장음표시 사용
281쪽
dem fecit cum minimo tumultu fremituque , hora ab Poliarcho constituta. Cum enim satis quieti indulsissent & refectioni corporum , iamque nihil expectarent, quam ut conclamarentur vasa; Poliarchus detractos lectosque ab cohortibus promtissimos quosque inter dumeta vepresquo in insidiis collocat,alios in sylvis, qua mons velut pendulus in decliue vergebat, occulit , ut aditus illic cum cura custodirent. Ipse inter levis armaturae equites ima montis ins ederat, qua is in valles non nimis depressas paulatim substidit, equestri pugnae non incommodam fabricans planitiem .Robur autem Legionum Archombroto duci generosissimo attribuit, ut quicquid superesset exercitus,intra munimenta s asque ductaret, ibiaque praelii summam expectaret. Cumque non longa verum essicaci omnes ad virtutem cohortatus fui stet ora tione, vocatos Bocchum & Hrsidam,inter equites facile primos,triginta iuuenes corpore agiles, manu proin tos,animo imperterritos, e proximis turmis sibi legere
iubet, quibus ad inimica casti a accedenS tentaret,an . hostem extra castrorum munimenta elicere posset, m-
que insidias protrahere. Ne autem armorum splendor& nitidior ducum habitus proderet consilium,iussit eos abiecto cultiori habitu vulgare fagum militare sumere, ut frumentandi gratia excurrisse viderentur e nec fere quisquam erat, qui non pabuli aliquid equo impositum ante se ferebat,ut fabulae siua constaret fides. Insistere
eos iubebat angustos minusque tritOS tramites, qui tamen ad oppidum ducebant,ab ea montis parte, quaelibera erat & a custodia hostium vacua : & ut verbo dicam , tota scena ita structa erat, ut frumentatores ad amussim referrent,qui tentarent oppidum ingredi. Albe nte iam in diem Aurora, non longe aberant ab extreisi. 3 hostium castris,ab altera campi parte.Exeu-i - bitores
282쪽
bitores igitiir in speculis constituti, cum eos conspicati fuissent, dederunt signum primo excitato fumo, de itida sublato clamore. At Regii nihil territi incitato ad c leritatem gressit nihilo secius pergebant: erant enim extra teli ictum, nec necessaria videbatur aut utilis eorum fuga. Extemplo quidam equites, vigilum excitati clamoribus, cum semiipiti arma & equos arripuissent, fi mentatoribus his superuenere , rusticos arbitrati, qui frumentum alicunde surripuissent,aut pastores pecudes pervestigantes. At Galli,conspecta Iberorum temere i ruentium paucitate, consti erunt eos pro dignitate excipere. Cum itaque fugam simulassent, hostesque longius a suis protexissent, conuersii subito acriter clam iis
conserebant manus. Erant autem cum Bo ' rsida lectissimi equites,flos iuuentutis Gallicae, quos Poia archils ex omni copia selegerat, futuros prima instrumenta victorita. Primo concursu superiores facti Poli- archiani, praecipiti fuga castra petere aduersarios coegerunt, cum aperta porta praetoria circa decem hominum
millia facta phalange castris exeunt, ut equites redire inpranium compellerent, quibus pedites laturi auxilium
Venerant. Duo enim aut tres ex equitum illorum, qui cum pabulatori b. manus co seruerant numero, fuga intra castra delati, omnia tumultu & confusione repleuerant, utique cum deformia δἴ lata ostenderent vulnera, unde omnis exercitus efferatus in vindictam ruebat. Etsi autem duces tribunique prohibere eos eruptione, &sub signis contin re omni studio conarentur, frustra tamen id fuir, consternatis militibus,atque temere, ut cui que vel ira, vel contemtus hostium, vel vindictae cupiditas siuggerebat, procurrentibus, fine capite sine ordi
Interim ad Argantonium astertur nuncius, Poliarchum cum copiis haud longe ab suis castris consedissei RS3 exosci
283쪽
exercitumque eius bono munitoque loco in procinctu stare.Statim animaduertit senior, procursum illum pabulatorum ex composito institutum ab hostibus, cum praesertim consideraret, pugnauisse fictilios illos frumentatores longe acrius , quam pastores praniari par erat: de ipserum vulnerum amplitudo ac species peregrina loquebatur, non gladiolis aut spiculis rusticorum facta fuisse. Confestim igitur ad Ambiodorigem mittit, Cumque assumere iubet quinque millia expeditissimorum equitum volunta Ilorum, cumque iis eruptionem in hostes facere. Adfuere equites,pleni minarum, in frusta se concis 1 ros sceleratos illos pabulatores, qui talia auli fuissent, Argantonius his imperauit, Vt per totum montem discurrerent, saltus ac vepreta excuterent,
si quo loco Galli laterent in insidiis. His verbis instructos rex Iberus ab se dimittit,ipse i n castra & ad stationes excubitorum reuersus, mittit ab omni parte exploratores,qui holinam conatus de tegerent, iussis centurionibus in suo quemqne curare loco,&cauete ne ab insidiis hostium opprimeremur. At Poliarchi pectus hactenus mirae sollicitudines suspensum habuerant, ne legiones tardius sequerentur: Cum repente laetus ad eum a stertur nuncius, adesse cum signis exercitum. Ibi mutata cura in audaciam, si os bono animo esse iussit: adsunt nostri, inquit , o Commilitones , lumite cor, capite arma te in hostem, aggressi praelium . Durate, ct νειηret rebus seritate fecundis. Speculatores ,σquos in edito collocauerat ipse, nunciabam interim, Boo cluim & Arsidam simulata fuga, abiectisque impedimentis oneribusque , egregie ludeta silam personam . Mox asterebant, eos accelerare cursim, Iberosque laxatis habenis plenoque impetu eos sub se qui . Rem ex sententia succedere laetatus Poliarchus, absum i
284쪽
ab senima rupe, uti conuenerat, signum dat Gobriae &Archombroto. Gobrias cum vicinum pontem deiecd-set, imperat ciuibus militibusque praesidiariis, ut correptis armis se sequerentur,faciendam eruptionem. Hos cum eduxisset,constitit ab uno castrorum hostilium t tere,dum interea Archombrotus, qui nihil nisi signum pugnae expectabat, egi citus munitionibus cum robore Legionum, hostema acioriretur. Quo ficto tanta in Iberositum est vi, ut in omnibus castris munitionibusque eorum trepidaretur,paulumque aberat, quin ii qui stibvallo constiteransiin fugam conuerterCntur.
