장음표시 사용
201쪽
P o CUNER. PETR. EpIs C. signat aestimationem seu voluntatis sententiam, quae nutu &imperio voluntatis dirigitur, unde ille dicitur iudex cuius est secundum iura causam definire. Ille autem dicitur arbiter qui ad proprium voluntatis nutum causam habet determinare. quoniam igitur liberum arbitrium de agendis magis iuxta voluntatis nutum', quam iuxta iuris praeceptum,quantum est de se discernere habet, magis proprie nominatur arbitrium quam iudicium
uuibus liberum arbitrium conueniat stin qua animifacultatesitum. x R O cuius ampliori declaratione primu i notabis, liberum arbitrium solis & om- inibus ijs conuenire, qui utuntur rati ne, quique consiliari & negotiari possunt
tam ex parte libertatis quam ex parte arbitrij, quoniam bruta animantia neq; arbitratu radius suos discernendo,& eorum imagia natio ac aestimatio naturaliter ad unum d terminatae sunt, & fere rebus ijsdem omnino positis eodem modo feruntur, nec appetentiam suam refrenare aut moderari velim utare possunt. Deinde considerabis hancrliberi arbitri, facultatem non esse solius rationis vel voluntatis, sed ex utriusq; concum .su & coni unctio ne in anima resultare , quoniam per rationem illa iudicat &discernit, per 'oluntatem se mouet, & ad actum a pin
202쪽
plicat, &rationem,ut D. ait Lea nardus, voluntas quocunque se voluerit semper habet comitem &quodammodo pedissequam, cuius ministerio sarpe contra dictamen rationis utitur. Insuper animaduertes quod tametsi a voluntate & ratione liberum arbitrium re ipsa non difforat, certa tamen consideratione haec discernuntur; nam voluntas &intellectus seu ratio vocantur quat nus simpliciter in sua obiecta feruntur vel apprehendendo vel appetendo .Liberum Veriro arbitriudicitur quatenus homo suo imperio & nutu vires istas ad actus suos deflectit, di applicat super eos se reflectendo, &singula in quibus consistunt considerando. Quamuis igitur ad libertatem arbitrij n cessaria si ratio tanquam Oculus, quo VO-luntatis obiectum aspicitur quoniam non nisi in rem cognitam ferri potest) simul etiaquia intellectus uniuersalis potest omnes voluntati rationes boni ostendere, ut quas velit amplecti, & eligere possit, quia tamen dominium & imperium omnium actionum principali ter & proprie est ex voluntate, noplene liberi arbitrij naturam explicant, qui totam libertatis radicem in ratione constituunt. Nam sicut ex parte intellectus n essaria est ratic nis illa indifferentia, qua Vn uersaliter nulli renim generi astricta est, it etiam ex parte appetitus similis exigitur
obiecti quod bonum est niuersalitas,
ut ad quamuis boni consderationem voluntas moueri queat. Est igitur libertas ist
203쪽
CUNER . PETR. EPIs C. Libert- arbitrii proprietas quaedam voluntatis, qua est ρυ- tenus est appetitus intellectivus, secundian e - quam potest hic appetitus ad opposita se
volu - pro nutu flectere,& non proprietas rationi vel intellectus, quem voluntas, ut diximus semper habet comitem, atque eius ministerio pro arbitrio utitur. Arbitrium quoque
non est iudicium vel sententig intellectus,qus si voluntatis pr cedat imperium semper
cohiberi & suspendi potest, & si sequitur, ut
sit in intellectu practico, iam ex arbitrio voluntatis antecedente proficiscitur,sed est nu' tus ipse voluntatis, consensus & sententia
vel conclusio,qua se in hoc vel illud sine necessitate determinet quod equidem arbitria um ipsa est electio & consentus, seu beneplacitum voluntatis, quod his aut similibus ver bis exprimitur, sic volo, sic iubeo, sit pro ratione voluntas,an no licet mihi facere quod volo 3 dicitur arbitrium, no quia ration iri sed quoniam voluntatis est sententia, placia eum, ac decretum. ynde Acrae literae quod olim populus tam liberaliter ad instaurationem templi offerebant,dicunt populu i ponte &arbitrio cordis sui fecisse, palam significando,arbitrium non ad intellectum, sed ad cor,id est, voluntatem & affectum pertianere. ideoque semper a patribus liberum voluntatis arbitrium dicitur, &non intellectus. Ex quibus nunc facile patet, quae na res in homine dici debeat liberum arbitrium: Non enim intellectus ut iam diximus neo;, ut quidam volunt, habitus aliquis ex concursu
204쪽
hursu voluntatis & intellectus consurgens, quoniam per habitus ad unum potentiae
determinantur,& ad bonum vel malum d terminate inclinantur, ex libero vero arbitrio potentes fumus qui non obsta litibus habilibusnoli in hanc vel illam partem inclinantibus libere nos pro placito nostro in
quoa vellinus hos ipsos moueamu,& incli- . .
