Petri Ioannis Nunnesii Valentini Oratio de causis obscuritatis Aristoteleae, & de illarum remedijs. Eiusdem liber De constitutionem artis dialecticae in quo exemplo Galeni docetur ex notione finis cur singula praecepta artis tradantur. Eiusdem commen

51쪽

tamen quae sint praestanda, quae possent ex Topicis Aristotelis explicare quo loco in struit Dialecticum ad disputandum: aut si prolixa uidetur, quae ab Aristotele traduntur,possent sic paucis coprehendere.Quoniam omne ossicium positum est in exercia ratione, quot sunt exercitationes,tot sunt praestanda a Dialectico. Exercitationes autem Dialecticae duae sunt, quemadmodum docet Aristoteles de syllogismis disputas: una genesis,qua coriimus itouos syllogio mos altera analysis, qua de confectis nidi camus. Duo igitur iudicio Aristotelis sunt praestada Dialectico: primum,ut conficiat

OpuS nouum, ut locum comunem: secun

dum,ut de confecto opere iudicet, quemadmodum facit Aristo. I. Physico,Μetaphysico, & de Animo, ac in omnibus fere suis. libris qui ita iudicat,ut aut aliena separet a proprijs, ut cum dicit disputatiotiem Parmenidis, Sc Μelissi, item Platonis no esse propriam Philosophiae naturalis,sed Μει. taphysicar: S cum ijs no esse disputandum

Phy sico,quia negant principia Physiolo giae: sed aut Dialectico,aut Metaphysico.

Aut ex

52쪽

ORA Tro. aut explicet obscura: ut sententias Heracliti. aut ambigua distinguat: ut in disputatione contra Parmenidem , id quod est, Rimum : quae uoces sunt ancipitis significationis. aut falsa reprehedat: ut cum scribitratiocinationes Philosephorii peccare in materia.aut inconsequentia tollat: ut cum docet in forma argumetandi philosophos peccasse. Et hac explicatione partiti quod obscurum erat in genere, perspicuum emeitur. Nec minor est obscuritas in syllogismis cum deest aliquid,aut superest. Deesse non dubitat, qui noriit Aristotelis breuitatem. Superesse unico tantum illustri exemplo demonstrabo. Capite de futuris cotin getibus quinio ponitur obscurissima:qus fit multo obscurior propter prosyllogismos Sc prolepses , quae ad sumptiones confirmandas accesseriit.Si quis tamen distinis xerit capur, ut explicet duos syllogismos totam disputatione cotinent,facillimum essicietur. Nam primus syllogismus est: si certa esset veritas futuri contingentiS, res Omnes ex necessitate eueniret

hoc autem perabsurdum est: quare non est D certa

53쪽

certa ueritas futuri contingentis . Propositionem huius syllogismi explicat primum Aristot. exemplo,deinde duobus argum tiscofirmat,postremd triplici prolepsi illustrat: Assumptionem probat tribus argu mentis. Secundus syllogismus est quae nisicra rerum est,eadem enunciationu: res autem pleraeq: sunt ancipitis euentus: quare dc enunciationes. Propositionem conii mat similitudine rerum. Hoc lumine adhubito quid apertius capite de futuris coiitingentibus quod tamen uulgo obscurissimuiudicatur. In methodo uero quanta est ob scuritas, si aliquid desit,si supersit, si no sit distinctivn,si non ordine collocatum, si uarium,si sparsum. Quam multa deesse Ar stoteli obseruarunt sectatores illius studiosissimi l ut Porphyrius libro categoriarsi explicationem quinq; vocum ut Gubertus Porrectanus disputationem copiosiorem sex categoriarii. Stoici libro arrem enunciationum hypotheticarum ut Theophrastus modis syllogismoru quin- . que modos per conuersionem: quanquam

hi leguntur sparsi in Aristotela &modum

54쪽

ORATIO. probandi conuersione negationis uniueris

sie:ut Stoici syllogismos hypotheticos apprime necessarios : ut Hermogenes plures modos Enthymematu: Ρosterioribus u ro Analyticis quam magnam accessionem

