장음표시 사용
61쪽
ite mentio, i res est quae cadit ibben usa memoriae isti pressu, hantasia repetit formam a memoria. quod si ea sit res esuae cognosci a sensibus no queat, esse quidem aut
non esse,hoc aut illo modo colligit ratione mens imagirinem tamen ei affingit phantasia, ex rebus sibi notis deis sumptam sic efigiat Deum,angelos, mentes nostras, Crquae fiunt eiusmodi. I dem facit in rebus corporalibus, quas ignotas ex notis sibi depingit: ut leonem, elephantatum, Romam, Lutetiam, Cr eiu modi qκae nunquam anaetea uiderit.Vniuersale nurum est in imaginationescuti
nec in natura: tantummodo a ratione discurrente attinaegitur ub imagine confusi ima ac tenuisima,dum mens, quantum efficere potest , phantasiaese notis exuit. Dillitacile dictu est, quas habeant in animo e dies, qui caeci
sunt nati.Et ut necessarium est ad cernendum, ut iocuisius apertus ita Cr inteiligenti ad intelligendum,necesα furia est attetioseu aduersio quaedam animi,quod Gri cis dicitur τορ νo . haec est uelut mentis quem , Iinpedi- dum apertio,ad recipiendum quod offertur. Intelligentamenta in ' impedimenta uti uel in insecus ab ulla cog 0 gς φ' uehementiore animo occupato Cr abst a triticia eogitationum tumultu, dum aliae alias ubinde extruis dunt. transit enim mens ad diuersas,nec in ulla stituunt voluntas menti imperat,ut alias res si eamq; a prae senti negocio abducit. quod necfit,n nimuS, quo vomiuntati morenigerat, uenientem intelligentiam alia cori l gitatione tanqui pro foribus obiecta excludat. Extrinα .secus causa est in corpore, instigidi se T crinis humo ribus,quissiritus gignunt densos CT tardos, ac proinde ad percipiendum nonsatis idoneos. Foris quoqsse,quum
62쪽
Dr ANI, A LIB. II. sfensius alijs rebus fiunt ualde occupati,ab aliarum rerum attentione mentem auertunt. sed hoc ad illud refertur, qudd abjs cogitationibus alia3 uel pelli diximus,uel Qxae cludirneque enim sensius quicquam osticerent, nict iris semens accommodaret, σtanquam praeberet aurem totaquentibus.tametsi interdum uehemens Erlaboriosa senis suum corporalium actio impedit intelligentiam, quod δε iritus auertit aut deuincit,qui sunt mentis instrumentatum p cipuum,ut in morbo CT dolore. Qui sic cogitatationibus iactantur, animo uelut peregrinantur semper, - nec unqua sunt in re praesenti. aliud agentes nucupantur, quibus magna uitae pars inutiliter transigitur. Sunt qui priore fermonis parte non intellexerunt:ex intestigentia autem posterioris,quid sibi prior uolueri recte coni ctant: uel ex uestigi' exiguae intellectionis superiyrum, uel ex collatione coniecturarum a negantibus ad alen tem non est uerisimile hoc esse,nec illud aut istud: igitur quartum hoc, quoniam nussim restat aliud. Itaque duaesis it in totum cause non intelligendi, vel quum occuparitus est artifex, uel quum instrumentum non subseruit in quo Crdelas alio comprehenditur ingenij, quae abis sio non est,sed ab instrumentis. Mens enim nostra non barabet uim infinitam, nec quantam uult in actione praesenti, et in materiam obiectum: sed in duratione temporis, continuatione ossis. quocirca in uis istis amonibus
nunquam sua imbecillitate deficit . sed organo-
l rami Repuratur intentios is uel quiete, uolsola auerai sione animi ad aliud,ut in do is: Cr eo facilius, si a re
graui ad levem, a molasta ad iucundam. tum exhilaraationesensuum, uelut amoeno spectaculo, harmoni referactione cibi σpotus,sisionesisteterit, aut tando siseo
63쪽
s6 Io. LODO VI cI VIVIs, derit, uel inambulatione, excitatione noui affectus,litia, tis, moeroris, cupiditatis, ustionis,ut cuiusque est prois esiuitas: denique re quacunque, quae recentem iritum
Emoria est facultas animi, qua quis ea,quae seno su aliquo externo aut interno cognouit, in mente continet. Itaque actio huius tota HS introrsum conueris sa. Est enim memoria uelut picta tabula, quae ut asse oculorum licit actum notitiae, sic illa intuitu animi inaetelligentis,aAt cognoscentis:quae notitia non disimplis riam consideratio est, quum inquirit CT scrutatur: reta cordatio uero, quum ad id peruentum est, quod uolutamus. 6ὶ π in recordatione recultim, quum animus inri eblεγε rci Mic ius , multum eam retraὰ ctans cognitione, CT reuoluens, quod recolere nominaritur. Quae recordatio simplici gignitur intuitu animi in memoria, ea communis est nobis cum beluis :quae uuae
