장음표시 사용
61쪽
lullianum iam transfugam suisse. Unde liquet, episcopum illuni
Zephurino censeri posteriorem nou posse. Sed aliunde eonsint, ne anteriorem quidem posse illum existimari. Praxeas hnim, episcopo illi obiecit detessorum auctoritates ne se cum asseclis Montani ecclesiastica communione coniungeret. Igitur duo saltem romani episcopi, qui rem habuerant eum Montanistis, episcopo illi praecesserant. Al omni lim primus, qui tum Montanistis egerit, appellatur ab Eusebio i Eleutherus, isque uno Victore interiecto Zephyrmum antecessit. Ergo episeopus a Tertulliano indicatus ipse suil Zephurinus. quo pontificatum gerente Tertullianus a catholicis abalienatus Montani deliramenta amplexus est. Discimus autem ex Augustino 2, eum Ecclesiast desertorem discessisse quidem aliquyndo a M0n lanistis, sed lamon ad Ecclesiae gremium
unquam rediisse. Unde consequitur. Tertullianum in sellismale obfirmatum, Callisto etiam pontifice qui Zephurino sucedssit, susceptas iamdudum simul tales cum ealh0listis exercere perrexisse. Sed salis de schismalis aetate dictum est: ad controversiarum comparationem progrediamur. quarum aliae ad labefactatam veleris disciplinae easti talem. aliae ad eorruptam de divina Trinitate doctrinam reseruntur. - Primi generis eriminationes, quae leguntur apud auctorem Philosophumenon, eum severioribus Tertulliani opinionibus plane congruunt. Uterque enim ex aequo alteras nuptias, tanquam adulteria, condemnat; uterque bigam0s saperdolio initiari. sine ulla prorsus exeoptione nefas ducit. Xominatim vero edietum illud Pontilicis marinii, sive Epistopi episeo porum a Tertulliano exagitatum in opuseulo De pudicitia plane respondet Cassisti pontilicis placito quod in hac haereseon resulatione improbatur. Namque heic pontifex illo traducitur ut qui primus animum indureris concedere hominibus, quae ad voluptates pertinent, aiens omnibus ab se dimisit peetata a. Congruunt eon
62쪽
sequenter Scripturarum testimonia, quad ad suam d trinam tuen- dim Callistus heic proserens indueitur, eum iis quae Tertullianus in illo opusculo tamquam a catholicis obiecta refert. - Αllerius generis criminationes, quas ad controversias de divina Trinitate revocari diximus, geminis fere Verbis expressae reperiuntur in memorato Tertulliani libro adversus Praxean. Neque id mirum videri debet, quum gemina plane sil utriusque operis de Patre ac Verbo doctrina t. duae quum ita sint, etsi hactenus putatum est, illud Tertulliani opus euntra haereti eos fuisse seriplum, lamen post edita Philosophumem subit animum suspicio, num catholici etiam fraudulenter opero illo ad ictum designati fuerint. Suspicandi caussas paueis aperiam. - Εl prim0 quidem in ea disputatione pleraque omnia rationum et contumeliarum tela hominem pelviilla linis haereseogra plus parum nolum, graecis Vero plane ineomperium. Deinde graecum n0men, quo ille appellatur. lam apte convenit homini inquieto sive insigniter actuoso, qualem suisse illum Tertullianus dicit, ut suspicari liceat. sielicio Prureae quasi
cognomento non Praxean nescio quem, sed alterius nominis virum esse intelligendum. Denique plura ex iis, quae Tertullianus de Pra a su bseure scribit. clarius ab auel ore Philosophumenon de Callisto romano ponti si re assirmantur 2. Et vero Callistus, aeque ac Praxeas, ut inquies homo traducitur qui ante susceptum pontificatum omnia ecclesia lica negotia. ipsumque adeo Zephyrini ponti seis animum ad libidinem moderabatur. Praxeas perhibetur insuper de laesulione murtyrii instalus ob solum et simpleae et brere eareeris Iaedium: quod Deile referri potest ad Callisti deportationem ab auctore Philosophumenon commemoratum. Nam Callistus in metalla Sardiniae datus est a Fufeiano Urbis praefecto intra annum christianum tentesimum octogesimum octavum . idemque Commodi permissu revocatus est postquam Victor Eleutheropontifici subleelus fuerat. Porro Commodus necatus est extremo anno nonagesimo secundo, Victor autem non ante nonagesimum
