Ioannis Lodouici Vivis Valentini De anima & vita libri tres. Eiusdem argumenti Viti Amerbachii de anima libri 4. Ex vltima autorum eorundem recognitione

291쪽

DE ANIMA LIB. I. 28squiore illa, i iam dixi cr habitum octo um, Cr nondum

elycacem. ILee uocabula tamen non ita accipi uelim,

qu si sit actio,seu perennis quaedam motiopolim,quam forma σperfectio. Verum haec postea clarium Cr prolixius ex lanabo,ubi dissutabo de Ciceronis expositione Itas corpus organicum non est idem cumeo,quod uitam habet potentia.Sed organicum, e I pria. ma potentia Vitam habens potenti id est animam, feric dasta enim ego Aristotelem intesilo,utfaciat diseferentium inter animam Cr uitam sitque anima primus actassecundim uitu. Atque hoc est,quod contra platone dicit Aristoteles, nimum non moueri, sed principium ex caussam esse motus hoc est,potentiam,CT uim quandidam uitae,non ipsam uitam aut id quod efficit in comoaere organico motum Cr sensum,non ipsum motu cr leuis sum.Quod autem,cr quare sit immobilis anima, in priamo libro de Anima apud Aristotelem monstratur fuistis euidenter. Multa sunt etiam de hac re a Macrobio annotata in somnium Scipionis,ubi defenditur Platois nis sententia contra Aristotelem,sed frigide,ut opinor. Testantur idem,quod nunc dixi,haec etiam uerba Ariae

Et addi uarie caussam dici animam: μιωρ δ' α

ματων si ἀιτία. Nihil itaque uult Aristoteles in hae definitione dicere aliu quam quod anima id priniscipium animati corporis,id est,cuus a,cur cum organicum corpus sit animal uel ipsium esse animal, aut entiam animalis Quam autem sit apposita definitio, er bene pissica,tum ordo partium, tum natura earum probήt.

292쪽

1ῖς VITI A MERDACIIII probat.A summo enim ad infimum descenditur,hoc est, proprium genus ponitur cum propria differentia. nec sunt audiendi,qui dicunt hanc definitionem tantum esse quandam descriptionem eu expositione uocabuli. Non enim potest aliter de uirca non ideo non est uera deis finitio, uod non sub cit oculis rem,quae nacto sensi pori test comprehendi, eque ac aliarum essentiarum formae. Praeterea prorsus idem signiscat definitio, quod signia feat id quod definitur,ita ut talis corporis forma praeacise sit anima, anima talis corporis forma. QUOMODO HAEC EXPOSITIO

conueniat clim Ciceronis exaepositione.

N O ignoro,qμα tus μὰ cicero fuerit: quantique

sit faciendus non tantum ipsi Cicero,uer etiam omnis quiuere Cicerone uel amat,uel admiratur. Nihil enim unquam habuit Romanum Imperium potenti muc maximi ni,dostius CT facundius,nihil ueritatis amautius. Quare principio huius di putationis a nemine aliis ter exinimari uelim,quam ita me esse affectu erga bane virum,ut omnino debet homo literatus,eT magnorti iurigeniorum amato admiratorque affiems esse nec quicis

quam me hic dicturum esse studio detrahedi aliquid uelis Auel uPi alij minima etia uirtute praedito. odi enim,

Crex animo odi calumniatores illos, qui ad hoc sena,ios putant,ut aliorum bene inuentam dicta reprehenis dant Cr infectentur idq; faciat aut odio ueritatis,quod turpi imums,Crmonstro fimum in hominis nata iura,ci in hoc animal sit magna ex parte ad quaerendam Ex diligendam ueritatem natum autglorie cupiditate,

293쪽

DE ANIMA L)B. I. 28nt uideantur plus at s sapere,n glicta prorsus,aut contatempta ueritate quaeci sit omnibtu rebus prasereda, utpote qua nihil sit praestit ,nihil diuinius, ubilproae I pius naturae humanae potissimam partem attingat,ab orimnibus debet summo studio,cur uigilantia quaeri, exini peti cr coli Quod etiam uetus poeta haud dubie uidit.

