,ub imbelli. Q lii adferre se bonum aliquod putat alter Melut uiu nuncia, vel mutanus,succenset ei qui negat esse tale.uidetur enim parui facere,id quod ille dicebat esse amplu, cr quod attulisse
gloriabatur.Si quis gaudeat in felicitate nostra, grata vis eo tendit. Irascimur nunciatibus aduers ut Agamennon Calchanti,quem uocat μεῖ lijs qui tristia nostra ipectauerunt,iιelaudiuerunt,quoniam no
227쪽
DE ANIMA LIB III. Σ1rquam ues contemnentes,ues inimicos,ues pro nihilo bata: fentes. nam amici,aut qui reuerentur, condolent, inditagnantur,uindicant. atque eo impatientius irritamur,si arriserunt i ostenderunt placere sibi nostram deformitatem.Succensimum ijs quoque qui nostra seria uerlut in ioca,Cr scommata admiscent nam uidentur conleptim eludere. Exardescimus Cr in eos qui ommibus benesuae ciunt,si non etiam nobis:num idipeciem prae se fert inis curiae. tum qui nobis multum rogantibus denegarunt in quo interdum subit inuidia,uel odium. Obliuio quoque iram partimum est neglectio utetia iniquo animo acaecipiunt quidam,si alieno nomine compellentur scilicet xidemur istos non curare,G praeterire tanquam uiles. Eone poliavi ut derideret aut istuderet. Ex continae gentibus,quum contemptus praeter aut contra opinione accidit eo est enim acerbior. Ex ijs quae ante rem,sirpari res amici:ex iis quae post rem,si ad eam contemptionem uidetur sequi diuturna ignominia,nobis amiliae,natiois ni Incendimur nonnunquam autoritate sola,quum nos nihil cause cernimus ad animum concitandum. urgent
tamen er stimulant nos propinqui,affines,necessari,fuisperiores,quibus nos animum nostru non permittere proflagitio habetur. Ita non fatis est, fectus tam uarie in nobis pullulare,nisi etiam iugi accipiamus. O quam dolendum est,tot ex causis nasci augerique monstrum hoc adeo perniciosum humano generi. Sunt qui iram etiam postquam praeter simulent ex superbia, ne fine
causa uideantur excanduisse,σ opera agunt iratorum. Sapienter Seneca:Multos absolvemus, coeperimus unae te indicare, quam irasci. nunc autem primum impetum
sequimur: de quamliis uana nos concitaverint, pera
228쪽
221 Io. LODO VI cI VIVI sseueramus,ne uideamur coepisse sine edusa.er quod iniis quis imum est,pertinaciores nos facit iniquitas irae. reae
tinemus enim illam,ta augem vi quasi argumentum sit iuste irascendiarauiter irasci. Sic ille. Feruor ille a pulmonibu s extinguitur, quum illos conus attigit cordis. Quosdam uidemus breuifimo tempore facere me ut rionis cupiendae, propter pulmones paratos,e raritate sanguinis circa cor,qusatim restinguitur,ut stupa iniscensu.Lentiores sunt ad iram frigidae temperaturae,sed in ea pertinaciores. Itas iuuat ratione uima uti motaderata ut cibi ac potiones sint frigidae, π in biliosis
eras ae omniis largio quies,actioes remigae. Deferueae scit ira,minuta uel opinione contemptus,vel ultionis cuαpidine,uel quia nos simus obliti,uel quia avertimus coaegitationem quapropter utile est se ad laetiora traferre. Ira defervescit facile festis diebus,celebritatibus,ludis, conuiiujs,bilaritate, rebus pro peris, σ -ccessu Ribus
er festiuum aliquod reoonsium dissoluit offensus: quomodo Tarentini iuuenes placarunt infensium Pyrrhum. Obtunditur etiam,quia illi quorum iudiciu magni aestirimabamus,m a quibus dolebamus nos destici,sunt iam obliti uel quia mortui,uel quia discesserunt, ubi uel non aspernabuntur amplius nos,uel iam illoru a pernatione illic non curamim,uel non cernimuη.uel illisunt diminutati:ut ridiculi sint potius,fi fastidium prae se ostendant,