63쪽
Eleuthero successisse videtur. Brevis igitur suil inclusio Callisliquippe quae ultra quadriennium prorogata non est. Eadem rursus hypocrisis Callisto in hac haereseon resul aliuno tribuitur quae Pr,xeae adseribitur apud Tertullianum. Postremo eadem haeresis iisdemque sermo concepta verbis utrique assingitur. Praxeas enim aiebat, Filium earnem esse, id esι hominem, id est Iesum: Patrem autem spiritum, id est Deum, . id esι Christum. Callistus vicissim docuisse dicitur. Quod conspicuum est, id esι' hominem, Me esse Filium: qui autem Filio eomprehensus est spiritus , hunc esse Patrem i. Quamquam neque Praxeas neque Callistus Patrem esse passum diceret. Ex quibus fortasse non absurde coniectari posset, commenticio Praxeae nomine Callistum ipsum romanum antistilem a Tertulliano petitum esse. - Captam ex his indiciis conieeturam confirmat notabilis quaedam auctoris praetermissio, quae sane inobservata relinqui non debel. Nimirum ubi is exponit. quinam in Urbe suerint primi satores haereseos noelianae, Praxeam, qui teste Tertulliano primus eae Isia hoe genus perrersitatis infulis romanae humo, nequaquam nominat. duae quidem auctoris relicentia mihi revocat aeque notandum Tertulliasi de Sabellio silentium in opere contra Praxean vulgato. Sed si Tertullianus ipse Philosophumenon est auctor, silentium illud probabili ratione non caret. Namque huius scripti auctor non desperabat Sabellii eonve sionem, isque seme, minime perlinacem praestabal quum ab ipso admoneretur 2. - 0uum igitur eodem temporo iisdem dissidiis implicitus fuerit eosdemque habueril adversarios auctor huius operis ac Tertullianus, nihil impedire videtur quominus scripti huius auctor ipso Tertullianus habeatur.
64쪽
Graecae linguae usus, summi sacerdotii ostentatio, a baptismi reprehensio, quae scriptoris huius propria sunι, non abho renι a Tertulliano. His, quae hactenus allulimus, tria sunt quae aliquam dissicullatis speciem creare posse Videntur. Graeci nempe sermonis usus, qui a carthaginiensi seri ploro alienus sorte censeatur: ostentari
ab auctore dignitas summi sacerdotis, quam Tertullianus presbyter nequaquam sibi arrogasset: iterati baptis lis ab auctore pro ela criminalio, quae contraria videtur Tertulliani plaetio de baptismalo ab haereticis collato. Verum ex obiectis hisce rationibus prima perlevi negotio dissolvitur. Tertullianus enim utramque linguam callebat, et quamvis plerumque latine seripserit, nonnullos lamen libros graeco exaravit. Cuius rei plus semel ipse lessis est in iis operibus: quae aetatem tulerunt l. Allera item ratio non aegre diluitur, si animadvertatur, Tertullianum. abiecto demum
m0nianismo, schismaticae sectae institutorem atque antesim num fuisse 2. Nam licet ipso ponti silealibus sacris nunquam sueriliniliatus, potuit nihilominus nomen summi sacerdotis arrogare sibi dum summam sacrorum potestatem inver suos exercebat. Idque eo vel magis quod a talhesicis segregatus novam ac praeposteram de summo sacerdotio sententiam amplexus fuerat. Supremam scilicet potestatem beato Petro concreditam ex illo in ecclesiam transiisse . quam spiritus ecclesiam Tertullianus vocitabat. nequaquam in eam, quae auctore Tertulliano numerus erat episcoporum quaeque iam nee in apostolis possidebat Paraelatum a. Quare congruenter arrogantiae simul errorique suo Tertullianus novae smelah magister loqui potuit in haec verba: Non alius huee haere
65쪽