Nam dicit alicubi Menander: reci κοατιῆἰμ ερο ταληθοῦ

- ν ποιῶ: κωρῶ. QEod cum ita fit,no tantum isti iu magno errore fiunt,qui putant omnia sibi ab cie la esse,

quae a ueteribas ni traditu sed is quoque,qui non mori destia ex reuerentia quadam adhibit libere ac sinceis redicunt, si quid ueteres minus bene docuerui.Wξ enim notam,qu)d nonnulli ex recentioribus pleraque ueterurecte scripta,er a multis seculis approbata, nescio qua temeritate induct leuibuου quibusdam rationibus eueristere,ac plane,ut dicitur in prouerbio, ornicum oculos configere conantur,nec pati posunt aequo animo se mota neri a quoquam postea Illos uero quam 'maxime repreae hendendos esse puto,Cr reuocandas disciplinas adueis rerum bonorum ac elegantium authorum praescripta, quantum fieri poscit .curcitim non potius ex Aristoteis te philosophiam discum,quam ex cicerones Cur no poαὲ tius ex Cicerone Latinam linguam, qu in ex Pontano, aut valla Non quod hos non legendos putem, ea quod illos magis,Cr in eorum uestigijs manendum esse, quanatum ueritatis er bone, i ratio patitur. Quod si de ue iustioribus illis temporibus dici potest,quito magis de his nostris temporibus dici potest, in quibus uix per tori magis in ηberemus,ut ueteres authorei illustraret ri σ noti

294쪽

Cr noticterent,quam ut nos incla cerei .Quod quanaeti referat,nue etiam arbitror doctis σ bonis uiris marinifestum esse, futurumque non multo posὶ manifestius. Q nanquam libertas ira de rebus cogitandi Cr patefuisciendi quos inuenimus,ueterum errores,nobis no adiami debet.Nam recte Vbses apud Homerum:

Quocirca non puto ualde rogidos esse bonestos uia ros,ut mihi ignoscunt,si quaedam tum distendi,tum dota: cendi caussa dixero contra Ciceronem,aut alios etiam,

me nixus aliquibus bonis rationibus sue studio retineaedae uerae Cr genuinae Aristotelis sententiae praesertim cum subtilis atque obscurus in hac deputatione fit Aristoteles er ego uere hoc posta dicere, quae scribo, admhuc ira inibi pro ueris,aut certe uerisimilioribus uideriri,quam ea quae uel a cicerone,uel ab eius defensoribM sunt de hac rescripta sed quid me excuso tam anxie, cum ipsi quoque cicero dica reprehendi adeo non sibi molestum esse,utfit etiam ratum Si omnino tame aliae qui non poterunt mihi veniam dare, uel quia non satis modestus fuisse,uel etiam quod non merito sententiam ciceronis uidebor improbauisse,non graue inibi erit,

cum multis alijs hane inuidiam sustinere. Si uero Creseratum a me fueri nec defendam errorem contenti G bis fune labor atque conatus mihi perierit. Sunt itaque haec uerba ciceronis de hac re,er extant in priamo lib.Tustu. Quaestion. Quintum genus adhibet uaricans nomine,er sic ipsum animum silελdit in appellat

nouo nomine,Dasi quandam continuatam motionem, Cr perennem.De Aristotele autem laquitur,er putat eupsisse,qu)d anima sit ex quinto elemento,quod Ariae

295쪽

DE ANIMA LIB. I. 28sstotclis alicubi appellat proportionale stellarum element to. ac in tali corpore collocat principia omnium animatrum 1ic enim ibi loquitur sed ita ut mentis principiustae parari possit, no positi reliquaru principium: mentem psolum diuinam ponit expre)fe,ac sine dubitatione, ut in tota fere hac deputationefacit. Non tamen ideo sentieudum est, Aristo. putasse, quod anima sit immortalis, eo

modo praesertim quo nos credimus, aut Plutonici putanti immortalem esse, cum de ui tantum Erpotetia loquatur, quae non sit actu in corpore mortuo, ed evanescat indiuiduo mane is titum in 1pecie, ac in corporibus cccaelestibus, a quibus omnium inferiorum 6ὶ motus princi pium. Et hoc uidetur esse,quod in tertio de Anima dicit de intellectu agente patiente,qu)d alter sit immorta, lis, alter mortalis: Cr alibi,qu)d species nec generetur, nec corrumpatur. Cicero, Cr pleris; alij hunc locum, illum 1. lib. de Gen.animal. intellexerunt de materia: de , cepti, opinor,Platonicis di utationibus. Et hoc est quod scribiturim. de Divin. his uerbis: Quorum amborum generum ratio est, qua cratippus noster uti solet, an Amos bominum ex parte extrin ecus esse tractos, Cr bauaestos Ex quo intelligitur,esse extra diuinum animum,hu, manus Mnde ducatur: humani autem animi eam partem, quae sensium,quae motum, quae appetitum habea non esse ab actione corporis seiugatam. quae autem pars animi rationis ais intestigentiae sit particeps, eam tum maxia me uigere, cum plurimu absit a corpore. Haec uidetur ex Aristotelesiumpta, qui dicit inter caetera illic, λε et ετ M

animae apud Aristotelem eligeneralis, pertinet quos t

296쪽

ad pecuduni artiritus. Hae autent ab omnibus iudicantur mortalitati esse obnoxia. Quare atrima homi metiam,

