장음표시 사용
71쪽
tunc soluta curis Cr cogitationibus mensitum etiam ais tendimus diligenter quippe aetate illa admiramur omaeni tanquam noua. at q&z admirationem nobis mouet, ea sollicite pectamus,alteque in animu descendunt ita. que ex ex rei ius fiunt in memoria depicta aciles ocis currunt recordationi, distincte depromuntur. Senes praeterquam quod uitio aetatis disicilius capiunt ac reistinent pissantur enim eorum spiritu ,nec facile imagines recipiunt occupatio quoque,Cr in res uarius intentatio tumultuatur intus, ut nec quiete qAicquam admittat, nec quum quaeritur,sinat inueniri. Deteruntur quoque imagines in memoria in culpi unde recordatio exiyit manca,CT quae aliquid semper itideatur req irere. excita derunt enim circlimstantiae loci,temporis, per otiarum, quod eis primum memoriae per aetatem labascentis uitatium confideratio est,quae scrutatur ea quae sunt inmeta
moria recondita. Imagines rerum, illumemoria conis
seruat,in lucido piritu sunt impressae: uiua est ealidus
Cr agilis,nunquam conqziescit. quam uero illius potem attingit acies considerationis, hoc est 1piritus feruiens considerationi, eam intuetur, ebque non semper omnia recordamur,nec ea quidem ipsa quaelioluntas imperat. nam saepe quaerimus,quae non invenimMAquaeq; postmois eum sese ultro offerunt,etiam per quietem:ut quibu*quamsolutionis urgumDi,aut nomen rei diu multumaeque uigilantes inquisierant,in somn*s reperilint. Quaeridum recipit intelligentias rima illa simplex,quae es, dei quae extrinsecus obueniunt per uidendi uel audiendi sensius,quae iis animaduersa tradit statim memori attatentio uero,uelut exurgens considerat in memoria, inte igit interdum continuo post, nonninquam Iongo interuallo
72쪽
DE ANIMA LIB. II interuaro: haud fectu quam si quis uti a somno excitataretur, ues ex alienatione mentis ad se ipsium rediret. Hi sunt uti ingenio tardi,aut animo peregrinantes, aut inaetenti valde alio. quod etiam in usu Cr auditu euenit, . γquum sin us communis aliud agit, sicuti est antea deis
DE COMPOSITA INisi talentia. Substantiae purae, hoc est adbamentoris denudatae,
nulla est in animo imago,sed tantummodo adiacenaetium, quae illum conuestiunt ac operiunt. Recepta autem
prima ista imagine, acsimplici, quae est per scissum ianuas ingressa, addit ei phantina simulachra Cr formas alias ex ijs qualitatibus ues actionibus, quae hauriuntur sensibus. Ratio uero accedens, confert illa inter se, esse talia ues non talia, agere sic cui ista, uti se T. Hinc ea quae nullis cognoscuntur iensibus adiungit, ae in sobolas categoremata nominantur, hoc est consignificantia. ret ideoque haec plura fiunt Cr aptiora, quo magis augetur ratio ut in uiris quam pueris, in ingeniosis quam stuprudis,in doctis quam imperitis. Phantasia nihil coniungit, aut senarat per copulam,vesut hoc est tale, aut non est tali, cuens aut non agens : sed sic coaceruat hoc tale . en tale, hoc uel istud agens, hoc modo aut icto, uti e
ontrario. quod ostendit puerorum en rudium cI crasta forum hominum sermo,qui multum coniunctiones omittatunt in loquendo, congerunt tantum rerum nomina ab is que nexu. Transit ratio ab adhaerentibiis ad substantistiam,Cr exculpit non iam qualest quicqite solummodo, aut quid agat, sed quid sit aut non 't quomin aiens Mon
73쪽
RATro Qv inter imus, consideraulaim, contulimus,omania fiunt parata in usium rationis ea uero est collari Dis ussu, tionis progre fio ab uno in aliud , uel a quibusdam ad Reyux - uel ideoque etiam discursu ς nominatur, crreputatio qu)d sicut in uite putantur sarmenta inutiliae, i ita in ration ut solum utile retineatur purum quod diacitur σputum,quoad eius quidem praestari positi. Nec perturbet nos, quod discudum diximus: nam interdum ratio non tam cur u ingreditur,quam salticulis per muersa delibando. est enim ratio alia per silos graduis continua serie discurrens,est alia transiliense medios aliquos gradus intermittens, uel ex ignorantia redii ac congruentis progressus, vel quod illos attingere minimei existimat necessarium. Phantasia nullam sibi potest' gurare imaginem, nisi ex ijs quae prius usurpauit sensi
bus,siue aliqua talissit in natura rerum,sive abipsa conri. fcta,ex una aliqua aut diuersis: Ratio autem tanta raripiditate uolitat per eas imagines, ut uel nustam omnino
in se concipiat: uel adeo leuiter, ut fere nussa es e uideorumnihil enim iniit de inhaerentibus fingularibus. I de que aspicit procul quidem, abiungit se tamxn a uisis, ' quantum potest escere. nam si iris sese inuolueret ataque implicaret,haud aliter quam torrente raperetur,v. in ebrietate G furore π eum ad modum cerneret,quo quum per conspici a depicta Cr uariegata. I deoque ma gna sanitate mentis est opus, ad bene discurrendum per ea qus conuenit.mens enim, quae Missis agitata non ualet
sese sistere, similis est ei qui per lubricum destendit. Opus nihilominus est ad expcditum di cursum ministe ris in liturus non dissolutae,nt solatae ramen ac liberae.
