장음표시 사용
351쪽
DA ANIMA LIB. II. 3 sinuare etiam dulce nutri non amarum Cr susum. Illud enim leue est 1aec sunt grauia. Et quidem dulce nutrit, qua tona est sapidum De sit purum,sive alijssaporibus admissim. Ideo autem dulcibris adduntur salsu er amari r ut sapor iucundior fat, ne nimium alatur aniama aut coctio impediatur. Natat enim in stomacho dulce, propter levitat . Et haec Aristotelis,qui duruci, CT cognatis sapor ibi s,babitum tribuit amaro,sulfio, similibus priuationen Theophrastus aute in utros habitum ponit, sicut in alijs etiam cognatiupeciebusμα cit e recteqvidenrmeo iudicio. Non enim essent promprie sapores,quorum hoc est proprium mimus,si non alerent. Aluntur autem pleraes plantae,amaro succo rutfel terr absinthium, et similes. Atque egregie Theoripbrastres dii Semper enim natura suo subiecto simile
alimentum reddere vult, tam in animantibus, quam in plantis.Vertim Aristoteles uidetur mihi de animantiae bus locutus esse,quae tametsi acerbis aut arparis uescar tur aliquando,non tamen ideostatim utuntur etiam. Species saporis numerantur septem apud Aristoteis leni,ta' Theophrastum,qui dici etiam addi a nonnullis uinosium. I tem lactis esse propemodum peculiarem saporarem. Sunt alitent, dulce, amarum,pingue, falsum, acre, austerum, acerbum, acidum. Octo quidem essent, uerirum ad amarum referri debet fusum. Quod cur sit magis faciendum tu bis duobus,quam dulci π pingui,non uideo. Quare aut octo recte ponerentur, aut tantum sex. Ipse enim quos Aristoteles bos coniunxit, CTnthia. Iominus tamen dicit septem esse tantum species sapoisrum. Quae res mouit me,ut supra cum de usu explicata
352쪽
3 6 VITI AMERBAc HII duobus sensibus,atque in olfactu etiam,ut paulo ante monitum est facerem septimum peciem reliqua omnia obmiecta,quae ex mediis ectebit scomponuntur. quanquant nunc u 'picorino esse illam Aristotelis sententiam. Ista rumipecierum duae fiunt simplices c contraria, dulce CT amarum reliquae sunt compositae,aut media.ex quimbus deinde fiunt infinitae 1pecies compositae. Ideoque Theophrastus,putat pecies saporu infinitas esse quatim
quam probat etiam hunc numerum , tanquam naturae
magis conuenientem. Et Aristot c probat, quod sint finitae saporum ecies: iu ijs quae habet extrema,necesse est finita esse,quae intra ista sunt: Sensibilia autem omnia
habent extrema,ut est in colore album nigrum,infampore dulce Cr amarum contraria enim sunt extrema
Ergo saporum species seunt finitae. Defuitiones singula
rum pecieru non sunt in Aristotele.Theo rastus Platatonis definitiones recitauit, Democriti. Retulit auratem Democritus saporum Decies ad figuras, quam opinionem reprehendunt Aristoteles CT Theophrastus. Platonis definitiones cu ratione pulchre coveniunt,eτ apri probantur a Theophrasto, sunt ductae a qualitatibus, seu affectionibus sensivum. Dignus est totus ille Platorinis locus,ut hic etiam legatur,non tantum propter marignam doctrinam,sed etiam propter mirabilem quadam suauitatem. Sic autem scriptu est in μα/
354쪽
Hactenus Plato, a cum quidem in hac re sententia nota procul abesὶ Aristotelis sententia. Hoc tamen est inter istas discrimen. Plato magis eas ad linguae affectiones
qualitates accommodauit: Aristoteles uero non tam
adsensorij affectiones,quam ad humanorum differentius qualitates,quae bunt obiectum huiuη sensus, Gr poterim tia gustum actu faciunt. Deinde Plato ad actum reo ei in quo sensitiuum Crsensibile aliquo modo idem sunt: Aristoteles de potentia obiecti, id est eius humoris in quo est sapor Nam sic, aut aliter affici linguam,est conriiunctio agentis Cr patientis, aut cause Cy efcctus, hoc est,esὶ actus Siccum autem esse in humido magis aut minus alterativum potentia gustandi in acturn est actus, sed potentia.Sicut uisio est perceptio coloris, Cyperceptio coloris est coniunctio uisibilis er itfiuise ut sit uis trunsue nunc actu, Cr uelut unus quidum actus.Sicut est supra dictum de agente, Cr patiente. Item Platonis deae finitiones uersantur insecundis qualitatibus. Dicit enim feri sapores a leuitate Cr grauitate, acuto CT retuso, inflatione aerea,vel terrestri, Cr horum omnisi temperaramento,seu aequali mistione. Aristotelis uero defit tiones in primis qualitatibus tantum,ut sicco CT humido Cy calido versentur. Onanquam enim pecies non definit, tamen ex generis definitione facile componi 1pecieατum definitiones possunt, cν iudicari. Exempli causa: Dulce est siccum, factum in humido exactifime, a caiado uim habens mutundigustativum in gustans, uelgustationem. Amarum contra est siccum, factum in humido
negligenti 'ime,seu imperfectiyime.4 calido similam ha
355쪽
DE ANIMA LIB. II. 3 9bensum inmutando. Et hoc quidem ita sentit Aristoὰ teles, ut uelit cum illo sicco nutriendi potentiam esse coniunctam: quae ut in dulei est efficaci)fima, ita infra mi finia in amaro, aut potius nulla: in reliquis pro suo
gradu,hoc est,prout uel propius accedunt ad illa extrema, uel longius discedunt. Postremo Galenus in quarto libro de Facultatibus simplicium medicamentorum,poaenit exempla,quibussinguli sapores discerni posint. Identalij medici fere,aliter,hoc est cra ius Cr copiosius defensibus docet, tum alibi, tum in octauo libro de usu partium humani corporis.
