Tractatus aliquot insigniores, De grauissimis theologiae Christianae controuersiis. Opus nouum, doctum et elaboratum, in quo, quae de peccato originis, gratia, libero arbitrio, iustificatione, alijsque hoc tempore disputantur, ... Auctore reuerendiss

181쪽

iso ' C VNER. PETR. EPIs C. I . tamen esse peccata, quae non fideli sed inmdeli & impia intentione fiant, quo sensu ab Apostolo quoque dictum est: omne quod non est ex fide, peccatum est, quia quicquia ex infidelitate vel mala fide peragitur ve e Peccatum est . atque haec de gratia Christi pro nostro instituto dicta sufficiant pro quibus eidem sit gloria & h

nor in secula seci lorum.

182쪽

DE LIBERO AR

cui liberum arbitrium negarint dei e rumstupore. 'IBERUM arbitrium olim varis diuersis quidem rationibus, sed simili impudentia negauerunt: NaManichaei non ad liberum voluntatis arbitrium, sed ad natura bonae & malar

animae opera bona ac mala referebat.ante illos vero pagani &infideles quida Mathematici, sideribus&ordini stet Iarui quod fatu appellabant)cuncta tribuebant. Nonnullit ;quoq; Stoici,&,sicut refert Epiphanius, etia curiis pharis i quandam imaginabantur necessita- nimis Hestem, & ineuitabilem rerum connexionem, oe de ex prima summa Dei voluntate prouenien- to. tem, unde liberam in agendo facultatem au- Auri. s. ferebant. Hos postea secuti sunt Ioannes δευπ0.Vvicleis, Lutherus & Caluin istae, volentes De co. omnia absoluta necessitate ex Dei proui-σs dentiacontingere, quod dogma eo potissumum spectat, ut inueniantur excusati nes in peccatis, quae etiam contra natur lem conscientiae stimulum homines se per-- petrare senti ut .Mirum enim est id ab aliquo

Posse negari quod ta evidenter in nobis ipsisS videmur

183쪽

isa CUNER. PETR. EPIS C. videmur experiri, pam ex ipss conatibus,

quibus hi liberum arbitrium oppugnan Sese & alios id habere mapifestant. Nam si neque ipsi, neque nos libero utimur arbitrio, cur seips0s fatigant,quid currunt: quid scribunt:quid praedicant: quid doctis pariter re indoctis hoc persuadere laborant3 cum frustra de inaniter in id labor assumitur, quod pon in hominis arbitrio&potestate, sed in necessitate positum intelligitur, & aliter quam futurμm est, fieri non potest, nam quid qu id feceris,id semper fiet,quod necessario futurum erat. Habet interim quaesti' suas difficultates,& suauissimur i studij se

m a se lu*ndo seruata requia fidei, modeste odi pro ingenij tenuitate discutitur. Quid igi-

-οmodis tur sit liberum arbitrium, Apsit,& quomo- .s hab- do se habe ,&quatenus ad veram operum Aboria aer laudem & meritum sit necessari Rin: propterbi .disicu hos nostri temporis haereticos diligenterii ' μ' uestigandum est.

Liberi arbitri' ratio investigatur. PRimVm ergo nemo, qui sui compos est,

negare potest, quin sicut nos 'iuere,sen& intelligere, sic etiam iudicare, appetere &velle nos percipiamus. Haec enim essentia&natura cuiusuis animantis est, ut x apprehensione &aestimatione sensus alia

quid prosisquendo vel fugiendo appetat, ad

quod tamen nulla vi,vel externa necessitate compel-

184쪽

DE LIBERO ARBIT.

sompellitur, sed ex interno principio naturali videlicet aestimatione & appcti tu mouetur , sicut cum cibum & potum sibi naturalem appetunt, & quaedam animantia sibi noxia ut lupum oues fugi ut. Caeterum quo- piam quaerationis exportia sunt, solis naturat instinctibus & naturaliter ad unum determinato iudicio operantur, imo magis aguntur, quam ipsa agunt sine ulla actus sui consideratione, ad libertatem arbitrij non sufficit quod homo in suo opere non cogitur, quodue sponte ex interno Operatur, ised in AH γ.lplius requiritur ut iudicium suum ipse cog- , noscat, 2 ad suum actum se reflectere, &cie eodem ex consideratione finis & aliorum particularium, in quibus actio consistit,disi cernere possit, ut seipsum iudicare& ad opus determinare queat: exigitur etiam ut

quod appetit ad sui ipsius imperium appetat. sic velit ut ipsum velle sibi imperet,&sciens quid facit se velle velit,quod propriuest eorum qui voluntarie agunt, qui seipsos mouent, S ex seipsis agunt, idq; iudicio non ad hoc vel illud sicut in bestijs naturaliter dςterminato,sed quod sub communi ratio. ne boni re mali potest diuersas in particul

ri rationes, quibus moueatur homo, considerare,& istud equidem, nempe sic velle aliquid', manifestissime omnes qui r tione tuntur in se ipsis experiuntur , nemo enim est qui non beatus esse velit,&miser esse n lit, verum quonia etiam in necessarijs istud