nemus. Deinde manifesta est hic ratio pol tiar, qua quis se pbssit mouere & dominio η'ςθώ quodam a motu cessare; est igitur liberunt arbitrium ipsa hominis voluntas , quate ρ niis peream homo sui potens est, ut sitie ne eessitate, quam velit contradictionis parte eligat, nam quod a coactione, scut antea dictum est, liberi sumus; ipsa natura voluntatis exigit, quae no h erit , Muntas, si coactast. Nam coactui dicitur,quod est contra voluntatem .seri igitur non potest, quia sinu iidem velle&nolle hon possimus, ut quod voluntarium est sit coactum & inuoluntarium, quae contraria sunt Sc contradictio heinuoluunt. Ideoq; de hoc libertatis modo nunquam fuit aut potuit esse quaestio; quaesomnes euidentissime in se setitiunt& sine quo natura voluntatis aliter concipi no potest, sed de eo libertatis modo, semper ecclessa cum haereticis & nonnullis philosophis cohflixit; quo simpliciter ut etiam ante di
ctum est homo at uid facere; vel id triuiii
omittere potest; cuius proprius actus est alterutrum oppositorum quae offeruntur etiatere, quemadmodum scriptura nobis optionem sa
205쪽
coactis, neq; in necessarijs vel ad unum naturaliter determinatis locum habet. Quamob-brem voluntas cum generatim ad bonum sit naturali ter determinata. ut bene ac feliciter
esse, non velle non possit Nam bonum est quod omnia appetunt) huius respectu ad naturali voluntas instinestu determinatur luberum arbit. nullam functionem vel electionem habet,sed in ijsdutaxat in quibus, vel: reticis per quq particulatim ratio boni potest excoa. - gilaxi vel inueniri .id quod D. Thomas&alij, ἡ sibi volunt,quando liberi arbit: in ijs tantum locum habere dicunt, quae media sunt ad finem, non quod de finibus bonorum nemo sibi libere iudicium dolententia particulati inconstituere potest absit)l ed quodpr supposito naturali voluntatis erga ipsum bonii appetitu, per liberum arbit.de medijs consultamus, quibus vera felicitatis ratione assequi valeamus, quae fane qui prudenter expendit omissis o innium philosophoruni&hominuistius saeculi sententijs, dicit cum propheta, mihi adii rere Deo bonum est,&Dominum, pro su mino suo, sicu i vere est, sit minum bonum eligit. i in
Ahim bbertatis modus in homine viatore argin a Velis.