Supra semel atque iterum, cum ita seres dedit, forte hoc etiam indicatu est simul.adeo sensus non effici tactu secunda A fotelem,ut ne isse quidε postremus, de quo
nunc incipimus explicatione,quique inde Cr apud Graeaecos Cr apud Latinos nomen habe fcfat,ut coniungaatur cum tangibili tactiuu,adeo prope, ut postrema eorurum sint eadem.Hoc enim proprie est tangere,Cr tangi Fecit hoc etiam Arishoteles, quem libenter imitamur, aut potius interpretamur, pro ut nostrae uires patiuntatur. Atque utinam possem aliquam uel umbram doctriame tanti uiri assequi:uut non adhuc quide incedere uetastigijs eius,sed utcunque instar infantis repere, ita latamen,ut aliquido ingressurus etiam essem. Ponerem boein magna parte felicitatis,siquidem est mihi uersandum in hoc literarumgenere.Nihil enim est uel ingeniosius, uel naturae conuenientius unquam,ut arbitror, dissutuis tum a quoquam de rebus literarijs, quam ab hoc est fuiscium,quascunque tractauit.Sed notum Cr usitatum ei comitim nolo canere. De re potius dicam ipsi, quam inis
356쪽
litates tum primis,tum securid , itemque Aiau quae non sunt M ssensibis propria Sunt autem,cesidunt, rigidu, humidum lacum,durum,molle, operum, lave, lentum, si agila,graue,ticue Cr similes. ArisZoteles uocat disseis rentius elementa distinguentes: quae quanquam consti tuunt uarias contrarietates, non tamen sunt plurium, quam unius sensus obiecta sed ab uno tactu sentiuntur, ex discernutur omnes.Tametsi uidentur propterea tam multae contrarietates in huius sensius obiectis esse, qu)d est parsum,quam reliqui,per totum corpus animantis Iatius,aut per omnes corporis partes peragi potest et sane magnam astinitatem habet cum gustu. Gustus enim o aeninis sit per tactum es non ubi tactus est, ibi etiam ob gustus necessario Quod sic debet intestigi ungi quide
carnem in utroque sensu,uerum illam nor se illorum sensorium. Intus hoc latere scribit Aristoteles. Nec tuae meu expresse dici quid sit,aut in qua parte corporis collocutum. Ex alijs eius dili utationibus hoc tamen poesis intelligi,qu)d cor sit tactus fensoriunt,aut certe uis illa in penetralibus carnis lateat,ex corde tamen in omenia membra disi ersa.censiet enim Aristoteles,omnium sensivum originem in corde esse.Vertim ita nec oculi,nec reliquorum sensivum organa ipsorum essent organa, csipariter omnes ex corde sint. Quare non male sic forist be de omnibus sensibus iudicaremus,si putaremus orimnium quidem instrumenta uel a speciebus corporum, vel ab ipsis corporibus iungi hac ratione tamen,ut Oeaecies titum mouerent fensiorias foria per μαε qua dum
partes,ut sunt nerui,cor mouerent. Certum enim est, noesse has ficultates principaliter in ipsis instrumentis.
357쪽
DE ANIMA LIB. II. 33i Inedici neruos parsos per totum corpus ponunt inctrumentum tactus,er a cerebro tanquam a capite arcebifunt in quorum posteriore magis experientiam sequutiae tur,quam rationem aut propinquius potius principiuconsiderant,quam remotius, CT primum. Quod autem Aristoteles censeat,carnem esse medium tactus,haec eius uerba declarant:ωρῖε ro μεταfυ τ κ σάρἱ. Et paul , ante effici tactum. non moto prius medio per obiectu,
deindefensorio per medium, sicut fiat in alijs sensibus,
quae proxim equuntur,σsupra citata sunt,ubi dissu Etutum esὶ dnustu. Praeterea huius sensius obiectu fiunt, calidum rigidum,e I similes qualitates,quae non habent generale uocabulum, ut Aristoteles uult, sicut aliorum sensuum obiecta. Quod intelligi debet de proprietate, quantum adsensum attinet,aist quatenus fiunt obiectum tactus haequalitates. Nam qualitas prima,aut fecunda, aut differentia elementorum est genus calidi,frigidi,Crreliquorum obiectorum huius sensus:no tamen propter, ea proprie,aut solum,quod tactu percipitur, sicut tu aisliorum sensuum obiectis fit. Calor enim tantum ad uia sum refertur,sonus tantum ad auditum, sapor tantum adgu,um,odor tantum ad gustatum. Et non est ea ralatio inter calidum Cr durum,qμί est inter album Critiagrum,dulce CT amarum. Hoc uult Aristoteles, cum dimeit,non esse manifestum qi ad tactui sit unum indutiis iugi ob/.Hac enim uoce hic utitur, nisi menda est iu seriaptura.
