장음표시 사용
311쪽
hoc est, absoluti operis naturae, CT agitationis,
quae est ipsa operis esse lio: Cr tamen φι τελέ ure nouiam ibi significat agitationem, seu operis inchoationem l Crefectionem, quam opus ipsum,hoc est,etis non perseae ctum quidem,sed quod nunc sit. Vult hoc dicere procundubio Aristoteles,cum desinit motum, quod sit essentiae quaedam eius quod est potentia, non eius agitatio, seu mutatio. Nam alioqui motus esset agitationis agitatio, quod est absurdum. Et hoc est,quod in altera definitiois ne motus dicit, quod fit actus imperfectus: hoc est, eius quod non est actu ed potentiae,actus,id est, essentia quae idam. υὶ quidem motus agitatio quaedam, sed haec agia
tutio non est proprie si τελέ αμ ρεργ ur, id est, esse aliquod sed cum sit eius, quod non est, iis potentia, idos, mobilis , imperfectum est eius esse. Multo minus τελέχη x est hic molim, aut agitatio: quod illi uolunt, sed inepti)finitiae asciunt Aristotelem, tantum uirum, non leui iniuria,qu)d hunc sensium eius di utationi asta
fingunt: ac interiinflagellanteumgrauius Criniustius, quam nos ciceronem: qui tamen haud dubie non cupit
hoc modo se defendisae si uiueret, nihil dubito,quin esset mutaturus potius sententium,quam ita se defenderet.
Et si fuit in hac re alioqui plus quam facilis, etiam ex
profisione: Tantum abesti ut e flageratum conquereae retur. Ausim deierares res postularet, Cruelat iudex iuratus hancsententiam dicere,debis Aristotelis dissuis rationibus.Totus Iocus de motu in principio tertij Pisissicoram, ex diametro pugnat cum his defensioribus Clis ceronis Criton possum fatis mirari, quid cogita uerint,
eum haec uellent Hirmare, Cr tam constanter docere. .
cadam hac tota caucta, er amittam hanc uelut litem,
312쪽
debet mihi obesse , quod est in FIomero σαυπιδυμ ω. Res ipsa consideretur,Cr ut ille dicit, ponderenae tur sententiae , non numerentur. Non reprehendo ualde expotionem Themissij. Pueris enim ita res per quanis
dam periphrasin declarari solet: nec habebaliquod in commodum, nisi quis uelit dicere, non itionem esse ad formam simpliciter,sed ad perfectioneinformae: pro pterea quod ubinde aliquid a principio motus accedit formae nisi qui fundamentum posuit, nihil uideri debeat fecisse,quod ad formam pertineat Et tamen Themistius
nihil contra nos facit. Non enim sequitur,Motus est itio ad formam: ergo est motus, uel agitatio. aeque ac non sequitur, M.otus e t quaedam, ergo se τελέχειαρ esὶ motus,uel agitatio. Non enim est conuersio simplex inter haec duo, sicut Dialactici Ioὰquuntur, cum uox hic ponatur improprie, sicut est indicatum. contra sequitur, Motus non est omisnino nullum ens, ergo motus est quaedam Quod autem haec vox tu desinitione motus improprie sumatur,clare ostendit Aritoteles,cum ait: ἔπι κινηαρ
mν -l ν λαίῶν τl εgi. Et paucis interpositis uerbis: AO lδῆν, μνm,scilicet hέργειαν. Quid uolunt amplius, qui contrarium defendunt i Devoce Actus dictum est supra. Nec ideo sunt imperiti Aristoteli philosophiae Boetius, CT Gaza, quod in taphorico maluerunt uti uocabulo,quant proprio praerfertim cum alter magis Dialecti fuerit intentiis, alteriai planiori philosophiae, qui tractat de animalibus, πquidem
313쪽
DE ANIMA LIB. I. 3oquidem ecialiter praecipue. Leve esὶ omnino crinane, oditerinuatque iterum dic Quid sibi uult illa tuae ierior perfectio Qαι magis anima plant aut bonis in et teriora, quam exteriora perficit s Antea dixi, ne nunti quam hoc docuise.Nihilominus tamen i patiuntur,uiri ci fini ab eis interrogo, an existimauerint istos ita istupidos fuisse, ut putarent animum, cum lili totiuου forma, non etiam quamlibet partem perficere s Nonne sic recte posset hoc defendi, ut diceretur actum esse hoe ad dia cernendum essentialem formam ab externaspecie, seu
facie rerum Sed non admodum s Agno,quod haec res mihil ad nostram sententiam pertineat, nisi quis uelit nos alienis erroribusgrauare. Deinde mirum est, sinon riaxantur,σ contendunt de uocabulo CT hoc uolunt in merethere,quasi ego de resileam. Quanquam neutros deribet pudere liberalis cuiusdam explicationis uocabuli, cum haec res non paruum habeat pondus, imo necessaririum sit poni certam uocabulorum significationem in rerum tractationibus.Trabui etiam in suam sententiam Plutarchumi tam stat a nostris partibus, quam ab ipo forummisi non dixi pro eodem usurpari; νεργειαν, voces. Hinc tamen haudquaquam potest haec 3 fieri conclusio,quod in his locis haec uox motum signi': ce aut agitationem. Ex hoe satis esὶexpositum,uel nihil hic de siderari queat. Significauis hoc ali cubi supra,
