장음표시 사용
221쪽
COMMENTARI Us diu a Milone falsum est ure ergo occidit Milo chodiu.co tradictionis ea vis er natura est,ut ambae parstes simul verae esse non positit: quod axioma versiis m esse docet Arist. . Metaphoco. contradictionis uniuersae ambae partes false esse posui in materia fortuita: ut omnis homo in cadidus,nullus homo est canadidus contradictonis aute propriae,quae in rebus fors tuitu fit, etsi alterutra partem vera esse necesse est, Hru tame futura sit a nobis ignoratur: ut Aris . leget
crus, Arist.no leget crus euentus rei vera partem iudica.Ηuim loci co tradicentiu usus maximus est in cotelione et statu totius orationis:ids vitifimu est nosse
statu cuiusq; orationis: vthn laudatione cice. ect lauadfridus, cie. no ect Iaudandus: σ in deliberatione hoe studiu est utile, hoe studium no est utile: er in coniectura. Roscius occidit patrem, Roscivi non occidit patrem. σ in diffinitione Archias est ciuis Romanus, Arebins non est ciuis Romanus: π in quaestione qua; litatis Milo iurὸ occidit clodiu, Milo non occidit inare clodi . Hoc argumento leuitatem hominion Crinconflantium reprehendimus, cum dicimus aliquem
contradicentia sibi loqui,er sentire. Repugnantia quoru unu multis eade lege pugnat 3 Haec etsi in contextu prius expressa sunt, in hunc tuαinen locum diserenda fuerunt, quod sint infirmiora contrarijs . Hinc laudamus er vituperamus: ut si oranni facta non defendis, tγrannicidam laudus: si defendis, vituperes. Hinc suademus er dispuddemus, qμα cum quis habet miserrimus est ea non sunt exopetendu
222쪽
IN CONSTI Tu T. DIALECT. IIo petenda: tulia autem sunt bona fortunae: quire non sunt expetenda. Hinc coniecturumfacti explicamus: ' tres deprehensii sunt is furto, hic autem non fecit furt- ,nes ille,tertius ergo fecit. Hinc descriptio. nes praesertim earum reru, quae ignorantur quid sint qualis illa Arist. 1 o. Metapb. materia est,quae non est sub flantis, nec quantitas,nes aliud, sed omnium subsiectu. Hinc soluimu3 quaestioliem qualitatis: vibiccies hi taceus,no facis igitur gratis.Dissentaneoru is cosmune hic est Uus,ri esi desunt consentanea,proxime bis 'um hi hic homo quiescit, non igitur de loco
in locu mouetur. Hoc autem interest inter consent neu er dissentaneu, quod illa ad docendum magis dori commodata sunt,haec ad vincendu er commouendu, praesertim repugnantem homi nem,et peruicace. Itus
frequel ter Adbibentur in obiurgetionibws,Cr defens onibus ait dicis te omnia nosse s nihil nosti Porro autem cu coclusio negans est, er sumptio aliqua ait, aut vicisim detinetu semper ducitur ex dissentaneu/is haec de plicibus argumentis. Coparata quise inter se eostratur.J coparata qsintino tu isntelligitur ex diffinitione quali qua ex diuis one cρparatoru,q simitur ex rebu3 subiectis scd ignes
ris hoc modo .Oia q coparatur,aut costru tur in qlia titute, aut is qualitate . canalitate appello no secudacago teriased aequalitate aut ignaequalitate id irn emo
D, qua hii effectis,aut albethione rei. Malitate item appesso no quarta solu categoria, sed similitudine,ugi
223쪽
COMMENTARI Usve edusurusve efectua, siue ulterius rei. copuratio qualitatis aut e B par, ut impar: impur,aut maior,aut minor. coparatio qualitatis, aut similis, aut digimiliis. Quare qums genera comparationu sutit. Paria sunt cum ex re pari purem colligimus. Huius comparationis ut reliquarum θecies veraeliustae sunt, sed modi tantum quidam. Qili tres sunt:primus, clim nulla exaprimitur notu comparationis: vi quando ego tussim
non curo,tu ne cura meum.Secundus,c- exprimitur