. illa in i ephi potest, ubi sic volunt vi aliter Κ s velle

185쪽

lata

rueι CVNS R. PETR. EPISC. velle non possint, nec istud ad libertatem rbitrij, quomodo in homine statuendum est,sufficit. Nollent enim damnati puniri

nolunt dimones bene facere, sicut &diuina bonitas &qui in coelis immobiliter ei adhγrent, ita voluntate bbni sunt ut aliter non possint, ubi foeticissima, licet sita peccato&miseria libertas, non tamen in hoc veliciis modus est libertatis, quem in viatoribus, quos in loco comparandi boni vel mali in riti posti it Deus,oportet agnoscere, quae est libertas non a sola coactione vel externa iam cessitate, qua fit quod nolumus, sed a necessitate, secundum quam dicimus necesse esse ut ita si aliquid, vel ita fiat, is enim motus libertatis in bonis operibus ad veram rati nem laudis & meriti, & in malis pro iusta reprehensione necessarius esse videtur,ut nosola voluntas,uel quod dicimus voluntariu, sed etiam contingentia in actibus liberi a mia si, bitrij requiratur. Quamobrem doctores o- ιιὰ,nis innia diligentissime considerantes,liberum. inu. arbitrium, prout istic in homine agnoscid Bet, dicunt esse facultatem, cuius ratione in hominis potestate est,ut positis omnibusquq electionem & actionem praecedunt; & ad ea praerequtiuntur, possit se ipsum ad eligendum & agendum sectere,vel ab ijsdem absti

nere: non quod eodem temporis momento agere &simul non agere queat hoc enim c

tradictione inuoluit) sed quod sine omni va

riatione sibi et alteri contingente, rebuS O-

ninibus diae electionem praecod ut, similiter

186쪽

DE LIBERO ARBl T. 3M se habentibus, aliquid potest facere,& idem antequa facit,potest no facere,& quando facit, ijsuem eode modo se habentibus, potest

statim non facere & ab eo de cessare.De quo propter diuinae prouidentiae, cui subsunt omnia, concursum apud eos qui re non bene

perspiciunt dubitari & disputari potest, an is,

naturali ratione nam fide rectissime tenen oris, dum est)vel experientia demonstrari possiit: cibisὰ ob deinde n ad laudem vel 'eritum vel vitu- a b io Nperationem dcreatu poenae necessarium sit, isqueae. diligenter inquirendum est. Prima ratio est, i. Ratio. quonia quantumcunq; ratio aliqua vel su rio, vel inspiratio nos ad consentiendum &Ggendum inclinet & moueat, experimur ta- me in nobis, quod possimus acquiescere vel non acquiescere. Secunda est, quod naturam nostra talem esse experimur, ut plurima noni si praecon si liantes & cum aliqua prscedete deliberatione eligamus.vnde ipsa natura do rcet nobis liberum esse in hanc vel illa parte nos flectere & nostrum esse hanc vel illa eligero, alioquifrustra natura ad consultanduinclinaret ubi in altera parte res esset dete minata. Tertia est, quonia certo experimur 3 quod non inaniter nobis leges &cosilia dantur, minae & praemia proponuntur,quod ipsi ,

Togamur,inuitamur,corripimur, laudamur,

Vituperamur, quae prsus frustra & stulte adhiberentur, si s homo facturus est, id neces- o vel ineuitabiliter faciet,&laudad' erit Lenonis seruulus,et dicebat no debere se ple

ct a Stoico fato reccare debuerat. Pinde

187쪽

I,6 CUNER. PETR. EPIS C. qui negant actiones hominis in eius esse po testate liberas & contingentes: ijs compa- bHA randi sunt, qui prima negant principi & no A. ratione sed poena indigent. Digni, iuxta

uena. quendam, qui tormenti S exponantur, quo usque concedant possibile esse eos non to

De libero ar itrio dicta variys siriptuma testimoniys tilustrantur, definitios uberi arbi rei statuitur. 'ac AZterum priusquam in explicatione quid sit,&quomodo se habeat liberum

arbitrium progrediamur, praestat rem scripturis & patrum testimonijs ante stabiliare, & ex his quae restabit obscuritas, quanta Christi gratia possimus eam enodare& obiectiones dissoluere.Scripturas ergo quibus liberum probatur arbitrium, quoniam Plurimae sunt,placet in certos ordines & classes redigere, quasno inerudite quidam in oct0 digesserunt. Primus ordo seu classis earum scripturarum est, quae significant aliquid es se in potestate hominis, quod tamqn aliqua-do non facit, cuiusmodi est ecclesiastici de diuite insto;qui potuit,inquit,transgredi non est transgrenus, & facere mala non fecit;&sententia Domini ad Caim; subter te erit appetitus eius & tu dominaberis illius,&Ioannes: Dedit eis potestatem filios. Dei fieri, α Petrua ad Ananiam: Nonne manens

Ecclesii.

