장음표시 사용
341쪽
PROBLEΜATA PHYSIOL. 32squale est spectrum inualis est macula ante oculum AEAP. IV. conspecto sole, vel igne candescente; quia deni D. d. . que est somnium. Sunt enim haec omnia sub vex R
illo phantasiae, nullis fulta corporibus, nulli corpori insidentia. A. Cur autem, quando solem aut lunam, aut aliud corpus intueris, non illa quoque spectra esse dicas, et phantasmata λB. Etiam illorum apparitiones phantasmata esse
dico. Quamquam enim sol, ut et omne corpus, realiter existat et maneat, circulus tamen ille splendidus. magnitudinis ut videtur pedalis, sol non
est, nisi plures sint soles. am in vitris quae speciem multiplicant, Videres viginti soles, si species illa esset ipse sol. Est solis apparitio utroque oculo Sua. Item uno oculo paulum detorto, duo fiunt soles in coelo, vel neuter sol est. Etiam eodem tempore videtur sol in coelo et in flumine, id est,
A. Siquidem haec vera sunt, ideo sequuturum illa quae a doctis appellantur accidentia corporum, praeter motum et magnitudinem omnia esse phantasmata, non objectis sed sentienti adhaerentia. Sed unde evenit, ut corpora a certis gradibus caloris alia candescant et luceant, alia non luceant λB. Corpora quae lucent omnia motum illum habent, quem supposui esse in sole et terra. Cui motui, ut fiat lux, certus requiritur gradus Velocitatis, quo Visionis organum satis fortiter movere possit. Omnia corpora non nimis fluida, a satis magno calore lucebunt. Ferrum, lapis, aurum ab igne vehemente lucebunt Aqua non lucebit, quia partes ejus ante avolant quam gradum velocitatis
342쪽
330 PROBLEMATA PHYSICA.cAP. IV. Receperint, quantus ad commovendum videndi omm iota ganum PoStulatur.
A. Sed corpora sunt permulta quorum partes calefactae facile avolant, quae tamen inflammantur et lucent ut oleum et Vinum. B. Quod ad oleum attinet, non inflammatur per se solum sine alia materia combustibili, quantumvis calefactum. on sunt ergo partes olei, sed materis oleo unctae quae evolantes lucent. Sunt autem in vino particulae, quae habent motum illum quem in terra supposui satis Velocem quae a contactu flammae externae facile lucent. A. Unde sciri potest talem motum inesse particulis vini λB. unquamne tantum bibisti vini, ut lucernae, mensae, fenestrae, omnia commoveri tibi viderentur A. Aliquando, non saepe. emini autem ire et redire omnia motu reciprocante qualem descripsisti.
B. ihil aliud, praeterquam quod ejus rei causa erat vinum. Cujus particulae habebant motus illius,
quem supposui, magnum gradum quem auxit fortasse nonnihil postquam in Ventriculum et venas receptae erant, corporis humani internus calor. Atque eo motu concussae ense et propter continuitatem corporis cerebrum, faciebant ut motus ille qui erat in cerebro et nervis opticis et reliquo vudendi organo, videretur tibi esse in fenestra et caeteris objectis. A. Quid est flamma λ Putavi enim illam, quae ab exiguo straminis dum comburitur manipulo exit
flamma, centies majorem esse quam erat ipse manu pulus.
343쪽
PROBLEMATA PHYSIOA. 33lB. Decepit te phantasia tua. Si baculum manu CAP. IV. tenens, cujus sit ignita pars extrema ut luceat, illam D. eiabis Velociter moveas, sitque motus ille circularis, Videbitur circulus vel arcus circuli ignitus in motus sit rectus, linea recta ignea major vel minor pro ratione Velocitatis et spatii quod percurritur cujus rei causam satis nosti. A. Causam puto esse, quod motus ab impressione prima in organo duravit usque dum ab objecto igne totus circulus, vel tota linea recta descripta esset. Ex quo necessarium erat, ut ignis ille in omnibus lineae, sive rectae sive cureae Punctissimul videretur, cum ab omni parte sensum semper aequaliter excitaret.
