장음표시 사용
391쪽
DE ANIMA LIB. III. De motu autem qui est a se, eleganter dicit in Timaeo:
Aristoteles de motu longe docet aliter id quod bis nunc in praecedentibus, aut epius esὶ ostensium. Postremo in quadam epistola demonstrat, his uerbis perpetuitatem
nis, illud quod septimum paulo ante polluimus, iudia eo esse omnium issius philosophi argumentorum firmis
simu conuenientis ima rationi, sicut etiam nihil aris gutiarum Cr obsecuritatis habent. Quanquam non fiunt arro scis,hoc est eiusmodi, contra que nihil dici possit,autquae necessitatem secum afferant. Caeterum Platato usque adeo non concedit animam interire, ut velit etiam brutorum animas immortales existere: GTquiisdem hominum malorum animas in bruta migrare, alia post alia tanti per, donec purae ex bonae sunt: ac tum demum non redire,eπ collocari inter beatos. Sed iamri dudum fatis erat clare Plutonis iudicium G sententia de hac re monstrata. Quare omisso Platone, ad reliqua huius dissutationis pergo. Theologi quoque non uno B
392쪽
modo barde re scripserunt. Alij censent, eas quotidie
ereari,quando nascantur homines. Alii primam tantumereatam esse uolunt, reliquis omnes sequentes ex prima ina satis γ' progenitas,aut factus ex traduce,ut ipsi lota quuntur. Nonnulli ex diuina substantia' elis esse an miς contendunt. Inuenias, qui simul omnes factis esse opinati sunt. Origines putauit, omnes animus angelosta' propter peccata esse detru G in haec terrenaeorpora,aliis in alia pro peccati modo. Illis in daemoὰ nes mutari,sino purgentur: si purgentκr,in suam naturivam redire. Ex daemonibus etiam feri iterum angelos, si abluant sordes.sed Platonicum, aut potius Socratia eum est hoc figmentum,Cr indignum Theologo. Alicaerum fere opiniones omnes reprobatae sunt una ad manis sit,eν recepta est,quae ponit omnes creari,CI cum praeae parato nunc corpore ad recipiendam uitam coniungi: Cr tum creari,quando corpus sit in utero formatum ad hoc,ut eam recipere posit. Hierorumus etiam anatheae
mate flagellat eos, qui ex traduce putant esse propagaritus animas: Cr tamen infirmum est admodum, quod fuisiuit ad eontrariam sententiam probandam ex Psalmo, Qui finxit sigillatim corda eoru utuntur ad hoc etiam
alijs locis recentiores,CT addunt rationes,quibus tamener isdemonstrandi uim non tribuunt: ut est Midere iudi1putationibus eorum,DAtin.i7.libro 2.Sent. Egonia hil reprehendo in opinione usitata. Verum hoc discetaptare dijudicare,non est huius instituti. Quanquam ne in Theologicis quidem dilputationibus haec argutilis
dissutare prodest admodum, imo saepe obest multum:
non tantum ideo, qu)d interim res in gis necessarias ad pietatem omittunt homines ,sed etiam quia turbantur animi
393쪽
DE ANIMA LIB. . 387 animi hominum sepe istis argutijs,G abducuntur ab
quae proprie pertinent ad religionem. Satis enim est hoc credere, esse uitam post hanc uitam, CTreuictura etiam corpora omnia hominum olim in extremo iuditacio: nec potest, quomodo hoc fiat, ullis rationibus, aut argumentis doceri. Ex his,quae hactenus tum de intellerictu agente,tum de animae perpetuitate dicta,non obscuis re iudicari potest, aliter Aristotelem de animae aeternitatate, aliter sacras literas, CT Theologos docere. Ariaestoteles enim nullam potentiam remanere in anima diaecit praeter intellectum: quanquam ille intellectus et actus,non potentia proprie,post mortem.Theologi non
tantum intellectumseu,ut is loqui solent,usionem trita buunt animae post hanc uitam, sed etiam alias quodam functiones, ut sunt meminisci amare, Cr delectari nisi magis fortasse hoc intelligendum est de homine refusci,
fato, aut anima iterum coniuncta eum corpore. Est Crhoe discrimen inter philosophorum Cr theologorum sententiam de anima,qu)d hi dicunt, creatum quiddam esse animam illi plerumque partem diuinae aut coelestis, ac perpetuae naturae ponunt animam. Vnde haud dubie manavit error Manichaei, qui sensit Dei partem esse animam σ absiurdisinicut Theologus,duplicem natuaeram in hominestatui bonam σmalum.Ηis pertractatatis,ut constitutum erat breuiter,ad Aristotelem reueristamur. Eius inter alia quae nunc fiunt dicta, Cr hoc deis
