Petri Ioannis Nunnesii Valentini Oratio de causis obscuritatis Aristoteleae, & de illarum remedijs. Eiusdem liber De constitutionem artis dialecticae in quo exemplo Galeni docetur ex notione finis cur singula praecepta artis tradantur. Eiusdem commen

271쪽

Prudentie, quia nou laborat Euclides de circunstano syssea de sola veritate est sollicitus.ergo ad methoodum doctrinae: non d*niendi, quia non traditur per distinitiones .diuisiones, eτ exempla. ergo ad metho. dum demon Brundi: que plaue diuersa est . quamobarem sine ratione Ramws methodum demonstranadi praetermisit, eum vel si necessarium eam non esse iudicasset, tradere tamen debuisset ad intelligendos

scriptores omnes matbematicarum artium: ut Eutiisdem,Archimedem, Ptolomeum: er ad intelliged Galenum, qui hae methodo mirabiliter usi sunt. Haec credo causafuit Ramo reprehendedi tam acerbe Ari .stotelem, quod existimaret solam esse methodum diffviendi quam qui non sequeretur, nullum methodum sequi iudicandia esset: eum Aristote.methodum demonstrandi perpetuo sequatur.quodsi Ramus diliges ter comparasset praecepta methodi demo strandi, qua ab Aristote. eruntur primo posteriον- libro,cum singulis eiu3 libris , intellexisset profecto quam illustri methodo UMFuerit Aristote. in rebra explicanadis: neque repugnantem Aristotelem eo traheret ut methodo demo strandi utendin semper illi esset.meo

thodus doctrinae diffitendi per diffinitiones diuisio.

nes, π exempla expressa est eleganter a Iustiniano in suis institutionibus iuris prudentiae. er a Ramo in institutionibu/ Dialectitisinullum enim habent ratiosnem circunstant iurum, sed solum veritatis, ex relis quarum virtutum Dialecticarum .methodum demono

272쪽

ultatem intueri omnes demostrationes confecit. meis

thodu3 prudentiae doniendi exprissa est a cicerone

in PartitionibM Oratorijs. habita enim ratione μθ ut tintelligat ictu meminisse praecepta Rhetoricae, qua A thems audiuerat, non tam veras diuisiones Rhetois vicae uJersiquim congerit praecepta veterum oratos rum, ut supra explicatum est. methodio prudelia deo monstrandi apparet mirabiliter in epidoti M. Tulli ad Quint. Fratrem de administranda prouincia proconsulari.dis haequatuor sunt stecies methodi. Posevo disterentiae methodi colliguntur aut ex ipsa mesthodo,aut ex Vs, quae collocantur,aut ex modo colloaxandi.ex methodo methodus aut eri propria,aut adirena aut persticva,aut obscur aut communis,aut proapria ex singularis, aut facilin Cr docilis, aut proliis

xa,aut breuis. Ex ijs, quae collocantur, methoduι aut est dijnies, aut demon Bras. Ex modo collocandi mesthodus aut ess componens, aut resoluens. methodus propria dicitur, quae conuenit rei explιcundae:quae noconuenit aliena.conuenire autem rei explicandae hiis

telligitur ex fine psoposito, er ex circunstant ijs: ras prvotum ι consolari hominem, qui vehementi dolore lictetur, propria erit meιbodin prudentiae

demonstrandi, caeterae alienae perlicua methodus diocitur quae persticuo ordine rem explicat: contraria obscura diciιur. quemadmodum Socrates reprehenditis Philebo Platona oratione Lγsiae. Obscura methos

273쪽

siones sumuntur. communis vocatur methodM, qμα toti alicui distulationi dat arti explicandae uocommodatur:propria, quae uni tantum parti conuenit: hi toatius Iibri posthriorum comunis est methodu3 demons strandi,capitis autem. 34. et .Posterio.propria est mea 'thodvi dijniendi. discitis methodus fit,cum habenis da est ratio multarum circunstantiarum, praesertim