Daten senti mouetur,a scitur,CTintelligit fecundum potentiam corrumpitur, fecundum hanc philosophiam. Quod autem anima,prout est forma animati corporis, hoe est praecipua pars hominis, it immortalis secundum

Aristotelem,declarant haec eius uerba: ἔοικε noulaJῆρ

Ne quis autem putet, hic arans non significare idem quod Ab υαμιν aut potentias tantum esse a corpore inst- parabiles,non etiam animam,cuius fiunt potentia ligenaedus est ille totus Ioeus, ubi Crfensius dicitur πάθor, eranima coparatur rei to,Cr huius accidentibus potentiae: cuiusmodi est,rectum tangere phaeram in puncto. Sicut enim rectum,etiamsi habet suas affectiones Cr differenistia s,tamen a io ν est, id est,non potesὶ absis corpore existere,cum nonsu ubstantia,ita etia anima est tantum in corpore organico physico,uita habere poteti quanta quam habet ua quaedam πώγη, er δαυάμεις, nec potest nisi in animali cle: ais corrupto animali, CTi acoris rupitur,sicut alia formae.Osteditur etia ibi, quare affetactiones eu potentiae sint tantu in corpore,aut materia, ac tandem his claris uerbis concludendo ideas atur

his uersibuη Lucretius docuit: Denique in aethere non arbor,non aequore in alto Nubes esse queunt,nec pisces t ruere in arvis. Nec cruor in lignis,nec saxis succus inesse,cςrtum ac dispositum est,ubi qκicquam crescat er insit. sic

297쪽

DA ANIMA LIB. I. sic animi natura nequit sine corpore oriri sola,neque a neruis σsanguine longi s esse.

Et paulo post:

l Quippe etenim mortale aeterno iungere,G una Consentire putare,G fungi mutua posse, Desipere est quid enim diuersius esse putandum est Haec est, ut ego existimo, vera Cr certa philosophi sententia: cum qisa non conuenire per omnia Ciceronis uerba, nemini uidere difficile est. cum autem ad definiis i tionem hie uelut aditus tantum sit, in qua multo plus est subtilitatis obscuritatis,quam in superioribus,non adeo disimile est uero, eum etiam in definitione lapsium esse. Et haec quidem bactenus. nunc ad ipsam definitioὰ nem ueniamire, in qua tantum hoc erit probandum, σωολ cia rectius in Aristotele scribcquam

nec esse animam continuatam motionem,λό ne motioaenem quidem esse. Et primum quidem, quae ista est pertia

nacia, perpetuo pugnare pro dictione , cunt in Ciceronis etiam codicibus, quidem cari. stigat imis inueniatur scriptum Crium illa,quam haec fit noua dictio, ac usurpant utramque Graeci recentiori res authores Hesebius exponit hanc dictionem uoce εργίαifcut etiam in Ari,otele altera pro altera poes nitur. Suidas etiam est in bucsentemti haecctunt eius verba: Κελέχεια si τελειοτηρ, ν κειμείου

των Ξοιλίαν τοῦ Et addit,compositam esse dictiois nem ab εν ,er τέλος, σαω ον. Sed quid in colligendis authoribus laboro,cum uix ulli Graeci aliter de hoc loco Aristotelis, cr de ipsa dictione iudicauerint f Et tamen homines pauci,π latin aut uix etiam latini intelligunti v

298쪽

VITI AMER BACHII eandidi, quid uelim toqi m pro aris Crfocis, pro siua, opinione dimicant in peregrino alitore. Deinde hoc. quoque constat, Aristotclcm iri talibus dissutationibu ιno face, ediscrimen inter uocabula

μορφη, ε Alos, λογos: Cr vocabulum melius conuenire clon reliquis tribus, quam ἰνδελεχGar. Prae eteni ea motus definitio Ciceroni uel maxime refragatur.