cretum obseruari diligenter debet: αει γλψοιoHi τά-ή-υληρ. Et hoc ipse acta
commodat ad ea quae supra fiunt dicta de intellectuagenis te er patiente. quorum hic est inferior, quia est materiria: idesuperior er praestantior, quia facit, er est tanα
394쪽
quumsol in anima,ut Plato uoluit. Idem in artificiaribus quoqgerebra locum habet. Nobilitu enim quiddam est tunica, aut domvs, quam aut punitIs, aut lapides Crligna . Quanquam saepe homines materiam formae praeferssiit, ut argentei poculi pluris est inter homines materia,hoc est argentum,unde confectum est poculum, quam forma,hoc est,quod artifex addidit, Cr effecit ut
argentum esset poculum,non tamen re ipsa,Cr vere,aut proprie,preciosius est argentum,quam poculi ratioseu forma, aut ut se dicam Mugol ελικωlερ- , per accidens preciosius est urgentum forma, non per sie, quod ad artatem attinet. Non enim proprie ad materiam pertinet, aurum uel argentum esse: aliunde hoc est,atque accidit. nec minus est materia,quando est lignu aut lutum,quam quando est argentum uel aurum. Notandum Cr hoc est
τε Non multo post addit causam: ει γ
per unum intelligere indiuiduim,aut particulare, quod ipse alioqui κον, εκα ν uocat: Cr cogitari sane tales res facilius possunt, quam efferri, praesertim a non fatis earum perito,ut ego seum. P orro haec uerba,quae siunt iueadem distulatione Aristotelis, Non recordamur auritem,quod hoc sit impasibile multum habent obscuritatatis propter breuitatem,σ pepererunt dura quaestiones, quas exanimauit CT Themistitis insua paraphra β.Sunt autem quae; tiones, Virgin ista uerba hoc significent, quod intellectus communis, seu patiens dicatur, non reae ministi ea quae pertinent ad intestectum agentem: seu, quae intellectus agens intellexit ante, quam coniungere α
395쪽
DE ANIMA LIB. III. 38stur clim patiente, id est, ante hominis perfectionem: auxero intellcctus agens posὶ corruptionem hominis non recordetur eorum,quae intellecta si ιt interea dum uiuetaret homo. Ad hoc restondet Themillim multis uerbis, quorum summam paucis nos percurrere constituimus.
Primo dicit,absurdum esse prius illud quaerere,cum non sit rationi consientanc*m,incorruptibile percipi'ut inatelligi a corruptibili. Secundo ex collatione, CT apta quidem illa similium dictorum de utroque intellectu, quae sunt in primo libro, Cr non ita multo ante a nobis citaesta,cum ijs quae in hoc Ioco dicuntur de eadem re,ostenta diter hoc esse motum ab Aristotele in hac parte huius diss)ututionis, cur non recordemur post mortem,ea quae in hac uita gesserimus,aut intellexerimus Cream ratiotanem adiectum, quod agens intellectus sit impasibilis, patiens uero G corruptibilis, σeiusmodi, ut fine illo prorsus intelligat nihil. Atque hoc per quaestionem trais aut, quae erat de illis duabus posterior, quare hoc Ariaestoteles docuerit .sed ipsium Themistium de huc resumismatim Hermolui Barbari uerbis loquentem audiamus Sic autem ait: Quare fatis per se revicti G confutatiuidentur ij, qui Aristotelem quasi accusare audent, ceu hoc loco dubitauerit, non hoc quod modo nos diximus, exposuimusque: sed istud, Quamobrem non recorderamur earum rerlim, quas intellectus agens secum uersaαuit,intellexitque ante,quam constitutionem hominis acri cedat.Nonne audiunt, Aristotelem clara,utque adeo exmerta uoce clamantem,extincto communi intellectu, agentem nec intelligere pose,nec meminisses Quia hae affeructiones illius non erant,sed eius communis quod inter t. CVapropter er cum denuo hic dica Non recordamur
396쪽
3sio VITI AMER BACHII idcirco, quia hic impatibilis est,ac patibilis abolitioni
