장음표시 사용
121쪽
nes homines ante inuentum Dialecticam natura distutarunt, muniti praesidijs naturae, ingemo, er iudιcιO. Sunt enim in multis celeres quidam animi motus ad ina Meniendrum prompti: O ad iudicalidum de rebus. Studivim dedit incrementum diPutationi, nutum ex utialitate er dignitate. Nam cum homines animad*ertein rent magno in bonore Cr precio eos haberi, qui benὀde rebus distularent,coeperui studiose disserere. Ηος ipsum er Plato demonstrat. 7 de Republica, eum die Stereo metrium sua aetate nondum in usu fuisse: quia nulla erunt eraemia adhuc ei exercitationi propogita, nee is honore habebatur: bonos enim alit artes . Ars
summam er perfectionem dedit distulationi: nam is bene dijputat, qui ex arte disputat.Siquidem hoc difffert artifex abhmpirico,quod artifex eum ratione facit, Cr certo, quia nouit causis rerum: Empiricus vero temere σ ub' ratione, quid experientia sola erobseruatione rerumsingularum contentus est. De hae autem digimilitudine artis er experientiae lege Ari sctotelem primo MetapbUco. Secunda quaestio ponitur de initio, incrementis er summa artis. Ac principium quide dedit arti natura dest,naturalis usus αι tum artis,quo omnes homines vllitur vel sine arte, ,edocet Ari Unitio Rhetoricae his verbis: Omnes enim participant quodammodo utras arte, siquidem Usad certum finem omnes homines conantur er interrogare Cr argumenta tueri, τ accusare, Cr defendere, ae ex multis quidam temere haec faciunt, alij propter consuetudinem castidia . Quoniam 4utem νι s ac-
122쪽
IN CONSTI Tu T. DIALEC T. Geidit possunt haec ratione Cr via doceri: potest enim confiderari causa propter qua viris errant, tam qui propter consuetudinem,quam qui fortuito id faciunt.
Hoc autem artisaesse munus omnes confitentur.Eunde sententiam i sdem plane verbis repetit M. T. cicerosecudo Oratorio libro . Ex quibus locis perlicuit sartem bene dicendi natam esse ex naturali usu eorum, qui defendunt, Cr accusant, aut temere, aut propter consuetudinem: π Dialacticam artem ruitium duxisse a naturali usu eorum: qui propter conseuetudinem aut temere restondent, aut interrogant. In hunc autem sententiam puto accipienda. esse illa Iulgata axiomata:Omnis ars imitatunnuturum. Ex omnis ars profecta
est a natura, cr nihil est in arte, quin prius fuerit in
natura. Hoc ultimum accipiendum est in artibus Meachanicis,non idem plane fuisse in natura, quod in arte truditur, sed imitationem quandam ex similitudinem:
it in natura non fuerunt aedes Jed steluncae er arboores ramis intertextae, qu ae Φeciem domus referret. In ingenuis vero artibus, qui Uus plane fuit ante artem, idem post in arte retentus est ut dilutatio hue tam in Dialectice naturalis, quam artifciofr. Neq; vero io 3 ex. et .pbγsico ars imitatur naturam. intelligenodus est de omni genere artium, sed de ijs tantum, qua factionis propriae sunt, quod declarat exemplo media cinae, Cr architecturae. Nam quemadmodum hae artes efficiunt opus externum,quod constήt forma er niduteris,ut architectura domumsic natura,quae vis procre di est, fuit opia externum ex materiή et fori .
123쪽
Porro autem ars non imitatur eum naturam, quae voc4tur propensio er procliuitas animi,sub qua contioenitur omnes dotes ingenij cr iudici): sine quibus nemo quidem perfectam facultatem artiam consequetur. vim prAreundi. nam arti praecepta colle fa 'primum fuerunt, exitaturali usu quiUs artis. ut supra demonstrauimus ex Ariflotese, π cicerone. Sed cum triplex sit ordo quo unaquaeque res aut inueta est, aut docetur unus resolutionis, qui ex Ane ad elemenα ta artis regre itur: ulter huic contrarius compositiosnis,qui ab elementis ad finem usq; progreditur: tertiaus diuisionis, quo docentur artes inuenta per distinitiones , diuisiones, er exempla. Ordine resolutionis ars non imitatur procreationem, ordine tamen compositionis vim procreandi sequitur. Num quemadmodum vis procreandi ex naturis simplicibus ad compositas progreditur,sic ars ciam ordine copositionis docetur.