Eistenim motus actum entis potentia, hoc est actus imis perfectus, ut ipse Aristoteles exponit. Anima autem est actus perfectus, aut ipse potius persectio rei. Non est haec contrarietas Sed fingunt mihi modum substatiaὰlem. Hic uero est chimera quaedam,CT Aristoteli ignotatus: nisi alterum significent progregionem ad substanaetiam,aut operationem,quae oritur ex substantia alterum progresionem ad accidens, uel operationem, quae inde nascitur. quodlamen non faciunt, G facerent impro uprie Uucerent. Ostendimus etiam supra,qu)d Aristoriteles immobilem faciat animam,contra Platonem, cuium sententiam uere pro Aristotelis sententia in hac parte amplexus est cicero: Cr tamen Aristoteli eam tribuit, cum toto coelo distent inter se illorum philosophoruni sententiae: quod ad motum praesertim attinet. Nec puto aliquem dubitare de eo quod dixi, Aristotelem sentire, quod anima non moueatur: cum hoc uel ex Macrobio a pareat. Ac untsane de istare haec uerba Aristotelis:

μονον. Sic enim concludit illam diss)utationem contra Platonem. Sunt etiam aliae duae probatiunculis rheto Ericae magis Cr probabiles quam philosophicae en fris viae, quibus nituntur quidum Aristotelem is suam senistentium pertrabere, ac defendere ciceronem. Altera

299쪽

DE ANIMA LIB. I. 29 est admodum imbecill is.Dicut enim,rationem,aut usium quendamsermonis hoc reqv irere propemodu,ut legam tur in Arijst. λολ ore quod haec vox usitata λεια nouum esse uocabulum,Cr inusitatu. Nos autem μαpra indicauimus, quod ambae dictiones sint pariter notauae. Et quidem contra se bic ipsum Ciceronem habent, qui dicit , nouo nomine animum kδελεχ αν Aristoteae lam appellare. quia ipsi contendunt ibi ,sic scribi debere hanc dictionem pera, non per τ. Altera probatio est paulo speciosior, non minus tamen infirma, ut opinor. Nam cum dicunt, Aristotelem uoluisse formam an malium separare ab aliarum rerum formis hoc uocaabulo, ac propterea nusquam reperiri, hanc appellatiorinem reliquarum rerum formis tribui ab hoc authore, falsum est. Nusquam enim hoc dicit ire philosophus, quod uolit discernere sic inter se formas animatorum, inanimatorum corporum. σsunt loca in Aristote ele, ubi generaliter haec vox usurpatur pro quibu libet formis, ut in principio fecundi libri: λεγ μγ G

οντος λογος η ἐντελίχρα. Sed ne sint hi loci alicubi μα specti, quod unt ex hac disputatione de anima desummpti qt anquam erit diti Cr modesti non possunt ea in duαbium uocaro sic dicit infecundo libro περl άρχων αα

300쪽

2s VITI AMER BACHII generaliter utitur hae uoce Aristoteles, sed applicat

eum etiam ad omnia praedicamenta. Sic enim ait: δή τι το μιαμ ελελεια μονον,το h λε'

satis dilucide uidentur haec uerba Ariliotelis, loquigemneraliter de uoce ρτίλέ urs Plenum est opus primae philosophis locis, in quibus hoc uocabulum sic usurparitum ut interim de alijs taceam. Necesse est magno mombo animi Iaborare, qui contra audebit dicere. Non enim puto quenquam re tam iniquum.impudentem, ut di,inguat haec, π dicat, alibi legendum esse via, alibi hτελέλεια. Quanquam mihi non tam, dissutatio de uoce, quam de ipsa re: Cr hac concessa, non uesiem esse ualde in uocabulo difficilis: ita tumen, ut quemadmodum de uoce νέργεια potest dici, persio militudinem fere quandam h λέχεια vocetur forma. Haec fere habui, quae tractarem de hac quaestione.idque puto mefecisse neque acerbe,neque immodestesne conauicijser citra ullius iniuriam,aut contumeliam. cum haec perscripsissem , G dictauissem auditoriabus, ut est mos in hac schola, putabam ita me veram Crgenuinam Aristotelissententiam patefecisse, ac ita cum nostrum expositionem confirmasse,ium infirmasse conistrariam, ut nemo uel iniquus in ponerum esset mihi fatacturus negocium: praesertim cum plerisque ingeniosis, cr candidis, Cr legentibus atque considerantibus attentatius Aristotelem id quod est omnino faciendum, I quis uolet eum legere cum aliquo fuctu: ex longe aliud est philosophia Ciceronis,aut milium,quam huius authoriri 0 viderem, er certo scirem, hanc meam operam erbenten