358쪽
3s 2 VITI AMERBAcili Iptura. In primo libro appellat idem, itos dicere solemus obiectum. Notandu est etiam,qu)d Ariastoteles dicit medium esse iudicati m. Sed recito ipsius uerba. Sic inquit isse: το addit cau
Id est,Medium relatνm ad extremast utrums extreae morum.Quod sic intelligendum est, ut medium sit hoe extremum,rs ectu illius extremi,. illud re ehu huis ius. Atque ita potentia est utrunque extremorum, ae in contrarietatibus eorum quae obiecta fiensium uocantur, neutrum contrariorum est actu,sed utrunque potentia. Ideoque iudicat Cr discernit illa cotraria. Declarentis hoc exemplis:Potentia videndi est, nec album, nec nitagrum,quae sunt contraria,sed velut medium quid ii iuὰ ter haec.Propterea quando applicatur a ,st album, seu percipit album . Onod enim haec sunt e lem feresuis pra quoque est ostensum:quando applicatur nigro, it nigrum.Simi liter tangendi uis est inter calidum ostia gidum, e reliquas similes contrarietates medium hoe est,est secundum potetiam alterutra ipserunt,mst actu ipse,quando ei applicata est,er eam percipit nunc, aut sentit. Non enim posset percipere ues usis album G niagrum,si ipsi etiam esset actu album uel nigrum nec ta
ctus ealidum frigidum,si ipse esset actu calidum uel figidum.Propterea quod fentire est pati quiddam crpati non fit ab eo quod est simile actu,sed quod est simi
te potentia. Subtiliter fiunt haec, plane philosophice cogitata ab Aristotele.Non possum me abstinere, quin transcribthue ex fine secundi libri Aristotelis de Antisma,insignem locum,m eum quidem totum qui clare de
modo sentiendi generaliter digerit, addita similitudine defen
359쪽
DE ANIMA LIB. II. 3s3 de sensibili excellente, quod corrumpit, aut molima afri
ficit,aut turbat senseum, CT amlimento a contrario. Sic loquitur philosophus καθολου , περι ι σης mcθέσεως δυ
quae animantia quibus sensibus excellant, his uersibu comprehendunt vulgo: Nos aper auditu,sed uincit aranea tactu, Vultur odoratu,bnx uictu, simia gu Zu. re sint plures sensus,
Aristoteles in secundo libro fui operis de Animae, docuit de omnibus sensibus, qui proprii dicuntur. idem ego hactenus feci, quantum potuit feri, secutus aut intaterpretatus Aristotclam. Is principium teris libri eius
360쪽
VITI AMERBAc HIIdem operis ita coniungit cum secundo libro , ut faciat sibi aditum ad dissutationem de intellectu, difficillima parte aniniae,σ alijs cognatis potentijs. Ostendit enim, nec sensibilia communia,de quibus bub initium huius lota ei est dictum, percipi ab aliquo proprio sensiu: Cr quare non sit tantum unim sensus. Docet etiam de sensu, qui communis appellatur , π est fere medium quiddam inister sensus alios, Cr intellectum. Quapropter hoc etiam, helut uinculo,est usius ad connectendus dii utationes de Sensitivo, Crintellectivo. QAod autem non percipianutur aliqua propria potentia communia obiecta , sic inaedicat Si, inquit, esset aliqua propria potentia,auisensio orium communium obiectorum, non sentirentur a relia quis senilibres haec per se, sed per accidens. Sentiuntur autem a reliquis sensibus issa perse,ergo via est aliquod proprium sensorium, aut potentia, qua percipiamus motum Uuram,numerum, similia. Praeterea plures sensus uno habemus,ideo,quod alioqui non possemus diis stinguere inter obiecta propria,Vcommunia,propter cognationem , aut ut ipsie loquitur, Aba τὸ ακολουθῶναλληλοις. Nunc aute cum sint pluressensius,a quibus illuaeque apprehendi postitit, facilius est discrimen inter communia Cr propria obiecta. Eid sit sensus commilnis. Prius quam hoc docetur in Aristotele, docetur esse
aliquem fenbuiu talem, qui iudicet de omnibuwfensibili, bus, quod percipiantur, hoc fere argumento: Sensibilia sua cuiusque sensus ita percipiuntur, ut hoc etiam fenaetiatur quod percipiantur: illud autem non fit per pro αpria sensoria aut sensiused alia quadam potentia ut viae jus purcipit quidem calorem, auditM sonum. sed neque