B. Causam ipsam dixisti. Scintilla ignis, etiam minima visibilis, velociter ascendens videtur linea ignea Propter eundem illum motum quem S posui, videtur etiam latior. Et propterea omnis flamma necessario apparet multo major, puto plus quam centim major , quam est corpus ipsum unde exit. A. Scintillae quid sunt rB. Sunt ligni, vel cujuscunque corporis inflammati, minutissima frusta quae frusta a motu illo primum eriguntur, deinde effringuntur et evolant cum aere una ascendente. Sed antequam evolant, si ignis extinguatur, partes illae erectae nec Vectae naturam habent fuliginis et sunt combustibiles, id est, dissipabiles in rusta adhuc minutiora. A. Etiam e frigidissimo lapide extundi potest scintilla lucens. on videtur ergo omnis scintilla propter calorem splendeSeere. B. on sed, ut dixi ante, calet et splendet prointer illum quem toties dixi motum otus autem
344쪽
cAP. iv. ille nunc a Vi collisionis oritur. am scintillularum D. 4M. inarum unaquaeque est frustulum exiguum ipsius 'xiv lapidis, et vertiginem suam fomiti praeparato imprimit. Atque hoc modo propagatur ignis quantum
A. Quo pacto comburit omnia fere combustibilia lux solaris, vel per refractionem in Vitro con-Vexo, Vel per reflectionem a Vitro concavo ΘΒ. Pressus a sole aer premit Vitrum convexum tali modo, ut actio continuetur per corpus vitri in linea recta, non eadem quae a sole ad vitrum, Sed
Vergente aliquanto ad perpendiculum ieinde con tinuata per oppositam ejusdem Vitri superficiem in aerem, divergit a perpendiculo. Unde fit ut tota
actio tandem in arctissimum spatium concludatur. Itaque necesse est, ut si in illo spatio collocetur materia combustibilis, ea ab actione unita, id est, motu facto per convergentiam vehementissimo
Eadem ratio est combustionis per reflexionem. Nam sic etiam actio tota in arctissimum spatium
redigetur. Sed de his rebus fusius et accuratius tractatum est in libro quem inscripsi De Homine. A. Cur non potest esse, ut sol sit corpus aliquod tale quale nos vulgo nominamus ignem, et radii ejus transire per vitri poros, eo modo ut in puncto vel fere puncto conjungantur λB. um dari vitrum potest quod sit totum pori λSi tale vitrum dari non potest, tum effectus ille a transitu radiorum solis per poros vitri produci non potest. Vidisti accendi combustibilia per globum solidum vitreum, quaecunque pars ejus soli obverteretur. Id quod fieri non potest, nisi vitrum totum sit pori Praeterea neque ego neque tu ignem
345쪽
PROBLEMATA PHYSICA. 333 imaginari possumus alium quam quem Vidimus, CAP. IV.
neque alium quam qui ab aqua extingui potest. Dis euior. Veriam non modo per globum vitreum vel cristalli num solidum comburuntur combustibilia, sed etiam per globum concavum modo et diaphanum sit)plenum aquae. Quomodo ergo radii solis, quos supponis igneos, transire aquam possunt ut non e tinguantur. A. escio. ec quicquam corporeum a sole emitti puto. ec si emitteretur, intelligere O sum quo pacto jamdudum sol ipse non consumptus fuerit. CΑΡ. V.