74쪽
DE ANIMA LIB. II. 6 utitur quidem ratio phantasmatis,non se illis admiscet. Sensum ergo inseruit imaginationi, haec phantasiae, quae nitellectuler considerationi, considerario recordatiorini,collationi recordatio,rationi uero collatio. Sensus esὶ uelut umbrae aspectio, phantasia seu imaginatio imagiis iuri intelligentia corporis , ratio effctionis ac uirium. Est discursus quidum rationis, iussus a uoluntate, ut alia quid uel rerum inquirat menti,uel bonum ipsiuoluntati. Est Aium ultroneus, uapte ponte trocedens,lii mentis ita bera ac soluta, quaeqlitescere non potest. Spontanea ruaetio no tam ex certis notis priueis ijs aggreditur opus
suum,quam iussa: quoniam negligentius scrutatur, quid sit in quaque re ueri Cr fas, boni Cr mali. Notitia huis mana est ab iis,quae sensibus sint cogi ut ad ea quae antis tuo mente nempe a singularibus aduniuersalia, maisterialibus ad D iritalia, ab effectis ad causas, a prominptis G patentibas ad recondita. Deo autem omnium o pisci atq; autor causae priores sunt ac notiores quam effecta, uniuersalia quam rerumsingula. In nobis quos, ut quisque maxime vel ingenio uot, uel rerum usu, uesdoctrina, magis uiam naturae, hoc est Dei, sequitur in ognoscendo Cr costigendo: qui autem criniores sint, hanc sensitum viam tenent. Discursius autem rationis,
ter omnes locos argumentorum uersatur. Fit etiam uel
z negatione ad afrinationem, ut non est hoc, nec istud, ergo istud: qui est discussis obliquus uel a negatione ad
negationem,nes hocinec illud,nec alia incertum ergo
quid qui estJurius,seu est rectus alium legitiis anus, a re ad rem: ab a irmatione item ad negationem, hoc,ergo non illud. Ratio data est borini ad inquire iis dum bonum, ut id Moluntas amplectatur. bolium bruti
75쪽
IO. LODOVICI VI vis apertum est, nempe in corpore: nostrum in mente ocubium ideoq; nobis opti fuit uestigatione ueri in tenebris, isti tenebras non babent. istor in is extimatis ad bonurn Durie, tantum Cymalum fertur: nostra autem etiam ad uerim
π falsum. Vnde duplex existit decursum: ratio peculataliua, iussinis est repritM: Cr ratio practica, cuius bo tam prior sistit ibi,ultera transit ad uoluntatem, Jericulatrix non eo simplex nam est uel in ueritatibus, praesensu aut phantasia, aut ex iis collectis rationibus licethoissequi,quae uocatur inferior:uci in 's quae sintseu aistiora, seu magis abdita, quae superior. Inqueis duabit
non aequaliter homines uel ualent, uel se exercent. nam ut fiant qui melius cernunt ii peri , quam iumeridie:si quidam bene ratiocinantur deueris, non item de agena dis. qi idam uice uersa, quod agen i ratio in experianis do uersaturistitndi uero in acie mentis ς σήl inartiabus Manuarijssunt praest rites , ut ingenis uis huc uel il la ponte nat*rae inclinauit. Ratio estrum quae aguntur in bono, est prudentia: eorum otem que exercentur inutilibus uitae huius exteriori , qt Aristoteli placet, est ' Τ irs. Quoniam uero certius operatur expertus, quam sciens, idcirco ad prudentiam uel artem non sol scien tia fatis est, experimentis etiam est opus, memoria Crrecordatione comprehen us. eamq; ob causam inexper: si nec probi artifices sunt,nec prudentes fatis:uelati iurivenes, e qui mangm operi quod didicerunt, non admorivere. acies enim mentis doctrinή exacuitur Cr expolia tur .uis autem agendi atque operandi exercitatione. Raaetionis metuis conlam lationeis ueritas in agendis auritem,bonum .post ior haec ex collationς uerorum bota
porsin profert iudiciari. costatione hac uprorum Cr i
76쪽