licorum dogmala refellet quam tradisus in ecclesia Spirit tu suuetus: quem primi apostoli participantes tradiderunt recte credentibus. Ouorum nos quum simus succe3sores, eiusdemque gratiae summique sacerdotii ae mustisterii participes, nec non Ecclesiae e sodes habiti, minime eonnirebimus i. Tertia , quae SupereSt. dissicultas paullo impeditior est; non eo lamen usque ut expediri nulla probabili rali 0ne possit. Cullisti tempore, inquit auctor, primum ipsi scatholici ausi sunt osterum baptisma 2. Ubi recto adnotatum est, his auctoris verbis nequaquam ipsum Callistum aut romanam reclesiam reprehendi. sed aliam quamlibet eum romana oeni unciam eidemque obnoxiam, quae baptismum iterare ausa fuerit. ΕX. quo nonnulli c0nie erunt, eo spectasse auctoremul cartaginiensis ecclesiae eonsuetudinem ab Agrippino praesule induelam eatholicis exprobraret. Quae si Vera sunt, non idetur ea criminatio proficisti puluisse a Tertulliano qui De baptismodisserens Agrippini sententiam propugna erat . . Haec est Summa dissicultatis, quam postremo loco explanandam SuScepimuS. Nullus tarro nodus istic mihi esset extricandus , si assentiri possem Philipii , id Prieur qui censuit, irritum Tertulliano suisse baptisma perperam ab haereti eis collatum . non item illud quod rite collatum esset. Νe lamen assentiar, esseiunt quum rationes a Tertulliano allatao lum loquendi modus quo idem omnes univerae homines ab haereticis ablutos eodem censu habere videtur. Namque is baptisma haereticorum ideo non agnoseil quod Erangelium ad nos editum est, non ad ertraneos, quodque non idem Deus est nobis et illis, nec unus Christus, id est idem, ideoque nee baptismus unus. Alibi vero Ει apud nos , inquit, haereticus etiam
66쪽
per bapsimu veritatis utroque homine purgatus admistitur l. Νihilo lamen minus obiectam dissicultatem ita submoveri posse eenseo. Ul eoneedam, eo loco agi de baptismale ab haereticis collato atque ab astis episcopis iterato, illud animadverto , Tertullianum do baptismo disserentem non tam suae quam ecclesiasticae Ala rum consuetudini patrocinatum fuisse, quam digressus ad Montani Melam ipso retinuit. Quamobrem non video cur idem illo a catholicis aequo ac Montanistis divisus, mulata sententia, n0n potuerit eius disciplinae vilium per calumniam reiicero in Callistum si sorte, illo tantissee, Agrippinus eam consuetudinem induxit. Sed nimirum ipsa eriminandi ratio peculiare aliquod laetum potiusquam perstantem adhuc digeiplinam perstringere videtur. Ul enim auctor de bigamis ait, sub Callisto coepisse episcopos bigamos referri in elerum , ita sere de anabaptismo locutus esset si rei continuationem significare voluisset. Malo igitur ignorare quid sibi velit illud obscuro iactum: Sub Callisto primum ipsi ausi sunt
ullarum baptisma: quam ad vigentem etiamtum abusum haec verba trahere. Iam vero illi. qui collatum ab helerodoxis baptisma irritum censebant, non minus quam reliqui omnes, iterationem baptismalis sacrilegii loco habebant. Ergo siquid huiusmodi, Callisto pontifice, in aliqua ecclesia est alloniatum . quod eriminandi ansam Tertulliano obtulerit, potuit hic sane citra notam eontradictionis ex eo papilo Callistum calumniari
Seribendi modus imitatorem Tertulliani potius vi quisquam ipsum Tertullisnum. Argipnenla superi0ribus articulis proposita e troverSiam, opinor. deciderent secundum Iallaberii sententiam . nisi de scriptore ageretur plano singulari. qualem esse Tertullianum nemo n0n sen- lj l. Νon enim videtur huiusmodi scriptor adeo dissimulare sei-
67쪽