repugnantium . methoduε componens vocatur, cara

progredimur a prioribus ad pocteriora:quae quatuor modis dicitur . Primo, cum progredimur a partibus minoribu3 ad maiores,dum ad totu perueniamus: haec significatio communis est methodo dissiliendi, σd monstrandi: doniendi quidem, vibi quis Grammatiis eam docens primum de literis,deinde deo dabis, tunt de dictioitibus, er ad extremude oratione distulet. methodo demonstrundi: visi Philosophus distulatuo rus de homine methodo demonstrandi disserat primsi de materia π forma, tum de quatuor elementis, deis inde de humoribus, Cr ad extremium de partibus bois minis, er de toto immine. fecuda significatio methois di coponentis est edde cv methodo diuidetidi,cu ageneralioribus ad specialiora descendimus. de qua post

dicemus.tertio dicitur methodu3 demonstrandi.qudrato vocatur comps sitio, cum ea praecepta, quae ,Itima arte menta fuerunt,primum traduntur: quae paratiis refertur ad methodum di niendi,partim ad meis ibo dim demonstrandi: dijniendi: ut cum collectis.1 o. generibus arg*mentor per resolutionem, de

274쪽

tis confrinentur, erit methodus demonstrandi. Neathodus resoluens dicitur eum a pol herioribus udprios ra regredimur: quaesit quatuor modis.prim cura tostum diuidimu3 in partes maiores,tum in minores,dum ad elementa hidiuidua perueniamus: quae methodus

est diuidendifecundo vocatur resolutio progressus areb M singulis ad uniuersus: t Socrates, Plato, Cy re liqui homines sunt animalia,quae utuntur ratione: Osmnis igitur homo enimul est νι ens ratione. haec seruit methodo diffiniendi, ut docet Aristo t.decimo qua to capit. secundi P serio. er iuueniendis praeceptis

artium, ut trudit Plato in Philebo: er cognoscendis principi s demonstrationum, dit trudit Aristo. Itimo cap.Poster.tertia resolutio Pocatur,cum positu quae,stione regredimur dd prima principia, er aliquod coinmune bonisiu iudicium: quae conuersa est methodus demonstrandi: ex Pocatur resolutio mathematicvidit

confecturin sum Horologiuem solare, id feri non potest nisii disti ixero radios solis et ymbrum lineis,qua distingui commode non possunt nisi in corpore pluisno: non cuiusuis figurae,sed rotundae quae omnia curii nuenero, perfectu erit resolutio, si omnia horolo. gia consentiunt in notandis horis, Cy cu fluxu aquae, aut arenae: quae prima iudicia sunt veritatis. Imatim resolutionis meminit Aristote. nono cupit. primo, Posterio. quarto resolutio dicitur constitutio artis,

cum ex notione finii regredimur ad principia: quam

275쪽

thodi sumuntur ex argumentis σagumetationibus. si ita collocentur ri certa ratio reddi posit, cuν hoe primum sit,i Adsecundum,aliud tertium,er qua sequuntur. qus ratio ordinis vocatur Epicrisis a Gaieno in libro de optima secta ad Thrufibulam,quae sthoe mqdo,ut qua re primu posita astera ponitur, aut qua re primum sublatu, aItera tollitur. habita ratio, ne fuis ea primum collocetur. his ita constitutis.quavis methodi sit, docendum est. methodi ea his en, ut res ordine collocet, inutilia refciat, disti essu er varia in virum lacum congreget:id faciat cu transitione.

aut sine transitione uransitio dupli. m babet vim : ad docendu , cum admonet quid dictu sit, σ quid docenadu: π ad deIectandu. rescit enim auditorem trasitio: quae aut en perfecta,aut imperfectu. perfecta cum repetit superiorem dilutationem, er sequentem prosponit γι hactenuη de causis, nunc de efectis dice dum est. imperfecta qμα proponit tantum quid docendumst. Exposita vi methodi Juperest ut doceamus quo

ordine methodis utendum sit. In constituenda arte daliqua.xtile est primum methodo demostrandi diti deis inde eundem artem methodo dismedi expliearrique ordinem nos sequuti sumus in explicandis libris Ariis poteticis .num absoluto quoq; libro,qui methodo deqinonfiradi explicatur,expopta est a nobis andeeph

reosis,qua totum disputationem Iibri diffinitionibuι. diuisionibM, ex caempus complexi sumus. Sed cum docendi