tem sit per gradus quo dim discursum a rebus quae ante animum obseruantur,ad ea quaesubterfugeran hominis R. ἡ prstpria,qμi soli s discursu utitur: reminisci a philois
sophis nuncupatur.Neque in hoc nobis conuenit cum usu communis loquendi.nam Vergilius de equo dixit, Dum ces reminiscitur Argos. Sed teneamus ad commoditatem. digerendi, uocabulum usim scholarum tritum sit nobis reminiscentia,quod Graecis ανδειν-s, quae e E in recordationem reductio,quasis recordationis recordatio. Habemus igitur memoriam,recordationem,remimniscentiummemori edes ac uelutfabrica,in occipitio
64쪽
DE ANIMA LIB. II. specta Natura colluta,admirabili seplantia,quod praeteririta cernat. illic uelut oculum habemus quendam multo praestantiorem,quam si corporalis aliquis est et astruis ctus qualis in fonte,quod in fabulis est de Iano. NI riae parris icuti et manus,duae sunt uires,apprehedere Crre αtinere. apprehendunt facile,qui humido fiunt cerebro Esi quidem cerebrum omne humidum ed supra moduintelligi conuenit uisigillum celeriter in humore fui loimprimitur,sed non diu haeret,ns in arefacta materia: ita biliosi ad retinendum fiunt aptiores,ubi semel apprehenderunt. Temperamentum autem a utrunq; est idooneum quod in quibus est pueris,bonitate ingenij arguit, ut Quintilianus annotauit.adiuuatur enim ingenirem a memoria,ut CT percipiis facile quae uelis, CT celeriter
ac fideliter reddas,quum it opus. itae duae partes, istico Cr bona fide repraesentare,istius sunt,quod retinere noα minavi. kam fiunt qui continent quidem ed in reddendo quasi deposito uel tardi sunt,σ diu laborant quia edo, uel reddunt mala fide nempe aut non integre,aut confuse,σ perturbate quod qui faciunt,ingenia habent intauersa,atq; infelicia. Iuvenes propter calorem,Cr humori res puriores,sus pollet memoria,quam senes. Primum in quod aetas inuadit,inquit Seneca,est memoria nec unlam senectutis certius signum,quam memoria labascere: 'remittitur enim aetate calor, spiritus condensantur caeterum memoriae loco magnum substituit Deuου bonusenibus,prudentiam, Gu rerum collectam, Cy iudicium acrius Cr efficacius.Nec memoriam habent omnes pa*riter ad omniasunt qui verba, urit qui res meminerunt facilius ut Themistocles rerum,Hortensius uerborurem
cordatione dicuntur valui be.quod exemplum positusit, i,
65쪽
alij recta Cr simplicia, alij public alij priuata, alij
. ueter ση nou alijsiua,alij alien alij uitia,uli1 uirtutes τecordantur citivi ex melius,ut est cuiuis ingenij proonitas, attendit ad haec aut illa IliatiM.Attentio enim memoriam confirmat,ut jstatim dicam. Et quemadmota dum in pictura,non omnia quae expressa sunt,ues cernitamus,uel animaduertimus,uel quum quaerimm occurrui: ita in memoria multa habemus nobis incognita. er quae nos non habere credimus, quum habeamus,sicut a contatrario. tum quae habere scimus cert),multum tame quaeri ta,indagata, inuestigata non comparent:quae si quis oferat,statim agnoscimus,ut in loquendo. Nam pleris linguas intelligunt auditas,quaου loqui nesciunt loquet do enim quaerimus,audiendo autem osterutur, Cr recorignoscimu3.Memoriae plurimum confert naturalis contatemperatio corporis,quali fuisse praeditos istos credita Memoriae bili cs quorum magnitudo memoria monumentis litem rarum celebratur hemistocles, Irws,cin S,Hortenissius.Adiuuatur tota ratione uictus, cibis, potionibu exercitamentis,quiete,somno moderatis,CT ad facultatatis illius ins umeta accommodis.Sunt quaedam q periculiariterpro uni memoriae,alia quae obsunt, obseruata medicorum cura,eT libris consignata.Et quemadmodα
non imprimitur in aqua fuenti signum annuli, ita ne
in memoria res cognitae, cerebro uehementer agitato.