psum ii iluisse. ut onmium serme exploratorum oculos lanuli uinobservatus effugeret. Quamobrem magis magisque intendendam esse arbitror vestigationis sagaei talem ac diligenter inquirendum num aliqua serio aueloris lineamenta in Tertullianum cadere nequeant. Ordiemur ab examinanda rationc quam austior in seri-hendo sequitur quamque vieissim Tertullianus sequi ponsuevit. Haud equidem abnuo. plerumque minus firma esso argumenta quae hoc ex eapite dueuntur. ul sua seriptoribus vindicentur opera. vel abiudicentur aliena. Γl enim similitudo institutionis at lusindolis n0nnunquam seri plores in eloquendo similes efficit, sic a gumenti diversitas. adlatis sexus, linguae diserimen. adiunctorum variatio unum eumdemque seri plorem non raro sui dissimilem reddit. Neque illud insidiari elim, ad plerusque hominum permovendos huiusmodi argumenta perlevis m0menti esse; quum paucorum sit interior ille sensus quo proprius huiusque seriptoris character porcipitur ac distinguitur. Verum, app0Sile Ceni neruS , sit hoc in aliis rerum qui eommuni ne usitato adeoque non facile disternendo ditendi genere utuntur. Tertullianus sane quem et asseelata supra modum obscuritas et figurae pr0pe semper in praeeipisio collocatae ac inimitabile quoddam omnia inroirendi studium a seriptoribus non suorum. sed omnium fere temporum distinguunt. ita potest agnosci ut quae supponuntur ipsi opuscula, statim appureus i. Igitur, quamvis haec haereseon consulatio graeest seripla sit, cuius linguae opustula a Tertulliano elaburata interciderunt. non tamen inutilem lare arbitror Pomparationomini ius operis eum latinis Tertulliani luelibrationibus. Emindi porro in omnibus Tertulliani seriplis xir natione atque indole aser. qui plurimum phantasia, plurimum ingenio pollet. iudicio parum. lui proindo legentes. ut sit, e seipso dimetiens singulis sententiis ac pene vocibus percellere, quam apta utimum
continuali 0ne ae serie docere, maVult. Hinc pressae illud sureique plonae locutiones: hine audax vocabulorum novitas: hinc intercisa illa o ruditio quam undequaque eorrogatam suis interserit opu
68쪽
scillis; hinc frequentes ab argumento digressiones inopinaeque transiliones quae plerumque ordinem tractationis introspici non sinunt. Ea lacullatum lemperatio quantum ab aequabili atque histori ea rerum expositione abhorreat, nemo non videt. El sane sa-ela, de quibus sorte incidit sermo in Tertulliani libris, vel adum brantur levissime vel subobscure ac caesim, ut ab indignante. iaciuntur. Haereticorum vero aut philos0phorum placita novis quodammodo eoloribus non iam illustrata, quam Variata exhibentur. Ad haec insigniter eminet in Tertulliani scriptis centurionis
lilius idemque vir qui plurimam in iure civili operam posuit. 0uod
translatae passim e medio foro aut e re militari ad rem christianam locutiones ostendunt. Adeo nimirum r0mani iuris r0manaeque militiae severitas eum instituti0ne atque ingenio illius seriptoris congruebat. - Εx breviloquenti hac peregrinitate, quae vix ullam ex ordine lucem mutuatur, oriuntur illae orationis quasi lenebrae quae passim Tertulliani opera involiunt. Namque illius eluetilio praeter moduin disti 'ilis atque obseura ipsis veteribus est visa 1: quare non est ut huiusmodi obscuritatem repetamus ex non Salis expressa menti0ne rerum quae nobis ignotae sunt quum Tertulliani aequalibus essent compertae . Hoc autem orationis vilium, quod ex ipsa cogitandi ad sentiendi rati0ne primitus obortum est, fastus deinde accessione, sanalicae superstitionis palmeinio, diuturna veritatis oppugnali 0ne magis magisque in Tertulliano inolexit. duo praestitulo, concedamus licet. discrimen aliquod ex provecta scripturis aetate, ex ratione operis, ex graeci serm0nis usu inter hane haereseon resulationem ac nota Tertulliani opus illa intercedere debuisse: quamquam, ut obiter id volem. in latinis etiam operibus afer ille saepissime graecisset. Illud tamen ratum esse debet, neque sentiendi et cogitandi rationem . neque et ulionis habitum, diuturna consuetudine confirmalum, per senectutem aut qu0rumlibet adiunctorum variationem penitus immulari. Praesertim qu0d in senectute non nova exeogitari