aliqua nota somparationis parium cum gradibus co purationis Grammaticae. notae comparationis purium sunt: tulis, qualis,tantus, quantus, tam, quam,tanto, quanto, Cr qua: bis similes fuerint. Gradus Grammaticos voco positionis, comparationis,superlationis: vetanto eloquentior ect cicero reliquis Latinis scriptoribus, quanto D emosthenes caeteris Graecis di faculidior. Tertius modus est cum exprimuntur notae coma parationis parium sine gradibus Grammaticis, quales notae sunt tot, Cr quot, par, aequali zut tot sunt gen ra quaestionum, quot sunt ear rer-,quae sciuntur. Quartus modus, qui affertur a Rumo alienus ect ab hoc loco tiam quὰctio comparationis est urgimentu'
tamen aliaudes pluam: ut si quis probet purem esse
Iaudem literarum cr militiae,quia viris doctis conceruduntur magistratus no milius, quam strenuis ducibus. hic quaestio comparationis est,argumentum autem sumitur ex ali iunctis,quae circunstunt. QAureci in pro μ, positum sit non de quaestionum generibus, sed urguo mentorum dilutare . curis quoctio compurationis
224쪽
IN CONSTITVT. DIALE CT. IIT ex omnibus locis explicari posit, quemadmota quaessito simplex,escitur profecto ut hic quartuη modin
merito a nobis rei eluti g. queadmodu non fossi actiobuit Ramin in copuratioe partu,veru etii in quatuor reliquis generibus coparationu secutus, ut credo. πrore Μ.T. cice.iri Topicis: g explicando loco coparatoru musta colligit argumetu ex. 3 .Topico Arist. quα
argum etd non sunt, sed quaestiones copurationu:quasse illud est si quis probet rem γnum meliorem esse uDtera, quia unu artificiosa est, altera non artificiosa. quod argumentum ab adiunctis dissentaneis desumis plura est. Cicero certe admoneri potuit ab Arictot se, quem sibi sequendurm proposuerat. nam Aristote. distinguit problemata a locis primo Topico: pnt autem genus problematis est in comparatione postsi, ad quod confirmandum aut refutandum recenset. 7s.
genera argumentorum, quae omnia a comparatione
distingutur, qualiasunt a genere, a subiecto,a causis, a definitione. Ex hoc loco laudamus: ut tum est Iauis
danda Rhetorica, quum Dialectica:illa autem Lud da haec igitur est laudanda. Sic vituperumul: quanto rex maior est subditis,tanto vitium istius magis reprehendendum est. Hinc suademus, Cr dissuademim: γε tum est expetenda temperantiarium fortitudo: haee autem expetenda:ista igitur. Hinc coniecturum facti explicamus ut qui ob rem iudicandum pecuniam a
cepit, π ob dicendum falsum testimonium accipiet. Hinc quaestio dilfnitionis explicatur:γt si abstinentia virtus,er continentia. Hinc quaestio quuIitatis
225쪽
COMMENTARIVs . luitur quae poena aduersus interfectorem patruiusta ejt, eadem adversm interfectorem matris iusta erit.Parid non semper referuntur interse distutudo, sed aliquando repugnando: quale istud est exemplum in Eclogis Damoetae Cr Menalcae, qui concertant purribus Pnter se aenigmatis propositis. Maiora: ut magister, cr discipulus J Maiora ita
tractantur,ut ex maioribus minora distulentur. Neq; vero hoc semper genus tractationis cis negatione
exprimendum est,sed aliqvado virmate etsi semper
sententia negatione declarari polyit: dit cicero debet amicis mediocriter consulere, cum Sulpitius vel iniis
micis abundanti fime consulat: quoi ita dicas, si quisbus consulere non licet cum consulit Sulpitivi, no rein prehenditur,nes cicero reprehendendu3 est,qui amicis consulit.Maior duo sunt modi: vivis cum nulla exprimitur nota comparationis,ut decem viri aliquid audebunt concupiscere,quid terrarum orbis eoru cuin piditati non suscit: iter cum exprimuntur notae eo
parationis:quales sunt non solum, sed etiam, cum,tu. er si quae aliae his similes:γt non solum tollitur e in dio herbosa simulatio prudentiae, sed etiam supietis. Ex hoe loco laudamu3 er vituperamus: γtsi magistis artis magicae non est laudandus, multo minus discipulus erit laudandus. Hinc suademus er dissuademus: venon potuit praelium committi cum quadraginta triremibus, Cy committetur ponea cum classe , linti tria remium Hinc explicamus coniecturam facti: xt si quis