ιono rum carent belliae, ut quae ad primum oblatum boauum rapiuntur. No Dum porro iudisium cunctato alaque ambigit,σροι Cr reuocat sese.Nec est tumen duae bitandum , quin ut muta animalia pronitates, Cr quas regulas ab bonum siuum quasdam a Deo acceperint, itam homo ad bonum suum, CT propter bonisns,ad uerum. tio' enim meliore conditione existimandum est suis procreatum a tanto artifice,id quod dcterius est, quam id quo nihil est sub coelo praestantius. Sed menti nostrae magnaso deushyimis nebulas scelus offudit. itaque de prauati sunt reni illi canones. Ex ignorantia multi eramores nascuntur , quum ex illis uniuersalibus ad peetes . rerum singula iudicium deducimus. Sed rectant inibiIomitius in nobis reliquiae issius tanti boni, quae satis testantur, quantum id fuerit quod amisimus, haec uulogo theologorum onte resis nominatur , qu si conferar αtio: uteronomo diconscientia, Basilio naturale tu liis catorium,Damascentu lucem mentis nostrae uocat.Phias ophi quiddam tale sunt procul intuiti, qui anticiparitiones tradunt, Crnuturales informationes , quas notididicimus a magistris,uel usu sed hausimus, ct accepi mus a natura , tametsi viij alijs pro magnitudine ingenijρlures certiorAquefiunt has Multa sortiti tum excori luntur, elimanturque u u, experimentis, disciplina, meo dilutioneassae cinentis nostrae ue lux, siue ceu ura, qua rect , qua oblique, semper tamen ad bonum Cr nerunt devergit G fertur prona. Vnde exit it approbatio uiris Alum , CT improbatio uitiorum: atque hine leges Crpraecepta morum , Cr intus tu unoquo ne conscientia,
quae dclicta ipsi sua arguat, reprehendat, damnet, n sit palliis Isensu humano careat, Cr degeneret in brumii.
77쪽
Ex bis quae diximus,dillicultis e lo itur,quam Plat, attingit in Menone. natu is ut colligeret condita; ese humanas mentes non rudes, sed magnisscient sartibus. que instructas σ ornatas , illlud adducit argumentum: Alioqui, inquit, non magis primis cert imiss assentiaremur axiomatis,quam contrarijs: nec ea quum primuint proponerentur, illico agnosceremus. haud magis litis; quam si quii seruum jugitiuum,quem nunquam antea iura disse quaerens, si is occurra agnoscat, aut apprehedat: Uerum no habet mens nostra ante corpus eruditionem:
sed quum conderetur,accepit propensiones ad uera positus, quam ad falsa: er ex propensione ac congruentiae canones se formulas,quaue si disciplinarum omnium Dimina libeat nuncupare, nihil equidem repugno. Nam, quemadmodum in i a terra si mina flunt a Deo indita stirpium omnium, quos ipse ultro quidem proferat, μαlertia tamen diligentias hominum excoluntur,redduntaturque ad usum aptiora sic is ente uniuscuiuiis semina sunt initia,Origines artium, prudentiae scientiarum om. nium. quo sit,ut ad omnia nascamur idonei. nec ulla est ars, aut disciplina, cuius non θecimen aliquod mens nostra positi edcre, rude quidem σ malignum,sed aliis quod tamen. Persicitur autem id, cui doctrina ta exerraeitatio accesilaut in stirpibris ijsiunt meliores alijs, ρο α
bus agricolae addita est manus ac industria. Et loquor de cognitione rerum natura cona antiu.nam ea qssae sunt prorsus hominum excogitata ingenijs ,s e praeceptore et doctrina non possunt percipi ut lingua aliquis, Lati naput aut Graeca,aut Hisi una. Ergo quod brutae an mantes primam illam sequuntur naturam,integram adra
78쪽
ino qni suas coniecturas sectitur, aberrat pero semiatus, quas ipsi sibi fecit , regia uia reliecta. et bruta eius
demipeciei eodem agunt modo,ncinpeeandem sequentes naturae institutioncn CT monita.homo,quia uarie iudi' ea diuersissime agi atque aduersi Hoc loco quaeMyio illa iure occurrit, utunturire bruta ratione, an dia. Brutis Miscurrant, ignota colligant ex notior ibivis quae multostieterum non tum eones; ione ui torsi quam tractatiorinesere enim in eam omnes discedui sentensiani, carere
illa rationis bono.Plut .libellum scripsit, fecit titutarum, Quod mutis animantibus insit ratio dcelamatorio Magis bio ac more,qua philosophiso.non enim validisiictis nititur argumentis, ac dignis schola philosophiae, sed populari tantummodo elusione, magisque deprobi αsate aeuitiositate morum cauillatur, qκam de ratione. Laurentius Vada in Dialectica, ratione praeditas esse virgutatur ed in eo opere, studio contradicendi Cr aris Sutandi caecus, rapitur in multas ineptias atque absurdi sates transtersius.Aiij rationabiles dixerunt esse,ex ignorantia, quaenam res esset ratio, er quibus ornatu qualia talibus: quod iam aperiamus. Si discursius est transitu aliquis ab aliquo in altu dubitandum non est,quin disi currant muta: sin per collationem a minus notis pro αgressus ad magis nota,uel ab uno ad ultu ex illo dependens aut sequens, manife tum esὶ non discurrere. a notis enim non proficiscuntur ad ignota,quorum omnia iudiiscia fiunt de hi gularibus non ut a generalibus ad speci Ita discendunt,inde ad lingularia,i et ascendant rurbam hinc ad illa,ad exculpendum uerum. Sed neque norunt absenti ut ab iis uel ad alia ueniant absentia uel ad praeis senti aut econtrario:nec alid ex alijs in eorum transi- sq