obnoxius ei innuere uidetur, hominem esse intellectum silum agentem Cr impatibilem. Corrumpitur,inquit,ta intercidit communio. Vnde quanquam immortales βαmus, tamen memini)ti non possumus, eorum quae simia cum intellectu mortali didicimus. aliam vero sit apta haec expositio, declarant uerba ista primi libri: Quam propter continente corrupto, neque meminit, neque amat. Quia non erant illius haec , sed communis, quod peri t.Pulchre enim videntur conuemre cum ijs quae biedicuntur, non meminisse nos, quod intellectus agens e impasibilis : patiens autem sit pasibilis Cr corruptibialis, Cr cum quibus illa comparat, ac idem significat ad docet Themistius. In illis etiam uerbis Themissij sunt obseruanda, quae obiter addidit, hominem esse intellerictum agentem:quod plane παραAldfον est,cum ex anima Cy corpore constet hominis natura, non solum ex animina aut intellectu: quanquam praecipua nostri pars esὶ intellectus. deinde quod sinus immortales. Fortasse ad totaimperiem repexit, ut nos in definitione supra feririmus,ex libro de Gener.an .Praetere qu)d ad Theri mistij interpretationem attinet, hoc me nonnihil morinet, quod Aristoteles in allus omnibuου locis ubi haec trarictantur,non tamen in eo,cuiuου saepe est facta mentio, τὸ μνημονὸσεν tribuit toti hominis substantiae, non inte lectuis arato,CT ei quem uocat agentem:adeo ut Ariostoteles alibi dicat igέλον ἰσωρ λέγειν ἐλε
δυχ i. Hic uero dicit,ὐμνημον, μη θ. Quod certe uerribum Cr ad primam personam pertinet, CT non tantum
de intellectu ed de totis nobis dicit.Quare sussicor aut primam
397쪽
ANIMA LIB. III. 39inimam partem priori; quaestionis de illis duabus
iam agitatae sunt, approband et esse contra Themiis stium:aut totam rem de intellectu, prout e st in homine, dum uiui intestigendam esse. ut Aristot. uelit aut hoc dicere, tametsi agens intellectiu ' immortalita π peris petuus, tamen hoc non posὐe hominem scire, G certo apud se statuere,cum agens intellectus non sit communis toti homini, sed proprius animae: nec eatenus homo intatelligat, uatenus hunc habeat intellectum,sed quatentis habeat communem illum,seu patientem sed ita uerbi es.set abusio, er acciperetur pro Intelligo aut scio, quod significat reuocare inmemoriam aut illud,Nόn recoraedari nos homines integros existentes, quod aliquando, cum nodum essemus homines iitellexerimus aliquid: uel quod intellectus sit impasibilis Cr perpetuus,ut ipse loαquitur, propterea qκod agens intellictus sit immortaritis, patiens autem mortalis : hoc est, quod secundum hunc intelligamus, quatenus mus homines proprie: βαcundum illum non proprie, quatenus homines simus, intestigamuου, cum agens fit animae proprius, Cra toto
separatus,prout totum intelligat, recordetur,amet patiens autem sit communis toti homini, quatenus sit hoα mo . Hanc sententiam nunc etiam probo G sequor,
licet sic quoque sit non solum uerbi μ μονπειν , sed
totius orationis cathachresis. Graecum enim uerbunt
significat redigere in memoriam, quod sciuisti, er exαcidit, nec scivimus prius, quam essemus homines, cuius postea reminisci queamus: cum reminisci totius sit, Crcommune, scire secundum intellectum, qui fuit antenos,proprium quiddam animae,non toti commune.Pγατο Themistius etiam distulat, uirginfimus inte erem
398쪽
να VITI AMERBAc HII omnium hominum. Cr huc magis propendet, ut sentiae unum esse. Quodsic puto concedi posse, ac sane Aristoritelem etiam hoc benne, ut sit unum quiddam intellectus
in omnibuου hominibus 1pecie,non numero.Si enim intelis lactus est idem, cum eo quod intelligitur Cr existit, Cromnes homines idem, ac eodem modo intelligunt, quaeracunque uere intelligunt, necesse est eundem 4be in omnibus hominibus intellectum. Hinc est,quod Averrois non incommode,si ita accipiatur,aut accipi queu ut dictuno est ,'es non Theologice, tamen philosophice,aut Arimpotelice,expositit hunc locum Aristotelis,unum esse inistellectui, qui asistat omnibus hominibus, regat intelliis gentiam eorum,dc informet,ut sic dicam,patientem inistellectum. Quae sententia plane cum Themistiana conis eordat. Haec habui,quae explicarem hoc tempore de inis tesse agente, quae si cui uidebuntur prolixiora iusto, cogitent Cy rem esse magnam er intricatam, Cr ab alijs multo quam a nobis tractatam prolixius.Atque utinam aliquid omnino certi Cr explanati posset de hac re inaeueniri σscribi:non tantum essem ipse conaturus dii gentius,bed alios etiam ingeniosiores hortaturus,ut humanae doctrinae, aut potius imbecillitati hac parte fucae currerent. Putremo non opus est noua quaestione de