proficiscitur ab elementis ad partes maiores usque ad finem sibi propositinii ordine vero diuidendi ars in eo imitatμr naturam, quod i generalioribus initium sumit. Num*t demonstrat Aristoteles. a.de ortu ani, imalium, foetus omnis prius est, quam vivat: er prius vivit, quam sit animal;er prius animal, qua bomo sit. Sic ordine diuisonis truduntur primum generaliora: deinde θ Dialiora. Ista tamen muYima est disimilituis do, quod in procreatioue si quid generaliu3 est, idem imperfecit ius est:at vero in arte, quod prius docetur,
id omni perfectistam est: ut diffinitio, quae totayim artis complectitur, perfectifima est. er si/ighis
124쪽
IN CONSTI Tu T. p IALECT 6 I. di itiones perfectiores sunt diuisioitibus. Naturus' lis ergo usus est, quem plane sequitur ars, nou tamen sine admiratione: ut explicat Pluto in Theaeteto enars ros fabulam poeticum de Thaumante, CT Iride, qua voluerunt igniscare Poetae ex Thaumate d est, adamiratione natum fulse Irim,id est, cognitionem reru. Quam sententiam repetit Aristoteles primo Metua
phγ ico praetermissu fabula, Cr suppreso, ut solet,noomine Platonis,per quem in omni philosophia profece. t. Atq; haec de origine artis. Arti incrementum de
dii additio posteror . Sic docet Aristoteles extreαmo capite Elecbor i creuisse Rhetorιcam, Cr.3.Μet phoco Musicum, cum posteriores aut adderent ianventis priori ,quod di*cile admodum non est,dutemendarent, quae priores falso tradidissent. Semper enim ut est is veteri proiierbio in uri σοαφωτ ρα r. Quae accesto facta fuerit Dialecticie post Platonem Cr Aristotelem, er quae feri posit, est a nobis fatis is oratione explicatum.Sumam perfectio αnemdedit arti methodus in qua nihil deest, neq; redii
dat: ut docet Aristoteles. 1. Rhetorico. Num tum persfecta est quaeque ars, cum ratione et via docetur hoc . autem est d/ρπtiis , ut eo loco oquitur Aristoteles. At de distulationis et artis Dialecticae.progressu ad
huc disseruimus , restat ut quibus prie di s fucultus
Dialecticu comparari posit, doceumG. comparatur autem natur arte, Cr exercitatione. Nam si quis oboseruet diligenter, cr decurate quomodo omnes homistichnatura duc distulent, qui bene er qui malebaee. H s faciunt
125쪽
CΟΜΜ.ENT ARI vs faciut,im ad praecepta artis se conferat,quibus Uus errores nature emendet,deinde in his se exerceat ad artem confirmandam, is certe perseitum facultatem Dialecticae consequetur. Ιη qua perscieda quatuor res obseruad efuso Aristoteles primo Topico,ad explicandum Dialecticum, has quatuor res ter t.primo finem er materiam, cum ait initio primi eapitis: Propositis nobis est ne la ιο atque tempore viam,de rationem docere, qua posio mu3 de omni proposita quaestione ex probabilibus dis. θμtare, σquae sequuntur.Tum capite sequeti docet officim Dialectici esse nihil praetermittere eorum, quae valeant ad probabiliter disserendum.Tum cap. 8.docet materiam subiectam esse omnem quaestionem, siue sit philosophiae eontemplantis , fue agentis, siue Logicae. Postremo capite decimo docet quatuor m- strumentabulum Dialectico necessaria : propositionnes,dininctiones ambigui, similitudines, er dsimilitudines. Exepla ergo Aristotelis de tota LVica haec. quatuor quaerenda exictimamus. Finis est id extremam J prius de fine quam de re quis partibus agimus. quidsequimur methodum resolationis, in qua a me a bicundu est. Finem artis dissiniui exemplo ciceronis. Nam quemadmodwm ille flanem bonorum diffinit esse ad quem omnia bona reforantur,eτ ipsum alio referri non potest sic nos finem artis esse dicimus, id extremm ad quod omnia praecepta artis referuntur, Cr ipsum alio in arte non rea
fertur. Addidi in arte,num ornare, cummis Rhetou
126쪽