276쪽

docendi erunt auditores rudes, utilius erit a methodo 'disiniendi,quae facilior est,auspicari Anis tunde prospositu3 si coparetur cum circunst ijs, quando utens dum sit qua methodo, er quo ordine indicabit.num si in fine proposito nulla habeatur ratio circunstun tiarum, utendum eris methodo doctrinaes habeatur. methodo prudentiaes probandam aliquid fit,methodo demonstrandis nihil sit probandis, methodo dissiliendi. Adhuc de methodo in uniuersum disputatum est sequitur νι de singulis formis methodi agamus.do primum de meihodo doctrinae distiniendi, cuius tria sunt praecepta necessaria: primum, ut re deiniatur: secundum, ut cum res di*nitafuerit,dividatur,prismum in partes einde in hecies,pὸst in differentias. tertium. ut illustrentur singula distinitiones exemis plis, ut a nobis distinita efisupra methodus, ex diuisam partes,nempe argu entu er argumentutiones, σmstecies, π disserentias: quae omnia illustratu exeis plιs perfectum exemplum methodi diffiniendi contionerento Ornatur tamen plerus alijs locis,qui bo' ors dine collocari solant ut primum de nomine, deinde de re dilutetur. de nomine docenda est distinctio ambiguitatis,usus significati is apud veteres er e mologia. Utendum autem est nominibus propriucuiust rei: quae fidesunt , facieta nomina sunt ex unoe eorum locoru.ex quibus supra indicauimus e molo giam duci ut facit Aristote. eapit. de relatis. quod si haeoferi commode non possunt, utendum diffinitionibu , ν circuitioe pro nominibus: ut methodus doa

277쪽

nomine proprio quo appelletur. quod si translatis nominibus uti aliquando cogamur,non sunt ea adhibens da, quae ex aths translatis transferuntur, sed quae eκ propria nifcatione in aliena traducta sunt. in amobiguitate autem nsmimis explicunda non omnes signia scutiones persequendae sunt, sed eae tantum, quae basbebut aliquid commune cum ea signiscatione,de qua propositum ect di uture. ita Porph rius non omnes significationes generis persequitur, sird eas tantum. quae habent aliquam fmilitudinem cum genere dialectico . haec praecepta de nomine nos expresimus iis hae dis utatione de methodo, ca primi docui 33inde diceretur methodus, Cr qua ratione ,quotque modis siumeretur. In explicatione nominis, ne quis locus

reIinquatur dubitationi si res multis nominibus aps pelletur singula iudicandasunt, er qua ratione, er a quibus autoribus usurpetur: γt dis utaturus de dij.

nitione dicet. di*nitio Iocatur ab Aristot.terminus, pia metaphora a terminis agrorum: quia concluadit rem intra suam essentiam. Qna etiam significatisane vocatur a Quintiliano mis. dicitur etiam dispini, tio: quia intra suum essentiam demit. dicitur ratio

quia dicit qd res sit.dicitur qe quid erat esse, a re ubiectu qua explicat. Explicatione nominis sequitur diffititio: quae duplex est,una notionis, altera rei, ut su .pra docuimus. dispinitio notionis explicandu primum est inquas distulatione: quia est arbitrucr iudex

infinitionis rei, H docet Guenus quarto lib. de dis a

278쪽

semiijs pulsuum . nam qui notionem nouit cuiusque rei d est, qd signiscetur apud omnes eo nomine rei,

is facile assequetur essentiam . quod si aliquando ex nomise ipso non hitefigatursatis quae notio fit, cognosci poterit ex cotruri s,aut ex colagat ut aliuade: t explicat notione aegritudinis ex notione sanitatis, er aegrotantium: sanitas tune dicitur γulo in corpore esse,cumsunt actiones natιrales integr ertum aegrotare hominem omnes vulgo dicimus, cura habet usas actiones naturales.quare aegritudinis noatio erit, cam actiones naturales erunt laesae. Ad disponitionem rei οῦ est adam duas affert methodos A rispote. i4.eupit secundi P oserio. γnam diuidendi,doteram resoluendi. diuidedi: t a primis generibus per differentias semper proximas descendendo collidamus dispinitionem rei: quam methodum multis ex splis illustrat Plato in ciuiliacauendum etiam illud est yebementer in hoc ordine diuidendi de uno verbo in omnibu3 diuisionibus, quae in arte offeruntur, ne qua diuisito media a nobis praetermittatur : no praetermitaretur autem, si omnis res diuise contineatur sub par. tibus diuidentibu/:ut si dieam animalium aliud habet pennas continuatas, aliud scissus, non est prima diuis sio, quia non conuenit omni animalised γοlutili tanta. at si dicam animalium aliud bubet sanguinem, aliud caret sanguine, prima diuisito est, quia omne animaι