fecerit Galenus quindecim libris de eodeargumento editis quis dubitat c Graeci t men interpretes pauca quaedam addideriit de methodis diuidendi,coponendi,&resoluendi: Topicis praeposuit Theophrastus antetopica : Elenchis addidit Galenus demonstrationem sallaciam quae fiunt in uerbis: quae ab Aristotele praetermissa fuerat:

in Physicis disputationi de motu addidit

Proclus libellum elegantissimu de motu: in quo multa theoremata diligetissime persequitur. Libris de coelo uidentur multi suam sphaeram adiunxisse. Libris de ortu ex interitu accessit elegatissimus liber Alexandri de mixtione:quod existimaretAl xander,ut cred hanc tractationem in Aristotele imperfectam esse: Aleteorologicis multa addidit Theophrastus que non tam expressa ab Aristotele, quam indicata solii

indebatur,ut libros de aquis, de lapidibus, D a de me

55쪽

ORATIO.

de metallis, & alijs etiam quae ex terra so-diuntur . Μulta etiam post T heophrastum Seneca apposuit: Stoici adiunxerunt libris de animo partem magnopere necessariam de animi perturbationibus. Libris de sei

su addidit Theophrastus unu libellum de

sensu,& alterum de coloribuS.ΗQrum exemplo quam multa addi possent Aristote Ii,quae nunc demum deesse a multis obseruantur non sine magna utilitate. Vt disputationi de nutritione , dc accretione , Scquarto Μeteororum multa ex Galeno in uarijs locis. Et in Logica ratio diffinienditi diuidendi accuratior: Sc in TopiciS exe-plo Ciceronis methodus inuentionis diatigentior .Quod Lovanienses in suis comθmentarijs in Logicam Aristotelis fecisse uidentur . Sed quis ista addet, nisi multum authoritate ualeat c Addet, addet, qui non hominum , sed rationem ueritatis habebit. Verum multa supersunt: ut bona pars Prioria,quam ostentationis causa scriptam esse omnes confitentur: sed,ut ego sentio, utilitatis causa. Multa sunt quae repetit inutilater Aristoteles: ut disputationem de ui-

56쪽

tijs Dialecticis in Prioribus, Τopicis, de

Elenchis. ut rationem dissiniendi in Posterioribus,Topicis,& ΜetaphysiciS. ut explicationem causarii secundo Physico, dc quinto Μetaphysico ijsdem uerbis expressam . ut disputationem de motu & infini

Metaphysico. ut de principijs rerum naturalium. I .Physico, dc Μetaphysico. ut de continuo in categorijs. 3. Physico. 6. Physico. I. de coelo, dc in Μetaphysicis. sed ista defenduntur suis distinctionibus. Μulta non sunt distincta: ut liber ιζωειαρ,qui a Latinis temere in duos libros a Grecis uero in quinq; sectiones sine ratione diuiditur. Qui apertius posset diuidi in

- tres sectiones: Primam de elementis enunci tionum usq; ad caput quintu: secundam de duabus affectionibus enunciationu. nempe repugnantia, dc consecutione usq; ad ultimii caput: tertiam ultimo capite de quaestione quadam repugnantiu inter se enunciationum. Ac prima pars diuiditur in praefationem,& elementa quae sunt septem nomen, verbum, Oratio, enunciatio, assirma

57쪽

ORA τ I o. tio,negatio,& contradictio. Secunda pars denuo secatur in affectionem enunciationuabsolutarii,& earum que modificats sunt. Repugnantia absolutarum tribus theorematis explicatur. Primo generibus repugnantiarum: secundo proprietatibus,ti regulis earundem tertio numero repugnantiarum. Consecutio duobus theorematis continetur tinus αμα,3c regulis consequetiarum. Deinde modificatae enunciationes

in repugnantiam,& consecutione diuiduntur: qus singula licet denuo partiri dum ad indiuidua ueniatur. Sic etia totus liber ΤΟ Picorum,quem nec Graeci,neq; Latini apposite distinguut, diuiditur in treS parteS: Primam de quaestione usq; ad caput decimum primi libri: secundam de inuentionea capite decimo usque ad octauum librum: tertia de dispositione, Sc exercitatione t to libro octauo. Tum singulae hae partes habent alias diuisiones: ut totus Aristot