69쪽
sed iampridem in adversarios relata Vel mem0riae commissa proferri soleant. lam vero in hac lucubratione, cuius auci 0r quaeritur, non desunt insolentiores locutiones, si eius graecitas exigatur ad vulgaliora lexica, quae s0lius classi eae graeci latis, ut plurimum rati nem habent. Nescio lamen an multae t uliones notari in ea possint, quae non e media haeresiarcharum, haereseographorum ac
I Ulissi inum Irenaei graeci lato ducta sint. Neque profecto desunt dicendi formulae sive ex militia sive ex iurisprudentia translatae: at mullo sunt rariores quam in comperiis Tertulliani operibus. Ceterum desiderantur huic frequentatae a Tertulliano sententiae: desideratur etiam concisa illa eruditio quam Tertullianus interlo-xere suis lucubrationibus consuevit. Nullae heic improvisae transitiones, at huiusmodi potius quae perpetua similitudine fastidium gignunt. Ordo praeterea, qui elucet in opere uni ergo, longissime abest ab ea perturbatione quae Tertulliani propria est. Neque minus quam lolius operis ordo, singularum haereseon expositio gestarumque rerum narratio a Tertulliani ratione discrepat. Speciminis gratia conferri possunt quae Tertullianus adrersus Valen-ιinianos scribit, eum iis quae auctor Philosophumenon suse reserido haeresi Valentini l. Xarratio item, quam ille inseruit primo ad nationes libro. eum narrationibus quas hic Sexto el nuno suae consulationis allexuit 2. duarum p trema, narratio Simul atque acerbissima in eat holi eos declamatio. usitatum Tertulliano convicium haudquaquam continet, psychicorum appellationem ex apostolicis epistolis a petilam atque ad catholi eos notandos detortam. Uuo loco, nequis obiiciat, post diseessum a Montanistis Tertulli num ab ea contumelia temperare debuisse, perinde quasi ea referretur ad spiritalium appellationem quae Montanistarum propria suil, revocetur Velim quod heic statim Subd0. Pneu mulieorum sive spiritalium nomen ante Montanistas sibi arrogarunt Valentiniani,
70쪽
qui simul psychieorum sive animalium P0gnomento catholicos designabant i . Eodem isto cognomento abusi sunt Naassent qui se gnosticos appellarunt 2. Eam deindo adhibuerunt Montanislae a. eamquo ab iis aceepit Tertullianus, etsi a Naassenorum ac Valentini deliramentis constanter abhorruerit. A vero igitur non abludit quod haereseograpinis simi0ndimus i do Septimio seribit in hae verba: Tertullianus a Montanistis postea ditisus. . . . fudit a 3e omnem Phrygiae vanitatem et Tertullianistarum conventicula propugarit. Nihil tamen in fide mutarit. Nam et secundus nuptias
c9ndemnaι. . . eι nos calh0ltem psyehicos titulat. Sed iam institutam comparationem absul amus. Praeter celera, quae superius
animad Ieriimus, desideratur in hoc opere atque noufinalim in eius epilogo vis illa synthetica qua Tertullianus insigniter eminei. Denique ut plurimum, heic minus est obscuritalis quam in latinis Tertulliani scriptis, etsi fortasse ob alieni sermonis usum 'ontra seri debuisset. Atque haec praecipua sunt capita quae Tertulliani el0culionem generatim speelatam ab auctoris et oeulione secernunt. His do universo distendi genero adnotalis, e re suerit singilla lina allingere seribendi rali 0nem quam auctor huius operis ac Tertullianus in iisdem plane controversiis de divina Trinitate sequuntur. Et primo mirum accidit quod auctor graece scribens graeco
Tρti ος nomine nuspiam utatur, nisi ubi absurdam Peratarum triadem proprio ipsorum V abulo expressam commemoral 5: quamquam Tertullianus eam vorem calli 0lico sensu persaepe adhibeat fi eamque primus videatur sedisse latinam. Deinde illud etiam
notatu dignum est qu0d idem scriptor noelianam haeresim exp0nens, quam obtentu monarchiae Serxandae propugnatam dicit. ne semel quidem appellatione της οἰκογανύαρ ulatur, ubi contrariam