quam curandi.cessat ira,quum declaratum est nosuisse contemptum,quem credebamus ut quu quid hecit homo stultus,aut imprudens,aut imperitus, aut morbo aliquo dementiae laborans,ut non posit recte iudicare adhaec . Oguetus,aut invitus, CT qui coactus facit.elusinodi enim non contemnunt:μt qum iniuria ad nec itutem ineuio
229쪽
DE ANIMA LIB. III. 22stabilem refertur,nclut ad diuinam uolutatem, cui nemo potest resistere aut imperium regis,uel oranticuel erilis omnino qui potest extrema ui cogere.Item qui alteri nocet,ut sibi prosilmon enim is dicitur cotemnere.. maiulant homines a perturbatis agitatione animi aliquapia iniuria accipere,quam a quietisinociofestatuentibus. Nec est contemptus,quum praetenditur factum quid se
a confisis beneuolentia aut humanitate,Cr placabilitaeste,alterius potius est opinio quaedam excellentis. Acceaedit his, quum nouo honore opinio utilitatis adimitur. Porro quum animaduertimwhuel amicisimos nostros, en quorum affectus ducimus pro nostris, non irasci, G
iudicare non ese contumeliam,mitescimus ex autoritata te quemadmodum contra ex autoritate concitamur,ut
modo diximus. item quum videmus iniuriosia illi multos irasci,atque indignitate permoveri, placamur: cilicet manifesto tunc apparet,inule istu de nobis iudicasse, Crtot iudic sin contrarium acquiescimus.Quid, quod est uelut genus quoddam ultioni tam multos uni esse infinis.
sos Lam uero est quu poenitet eum,qui nos offendiimami hic noenum passus est ex poenitentia.qui fatentur se er-τasciminuunt nostram iram:qui negant se fecisse quod
accusantur,quia non admiserunt contemptum,quem furis icabamur,uel quia metuunt nosta' superiores fatenatur esse. Q nu autem est offensio,no item ira, magis acricendimurs existimemus eos mentiri ut erga Alios,ueli famulos,uel disicipulos.irritamur enim impudentia eois rum,uel contumacia. Quum quis se nobis sub cit,lenit anima quod animaduertere est in feris. Si quis asciat nos magno aliquo beneficio,in eum mitescit ira subu'citur etia qui eget,qui roga qui in calamit te incidi
230쪽
224 Io. LODOVICI VIVII Deferuescit bilis,si inus reuercantur nos, Cr metuant. hie enim ibi ctio est contraria despectat. Adde, quum
ipsi nos damnamzs,iudicites iuste pati,ac merito quod fecit David erga Semei.quippe non tu nostra bona riatagnifacienda arbitramur,maliciam nostram reputantes.
Et ut bilis accensa parit facile offensione ais iram: ita quum se remisit,extinguitur lila,quasi perturbationis .
flamma.Quocirca bilim refrigerare,quod paulo antea monebam,ualde conducit,uti cibo,uel potione,uel ablutatione,vel somno,uel coelo aperto, CT aspectu amoenitaritis. Ideo qui conuiu s Cr genio crebro indulgent, tum offendatur rarius,tum offensione remittere promptio ατει sunt:ut gentes ad Septentrionem. Multum ad iram, excludendam facit,praecognitum habere Cr perstasim, homines fere omnes iniquisiime de rebus statuere,uel eximi eritia,uel ex praua aliqua libidine animi ut mogis ipsi qui contemnunt,contemnendi sint,vel miserandi uerius tum de seipso non niagnificam habere existimaritione,sed nosse se,quam ex multis uic Gerroribus, imabecillitate,uilitate compactus sit, e T concinnatus. Trimbuta est homini ira ad appetitum reru excellentium,ut quum uideat se,ac doleat, ob viles abiectisque actiones refci ac contemni,det opera,ut se ab isiis uindicet,tribae feratque ad praeclaras,quae contemni iure non postitit. DE ODIO.
O Dium est offensio radicata,qua quis cupit grauia
ter illum laedere,in quem tendit offense existimaritio.non enim ad coniunctum modo tempus,aut praeterim
tum qffensio haec se porrigit,sed ad uenturum quos, postibile. Itas odimus eu qui laesi qui laedit, qui Ditet, Dem