226쪽
IN CONSTITVT. DIALECT. II 2 festionis explicatur : ut si robur corporibus bonum non est,minus sanitas. Hinc quaedio qualitatis sola tur: β adulterum occidere licet, Cr Ioris cadere. Ex hoc loco sunt quaedam gradationes oratoria:quassis illa ciceronis pro Milone. Neque vero se popula
soluim,sed etiam senatui tradidit, neq; senatui modo, sed etiam publicis praesidijs er armis,nes his tutam,
verum etiam eius pote fluti,cur Senuius totam Rempub.omnem Italiae pubem, cuncta populi Romani aristra commiserat. In hac gradatione a minoribus ad misera progreditur cicero . sed vis argumenti contraria est a maioribus ad minora.num in huc tractatione maiorum, semper haec pars nosolum) continet quaesstionem,altera vero Ued etiam continet argumentili quasi ita tractetur primum argumentum superioris gradationis, quise tradidit Senatui tradet etia populo. Exempla huius locissum legitur. a. oratorio ciceronis ad Q . Fratrem.Si bona existimatio diuitijs praestat, er pecunia tantopere expetitur, quanto gloria magis es expeteda: ect enim a minori urgumeta: ga ex duobus mynoribus teritu maius cocluditur, quas ita
dicats bona fama er pecunia,quae minora bonus si
tantopere expetuntur,quanto magis gloria.
Ninora: ut discipulus er magisterGMinora ita tractatur, ut ex ijs maiora demonstrentur: quae domatὸ fere tructantur.Ninora duo sunt modi: unus cunulla exprimitur nota comparationis quale illud est Histrio, quid deceat,quaerit, non idem faciet orator Alter cvi exprimitur aliqua nota comparationis. Nota
227쪽
Notae autem comparationis minorum sunt: nombas comparationis, quae a Grammaticis comparativa nos minantur, rerbum malo,praepositio prae,iantum abest
si quae asiae idem valent, tantu abest ut cieasar perfecerit rempublicum, ut fundumenta nondum iecerit. Ex hoc Ioco laudamus σvituperamus: it inulti fuerunt oratores Romani praestantistini,sed Cicero omnibu3 prae tantior. Hine suademu3 cr dissuades mus: riserui in tu id imperia dominorum non per storunt,vos quirites seruitutem toleratis.Hinc coniecturam facti explicamus: ut qui facile ac purum mentitur. peierabit. Hinc descriptiones sumulum. qualis illa Phis osophiae:ars artium, er scientia scientiarum, quηι praeflabilior fit caeteris artibus, er scientijs . Hinc quaestiones qualitatis soluuntur: ut si furem nocturα num occidere Iicet, quid latronem Hime bγperbola
ducuntur: t ante cerui pascentur in aethere,quam nolmen tuum excidat,id est,cum feri non posit, ut cerui pascantur in aethere, facilius tamen id fiet, quam uiui obliniscar.Hinc pleraeque ampIificationes oratoriae : qualis illa ciceronis. Facium est Iincire cluent
Romanum Icelu, verberare:prope parricidium necare: quid dicam in crucem tollere lascendimu3 enim a minoribu3 ad maiora . Huic extenuutiones oratoriae: Ptita ciceronis, nemo non modo Rome, sed ne ullo
is anguIo totius Italiae oppressus aere alieno fuit, quetion ad hoc incredibile sceleris foedin asciuerit. Similia visomnus er mors J similia dicuntur,quα in eadem qualitate comparantur. Iliter comparationem
228쪽
IN CONsTITVT. DIALECT. II nem autem qualitatis , Cr quantitatis illud intere
quod in comparatione quantitatis duae aut plures res conferuntur cam eadem re terti m compuratione durem qualitatis duae eum duabus,dut tres cum tribuqeeitu deinceps comparentum.'t is hoc argumento a pasri,tum debetur honos patri,quam matri,compar imputer er mater in honore. In hac autem smilitudiis ne quemadmodum oculas dirigit corpus, sic mens animi perturbationes moderatur. comparantur duae res eam diabus: oculas cum corpore, Cr mens cura peroturbationibu3 animi. quae similitudo ab Euclide libro quinto α-λογία vocatur, a cicerone is libello de uniuersitateproportis,a barbaris