1es memoriar confirmandae causa in tabi

Ias conferri possit. Sed quid de ordine liabrorum dicam c de qua resolus Adrastus

Aphrodysseus unum librii scripsiti in quo

praeter

58쪽

o RATIO.

prster alia multa docet post categorias s qui debere libros Τopicorum S Elenchorum: neque mirum . nam uidetur Aristo.7.

cap. I. Topici categorias ad inuentionem retulisse. Vnde antetopica a multis Grecis nominatur. Elenchos ver j colunctos esse cum Topicis epilogus Elenchorum declarat in quo tantum repetuntur, quae in Topicis,& Elenchis exposita fuerant. Atm hi sunt libri inuentionis Dialecticae. reliqui tres, ἐν ραρ, Priorum,di Posteriorusunt Analyseωs,aut dispositionis, ut Rhetores loquuntur. Hoc modo demonstratio uere finis est, Sc extremii Dialecticar: hoc modo inuentio uere prior est Sc ordine naturae,& doctrins dispositione. Alij categorias a Logica separant,& a libro

μωυαρ Logicam ordiuntur: neque id sine ratione. Nam cum categoriar materia suppeditent: Logica autem omni careat materia, uidentur sub Logica non posse copre

sputet,quae sunt cum Grammaticis comunia, merito reliquis libris anteponitur. Alii

59쪽

ORATIO.

sed a Τopicis &Elenchis initium sumunt:

S de caetero ordinem Adrasti sequuntur.

At Perionius post librii et A ἐρμL6αρ Topica 3c Elenchos collocat, postremi, Priora S Posteriora:quia in categorijs,&libro

de enunciatione elementa artis: in Topicis Ec Elenchis,inuentio,quae prior est in Analyticis,iudicium explicatur. Reliqui ordinem fere uulgarem libroru sequuntur. De . hac ordinis uarietate iudicare no est huius temporis, neque loci, sed comentariorum quos in uiuuersam Logica paramus. Item uarietas magnam affert Aristoteli pertur bationem . Nam cum uerum plus uno esseno possit, necesse est aut nullam, aut unam tantum ueram esse sentetiam. Ii3 qua re i dicanda acerrimo opus est iudicio, ae in gna Dialecticae artis cognitione. ut cum multa argumenta afferuntur ab Aristotele ad eandem rem confirmadam,aut resutat dam, uidere quae necessaria,aut Analytica,

ut Aristo.uocat, re quae logica, aut probabilia, requis captiosa.Quod Aristo.facit. I. Posterioru , disputans no esse progressum in infinitum in demonstrando. Tum uid requi

60쪽

re qui gradus sint in argumetis necessarijs di probabilibus, quod magis necessarium, quod probabilius. Cumq; uariae sint eiu iadem rei diffinitiones, dc diuisiones, uiden dum quae sola perfelia sit, reliquae suis ui-lijs sunt notandae. ut cum sex definitiones Philosophiae asserantur ab Ammonio,λ- Iae duae constant genere, quae a re subiecta ducuntur. reliquae genere carent,nec quid res sit explicant. Nam duae quae ducuntura fine non docent quid Philosophia sit,sed

quales debeant esse mores Philosophorii: ut semper commentcntur mortem,Sc ut diuina,non humana sequantur. Tertia, quae affertur a Pythagora est explicatio nomitiis, dc docet tantum quaru rerum cupidus

sit Philosophus . Quarta explicat solum Philosophiam praestabiIiorem esse omnibus artibus. At illa diffinitio Philosophia

est cognitio rerum humanarii atq; diuina rum: liola tradit quid sit,sed ex quot partibus constet. Quare de sex diffinitionibus haec erit sola propria,cognitio rerum,quia res sunt. Quae dissinitio hac methodo estinuestiganda: quae tame in omnibus inter-

D s pretibus