hac diuisione cotinetur. AItera methodin est Canindae diffinitionis est resolutio secunda signiscutione: quae m rebus Dasilis aliqgem habet locum, ut doceι Aristote.

279쪽

coHMENT ARIus Aristote. 34- capit. secundi Posterio.sed videndum in hae methodo est,fu ne una ratio communis finguis Iarium,an diuersa.num si una sit, una erit diffinitio diu sierunt tecies G dispinitiones diuersae: ut in exempla Ari . Alcibiades, Aiax, ex Achilles magna ruini dicuntur fAilbe quia iniurius aequo unimo non tua ierunt: Socrates vero, LUander,er Diogenes dicus tur magnanimi fuisse, quia constantes in virus fortusna fuerunt: quare duaeθecies magnanimitatis de senstentia Arist. erunt colligendae: quarum una sic dissonieturi mistus qua iniurias illatus non sustinemus aequo animo:que virtvi impia est cr ethnica.altera se disefinietur,virtus quassimus constantes in virus fortus nu.huc methodo possent colligi ex sacra historia ste, cies σ genera virtutum comparatis inter se exemplis fingularibus, ut comparatis inter se viris fortibua,triu s instrumenti ex rebu3gestis illorum ex me. causis efficientibus , σ circunstanti s posset colligi perfectu dissultio fortitudinis . hae ratione collecta fuit Philosophia moralis ex historia. resolutios stat ex formis uniuersis ad diffiniendum genus, quod praescipit Aristote . incerta methodus erit. num postulat quod quaeritur . etenim diuidendum primo genus est in sudi formas cinde ex communi nutura formdrum colligenda disinitio generis, ut ille ait. genuε autem

informas diuidi non potest , ns antea cognita fuerit diffinitio generis: ut post intelligetur, cum de colligendis formis cuium rei distulabimM. ergo postulatciffinitionem aencris, quam inquirit . nullum litis

280쪽

IN CONSTITU T. DIALECT. 13si usum afferet haec resolutio si a rebus uniuersis sumas, tur : affert hune usum, ut cum diffinitiones rerum unisi uersirum circuitionibus pro generibus er disserenti si expreβaefuerint,si diffinitio generis expresu non fit.

i ex communi natura formarum colligatur. ut cum A s

i risto. in rategorijs βubstantium non dissemuerit, colliai si tamen potest eius diffinitio ex descriptione subis, stantiae primae et secudae: substantia prima describitur. i quae neq; est in subiecto neq; dicitur de subiecto: subsi stantiae secundae, quae diculur de subiecto, σnon sunti in subiecto. commune autem utrique descriptioni est.. non esse in subiecto: describetur certe substantia,quai non est in subiecto.Eodem modo eum accidens universi sum diffiniatur, quod inest in subiecto, er de subie- cto dicitur, er substantia uniuersa, quae dicitur de subiecto, non est tamen in subiecto, commune autem xtris sit de subiecto dici , certe disputetur uniuerss . quod de re subiectu dicitur. Explicata methodo virus distiniendi sequitur tertius locus methodi dise miendi.qui est diuisio: quae triplex est;prima in par tes,secuda in formas,tertia in diseretis .in diuisione

nerale, sed per malogia dicatur. in quo facienda nos me est qhod sit comune,aut affereti circuitis quae comune proportione contineat: qualis est bee circuitis pars solida, qua firmantur earnes:quae secunduι anulostia dicitur de eunt pisci, de sepio sepuru,σde Uibus reliquora animaliv. altera diuisio est gnris in formos x,qgrbat, hac methodo intelligitur.posita