quale est iu pueris infantibus, propter continua increta menta corpuscidi tum in ebrijs Cr aegrotis,quum ualidanis ardoris hiritus omnes rapit secum,conuoluitq;.Difficile item recipiunt,qui in oecipitio frigidos habent humores,ac proinde duros,quorum est natura ad impresin
66쪽
DE ANIMA LIB. II. sionein axeuuales imi senes, tardi, torpetes.Quine sani uni Cr integri,sed ceseres habent trittis,apis
prehendunt quide u cito ed non adeo continent: cuius sunt generis biliosi. Lenta ingenia, inquit Aristoteles, recordationis fide ualent,acuta aute reminiscentia. Teaenacior est memoria in tardo cui diuturnius Agistum iis faxo aut ferro redeunt tamen cele res facilius in recoris dationem Alte descendunt in memoria,que attente fonta primo accepta,CT cum cura. quo fit, ut ingeniosi imi epe homines, Cr bono memoriae prolixe instructioris natique,non tam recordentur multa,quam qui iris non sunt pares bis dotibus:quὀd neglectim multu uiden leaerunt,audiunt sife adfectivi aliquis cocitatus,primae reic iusque memoriae admiscuit,recordatio est deincepsfacilio promptior,diuturnior .ut quae cum maxima laeta titia uel dolore sunt in animum ingressa, horum longis. sima est memoria. eique de ca se mos est quarundam gentium,in statuendis agrorum limitibus acriter caeleae re pueros qui adsunt,ut firmius Cr diutius recordentur irorum mῖzExercitatione σ meditatione crebra magnum memoria fumit robur t enim er ad accipiendum prompt CT ad plura capienda latiorier tenacior ad contine tam nec est ulla in toto animo functio,quae peroinde cultum fui desideret I ngens munia nonfunt quiete ac cessatione deteriora, aepe etiam renouitur, Cr praera parata plus uigoris acquirat.Memoria non exerceo, hebescit,ut tardior fiat indici, segnior ocio ac quieritudine. Obliuisci autem triplici ratione dicimur: uel quum imago illa in memoria depicta eraditur prorsium qzidi ac deletur,uel quum interlita est atque interrupta, uel
q*am quaerentem subter Agilagri qui obrupta est,
67쪽
C' IO. LODO VI cI VIVIS quasi uelo quodam contecta,ut in morbo ues afectu conuera, Cr maxime propria obliuioseiscunda est obscμritas, stuliturauertia Cy quarta, occlititatio.quae deprehendere est in tabula,cuin imaginualia Wt deleta,alia est interlita uti intercis alia nossasti aαtia est operta uel exoliscens obliuisci etii dicimur eoinram,quae a natura ipse accepimusquum de primis istis naturalibus informationibus dubitamus,quae euidentissimae CT certij imae ueritates nucupantur. perinde οἷ im,aureus aliquido didicerimus, naturae institutiorine. Prima obliuio, noua prorsum cognitione indiget: quarta delectione,ut sanitate corporis aut animi rei quae duae instauratione,ut uestigatione,Cr quasigradiabus ad id ueniatur,quod quaerimus,ut ab annulo in auririfabrum,ex hoc in monile reginae, hinc in bcstum quod 86 ι t uir eims,a bcsso in duces,a ducibus ad eorum prorigenitores aut liberos,hinc ad discipitiin quibus studeribant:in quo nulla est ad sistendum meta. Gradivi hi per Omma gumentorum genera late sese diffundunt.a caula ad effectum,ub hoc ad instrumentum, a parte adtomtum,ab i o ad locum,a loco ad personali a persona ad priora eius Cy posteriora, ad contraria hietilia:in quo
discursiu non est inis. sunt transitus quidam langij
iiii,imo saltus ut ex Scipione uenio in cogitatiouem pomtentiae Turcic propter uictoriis eius de Asia, in qua regnabat Antioch ex nomine Ciceronis venit in re a cordationem Lactantius, qui fuit eius imitatori. ex hoc de chalcographia nam is liber dicitur form&lis aeneis excustos uel primus,uel de primis Reiuiniscentia haec uel naturalis est,coptatione ultro ab alijs ad alia transeunis
68쪽
nem rei alicum conatur peruenire.Facilia sunt ad reis cordationem ordine notata, prae cripta in quo geneis re praecipuae uni mathemati traditioes. Very tu quoesque ad memoriae idelitatein conducunt, propter ordine compositionis,Cr structuram no temere uagante spartas que,sed certis limitibus conclusam, ut animum non patiatur aberrare ui ceu repagulis quibusdam utrius munitu Cr obsepta ui cista temere effusa, uel dissolute congesta,difficile esὶ Cr capere,Cr continere.Quocircaer qui recordari aliqua cupiunt, diligenter attefiteque
ordinem eorum animaduertunt,quae mi dant memoria:
Cr artis huius mugilr loca quaedam discipulis suis ediscenda exhibent Nam quae si uulfiunt a phanta fia comis prehensa, si alterutrum occurrat,solet secum alteru reae praesentare unde sedes illae exsistunt in artificio memocriae,quippe ad aspectum loci de eo uenit inmente, quod in loco scimus euenisse, aut situm esse,quando etiam cunt uoce,aut sono aliquo quispiandi contingillaetum,eodem sono audito delectamur si triste,tristamur. quod in brutis quoque est annotare:quae si quo folio uocata gratum aliquid accipiun rursu is ad eundemsonum facile acliabenter accurrunt sin caedantur, onisum eunde deinceps reformidan ex plagarum recordatione.qua in recorae atione gentina illud usu euenit,ut ex re minori ueniat nobis de maiore in mentem saepius,non e cotrario. Maesius uoco melius,praestabilius,rarius, recto fias, artus,
denique quod nos pluris facimus. ut quoties aspicio dotamum,que Br Sellae eis e conspectu rogis, uenit mihi iumentem Idiaqueus,cuius illud erat ho tutium T in qua nos sepigime, quantumque per istius negocia licebat, diutigime sumus collocuti de rebus utrique tuo di ia
69쪽
72 Io. I ODOVI cI VIVI smis rion tamen quotiescunq; Idia et sobseruatur ani mo,de aedibus illis cogito.notabilior est scilicet animo meo Idiaquei recordatio quam illarum aedium. Eundeis modum de Onis,de sapore,de odore. Puer quum Vari. Ientia febri laborare,σ deprauato gustu cerasa edises, immultis post annis quoties id pomum gustabun totaties non solum de febri meminerum,sei habere mihi Glam uidebam. QIapropter nuda es e oportet ea loca, quae memoriae mouendae Uignantur,ne si quid Labeant in signe,aut illustre roc est nobis notabile,obruant quod eis fuerit commendatum,non aditer recordatione insita me isiud rapiente,atque in eo occupata, reliquoru ob Et quam uentriculo de multis cibis eo qui naturae suae. maxime est congruens,alijs neglectis. Et quoniam simia litudo ex multis uelut unum reddit acilis est G visitatatus no memoriae solum,sed cogitationis quos error,lit 4 fmilitiastat, d simile pro Gregorio summaes Georragium, ro erit m a probi GP indarus pro Pandatarim quaesimilitudo est in uerbis ex medio, principio itane.tum in rebus,ex eo quod in sissis attentio considerat: ut Xenocratem pro Aristotele,in Philosophia er diseiplina Platonissicipiqnciu pro QJabio,in bellis Pun cis Irum pro codro, in paupertate Demosthenem pro cicerone,in eloquentia:Narcissum pro Adonide,inpuia , chritudine allium pro cepis,in odore. Eodem modo de loco,tempore, de actionibus aut qualitatibus, quorum exempla patent Iutolime.Similitudo perturbat memoririam,ut oculos corporis, ne iudicium posit recte stata tuere de eo quod est ad se delatum confuse. Hoc uitiu uel in prima attentione nascitur,quod intelligentia nou saritis animaduertit quae teruntur, ut integra ea distinis
70쪽
DE ANIMA LIB. II. 3 posset minoris commendare quo ingenere fiunt aliud agentes uel in ipsa memoria,quae parum orice fide custodi t. ues insecunda consideratione, quae est atritentio,quum perperam ea quae integra erant inmemori τia repositu, lepromit:quod alias negligentia uel focordia quadiaccidit,utias commotione animi,ut in ebrijs, irati metuentibus,amantibus, inuidelibus, exultatibus, er fuiusmodi. Siculiquum depositumno tale redditur, quale traditur in uitio esὶ aut accipiens,aut custodiens, aut repraesentans.Perturbatur item consideratio, quum iusse aliquid quaerere,aut depromere, ob citur e ctrinaei secus diuersum quid, uel alienum. Salutauit me heri in foro Petrus Toletanus,nec satis animaduerti,nec fatis
meminiti quis ex me quaerat,quis te inforo heri salutauit si noli adda facilius respondero,quam si dicat, Io. Matiricusne, an Lod. Ab nsis Si quaeratur,quis fuit
Socratis pater citius occurret memoriae,quam si addaritur, quin non Democritus magis intricat adhuc consuderationem, quum res est in uitio similitudinis pollia. Dum enim con sideratio aliquid scrutatur, unicum murinus arripi in quod solum incumbit quum uero aliud est obiectum,additur occupatio refelledi eius. ita labor fit
ius ex prior, rejciendi quod non conuenit alter,eius ruod conuenit, reponendi. Distitistio temporum remianiscentis,est necessaria, ilioqui confunderentur imagirines ut in tabula,si aliae super alias absque interuacto deinpingantur.Quae uacuo animo Cr tranquillo accepimus,
facilius haerent in mente, sesque uestigium imprimunt diuturnius ac expre ius,ifimodo attente animum appliis eamzs.qua de causa quae prima aetate vidimus atq; aYα diuinua, ea diutius recordamur,. integrius est enim