Ioannis Lodouici Vivis Valentini De anima & vita libri tres. Eiusdem argumenti Viti Amerbachii de anima libri 4. Ex vltima autorum eorundem recognitione

251쪽

DE ANIMA LIB. III. et smoeror. Dului fur tristitia ues mulo sublato, uel reddito

amissio bono,aut rebus latis maioribus Quentibus,quas non pluris aestimemus, quam illas quarum absentia dois libamus.diluitur ijs etiam,quae tepefaciunt atram bilim, ut cibis calidis humentibus,uino potifim in De quo est in Sacris literis: Da uinum moesto.oblectametis quoαque usus, uel auditus: ut coelo aperto, campis er pratis patentibus, musica. tametsi est musicae genus quoddam, quod moesto maiorem moerorem infert. Assueti malis Ulucuelut callum animo ducunt,minusque ab aegrituαdine premuntur, CT maius malum minoris mali sensum obruit. Discutitur quoque auersone cogitationis, ut negocijs,eTnarratiunculis lepidis, recto iudicio nempe reputatione non esse tantum malum, non tanti esse ut sienos afligamus: plus nos in eo quod agimus perdere, quam sit in eo quod dolemus deperditum: nempe negoaecia,ez occasionem quaestus, lignitatem,autoritatem ammam,gloriam, quaesunt ex medijs consolationibus: non esse malum,non tantum,non isti cui euenit,non nobis,non charisimis nostris maius bonum instare,aut esse conseiscutum, hanc esse communem fortem, ab illo feri cuius

noluntati Cr iudicio non obtemperare nefas est,moerore remedium non parari. Postrem),ut in alijs animi morae bis clauus clauo retunditur,quum ostenditur uel pericvαlum maioris mali, quod instet, ut illud quod iam adest, pro nihilosit habendum: sicut qui dolet amissam pecuuniam,in discrimine captiuitatis,aut mort s,aut amisioranis liberorum uersuri. uel commonstratur maximorum

bonorum spes, ut famae, ex immortalitatis nominis: uel

dignitatis,gratiae principis,aut illius quod omnia superat bona beatitudinissempiternae.

252쪽

Actomatio non est affectus, sicuti nec ri .est

enim lachoma humor,ex calfuhione humidi ac teta neri cerebri distillans per oculos. In magna casamone, quando cerebrum exiccatur, non manant lachomae: litin ira uirorum nec quum iam antea 6ξ exiccatum: ut in

longo moerore ac luctu, in senecta: uel quum siccum est ex se,ut in melancholicis Sunt quos ingens aegritudo ita obstupefacit,ut compresso calore omni,lachomam daare non posse quas uel in mediocri dolore profunderent largiter.Profluunt autem Iachoniae,quum cerebrum e sthumectatum,ut in ebrijs:qua molle ac teneru,ut in pueruris,mulierculis,aegris. Existunt sepe ex uento ualid ex fumo,exaduersa aliqua ualetudine, ex risu itidem,quoaeniam in eo incalescit cerebrum. Ab affectionibus etiam nascuntur,uelut ab amore, ex desiderio fruendi re charira:ab ira,in teneris,σ quise ulcisci non possunt ab invia di in mulierculis pueris:a pudore, a ictitia. Potisissimum uero ex inferatione defluunt lachomae. ea uero est duplex,uel ui ipsius,uel alterius. Miseratur quisque semetipsum in moerore,qu)d indigno iudicet ea mala actacidere. adeoque naturales tum fiunt Iachomae, ut multi eas Drofundant abunde, uel sola ex reputatione, quod possent sibi mala immerenti contingere: uelut carcer, exilivm,paupertas,orbitaS, mors.Et ut quifs sese amat tenerrime, maximisque censet esse bonis dignum, ita est adfui miserationem promptismus: atque inde lachrammatur,ad imaginationem mali. Aliena quoque mala ex βmpathia mouent noi, Cr eliciunt nostras lachomas: sed hae tamen tum ad prodeundum tardiores sunt, tam

253쪽

DE ANIMA LIB. III. et procul Oectamus, Cr quorum leuis ad nos ensium

perueniat. Existunt quoque lachomae, quum quid uidiis iuus,uellegimus,uel uidenim,uel recordamur pie sanctι

officiose dictum quopiam,factumue: er eo magis,si is

qui egit, aut dixit, periculum aut damnumsuum magno atque excelso animo, prae operis pulchritudine pro nita hilo duxit. Tributa sunt homini Iuchomae ad testanis dum nostrum dolorem, ut alios in nosset miserationem, atque adferendam opem adducamus, ut auxilio mutuo iuvemus inuicem: tumetiam ad tessificationem, ali nis malis nos allici,in quo est permagna animorum conmolliatio. DE METV.

