Tractatus aliquot insigniores, De grauissimis theologiae Christianae controuersiis. Opus nouum, doctum et elaboratum, in quo, quae de peccato originis, gratia, libero arbitrio, iustificatione, alijsque hoc tempore disputantur, ... Auctore reuerendiss

121쪽

Proprium rutilumgratiae esse charitatem deque inferentia inter opera ex ratia gratia ante ct ex naturaproferita, deque octo me riti causis. Vius gratiar proprius quidem fructus . est charitas, qua clamamus Abba pater & Deum sicut filij patre colimus: Non tamen ex sola perfectione & magnitudine operum dignitas eius aestimatur, sed ex deifica affectione,qua diuine erga Deum in spiritu dispositi sun i, qui est sple dor& decor

quidam vultus animat, unde ipsa&omnia eius opera, quae inde procedunt,accepta sunt coram Deo, quo, sicut antea dixmus,in Jpsa essentia animae commorante, fit ut quasi naturaliter & ex intimis natura principijs, aD secta sit anima in Deum ut patrem & sponsum suum, & in proximos velut in conciues & domesticos Dei: & quemadmodum lunae . colores perficit,illustres&conspicuos facit; sic diuina haec gratia virtutes proferens, eas suo splendore gratas&acceptas reddit,sic

ut magis coram Deo modus attendatur,quo

bona opera ex gratia pro edunt, quam ipsa ,., 1 substantia vel operum magnitudo. Sicut Gnim vestes ex lom eburneo & Momatibus

pleno statae alium spirant odorem,qua sola earum habet natura: ita frumis spiritus es tu ex sua radice saporem & odorem proferunt, quam si etiam si mihi opera ex spiritu humano ederentur: tuna quod alterius sint efficatiae hib

122쪽

DE si R ATIA CHRISTI. sitiae aliterque vivant opera quae ex spiritu pro, fluunt; tu quod ipsa dignitas habitaculi Dei, seu hominis,qui Deo secum morante Operam

tu ipsis operibus plus quam a nobis intelli gi potest,digni tatis&ponderis ad ijciet.plurimum enim ad operuaestimatione facit person ς laboratis dignitas,ut aliter sudor & labor filiorum regis aestimari debeat, qua servorum, etiam si ad substatiam attinet, ille minor sit. Unde fit ut qui per regenerationς vel reconciliatione hac gratia decorati sunt, alijs qui non durenati vel reconciliati sunt, longe perfectiores sint apud Deum, propter hoc gratiae donii, maioresq ; repu tetur &aestimetur: id st D. Cyril. pulcherrime docet exe-plo Ioan.Baptistae,que cosiderat sub persona ci . . a hominis qui ad extremultumans Viri iti . . se,. .

uenit, non tamen ex spiritu renatus est. Per tractans enim sententia D ni :Inter natos mulieru, non surrex it maior Ioan. Baptista, qui aut minor est in regno cstorii maior est illo: Cum, inquit, multa magnaq; de Io ne dixis- Esset,& summu internatos mulier uesse ipsu iaffirmasset, ad extremu humanae virtutis peruenisset, maius bonii postea ponit, melio remque dicit atq; maiore eu,qui ia regniic l0rii tetigerit&filius Dei facius sit per Spirit. S. Tenatus, ut ostonderet mirabilς esse Ioanne' wptervirputes suas pcipuas,sed mirabiliores ipso regni cstorii participςs. maior igitur omni b. natis mulieruinuenit,qui per S.S. rena

est:Illi. n.flij carnis adhuc appellant: istim

ii Dei hintiquς orateo appellat Abba pδter. Quare

123쪽

Quare etsi inter natos mulierum secundum humanam viri; tem mirabilis Ioanes sit: qui tame ipso minores videntur in regno coelorum,hoc est,renati per spiritum sanctum, maiores sunt,quia non mulierum nati, sed Dei