pos haec considerandum,quod licet s. ali
geli qui dia bono sunt confirmati, &d mones qui in malo sunt obstinati,sua in singu-
206쪽
DE LIBER . ARBIT Idis sngulis, quas circa creaturas exercent,actionibus habeant arbitri; libertatem , qua neq; coacte neque necessario hoc vel illud faciunt, alius tamen libertatis modus in homi ne viatore agnoscendus est, is videlicet, quo
per te male, & per gratiam Dei bene potest operari, & post peccatum mortale admissum, Deo adiuuante, resurgere, poenitere, ac peccatorum remissionem consequi potest: Nam reliquit nos dominus in manu co-
si iij nostri, apposuit tibi aquam & ignem,ad
quod volueris porrige manum tuam , ante hominem vita & mors, bonum & malum,
quod placuerit ei dabitur illi. Et alibi: potuit inquit scriptura, transgredi & non est transgressu'cuiusmodi sententiae prouidentia spi ritus sancti per Sapientem contra pharisaeos tunc temporis exorientes ex proposito directis videntur, quemadmodum &aliae scripturae nuper citatae optionem & electionem boni vel mali permittunt, negli rentes&peccantes arguunt, quare sic & sic hoc vel illud fecerant iudicantes eos a jiter factare potuisse. unde etiam nobis in hac via&ihtempore seu statu merendi constitutis, Dominus tanta prouidentia bona &mala' prae dicam curat, quae stulte & inanitor bonis vel malis angelis proponerentur. Caeterum vi plenius & dilucidius . hoc argumentum discutiatur , cuius vera hoc tempore cognitio necessaria est, diligenter pertra
clanda est illa quaestio; quae seposito pa rumper dogmate, quod de libero arbitrio
207쪽
ers tuetuperium; correptio. meritum pretem ij, &r 'ς poenae reatus necessario postulent,ut in ope- hoc mρ ρ r talis sit contingentia,qua fieri & non obe μω ser potve in L Nam D. Bonaventura quam uis in nostris operibus eam in dubie agnos D 3bisa cat, pro rigore tamen ivltitiae arbitratur sustioA. - αι Mere,quod opera Voluntarie fiunt , voluh--st. . tate seipsam ad eambuete,&cum reflexio- αι. ne, qua no Vult aliter ea exercente: unde dPmones qui benefacere pro malitiae profunditate nequeunt, videntur ei quotidie gricuius peccare, & poenam maiorEm promer ri:& sancti angeli, qui pro abundantia bo- nitatiS peccare non possunt, putantur apud eunt accidentale quoddam gloriae suae augmentum sancto suo ministerio quotidie co- patare: certe Christus Dominus secundum
humanam naturam peccare non potuit. t
men sibi& nobis sanctissimis suis operibus
meritus est nota tantum, quae eo libertatis modo fecit quo potuit eadem omittere, cu
ius ni odi fuit, sua benedicta crux & passio.
sed etiam continuo illo amore de obedientia erga patrem; unde piar nimia bonitatis abundatia & spiritus plenitudine no potuit se deflectere,absurdu enim fuerit, quod nori nisi mortis & poenalium opertim quae omi t- , tere potuit elemone meritus sit; cum horunihil meriti rationem habeat nisi quaten 'sex amore &charitate proficiscatur; sicut&sngula,quae peruersi spiritus opera faciunt,
non sunt peccatamis quando ex mala & pe uersi
208쪽
DE LIBERO ARBIT. 177hersa fiunt voluntate, quam tamen sic obstinate retinent, ut mutari non possint. quid enim ad laudis,& meriti vel reatus & vituperij naturam refert a ii quis oppositum possit; quando non vult si enim voluntarie quis in puteu in se prscipi tauit & sponte ibi maneat& nolit ab aliquo iuuari, merito ei imputatur quod ibi manet, etiam si nunc subtractis omnibus sublidijs euadere non possit. Qua
do igitur tam est peruersa voluntas ut nolit possibi litate in contrarium, nec eam optet, aut desideret, imo deprecetur ne contingat,& metuat forte, ne, sicut Augustinus: A dolescens exaudiatur cotra malum, quid iuuabit kel excusabit eam necessitas; vel immutabilitas 3 quid enim ies 'bia debit cum ipse secerit , & suo vitio praue se piaebuerit, & . rursus quando tam bona & plena virtutis . . est pia voluntas, ut nolit se posse peccare; quid ei decedit de merito virtutis & laudis; quando in statu est viatoris, ut adhuc mereri&praenatum augere queati verum in j . his quae varie & problematiste a Catholicis istiti, o