patiente intellectu, cum in hac quaestione sutis de eo sit
Q uid sit intellectus simplex. Themistius, Cr qui sunt eumfecuti,sic Aristotelem exponunt in hoc loco,ubi docet de intellectus plici Croposito,ut simplex intellectus sit unius ret,uel entis nudi sine additione coprehesio aut perceptio,prout in decem praedicamentis positum est ut cum intelligitur quid sit
399쪽
homo,planta,linea, grammatica, serutis,calfacere, ca&similia compositum,quando coniunguntur duae res,autentia uelut cum intelligistis,quod homo sit animat,aut linea quantitus hoc est,intellectum simplice esse,cum unius uocabuli res,aut uera sliniscatio integi gatur: ompositum uer), cum intelligatur significatio
totius orationis,quae constat ex duobus aut pluribus uocabulis. Sed ut res eo melius iudicuri ex disputari queat, i audiamus inum Aristotelem,qui 1sic ait in tertio libro de Anima: Indiuisibilium igitur intellectio iiiijs est,cirrica quae non solidus An quibus autem fallitas crueis rum,compositio quaedam est iam intellectorum, liquam unum sint,sicut Empedocles dicit Quatenus multorum capita sine ceruicibus pustulauerunt,amicitia componi postea sic Cr haec separata obmponatur,ut 43mmetron Cr diameter.Primum haec uerba Aristotelis uidentvrs quis diligenter in pietat δε ructuram eorum,hoc signfricare,quod aut contra,quam ni sic demonstratum a NI
thematicis creditur,putauerit, diametrum non esse iuα commensurabilem costae,aut esse ab Aristo a tete scriptum,non ἀσύμμεJoρ. Sed cum propemodu nemphas fit existimare,quod Aristoteles ignorauerit, quod docent nunc mathematici de proportione diametri Crcostae,in quadrata gura quanquam fere colligi potest ex libris Mathematicorum,demonstrationem de ista reno ualde vetustam esse magis huc adducor, ut credam, in scriptura mendam esse, atque ut dixi, legendum eseo ιμε Io pro α μμε ορ. Ponit enim hoc exemplum compositorum intellectorum, in quibus paulo pU: semo per dicit falbum esse. Nisier ista eius uerba uelimus conditionaliter accipere.ut cum dici Falbum enim in comm
400쪽
3 VITI AMER BACHII positi one semper est:hoc uelit album quoties,dulsi est,
in copositione est.Verum,quia simplicitatis in oratione amator sunt,puto hoc uelle PhiIosophum,quod in omni compositione sit fulse/m,non aliquado falsium,aliquat do uerum esse nec intellectum compositum fimpliciter orationis esciboe est,duarum aut plurium uocum conmnexarum congrue,eπ aliquid certi uel affirmantium vel negantium nam hoc est oratio grammaticis sed eias uel orationis,uel re quae connectit id quod non est,cunt eo quod uel est,uel non est:ut cum dicosentiens,liel femitio apud animum romo est albu,uut chimaeras mons, ponendo quod chimaera nihil sit. Illic enim uero falsiiuaddo,hic Diseum cumfasso connecto taut non sit hic inritellectus metiendus ex numero uerborumsed ex rei natatura e simplicitate,acueritate:nec minus in dico, horimo est animal, hoc intelligo inplicem intellectu ese, quamsi hominis naturam aut formam per se nudam ac solam intectigo,praesertim cum hominis natura aut forama non poot considerari,aut intelligisne animalis ratatione.Sed mouent me iterum atque iterum expendente hunc totum Iocum,non tam praecedentia qMaedam,quana
ista quae sequuntur. Porro enunciatio est quiddam de quodam,ut est affirmatis,eν vera aut falsa omnis est Intellectus aute non omnis edisquis quaestionis quid
est,pro eo quod est esse aliquid inqui. Verum sic enim
puto haec Aristotelica uerba Platonicontestifeda esse e non de quodant,fed quemadmodum uidere proprium est uerum.Vtrum enim homo albums an secus,no simae per uerum est. Ita habent omnia quae sine materia sint. Haec enim uerba philosophi videntvrsignificare,rei nuri