IN CONsTITVT. DIALECTris fit, e ad philosophiam referri potest, quid Rhetorica est rumetu philosophis. Ex qua dilfinitio. ne duo colliguntur consectaria:prim , de Me nuda esse praecept , quod intestigendu est desne totius
artis, .non fingularum partium. Num de demonstruotione,quiestiis est partu Anublicae praecipitur in Posterioribus.at de usu rationis, qui finis est totius artis, nihil praecipitur, sed de praesidijs,per quae coparatur. Secundum confectarium de fine nulla est consultatio. quod scribit Aristoteles. 3.cap.tertii Ethici. Finis autem in nulla re magis apparetJ Existit hοσroco perobscura quaestio de me totius Dialecticae. Graeci quidem interpretes finem faciunt demonstruotionem,ducti hoo argumento,quod Aristoteles initio Priorum hunc finem constituat: quo loco non facie Aristoteles me totiu3 artis,sedsolius Anabiliae paratis. Quum rem declarat epilogus Posteriorum, cum scribit se de demonstratione er arte demoliaradi i
dilutasse de quibus proposuerat se distulaturum esseisitio Priorum. Asperunt etiam Graeci Anabsim tootius Logicae,ri demonstratione sinem esse confirmenthoc ordine. Usia omnis persuasio philosophicust demonstratione,demonstratio autem Hilogismus est,
de Hilogismo agendum fuit in Prioribus. goniam autem Ollogismi tres sunt species, demonstrans, dia: lecticus,crsophisticus,de dialectico in Topicis,desophistico in Elenchis di utatur . cuinq; hilogisim sconstet ex enuntiationibus, de enuntiatione in libro Yμηνέαι agitu r, cunis demonstratio constet ex
127쪽
COM HENT AR Ius simplicibus vocibus, de bis in categorijs agetita est. In hac tamen Analsi peccant vehemeter Graeci,quod cum demonstrationem finem faciunt, tamen elenchos
rurin librum extremum collocant. Iucerta ergo ratis huius Anabseωs. Iam vero cum Aristoteles xn post
rioribus duo faciat hnstrumenta sole di, demonstratioonem, σ di initionem, utrans ab ultero distinguit: Nam postea quam secundo capite primi Posteriorum docuit scire esse rem per causam nosse, er quoesequu ptur quo fit demonstratione, subiungit si quis alimmodas sciendi ost postea dicentia: is autem est distiniatio, Cr is secundo Posteriorum probat distinitionem diuersum esse a demonstratione, quia distinitione scimus quid eis, quod demon irari nulla ratione potest. Ergo distinitio non refertur ad demonstrationem, cum Aristoteles did utet secundo Posteriorum de distiniatione,non quia est mediuem demonstrationis, sed quia est alias modus sciendi, t verbis ipsius utar. Praeterea 'demonstrati facit scire , Hilogi vius dialecticus opis nari ophisticus decipere: hi autem fines diuersi sunt:
ergo non orit a praecepta artis Logicae ad demonstrastionem referatur. Aecedit etiam his, quod de demonsstratione praecipitur in Posterioribu3,er consultammutendum necti demonstratione in Ethicis, an in Maathematicis, Cr num apud viros do ctos,an apud plebeolos Quare demonstratio no est sinis Dialecticae. Multo minus argumentatio, cum doceatur alterius caussin arte. Scribit siquidem Aristoteles primo Priorum
st utare de strusino causi demonstrationis. Quid s
128쪽
IN CONIπITVT. DIALECT. 63 id quod de gumentatione in prioribus praecipistur, er consultamus utendum ne sit argumentatione
crum ijs, qui negant principia , nes etiam dijinitioni eonuenit,taim distinitione explicetur quid res sit,o luimo autem probant non posit: ut Aristoteles confirmat. et Posteriorum. Neq; filis Dialecticie est, qui xulgo assertyr, deberere pobabiliter,quia nec comeis nil demonstrationi, neq; distiuitioni,nes fastogistinosophistico.Num es aliqumdo, quod necessurim est,
ab Aristo ele probabile nominetur,*t. r. Priora Anabselys principium celeberrimum corradictionis in ormni re proposita necesse en alterum partem cotrudiacentium diere dici, tumen probabile diuersum plane ect a necessario. Accidit Aquidem principio contradictiontis,ut probabile dicatur propter Protagoram Cratios sopbistas,qui de eo principio dubitarunt, contra quos astutat Aristoteles. 4. MetapbUco. Aliquod autem necessarium en, de quo nulla est inter homines dubitatio, ut omne totum maius est δευ parte: hoc nusia ratione est probabile, ut ab Arisιotele in Topicis