proportionalitu Haeces aliquando fit in terminis imparibus, unuου tamen pro duobus ponitur: ut quum rationem habet animai ad homimem, eundem habet homo ad Socratem homoeomparatur eum animali, ut stecie cum Socrate taliquum genus. Ex hoc discrimine parium er simili- exempla fusa esse coriuntur, quae legunturis Toapicis ciceronis.Si tutor fidem praestare debet, si focius f cui mandaris, si qui mucium acceperit,debet etiam procurator. Cr illud etiam quod confitetur ciaeero feri eum res par pari comparatur: quemadmosdam stim urbe de finibus controuersia est, quia fines magis agrorum videntur esse, quam urbis finibus rea tundis adigere arbitrum non posts,sic si aqua pluuia
in urbe nocet quonia res tota magis agroruestaqua pluuiae arcendae adigere non pol is arbitrum. exem
, pu ium, scribit cicero Uin fuisse crassum P ri
229쪽
in edusa curiana ad locum parim referuntur : quid omnia in eadem re comparantur. Cr illud Qti tintiis Iiani libro quknto. Si continentia est virtus, utique erub finientia: quod argumentum repetit imprudens in exemplis a pari, praeterquam quod inuertit ordinent ierborum, qui ad dininguetidos hos locos nihil effucit. Sic Cr exempla quae asseruntur a Ramo,de Ah usia er Xenophonte non sunt similitudines, sed a pari
ducuntur. Verum loc- similitudinis er cicero crQuintilianu3 nus tua expresserunt.Similitudinis duo
sunt modi. unus sitnensia,alter cum exprimitur nota. me nota t virtus adiantum, quasi dicas, quemadmos dum adiuntum, etsi multitudine aquar obruatur, non madescit, cum in aqua crescat, Cr nutriatur, feyirtus,et si opprimatur fluctibus vitiorum,semper tua1nen restit. Alter modus cum exprimitur notu simiatitudinis: quales notae sunt ut, quemadmodum, sicut, xelati in prima parte, quae dicitur protos: T sic, ita, non secus, in altera parte, quae dicitur apodolis, seu redditio: ut quemadmodu vascula oris angusti superfusum humoris copiam restuunt, sensim autem institilantibus repletur, sic tenera pueroriam ingenia grana dia non percipiunt,modicu Cr suis viribu3 apta coma modius addiscunt. Sunt er aliae notae similitudinis : ut more, instar,ritu, quasi, tanquam. A simili laudamin Cr pituperamu3:γι quemadmodsim agricolae laudunetur, qui Oiduo labore terram colui, sic Iaudandi sunt inagistri, qui asidua exercitatione auditoris animos
230쪽
admodum gubernatori tenendus rectus clauus semis
per est,ne nauis faciat naufragium, sic magistratui administranda bene Respubli.est,ne illius status Iabefuisctetur. Hinc explicamus coniecturum facti: ut quemadmodum clodius struxit insidi s Miloni propter Dem impunitatis sic catilina opprefit Rempub. propter 1pem impunitatis. Hinc distinitiones sumuntura
visomnus est imago mortis. Hinc q stiones qualitustissoluuntur ut quemadmodu licuit Miloni occidere Clodiu insidiatore, ' ciceroni licuit catilina vexasre Iabes actantem statu Reipu. Hui s loci exemplari falsum legitur. r. Oratorio ad 4. Fratremfferae dissigunt partus suos, qua nos in liberos nonros indulget tu esse debemus ς quum fit ausimentum a minori ad
Disimilia: ut homo, er equus.J Disimilia sunt,
quae in digimili qualitate comparantur: quae vocantur a cicerone interdum differetiae. Disimilium duo sunt modi: νω in quo nullae exprimuntur notae dis iis militudiis,alter in quo exprimitur aliqua notu . ex eis in primi modi tale est . Nundinarum certus dies expectatur, cosiiij no. Notae disimilitudinissunt noquemadmodum, non sicut non ιt,quae adhibentur in proto disimilitudinis:at vero, verum, T si quae alia eiusmodi, quae adhibetur in redditione: ut non quemaadmodum qui dilboluit pecuniam, cum dissolui no haebet,sic qui refert gratium,non babet gratiam sed bdis bet is hoc ipso, quod refert. Sunt Cr aliae notae digi- militudinis: vi disimile,alia disserens,non se ut iis