participes filij Dei ideo appellantur, etiam si

minimi perfectioribus virtute, quasi infantes,quia modo renati,Videantur. Haec D. Cy-λοπην, 6. xillus, ex quibus praesta pliam & dignitatem huius muneris perspicere licet,ut ynum opus in spiritu ex hac gratia faetiim, Deo gratius& acceptius sit, quam centum millia, quae vitam & odorem huius gratiae non referunt. Deus enim spiritus est, S ideo qui adorant Gum, in spiritu & veritate oportet adorare. Vnde Paulus hanc sanctorum operum dignitatem &praestantiam respiciens: Qui scrutatur, ait, corda, scit quid desideret spiritus quia secundum Deum postulat pro sanctis. ipse enim spiritus postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus; ut quamuis opera si spicientur qua tentas a nobis proficiscuntur e , ilia sint, magnum tamen & inenarrabile por diis habeant quatenus a spiritu sancto proc dunt,qui per hanc gratiam cor hominis inli bitans, diuino modo in homine & per hominem Qperatur, eum afficiendo, disponendo, ordinyndo, eleuando, prout superno regno, cui hominem adaptat, congruum & dignum. esse nouerit. Quoniam enim beatitudo ilia omnem naturae facultatem & ordinem excedit,ut nulla opera quae sint illi regno propo tionata, per se natura ardere queat; spiritus, hom,

124쪽

hominem inhabitans eum suae bonitatis pamticipatione eleuat, ut homo ex ipso Spiritu sibi iam coniuncto& inhabitante, opera tali gloria digna proferre queat; Gratia enim operatur ed ex spiritu, quo influente homo per gratiam diuine vivit& operatur. Quare etiam si quaedam opera bona ex Dei munere, sine hac tamen gratificante gratia homo praestare liteat; multiplex tamen inter haec de illa, licet similia videantur, differentia, sicut facile ex superioribus deprehenditur. Prima D Ferenest ex modo, quoniam filialiter& diuine ex ria inter hac gratia opera procedunt, quibus homo 'Deo sicut filius patri suo seruit & afficitur,. 0- non tantum ore dicendo Abba pater quod g 'ς prSsumptuose & medaciter a multis dieituo D sed veraciter corde per gratiam hanc se erga σμ'

Deuni assectoincut filius erga patrem naturaliter afficitur. Eadem enim opera possunt a

seruis& filijs in familia praestari, sed aliter accepta sunt,quq filiali corde a vere filijs procedunt. Secunda differentia est, quod longe perfectius & constantius gratia gratificans, quam natura aut alia dona, operatur.Deniq; ex ipsa dignitate fontis &spiritus unde profluunt, maiorem aestimationem, uti dictum est, sortiuntur. Quae omnia de gratia gratificante intelligenda sun t,prout etiam in statu innocentiae primis parentibus ad regnum coelorum capescendum necessaria fuit. Caeterum paulo amplius addendum est, & plura includit prout in statu corruptae naturae

post lapsum & Peccata, requiritur . Adam

125쪽

enim ut gratus & acceptus esset Deoinon 8 pus habui t ante lapsum redemptore, cui ve lut capiti membrum insereretur,quia nulli

captiuitatem incurrerat, sed duntaxat vir iste& congrue ad vitam a ternam disponer .

tur,quod per interna dona & virtu tes gratiae praestabatur. Caeterum in lapsis, propter reatum peccati, amplius ut grati sint exigitur: nempe ut velut membra Christo capiti, iatanquam palmites dulci & fructiferae illiu

vineae inserantur,quo fiat, ut meritis Christi nuc homini applicatis,pec ta praeterita iuste ei non imputentur, &alia quaedam pecu

. liaria subsidia accipiat, quq in Christiana via , ' ta & Christi confessione homini sunt neces 61.ὰρ , saria,Vndo etiam stat,ut in Christo & per in

rati,di a rit in Christi, opera nostra acceptentur: que iis acris- gratia est sacramentalis, quam ex sacris vel mentatu. eorum voto recipimus. Gratia itaq; quς nosse . iam gratos Deo facit, in ea nostri dispositioia neposita est,secundum quam spiritus Christi iii nobis habitat & membra Christi coii Lor: ir. stituit,ut ex eo tamquam nostro spiritu filii liter in Deum &Christum moueamur. Nihil enim post naturae corruptionem gratum Macceptum est Deo, nisi quod etiam Christum& hunc crucifixum redolet, sicut Christi meritis inniti debeat; & Christo crucifixo se uiat, ideoq; Paulus: nemo, inquit, in spiritu Dei loquens, dicit anathema Iesu,&nemo: potest dicere Dominus Iesus nisi in spiritu

sancto. alii igitur mirantur,quo pacto in tata vitae nostrae imperfection qua etiam iustio langui-