79쪽
α ro. LODOVICI v I vis tu dependent , aut nascuntur. nam in iis quae cogim cuiupraesentia Cysingularia, manent laico ea approbatione uel reprobatione. Discursus aute non status est,sed promgre,fio acgb nostru iudicium, ducollationes componuntur inter se in curriculo rationis,lis acquiescit,sed pudet incertumsed nec exordiutur bruta ab a ut exemplo I qua ut inde transeat in b,ad cognoscendum et nec ab c, d b atan ut coniunctu,ex progredies ab ased quia non placet a,quaerunt aliud,inciduntque in Lueluti quum conis berum Dum,uelferam uestigat: odoratur enim hunc
hominem,unupiciis odorem aspectumque heri referio acquiescit in. eo, etiam si non them: sinsecus, eo
relicto confert se ad alium,inde ad alium ,nullo nexu combaerente in cum priore,quoad in eum incidat,quem quae 'rit A ccedit buc,quod brutam sequitur id quod uelsensu est simpliciter cognitum,uelaphatini copulatum comis pactumque,uel ab extimatrice stimulatum, tanquam ta-- cito calcari naturae, homo autem componit ac diuidit, ex ab a s ad alia transit, conferens ea inter se, ex Phibus aliquid pariat ais eliciat. Et animas brutorum omisius esse rationis, ex figura ipsa formae, totoque corpore facilla est miligere.Oculorumhumanorum pectus quom quouersium circumactis inleviusque, multa nos docet, illa uero abiecta sunt semper in terram. adde his, quod fortita fiunt etiam corpora ad artes exercendas inepta. Deus autem, quibus facultate rei alicuius agendae attriinbuit,eisdem quoque organa adaptauit ei actioni accontrida delicet sapientifimi arti cis hoc est munus.Sed nocegent animantes ratione,quae in illis esset upcruacanea. nam ab bonum suum impetu naturae suae uadunt: proque
rationali intelligentia. indita est illis hinectutisu naturam
80쪽
DE ANIMA LIB. II. 73ὼς quaedamsolertia ad se mendum, conferuandumque, quae abunde justicit quod admirati aliqui,rationem noα
minarint ut in a fauorum mellta coistructio,informica ciborum pro emo,in araneo textura, CT uenaratio in cane in equo,inguio,in elophito,ixusta humanae
inteaigentiaesimilia quae si quis ideo rationem nocet, quod magna sane unt, admirabilia, quid obstat quominus quaecunque naturaliter furit admiranda,aratiorine profecta esse confirmet proci cuntur quidem sila a ratione non rei naturalis,sed naturae, hoc est autoris Dei.neque enim magnum aliquid feri sine ratione pootest modo rationa nomon in diuinam illam apientia competit. Itaque Et herbas ii pess omnes, Cy lapides plerosque Tuquas muli ,σ alia, quorum Nir ridos Midem effectus atton est donata arbitrabuntur .Ad haec carere heluas quacunque religionis Jecie,grante profecto est argumentum irrationabiles cse, mortarilibus animis praeditas factus enim er fons pietatis non est inuita hac mortali positus ergo es: in altera,quae hanc consequitur. Ratio porro nostra, quae tantum est munus,tamque excessens,non est propter res tam uiles CV momentaneu3 conccsum,quam eae Aunt,in quibus hominum vita versatur,eπ se occupat: quanto adhuc uiariores sunt,quibus uita traducitur mutora Ued ut Deu cognobamus,columi s memus, quo nihil est maius,aut praestabilius,digniusque ratione, re omnium excellen tifima. haec uero est religio, cuius bruta simi penitus. xperisa quemadmodum contra nullus est bovi iure, q inon religione tagatur aliqua. Et quemadmodum lapidi
insignatano est uita arboris,quod eisius cereisua est no tu torpens, in uestigiosemper immobius nec arborie s