i quod λεογε αρ uox non male,ut etiam Quintilianus fatacia exponatur pro eo,quod motionem quandum signis ficat edpro his dissutationibus,ubi de potentiis Cp actu primo tractatur praecipue, metaphorice usurpari: nec refragari derivationis rationem,ac inde potius latinum actu factum quam ab entelechia.Sumatur utrouis mod
314쪽
do, non iurgor, modo ut hic pro actu primo fumatur: quis potesὶ tu motum transformari,facile concedant uocabulum proprie ignificare, ut οἱ commutanis expositio. Sed meo quidem iudicio non poterit hoc ferculsi tota philosophia Peripaterica,praesertim hac parte, ubuertatur. Aristoteles motum quidem dicit essehέργειαι sed in expositione addit, quandam Cr imperisfectam,er perceptu discitem ut est dictum antea.Scriae .
pturam non ualde urgeo. Sed quaero, unde filiam
λ tiae, iam in ipsorum disputationibus f si non est hoc indicium, quod suae cause distidant, miror
cuius reisit. Quanquam Cr aliae sunt coniecturae. Luaeriunt authoritas in hac re,quanquam nihil ad rem facit, adeo me non mouet, ut iocatus magis inibi suo more uia deatur. Praeterea non patior isto modo uocem essee no
uarii, ut it fingunt. Ac est ad hoc responsium copiose in praecedentibus Quare nobis potius a sentientur mutiti uersati in Aristotele, si attente confiderent eius senistentiam deformis atque utinam ipsi considerassent eius sententiam attentius. Quodct fecissent,non dubito, uiuessent erga nos mitiores,aut potius nobiscumsentirent. Postremo, quod dicunt, Aristotelem facere duplicem se λέχειαν. substantialem, Cr accidentalem Viri desiis nitione notus, intelligendam esse se λέχεια accidet talem: utrumque est'sum. NUquam enim, quod ego sciam, O hoc modo facit Aristoteles duplicem Entelis ichiam. tradit quidem alicubi, motum etiam esse securiae dum ubstantium,quanquam hoc in alio loco negat Sed hoc uult,generationem quoque motum esse,hoc est, usubstantia potestate habet actum, quatenus est potest
te, ut id quod est potentia substanti nunc est actu,non substantia
315쪽
l DE ANIMA LIB. I. 3O9 substantia quiden tunc enim finitus esset motussed quodi erat,potentia sub talitia, uel quando ipsa potentia suum quendam actum habet: hocut est supra ostensium,imae, proprie. Satis haec res e st ab is fio Aristotele in tertio
P sicorum declarata: non uno exemplo a nobis' etiant,quod suscit ad hanc rem,paulo ante. Recentioα res quidem quadruplicem faciunt astum, et motum duriplicem his nominibus: uertim non hac ratione, sed ea,de
qua iam est significatum. Et quorsum est opim hic adeo
metuere, ne reprehendantur , quod silελέχειαρ motum
faciant eo quod motus sit accidens, σ entelechia subis stantia in hac animae desinitione s cum per se motus nec substantia', nec accidens, sed in mutatione substantia medium quiddam fere inter substantiam potentiam: in accidente similiter medium inter accidens, Cr eius potentium: id quod supra semel atque iterum ex Ariis stotele,mobilis actum diximus. Hoc enim est effectio rei, non res ipsa: nec mobile tantum, aut rei potentia, sed actus eius quod est potent&,quatenus est tali. Hocsiquis non intelligit, Aristotelem culpet, qui hoc ita docuit: non me,qui repeto,CT interpretor eius doctrinam. Cum dicunt substantialem motum esse animati talis existenistiam,seu uitam, quae cieat actiones: non constant sibi. Exibentia enim Cr uita,non uni motus,sed principium motu aut actionum, Cr quidem ut ipsi uitae uocabulum hic usurpant:aus uni motus,quomodo efficiunt actiori nes,id est, motiones s Atque ita causi e bonitate,uel nomientes in nostram sententiam concedunt. Quo pertinet etiam,qu)d dicunt uelut habitualem agituotionem esse, uel potentiam cientem actiones. Alterum
ideo dixifusum esse,quia ut est Aristotelis, omnium
316쪽
viri A MERBA IIII aliorum diario , motus ibi tum substantialis definitur, quam accidentalis: hoc est, non tantum adlas quidam τῶ κινοῖ in ordine accidentiatir, sed etiam in substanutiarum ordine, ut taceam, quod Aristoteles alicubi diacit, secundum substantiam non esse motum. Haec fiunt plana Cp inplici cuius Aristotelis dissutatione cor
ueniunt: nisi me prorsus fallit animus, e pestae sunt a
me collocatae multae optimae horae.