126쪽

anguide cum multoru peccatorii admixtione operatur, possint opera aliqua tam grata di accepta esse Deo, ut apud ipsum vitam me. reantur aeterna: has breuiter causas considerent, quas D.Bona uentura in copendio Thmologiae valde eleganter commendat . Prima CAEVAE est, inquit, efficacia doni Spiritus sis.coopera merintis in meritum. Secunda veritas Dei promit tentis . Tertia persuasibilitas liberi arbitrij co sentientis & finaliter perseueratis. Qua ta difficultas status meredi. Quinta dignitas Christi nostri capitis interuenietis, quod glorificari debet in m ebris suis . Sexta liberalitas Dei retribuentis quem non decet parua reddere. Septima obsequiti sibi fideliter obtemperantis. Octava, nobilitas operis, quod ex eliaritate procedit,st tantum ponderatur incospectu iudicis, quantu amor ex quo pr*'cedit, cuius in amante no alia ratio est j ipsis honitas Dei,qua summu &beatificu ipse bonum esis sed de meritis alium tractatum ediadimus. Haec quatenus ad explicationem gratiae pertinent, breuiter dicta sint.

uuaestiones aliquot ex dictis dissoluuntur. HIs probe consideratis nunc ostili patet,& facilis est ad inii lias retrouersias re sponsio, unde scadala saepe solent exoriri . I. est qua qu ri solet: An primus homo sine gra γ' --tia creari potuerit,& si sic, an in gratia creat' st=Vbi manifestu est, i ne gratia gratificate rse creari potueri P nulla fuit neceuitas ut adi tantum

127쪽

tantum honorem statim assumi debueri . quin sine vitio donum illud ad tempus dinferri, &per humile obsequium tandem ob- tineri potuerit, sicut fieri potui sie dis eriὰdjtib. ari tradit Diuus Augustinus de libero arbitrio bit. e. dio. Quod vero in hac gratificante gratia creatus ορ. . sit, longe probabilior est sententia, quem-

Aug. ir. de admodum de Angelis testatur Augustinus; civit. E e quod eos dominus creaverit, simul iri eis co-9. dens naturam & largiens gratiam. Et de A-

D. CI Q dam D. Cyrillus: Quando spirauit Dominii, M. εν lor in faciem eius spiraculum vitae, sui spiritus, 'ne o ait, participatione eum muniuit,&bonabLx ses I- que sanctificatione spiritus animam datani homini significat, nec a diuina natura po nitus destitutam Et scriptura: Creavit illis; .

inquit, scientiam spiritus,& sensu impleuri

cor eorum, & mala&bona ostendit illis. Posuit oculum ipsorum super corda illorum ostendere illis magnalia opertini suorum, ut nonae sanctificationis collaudent: &gloriari iii mirabilibus illius, ut magnalia enarret operum eius. Addidit illis disciplinam, &1egem vitae haeredi tauit illos, testamenturi aeternum constituit cum illis & iustitiam&iudicia sua ostendit illis: Quae manifeste gratiam gratificantem arguunt. Quod etia his militudo postulat, ad quam initio creatiniose supi: Faciamus, ait Dominus, hominem adHO. i. do imaginem & simi Iitudinem nostram: ubi i-ιHunio; mago ad naturam, similitudo ad virtutes Si po gratiae participationem, iux ta veteres doctor

μ'e is res, pertinet. Quamohrem si quando haec

primi

128쪽

primi hominis dignitas naturalis dicatur, Proserproculdubio eo sensu debet intelligi, quod ρ ημω

. eam homo in sua creatione simul cum itu si ' rarecepit: Deinde si quaeras: An quicquid 'mi stratiam praecedit, in homine vitiosum&pec casum sit; quia ex modo proponendi de gram eis 2; at 'tia gratificante videtur intelligi, qu antO-Σι , i matice dicitur gratia,&sola in homine i quaestiδ. bona opera comitari potest: certissima he- sponso est, quod non: quoniam non solum politica & honesta quaedam opera naturali lumine sine gratificante dono praestare pos- sinus sed etiam ex fide nos ad eam poenitentiam pr parare: ideoque recte in Luthero da-

natum est, tanto hominem grauius peccare, . . .