M Ttus est, inquit Aristoteles, mali appropinquanatis phantasia. Idcirco pericula metuimus, quae sunt mali aduentantis praenuncia.cuiusmodi uni temperastates , prauae qualitates temporum: ad quas sequuntur clauiones ames,pestilentiae. Irae item, atque offensiones eorum qui possunt Iedere.quoniam enim possunt,er u lant,manifestum est rem malum instare. Timentur item

a ZAt uafri,callidi,magis quam simplices ex aperti Tiament qui sunt alijs formidolosi, iuxta minium Laberis Necesse est multos timeat, quem muli timent. qui enim formidini est alijs, nisi omnino insanit, uidet pericκli sibi esse ab itis omnibus,ut se a metu liberent: CGQuem

metuunt,oderunt,ut est in uetere uerbo. nisi forte 'sint metuentes, a quibus nullum positi damnum existere, alit quia nolent, aut quia carebunt uiribus: etsi hoc rararam est. quoniam nihil est tum inbecillum, quin alia quid ad nocendu ualeat homini,praesertim in occasione.

254쪽

Mala etiam longinqua minus nos perturbant: ut mors incerta, quam etiam senes homines procul adhuc abesse sperant. Aliter sic ab Aristotele finitur metus, ut fit

perturbatio ex opinione futuri mali, utique molesti, uel corrumpentis. non enim, inquit, omnia expauescimum:

qu le est, si quis sit iniquus futuri s,aut ignarus sed quae

magnas molastias important animo, aut corruptionem corporibus. Id quidem fere in uita ciuili, de qua iste in Rhetoricis praeceptis loquitur.plerique enim hominum inscientiam er uitium non habent in malis ,sed quod nocet corpori,aut affectioni. Qui uero ex praestabilio irectunt nota ingeniorum,non minuου ignorantiam rerum bonarum er uitium ea horrent, quam alij morbos ermortem. itaque sic commodius finietur. Est contractio animi, de eo quod cuique malum videtur, quum cogitaritur aduentare. Ergo quod metus nascitur ex periculi consideratione,quiplim considerati plus timent ut pruridentes,sobris,experti. Pericula proxima, es aliena,iniscutiunt nobis timorem,tanquam non procul a nobis abo' malum. Proximum uero est uel loco: ut istud, Paries quum proximus ardet. uel ilitudine conditionis: treis init enim latro, quum latronem alium uidet Aspendi: Erpraegnans, quum alia uitam in puerperio amittit. atque eo perturbantur conseusius, quanto est conformior conis ditio, in eo praesertim unde contractum est malum: ut si grassator plactitur, quia uulnerauit, non contentus pomliasse. alter qui ide admisit, expauescit. Sin quid sit dissimile, minor est metus ut si poliauit tantum, non uutinerauit: f iste captus est, quia solus, hic uero habet coα mites: si iste quia pernoctabat in publico diuersorio, hic

inspelunca: si quis ex febre quartana interi jt, quod sibi

nimium

255쪽

DE ANIMA LIB. III. 2 9 potando indulgere mimis terretur homo ternae in quartana eius primum omnium contrahit debilitat coriad cuius opitulationem seuperiorem caratorem natura illi summittitusquequution Iusticit,etiam

inferiorem eodem rapit unde pasto Cystigia.Tremem te corde, tremit uniuersum corpws motum enim cordusequitur unde linguae titubatio,atque haesitantia. Quod in alijs quos affectionibus est annotare, in quibus cor celerrime agitaturi ceu in ira,er utilia, tum etiam in exercitatione. Sed in metu uox est exilis, quia calor eorde et a superioribus descendit in ira grauio quom niam ascedit. inhorrent etiam pili,qu)d ex flore como primuntur meatus unde rigor pilorum.Qui parum haribent sanguinis calidi circa cor, ignaui sunt. Ideo qui proportioe sanguinis magno fiunt corde,meticulosi sunt natura,ut lepus. columbi autem, ex cerui, timidi quod felle caream,unde accendi posset sanguis.nam in quibus flava bilis intumesci sanguis quos ebullit circa praera cordia, fiunt gnavi atq; strenui .Qui crasso sunt uno gulae,eT multo Cr calido circa cor ecuro sunt animo, G audacuabundant uidellicet calore,quod est ad siduaciam potismum,ta in qua diutifime conferuetur, mariteria nempe densa a firma.Quum autem exiguus calor reuocatur introrseum ad pectus,st cor debilius, Cr marigis tremit. Unde faciem in metu rubescere, argumεtum est animi degeneris. animosior est,cui expallescit corroborat enim natura cor, summisis illi undique subsidi' caloris ac sanguinis. Is porro caloris descenda crescit metu deserto corderunde er aluus soluitur. Et ex nariturali ratione Homerus de ignavo dixit, cor illi ad calis neu decidisse. Illud est annotandi ,compresione omnu