Nunc incidit mihi locus Aristotelis, qui ext it in quarto libro μεlεωρολωγικῶν, uidetur contra nosμα cere. I bi pultare ac erudite scribitur, omnia definita, seu circumscripta esse opere: quod ea quae o sint uana opusfaceresiit uere,ut si oculus uideat. Sed asscrib.
oculus, in id facit cuius gratia fruidendi autem gratalia est oculus,eν ipsum esse esst forma: ergo cum uiderest, quod facit ut oculus sit uere oculus, forma est oculi ipsium uidere. Iam uidere est motio,ergo motio esὶ ocutariforma. Quod si est in oculo,est etiam in toto corpora re, aut animante hoc esΙ,ut uidere est oculiforma,ita uisiere,aut uti potens s est forma animantis.atque ita reis cte intellexit Aristotelem Cicero, ut uoluerit animam esse motionem, ita posset ex hoc loco aliquis ration iri. Ego reipondeo inpliciter,Crutres habet. Primo non est idem prorsus, feri cuius gratia est aliquid, er eius forma. Sic enim uera ferra, hoc est ex ferro facta, noti essetfere nisi cum iam Uurparetur. Sed Aristoteles rem rites ex ligno fit, aut alia materia tantum, quae non rem ripiatumsecandi, uuliferram esse ἄρα νυμωρ. Diuide
317쪽
DE ANIMA LIB. I. 3ri solum exemplum hic in Aristotele de secundo actu,seu agitatione loquitur, praecedentia Crsequentia depotentia tantlim loquuntur. Et in libris de Anima diserte facit differentiam Aristoteles, inter uisum G uisionem. Ergo aut a te dis entit ut Deit duplicem formam unius rei aut non est idem forma e r actus secudus eu Verum haec est sententia Aristotclis,quod in operia ibiis naturae,praesertim perfectis illis,hoc est, quae condiflant ex organicis partibus, ut fluit uiuenti sit duplex τatio unius formae, rincipit seu potentia ira propinis quaseu habitu3 Cλλε doti πρωτην ipse uocat G tio, jlae mauis effectum siue operatione uocare. Nihilomianus tamen animam uult actum primum esse , Cr bubis tum , seu principium agitationis, non ipsam agitatiois nem. Et ut maxime uox per a esset scribenda, eThaberet a continuitate nomen, non tamen aut in
hac disputatione operationes gnificaret, aut illa conistinuitas esset intestigenda,quae est in motu, quilla prooprie uocaturriseed de quadam duratione,praesertim quod ad plerisque potentias attinet, quarum actioni motus definitio non conuenit,ut uidere, redire,. I illa,non sunt aliquid imperfectum, aut gradus habens, sed perofectum quiddam perse semper. Huc pertinet, quod formnia dicitur essentia: Cr res uere esse, cum iit actu. Esse e limber essentia,uocabilia durationis fiunt potius,quam
agitationi quae Molim appellatnr.Praeterea no κίνηπιν temere uocatformam Aristoteles,sed λυαμ, σCr alia quae dam. Versim de uocabulo non adramodum contendo, ut dixi de re ipsa potiuι est mihi di Dutatio. Hunc locum Aristotelis eo libentius addidi,
si od videbatur mihi facere nonnihil ad probandam
318쪽
sir 'VITI AMER BACHII nostrum ingenuitatem , fidem, ex inquirendi ueri tuis
dium. Vt enim id antea sum testatus, ita hic etiam temstor, ne nurias odio quicquamscribere, locere, alit deαfendere, contra,quam iudico, aut uerum esse,aut Memro simili num. In rebum Dei pinu, ut homo: in hoc animi propositio,inductione,constitia no fallor facile possem ferre ciceronis definitionem, si de secundo actu intellio