A. QUID Grum appellas, quid molle ξB. Durum appello ego, et mecum Omnes corpus illud cujus pars loco suo non facile dimovetur nisi cedente toto Corpora caetera appello mollia Adeo ut durities et mollities sint altera alterius gradus. A. Unde est quod corpus aliud alio durius sit, Vel quoniam gradus sunt mollius atque idem cor-Pus modo durius, modo mollius λB. Causa ejus rei est idem ille motus partium, quem a principio in sole, terra, et astris suppoSuimus et unde non modo gravitatem, et maris aestus, sed etiam calorem et lucem derivavimus. Qui cum non sit circa centrum partis sed motus ipsius centri, non est semper persecte circularis. Νon enim a circulatione est quod aer laceratur, et
346쪽
334 PROBLEMATA PHYSICA.cAP. V. caeteri effectus producuntur, sed a reciprocationem au in linea quacunque. Ρro causa ergo duritiei suppono reciprocationem illam et velocissimam esse, et intra spatia brevi
A. Conceptu dissicile est. Utinam haec visibili
aliquo experimento emollire velles. B. Quando tensam Vides, exempli causa, ballistam putasne partes ejus moveri λA.minime. Scio omnes quiescere. B. Quomodo hoc scire potes λ ullo certe a gumento, praeterquam quod moveri non emis. Vides quidem laminam totam quiescentem Credendumne ergo est quiescere etiam partes ejus omnes internas, cum tot sint argumenta quae evi eunt contrarium λΛ. Quo argumento motum inesse evinces in partibus laminae chalybese, dum manet tensa λB. Si nervum quo tenetur tensa discindas, aut quocunque modo a V tendente liberes, protinus motum laminae Videbis velocissimum, quo se restituet ad situm unde vi tensionis dimota erat. otus hujus quae causa est λώ. Ipsa nervi laxatio, vel laminae utcunque liberatio a vi tendente. B. Quod si laminae non tensae, sed tamen cu Vissimae, capita nervo connecterentur, deinde discinderetur nervus non credes laminam illam tunc recursuram esse ad situm rectiorem. In quo ergo
consistit differentia λA. Laminae tensae elastrum quoddam intus inest laminae vero sine tensione cumae, et immnullum est.
347쪽
PROBLEMATA PHYSICA. 335 A. er elastrum intelligo partium intemarum AP. V. conatum restituendi se ad situm, a quo per tensio m duinnem abductae fuerant et illi.
B. Conatus quid sit non plus intelligo, quam quid sit elastrum. A. Per conatum intelligo principium motus in
lamina tensioni contrarium. B. Sed principium motus quantumvis insensibile, tamen motus est. Scis autem nihil esse quod principium motus sibi ipsi dare potest. Quid ergo laminae tensae et quiescenti conatum dedit ad situm Priorem revertendi λA. Ille dedit qui ipsam tetendit.
B. Fieri non potest. Ille enim conatum pro sum dedit sed conatus hic est retrorsum.
A. Concedatur conatum esse motum, et motum
illum esse in partibus internis laminae semper sive tensae sive non tensae quo pacto inde infers, quod necessarium sit, simulatque a vi tensionis liberatur, ut ea ad situm pristinum restituatur λB. Hoc pacto. Cum sit in partibus laminae motus qualem dixi, invisibilis quidem sed tamen Velocissimus, etiam ante tensionem, motus ille qui ante tensionem fiebat secundum longitudinem quam habuit ab ictibus malleorum chalybe adhuc a dente, tensam nunc ad eundem situm continuo urget. Itaque ablato impedimento, ad situm priorem laminam restituet. A. Sed antequam removeatur impedimentum, conatus ille nullumne effectum producet' amconatus ille motus est; et motus omnis effectum aliquem habere debet. B. Etiam, effectum aliquem habebit nempe hunc, ut tempore fiat, longo inquam tempore, ut conatus
348쪽
336 PROBLEMATA PHYSICA.cAP. ille procedat secundum longitudinem laminae, non m dis, ut ante tensionem, sed ut tensae. atque inde fiet, ut sublato impedimento, restitui tamen sine eadem vi qua ante tendebatur non pomit. A. Ita est. am ballista quae diu tensa mansit, conatum se restituendi debilitatum tandem propter partium resistentiam perdit. Sed ab hoc interno partium motu reciproco quomodo inser totius duritiem λB. Si cuilibet illarum uni vim applicaveris, necesse est ut partes reliquas commoVeris, antequam