256쪽

o Io. LODO VI cI VI viscordis,quae in aegritudine est, Cr formidincitum

offensione Cr cupiditate cohibita ex compressa, a . . stium nominari quae fit etiam sepe fine affectu, humore aliquo Disso incumbente in cor. Haec quidem sunt metum

opera in corpore.in animo uero haec exercet,perturbater confundit cogitationes.Recte, qui dixit Quomodo poterit coelos er elementa scrutari,cui perpetuo inclinetbit parepertatis,feruitutis,mortu metus tu istud:Puuor mihi sapientiam omnem ex animo expectorat. Inpertaculis adesse animo,Cr consilium ex re nata, quos sub manum posse excogitare,ut de Annibale Liuias, er de I ugurtha Salustivi memoriae tradunt:non solam fortissimorum est,e T eorum quino uehementer eiusmodi peririculis mouentur,sed etiam acutorum,magnis ingenij. tales sunt autem,uel facti usu atque exercitametis mutatis CZmagnis:uel a natura formati Erinstructi, quibus est sanguis circa cor multus alidi siliquiduis qui CT coaepiosos,Cr subtiles ac temperatos ad cerebrum stiritum mittat.Plinius ait,nulli animantium pauorem ese conafusiorem,quam homini fides sit penes istum, qui ingens

fui nutu ad metu devergi uix rationes ullae ac cohorritationes huic*fficiunt,ut animum resumatis sese erimgat ad duciam. Magna Cr ualida est naturae uis,quum incumbit intrinsecus, id est, in prima constitutione:nisi acris atque Vidua sit meditatio in periculis contemne αdis,in animo aduersius mala confirmando,ut persuasum obfirmatumque si mala quae timentur,none se admodudamnose aut alia parata esse maiora bona i illis defungamur malis aut maiora malas illa quae urgent, io derivitemus,ac superemM.Recte catilina Salustianus: Conspertum habeo milites,uerba Mirtutem non addere, nepex ign

257쪽

DE ANIMA LIB. III. HI ex ignavo strenuum,neque fortem ex timido exercitum oratione imperatoris j ieri. Quanta cuiuis animo αμα dacia natura aut moribus iun tanta in besto patere foriret:quemnes gloria,nes pericula excitan ne quicquahortere. timor animi auribus officit.Sic ille Et timido, persuadere tentestimorem ipsium magis vicere, Crincommodagrauiora reddere,magis timeat ut in conmt giosis morbis,in quibus mullum nocet mali phanta α sia. pullulat enim metusgeminus,alter ex periculo, alter ex metu ipse. Quae ex metu proueniunt, haec fere fiunt:

demigio,ubiectio fui ipsisus, assentatio, adulatio, si piaciones,cautio,quae extimulat ad quaerenda malis rem diu in animis firmis In infirmis autem existit costernaritio,Cr conturbatio,CT exanimatio, tum etiam pigritia,

desperatio,. proslautio ut supra iacentem ingruat, quicquid impendet er minatur. Quapropter nulla est animi miseria maior quam metus,nuru seruitus foedior.e que de causa odium aduersus formidolosium,ad metu tanquam ad cotem exacuitur,ut aduersus Orvirnum: cupit se animus asserere in libertate.unde resumptis utaribus frigefactus sanguis recalefici actione contrara positionis ardent me ad sese uindicandum acceditur, quae res etiam animos imos saepe,qui timuerant, facit: Cr crudeli)fimos se in dominos gerunt,qui seruiebant: in gnos impetu excutiunt a se illos,a quibuου premebantur. 5Metus,ut alii ere affectas, fust iciosius est, er metioculosi omnes uspicaces,omniis auget in maius:nec ut quam latum est periculum,quantum sibi fingit. quoci ca solatij loco est timenti pro re ebura, interesse lilius periculis,aut certe liquido illa cognoscere.Bene expres

sit hunc lectari Ouidius uerbis Pentiopes utilium stau

258쪽

rent etiam nunc moenia Troia. T quae sequuturinorum dZ carmen.Metus augetur auctis causis,ex quibiis nascitur: tum ad formidinem alioru,qui experti fiunt ea peraricula ciuntque quantum ex Vs immineat mali: ut quum nauta timet in tempestate,terretur uectores. Cr qui inmtrepido solent esse animo,quum pauen augent nostram formidinem ut quum oro conspicit ueteranu trepidantem. Perterrefaciunt nos quoque grauius pericula, ubi praesidium nostrum debilitatur ut populas ualde conriturbat riquando magistratuis timet,uel ij qui soliti uni in periculis ciuitati pro picere quemadmodu pulli treis mun matrice commota. Quas etiam res experti sumus valde asperas, magis deinceps metuimu3 uelut digi