geretur, CT ira posteriore fortitae ratione. Prior enim τatio, ut ita dicam, animae conuenit, quae est actus prismus, principium, caussa, CT potentia operationum uitae non operationes,uita uel motus,ut saepe dictum est. Verumtamene sic vox motionis improprie esset usiuras ut id est pro eo quod est perfectum quiddam,authaaebet perseeli rationem: ut sentire, intelligere, appetere, nutrire, mouerisecundum locum. Aliter enim haec sericundum se confiderantur, aliter secundum id quod sunt proprie,operationes ormas,rationes,aut pecies naturirae operum. Quanquam nihil ad nos admodum pertirinet, habitusne, an operatio magis formae rationem habeat modo conste animam ese primum actum, princia pium, causam Cr fontem agitationis QTuitae, aut operi rationum, non haec ipsa. Quod suis iam uperque deis imonstratum est,ez prolixius etiam fortassee,quam cono ueniebat. Sed di scere mihi debet Lector, cum id non sit mea culpa fanum. Velim Cr hoc iterum obiter merimineri non de uocabulo nobis tantum, sed etiam de re ipse: Cr magis de re quidem, quam de uocabulo: si ta en alicubi, de uocabulo tantum,ueside contendimus quod Sophistae faciunt, ac obscurandae rei potius,
319쪽
Quot sint potentiae Aminae. Vinque praecipuae apud Aristotele nurimerantur animae potentiae nutritiuum, sensitivum,appetitiuumsecudum locum motiuum,ta intellectiva.clim enim per se haec uocabula significent potentiam, non satis apte Potet uox eis additur Nis uelimum discere,potentia nutriendinentiendo sic de reliquis, nurtata nonnihil orationis forma. Nutritiuum autem voracatur etiam recte vegetativum.Vegetum enim incolμα me est:er nutritiui proprium est oscium, conseruare corpi sp ficu Plato in Tinriso,exis q. lib.de Repub. tres facit animae uires, aut partes, λοιΞικον, νειρμ,quod etiam θυμο Acs uocat ipse, π Aristoteles nonnunquam,sicut primum etiam apo pellatur Et est θυμορ MIut medium reliquorum duora, ut supra est ex Platone dictum, ea concilians ac praeracipue rationali seruit. Hane Platonicam diuisionem
egregie descripsit claudianus,quxm integrum locum lisbuit usurpare. Disce orbis,quod quisque' dum conderet artus
Nostros,aethereis miscens terrena Prometheus, ncerum patri mentem furatus Obmpo, continuit claustris,indignantemque reuinxit.
E cum non aliter possent mortalia fingi, Adiunxitgemina ille cum corpore lapsi;
320쪽
Interemtiaec sola mane bustdque superstes
EVolat hanc alta capitis fundauit in arice, Mandatricem operum,pro pecturamque laboris Illas inferius collo, raeceptaque summae Passuras dominae digna statione locauit. Quippe opifex ueritus confundere sacra profanis, Disibuit partes animae ede se remouit. Iram sanguinei regio sub pectore cordis Protegi imbutum flammis,auid imque nocendi, Praecipitemque sui rabie succensa tumescit, contrahitur stupefacta metu cumque omnia secum
Ducere G requiem membris uesana negaret,
Inuenit pulmonis opem,madidumque furenti Praebuit,ut tumidae ruerent in mollia fibrae. At bicun tapetens,nil collatura cupido, 'In iecur,ET tractus imos comprisa re fit, Quae,velat immanes referat dum bellua riri Explar puscique nequit.N cverbere curas Torquet auariciae,stimulis nunc flagrat amorum: Nuncgaudet,nunc moestu dole satiat que rusum Exoritur, caesique redit pollentius Ddra. Hos igitur potuit si quis fedare tumultus, sinconcussa dabit purae sacraria menti. Vides bicia poeta ex Platone appetitiuo tribui generandi appetentiam,cum de amoribus meminit.Quod
obseruandum est propter ista, quae infra de Deciebus appetitionis disputabuntur , ubi de Voluntate explia
. st nutritiuum. Erudite Aristotcles doce actiones ratione priores
esse,quam puellas:nec intestigi posse actiones,nisi prius sint co