illa una sensibiliter moveatur. Totum ergo cedet, aut illa pars sensibiliter non cedet. Corpus autem cujus pars non cedit nisi cedente toto, durum est. A. Corpora dura ab igne liquescunt aliqua, non tamen omnia. Unde hoc B. Durissima corpora illa sunt, in quibus partium motus et velocissimus est, et intra spatia brevissima. Itaque si ignis, in quo motus partium valde velox est, sed in spatiis majoribus, satis Vehemens sit ad superandam duri resistentiam, faciet ut partes duri motum suum exerceant in spatiis majoribus, et proinde ut resistant minus, id est, durum emollibit quando autem in tantum emolliuntur dura, ut suo ipsorum pondere dissiuant, tunc
Λ. Unde accidit ut durissima quaeque fragilissima sint λB. Quando durum aliquod, exempli causa, Virgam ferream flectimus, spatia in quibus fit motus ille partium non augemus, ut facit ignis. Sed partes alias in convexitatem distrahimus, alias in cavit tem comprimimus idque in uno praesertim puncto. In quo puncto, vel quasi puncto, si resistentia virgae
349쪽
ferres a vi flectente superetur, proximarum partium cohaesio subito vincitur, victae fere antequam pars extima angeretur. A. Vidi vitrum figuram habens qualem hic ap- pictam habes nempe, ΑΑBC solidam. Cujus si partem BC effringas, totum in pulverem discutietur. Causam phaenomeni tam insignis scire cupio, verisimilem saltem. B. Experimentum vidi. Causam, primo, figuraedicam. Virgam ferream vitro liquefacto, quod intra fornacem in vase continetur, intingunt. virgae termino pendebit gutta vitrea, liquefacta quidem, sed tamen satis tenax, similis lachrimae: quam excidere in aquam sinunt. Inde oritur cauda
illa ACB qua rupta, in aquam incidit, primo, grandis illa gutta ΑΑ;
et statim sequitur cauda ACB, et casu curvatur. Gutta ergo ΑΑ extinguitur Prima, et post guttam cauda: idque successiVe, X-
tinctione a fundo incipiente. Cognitajam corporis hujus vitrei generatione, Videamus quid ab ea inferri potest.
Quoniam parsin prima extinguitur, motus in ea partium, qui ab igne in majoribus spatiis serebatur, ab aqua cogetur in spatia minora et proinde motus partium versus B velocior fiet. A. Quid ita λB. Si sumas virgam e serro, aut materia dura
350쪽
338 PROBLEΜATA PHYSICA.οAP. V. quacunque homogenea, et illius terminum quidem
Di dii alterum manu teneas, terminus autem alter cale
' ' 'l' fiat dum candescat, poteris eam etiam sic illaesus tenere. serum si simul teneas et partem candentem subito extinguas, manus tibi ita vehementer uretur, ut tenere illam diutius non possis.
B. Vides ergo, ut motus partium ab A versus C et B vehementior multo factus sit quam ante, atque etiam in spatiis arctioribus propter extinctionem partium inferiorum utque omnis motus partium inferiorum unitus sit paulatim in puncto B. Atque hinc fieri credo, ut cauda illa BC quanquam exilis, dissicillime tamen frangatur. Quoniam autem motus hic in omnibus vitri particulis non solum circularis est, sed etiam propagatur in longitudinem a fundo A ad cuspidem B propter reactionem Vaporum ex aqua calefacta in guttam Axagentium, totus motus spiralis fiet, et per illum dissindetur et torquebitur materia vitrea ab imo ad summum in fila vitrea innumerabilia, ut fiunt in arboribus a Succo surgente quo nutriuntur fila lignea.
Itaque, si caudam illam ACB flectas exempli causa in C id quod majorem requirit vim, quam
quis facile crederet fila illa vitrea omnia simul flectes. Atque eadem flexa tenebuntur, donec rupto vitro in C simul omnia liberentur. Tum vero subito simul omnia resilient velut arcus fragilis et nimium tensus, rupto nervo in particulas
A. ihil verisimilius. Et natura, si in alia re ulla in hac se prodidit, et in illa de restitutione laminarum in ballistis. Quo phaenomeno suppositio