diutionem j qui ex primagrauiter discessere faucij.Seri

curitas est,quum nullum eseremur periculum idque uel ex consideratione,uel ignorantia.excosideratione, quude'nisi periculo,nullum cesimus restare aut in univerasum despicientes omnia,quae instant,nihil ad nos mali peruenturum iudicamus.Qui curam etiam abiecerunti ius boni,quod perieula impetitur,securi agunt ut diis vitiarum uni uitae.nihil enim habent amplius de quo fiat fosticiti,ae proinde timeant. Ignorantia est in JAqui non cogitant aut perpendunt, ut dormientibus, pueris, ebr fAinexpertis:tum in Vs quorum cogitatio aliorsum est auersa ab alijs cogitationibus CT curis,uel a perturis bationis uiolenti ut ira,inuidi cupiditate. Et securiatus quidem est,ut dixi,quando nullum esse periculuarbitramur.Fiducia autem,quum in periculo confirmamur aduersus mala appetentia. ea uero exoritur, uel aucto intrinsecus calore,ut uino iniecto aut ijs quae corroborarent cor uel affectu aliquo feruentulit ira,amore,cupta ditate,

259쪽

DE ANIMA LIB. III. 23ditate eiu maioris mali quae sunt animo animositatis loco etiam in ignaui limis.certis etiam concentus generiribus uiscribunt de Timotheo musico, qui brae cantital bus Alexandrum Macedonem Cr incitarit ad arma σmox paulo mutatis numeris sedarit Audacia est, quum ad depellenda mala,uel bona ardua consequeda, animus exurgit,c T rapitur Quod fit maiore quodam feruore sanguinis,eaque de causa ad irascibile officiu refertur: de quo fui quum de Ira dissererem,loquutus.Aestimatatur autem periculum ex loco, ex tempore, ex personis, uel nobis ipsis,uel inimicorum,ex uiribus quom omniui consideratio uel grauat periculi opinionem, uel eleuat, quum videmus paru nobis posse noceri hoc tepore, hoci oco,ab his qui nolet,uel ob amorem nostri,uel ob ipso rum bonitatem.qualis est de Deo fiducia.Qui non pois

fuerunt,quia carent uiribus non audebunt,quia non noriscunt se habere uires,uel quod omnino no habent,uel edunon intelligunt ut equi,σtauri,Cr multi hominum. Et

nobis in his possionibus, familia, amicis, necessari si denis perpensis uiribus, munimentisq; quibus septa est ea pars nostri quae impetitur,σ id quod impetit atquel intersicozatis. in ingenio fiunt acumen,eruditio acunae diu in ualetudine,constitutio,vires,aliment medicinae: in fortunis,opes:indignitate,autoritas,gratia quae orit milia patent lati me. Non est loci huius explicare, quii adierunt sepe idem periculum,σ euaserunt incolumes,l aut certe cum leui incommodo Adentiores in posterum redduntur,ut milites ueterani in bello.Nova ubita,inae opinata pericula,animos quantumuis fortes percellunt,

ac con ternant.quae uero praeuidimus,quae multum uerris udo cogitationefecit , iam quasi familiaria minus

urgent.

260쪽

αs LODOVICI VIVI surget Meditatio enim ista pro aguefactione fuit palleisdi,ut suas curum animo induceremus. Confirmant nos quoque exempla aliena. Ille Crisse fecit, quid est in me minus eo fumus erectiore animo, quo nos praestare illis arbitramur,qui fortiter eadem pericula e ubieri τunt,Cr euaserunt praestare quidem ijs uiribus, quibus periculum eiusmodi uel toleratur, uel repellitur ut faricundia,prudenti gratia,robore, praesidijs amicorum, loci,teporis,principis,Dei. Quum uero imminens malsi non ducimus pro magno Cr pernicioso, costabilitur anim aut quum paratum scimus esse aliquid potius, quo prius istud ampliter compensetur uelut opes, eruditio, gloria, uita immortalis. Horror, Cr exanimatio, quae sunt metus in animo effectus Cropera,inpraeteritu qu que recurrunt.quale est Vergilii, Nanque animus meminisse horre luctuque refugit. Ferunt Iudaeum quendum in Galli qua ex agro dotamum de nocte reuertisset dormiens in asino, transisset ruptum pontem per angustam tabulam,postridie reuota cato ad acrem coliderationem periculi, quod euaserat, exanimatu esse.uidelicet imaginatio facit rem praesentatem, ut alias dixi. Porrigunt se itidem formidines adposibile. coniuges quidem miserabiliter coeperunt latamentari,qu)d sent ad focum coiloquuti. quid ipsisseis relisi unicusuum amitterent,qui istis erat sanus,eTuaistens Sed hoc phantasiae regnum late per assessiones omaenes patet. Datus est homini metus, ut caueat nocitura,

prius quam se isti applicent.

SP re cupiditatis est forma,nempe fiducia,euenturum quod cupimus.Spes non habet euidentiam scientiae, sed con