doctoribus disputantur, utcumque res εἴ V bertaturitas habeat, certissimum tamen est, aliter modinisi de homine viatore statuetidum es e, tu nex homineratione diuini iudicij, in quo no sol uria suis qu-m -- ictibus correspondentem exitum Feci pient; g
sed etiam ratio cum omnibus ponitur: Assimilatum est enim regnum coelorum homihi regi,qui voluit rationem ponere cum se
uis suis, & post multum temporis, inquitrida illisus, venit Dominus seruorum illoru;
209쪽
Rom. i . & posuit rationem cum eis. Et Paulus Apostolus, unusquisque nostrum pro se rationem reddet Deo. Et iterum Dominus:dico autem vobis quoniam omne verbu otiosum quod locuti fuerint homines, reddent rationem
de eo in die iudicij: & Petrus Apost. de infi- delibus loques: reddent, inquit, rationem ei qui paratus est iudicare vivos & mortuos. ' '' bi vero ratio postulatur& redditur, ibi nopotuit in altera partem esse necessitas, unde grauiter cum seruis nequa iudex expostulat, quare ex taleto suo lucrii non fecerint:&dminde patet & ipsum ex eorum consideratione, quae ex diuina prouidentia hic erga homines fiunt, ubi praecepta eis dantur &consilia, praedicatur eis bonu& dissuadetur malum, optio &electio vitς,vel mortis eis datur,pPnitentia & spes veni euangelizaturina quicquid de laude vel merito cogitari potest,certe poenitentia non habet in ijs locu ,quae aliter fieri non potueriit: poenitendi enim ast δυμ δε prodit male fecisse poenitente& bene is μ' facere potu i sse testatur. Deni q, quae supra tum 4 scriptura tum rationes allatae sunt huc pers istinent, Vt hominem quamdiu viator est libe- Θιάν d. & sine necessitate bene vel male facere Θ nis. conuincat: Vt interim ad quistionem propo-- isgon. sta respondeamus, notabis ex Aristotele &Ethie. rei natura laude proprie i)s deberi quae bene D. Tho. ordinatur ad finem, honorem verb qui gene Πz. z.qu. rii liter testimonium est excellentiar) etiam
Q3 MN. 3. optimorum esse, quae non ordinantur in finem, sed iam sunt in fine, ut Beati videlicet,
210쪽
qui fine ipsum adepti sunt, ideoq; beatos
ει felices in suo opere honor ad os, seu honorabiles propter status excellentia docet :&a contrario, eos qui in finem &summu malorum peruenerui detestandos &abominados efferatio ostendit. Laus vero vituperium &correptio ijs proprie debetur quae aliter fieri potuerut&eade est boni vel mali meriti, tu ad fine aliquem ordinatur,ratio, neq; diuina aequitas patitur vi ta horrenda poena, qualis est impioru damnatio, sensibile inferat, nisi pro opere quod is qui punitur vitare potuit;& ea de fuit semper ecclesis coli a Maia ichlos& alios liberi arbit negatores sentetia, quod si homo aliqua necessitate licet sua volutatε quam nemo negare potest sic vitieret Nageret, Vinui, cuiuit, neq; praemiu, neq; poenam
iuste mereri posset. Quo igitur de bonis &mal is angelis adfertur re dii igcter examinata, aestimandu est eos proprie non mereri, sed bonos s liciter & honorabiliter operari: malos vero misere& abominabili ter, ut etia si
nondu plenum sit vel bonorum gaudia, vel malorum supplicium qu bd utrumq; verisi mile est totu tamen hoc, si in fine consecuturi sunt id ,pineriti sunt primo liberrimo ope re,quo boni diro suo subesse & adli rere liberrime elegeriit; S: mali simili libertate a
Deo suo apostata rut,quo merito, quonia oesin eu statu deueneriit ut neq; boni mal ἡ neq; mali bene velle queant,tantu vident stipedij boni et malia iusto iudice cosecuturi, qua- tu singulis α omnibus eoru operibus, si non Mi. ad