188쪽

DE LIBER . ARBIT. Is tibi manebat,& venundatum in tua erat po- hestate λ& Paulus ad Corinthios: Non sum liber; nunquid non habemus potestatem iGr. ν. manducandi &bibendi; nunquid non habemus potestatem soroxena mulierem circvnducendi scut& caeteri Apostoli, & fratres Domini S Cephas, aut solus ego & Barnabas, non habemus potestatem hoc operandis' sed non usi sumus hac potestate. Et Christus Dominus; an putas quia non possum rogare a6. patrem meum &exhibebit mihi modo plus quam duodecim legiones angelorum. Secu- α dus ordo earum est quibus nominatim ipsa libera voluntas conuincitur, si volueritis, ait Esaias,&audieritis me,bona terrae com aetis. Et Dominus: Si vis ad vitam ingredi, serua mandata, Et: nolite timere eos qui oci V cidunt corpus: noli negligere disciplinam: nolite vinci a malo: noli em illari in malidi M nantibus: nolite fieri sicut equus & mulus: . . Et ad Philemonem . sine consilio autem tuo nihil volui facere, uti ne velut ex necessitate bonum tuum esset, sed voluntarium. Ter- ιtius eorum locorum est quibus homini pe mittitur optio &electio, vel in eius aliquid arbitrio ponitur. Optio vobis datur, inquit

Iosue, eligite hodie quod placet, cui seruire iis. .

potissimu debeatis:&Moyses: testes inuococstu &terram,quod proposuerim vobis vita& bonum, benedictione,& maledictionem,

elige ergo vitam, ut&tu vivas& semen tuum. Et alibi: uxor si voverit, in arbitrio vi

ri erit, siue faciat siue non faciat. Et Dauidi So.

189쪽

i. para. 27 per prophetam diuinitus optio datur ut tribus plagis unam eligat. Clarissime yerbSapiens vel ut naturam liberi arbitrij descri-tules. is. bens. Deus, inquit, ab initio constituit hominem & reliquit illum in manu cos iij sui, adiecit mandata &praecepta sua, si volueris

mandata conseruare,consernabunt te,appo

fuit tibi aquam Ec ignem, ad quod volueris

porrige manum tuam:ante hqminem vita 8 mors, bonii Imatum,quod placuerit ei dabitur illi, qua sententiam quida perpera &frustra ad primum duntaxat hominem reseruncum ad praesente lectorem sermo dirigatur. i. cor. r. Paul qtioq; de consilio& libertate viginitatis ages, qui statuit, inqt, in corde suo firm non habens necessitatena; potestatem aut habens suae voluntatis,&hoc iudicauit inico de suo seruare virgine sua, bene facit. si quis autem turpem se videri existimet super vi gine sua, quod sit superadulta, δί ita oportet 4 fieri,quod vult faciat. Quartus ordo scriptu rarum est, qui b. declaratur, homines quida contra Deum,&eius expectationem facere, HOM/rii. Deoi resinere: vocavi,ait Dominus,&ren pistis, e tendi manum. meam & non fuit quia- Misis. Σue . spiceret. dc quoties volui congregare filios Eabee. a . tuo , quemadmodii gallina cogregat pullos Act.'. silos sub alas, dc noluisti. Et apud propheta: x M. mundare te voluit.& non es mundata a sordib. tuis;& Stephanus: vps semper restitistis spiritui sancto: Esaias quoq; expectaui ut faceret uvas &fecit labruscas. Et in Apoc Dedi 2 c illi tempus ut poenitetiam ageret, Sc no Vult

190쪽

poenitere: quae frustra proculdubio dieerentur, si non esset in homine libera faciendi &non faciendi facultas. Quinto loco sunt di- , uina praecepta, prohibitiones, consilia, suasiones, exhortationes & dehortationes, laudes,correptiones, poenae& praemia in scripturis fusissime proposita. Similiter & obsecrationes,&inuitationes, quibus in prouerbijs& libris Sapientiae propheticis & Apostolicis scriptis dulcissime& humanissime commonemur. quibus addes grauissimu&aequissimu Dei iudicium,quo reddet uniciatq; secundu opera sua,quoru omni u nihil sine libertate arbitrij locii habet. Sexta clas- φse habes serias scripturaru interrogationes, cur hoc, & no illud non ulli fecerint 3quare, inquit Diis ad Euam, hoc fecisti p&ad Caim: Genes' . quid fecistiῖecce vox languinis fratris tui clamat ad me de terra, & Petrus ad A nania: cur 1. Sathanas tentauit cor tuu& cur posuisti hac Luca i p. rem in cordesuo 'Et Dias ad seruum nequam ' in . .& infidele; quare non dedisti pecunia meam ad mesam & alibi: Amice quomodo huc inmirari no habens veste nuptiata. Septimo lo- Ico sunt,quib. eoru qui peccariit multi ad cor rediisse &seipsos grauiter accusasse &cu lpas seco memorantur. Quid dica, inquit Ezech. G2. a aut quid respondebit mihi, cuipie fecerim3 P . ιαὶ&David: Quonia iniquitatem mea ego cog- criis. nosco,&peccatu meu contra me est semper: Et: exitus aquaru deduxeriit oculi mei, quia non custodieriit iustificationes tuas. Ierem. ieram n