sciat ;mpie asserebat quanto vehementius nititur ad gratiana se disp0nere. item anted est ea gratiam omnia in homine peccata esse, Ebe- - , dirum arbitrium. sne gratia nihil valere, nisi ad peccandum. Sic enim ista a Luthero es rione. ta sunt, ut comunibus auribus de gratia gratificante dicta videantur; sicut ipse Lutherus se accepisse sigilificat, quando dicit ante, imorem gratificantem, omnia in homine peccata esse. Et haec de ea gratia nunc dicta Juffician i,de qua primus & secundus erat Pe sagianorum errφr. Sed ut dictum est,pibruiri vocibus pressi his erroii b. relictis eo tandecora fugerunt, ut dicerent fidem,&boitu propositum,& in bono permanendi volunta. ex nobis site christi gratia prouenire. Con- ira quem errorem non minori sedulitate de

. diligentia a maioribus laboratum est,& cori

129쪽

futatur ab Augustino clarusimis scripturaesentent ijs. Primum ad Simplicianum in lib. i. quaest. 1 de spiritu de litera capit.33. toto libro de praedesti natio ae san istorum,de bono per euerantiae, epist. ios.& io . similiter&libris de gratia Christi,&de gratia & libero arbitrio, ubi docet, sicut veritas habet, credere opus es e gratiae,quam nobis attulit sim civ P. cundus Adammon naturae,quam totam per-0 'py didit iis semetipso primus Adam. Cumque Augustino a non millis contradicercturi varirijs& frequentibus contra inimicos gratiae Gles . disputationi b. eo peruentu est,ut claritat me .

ir. 9.ii &certissime definiretur, gratia Christi adsin

gulos actus dari, quodq; in omni b actib.causis, cogitationi b. motibus, adiutor& pro im

ctor orandus sit Deus, atq; bonae voluntatis' exordia & incrementa probabilium studio rum & in eis usq; ad finem pei seuerantia ad Christi gratiam referenda sinat: Et rursus: Omniu bonorii affectuum atq; operii,&omnium studioru omniumq;virtutuli,qui b. ab A v. dis initio fidei ad Deum tenditu Deum, inqui- 'gra. Chris uiat, fatemur aut horem: Vbi non de ijs donia assicis,a, agitur, quae Christianis cum in ijs 3 infid . sibus comunia sunt, sed de eo propter quod i Christus Iesus venit in hunc mundum, & propter quod ipse passus &mortuus est: agiatur, inquam, de gratia qua Christus venit in .s hunc mundum peccatoreS salvos facere,quq tota proprie gratia dicitur &ad gratiam gratificantem velut principalem & praecipuam reducitur & ordinatur. De qua Christi gra

130쪽

tia generatim accipitur, quod Paulus agnon noritiscit: Gratia Dei sum id quod sum: Et plus o- a.C. r. ii. nibus laboraui, non ego sed gratia Dei mecum:&quod Dominus ait Paulo;Sufficit tubi gratia mea.

AEC Christi gratia cum ad fidem de

poenitentiam & ad perseuerantiam;& uti di cium est, ad singulos actus ne cessaria sit,quaeritur quid ea sit,& in quo posita sit 3 Deinde: quomodo ad singulos actus detur pro cuius difficultatis intelligentia. 'eonsiderandum est, ex quo statu Christu, nos redimat, &ad quem sua bonitate in os perducat. Quoniam enim per Adam, mortem anima: SI corporis incurrimus, Omnesque animae viros per ipsit in grauissime laesae, & in ordine ad veram vitam c'rruptae sunt; intellectus per infidelitatem , affectus per malitiam &concupiscentiam sane quicquid ad vitam vel curationem animae perti-nςt,Christi gratiae tribuendum est: venit enim ille instaurare, curat e & saluum facere quod perierat. Fides igitur, spes,l enitentia timor Domini: quibus ab infidelitatis&ma- iitiae vulnere curamur, os ad gratiam ado-. - ptionis disponimur, absque omni dubio , x gratis Christi tribuenda sunt, de qua Petrus: G α . Scies α