demitur,nisi quis significatione probabilis abutatur. xt probabile id esse dicat, quod hominibus probatur,er videtur,aut quod adprobadum affertur: quae duae significationes,ut is nusto aut ore leguntur,ita sine ratione crautoritate a plebeis philosophis inducuntur. Iam de probabili distulatione praecepit Aristoteles in Topicis, Cr consultumus apud quos,et quo tempbore, qxos loco argumento probabili utendum sit. Huisi imi lli occasio arrepta est ex Topicii Aristotes
129쪽
Co ΜHENTARIVS lis.Nam cum huc fine faciat Topieae partis Aristote' les ad tota artem transtutus est:quus vero quod γ
prium est unius partis, toti arti accomodetur. Quidesnem faciat Dialectieae discernere verum a falso, qui misi etiam falsus est,tum quia de hoe praecepit Aristotelis in Elenchis, eum docet fallacium non causae ut causae in qua separat fugam causam a Ieru,nec conue σnit toti arti. Nam di nitione non separamus verum a falso, sed argumentatione: cr qui negat consequentia cuius antecedens, er eonseques vera sunt,praestat munus Dialectici,nes tamen separat verum a falso. Praeterea Aristoteles. o. Ethieo facit finem philosophiae contemplantis distinguere xeram a falso:artes autem distinguiux inter se finibus ergo non di bie finis Divilectice. His itaq; confutatis finibus,verus filis inqui, vendus est. qui hac ratione inuestigatur. Omnis ars inruenta e B ad emedunda vitia naturae, id est, eius usus naturasu circa quem versatur. Dialecticu autem vera satur circa usum naturalem rationis , Cr emedat illius vitia,nempe alιenu,obscuram,umbiguum, fadsum, Crmos eques.Ergo sinis eius erit uti ratione,id est docere methodum cognoscendi, ex quo modo ruti extendum sit. Id quod declarat Plato in Alcibiade pri- mo,cum docet idem esse disserere, Gratione vitiDisserere autem finis est Dialecticae, ergo erit sinis xii
ratione . num ad hunc referuntur omnia instrumenta
Dialectica. Siquidem demonstratio, er donitio sunt modi sciendi,ut loquitur Aristoteles. Hic autem misnon est νομι genere, sed ab γno cr ad unam naturam.
130쪽
Nam prius dicitur de inuetione, posterius de disto tione, quod fatis est ut subiectum er Dis esse Aedatur: ut ens ubiectumprimae philosophiae est, etsi ab
uno er ad unam naturum de decem categorijs effers tur.Porro autem nomen rationis quo UM in me explicando varium est, σmultiplex. Num ratio dicis tur que repugnat stultitiae, qua significatione diciamus prudentes uti rationesultos vero curere. Dic tur etiam ratio quod is argumentum: ut ratio faciens Adem: σ quae repugnat expcrimento, qca significa. tione dicimus omnia demonstrari ratione,et sensu. sensu quidem per inductionem Cr exempla, ratione per reliqua argumentuatem vocatur ratio, quae repugnat autoritati.hine istud elogium, Ratio praeponderat autoritati. Nulla tamen harum signiscationum ad hunerosum pertinet ,sed ea tantum qua ratio vocatur moadus cognoscende alicuius rei.
Dialecticosubiectae sunt res Onuseri Hunc esse materiam Dialeatico subiectam perspicuum est ex singulis partibus Logieae. Nam in libro M res A rist. distulans de modificatis enuntiationibus, utitur his pronutiatis,necesse est esse cotingit 4be,potest esse. feri non potest ut sit,ut integrii sit cuiuis, quam die- sit materiam sub Jcere. In libris Priorum frequens itila elemetorum commemoratio aperte declarat omnes
ressubiectia esse Logicae:nam pro literis licet cuiuss iis materiam sumere Inuentionem vero medij docet Aristoteles γtilem esse, nonsolum ad philosophiam. verum etiam ad omne; artei, er scientias. Dialectica' autem,