Argantonius,quid c numero hostium primi agminisi nondum enim de Archombroti relatum erat exercitu cognouerat, audaciam atque impetum G illorum latis mirari non poterat, nihil tamen dubitabat , quin fru- .mentatoribus istis,qui initium pugnae fecerant, auxijia, Sc ea quidem firmadubmissa fuistini; aut certe Poliarrhum confisum fortunae in se indulgentia de animi magnitudine , ausum futile cum tam paucis militibus devictot ia secum contendere. Videns autem Archom brotum cum valido adesse exercitu, mutata sententconsilioque, opposuit aduentanti Maurorum Legionem,qui sponte ex Africa militaturi venerant. Hi congressi praelio cum Siculorum cohortibus , sustinebant
carum impetum , ne tam cito per castrorum portas irruere pollent. Ab alia parte aliquot Gallorum signa,
cum Numidis, quos in armis exercuerat a pueritia rex Matitus Hyanisbae, cum Iberorum vallum constendiLsent,metu ac trepidatione omnia in castris implebant, stitistuabantque iam etiam ii qui macie constiterant animis, cum viderent,ex oppido globos igneos iactati iream castrorum pallem, ubi seruabantur commeatus dimpedimenta. Gobrias enim,assumtis ciuibus Cauari
285쪽
rur. Multum momenti habuit haec regis promtitudo & periculorum contemtus apud exercitum. Iberi enim, conspicati regem iam affecta aetate tam fortiter praelian . Ptem,partim exemplo partim verecundia adducti, tanto impetu se Gallis superfudere, ut instar torrentis omnia prae se agerent propellerentque, trucidato promptissimo quoque ex A rchombroti exercitu, ut iam parum ab -- citet, quin Siculi Gallique pedem referrent. Quos cum languidius repugnantes videret Rex Mauritanus ; quid est,inquit,o vilia capita ξ fugietisne vos primi, nebulonum & transfugarum lucraturi nomen e an metuS mortis vos in mulieres transformauit ρ annon saltem osten-
detis vos viros esse s non enim dicam Gallos qua qui dem appellatione vos i 'dignos ostenditis. At non ego, neque mei, qui me sequuntur, vobis similes erimus, qui tantum abest, ut de fuga cogitemus, ut contra constitutum nobis sit, ingenti precio hosti vendere vel ipsam spem, quam de victoria a nobis reportanda insolenter concepit. Quis enim dubitat, victoriam in nostra manu 'essest quis, inquam, nisi qui nescit Poliarchum iam vicisse equitatu,Gobriam cepisse impedimenta,& manipulum hominum adhuc circa regem Iberum pugnantium ob tare, vel potius moram nectere, ne iam sta
tim plena perfectaque potiamur
286쪽
L I s. V. PARS III. 26 SCAPUT QVINTVM l
PERIO CHE. Ain biodorix cum cohortibus 9is praecipitatur in insidias a Postarcho positas. Vincitur pratiose capitur. Potiarchvspnitus victoria ignoscit Cis biodorigi, eique ingratiam recepto
visam largitur atque libertatem. J Aliacum praedicaret Archombrotus, non vanus erat vates, ne quo sine ratione sibi sutique pollicebatur victoriam& felicem consiliorum Poliarchi exitum. Equites enim Ambiodorigis, pabulatores illos proiectae audaciae cum cupidius persequerentur, venerunt Vsque ad collem quendam,qui latentes in subiecta valle in insidiis regios exquisite tegebat. Ne autem quemquae fugientibus elabi sinerent, Ambiodorigiani in multas turmas minores diuisi, sparsim eos insequebantur atque pervestigabant, ita ut nullos deinceps seruarent ordines.nQuaedam eorum manus ad iplum collem properant,eum occupaturi, dum caeteri per valles suarum re-xum satagunt. Vix in summu collem euaserant, cum audito ingenti strepitu & hinnitu equorum, obstupefacti gressiim sistunt,adeo perculsi metu, ut verbum proferre nonposient. Steterunt igitur immoti, donec subinde maior equorum armorumque tumultus auribus eorum illapsus formidinem eorum auxit. Auditu certius secutum est oculorum arbitrium, re ipsi iam apparente ampliore,quam ipsi crediderant, unde omnium infuga animi pedesque.Dum adhunc modum fluctuant,incerri quo se verterent, Poliarchus iussis simul omnibus canere tubicinibus, signumque pugnae dare, stupore Sc
287쪽
formidine,ut sit in periculo subitaneo &insperato, eos magis implet, haesitantesque magna vi adortus,pugnare cogit. Facto pugnae initio Galachio, cum peditibus, qui in insidiis latuerant, quos per in uia & filebrosa montistes qua raptabat, hosti ab altera parte ingruit. Cincti ab Omni parte Ambiodorigiani, cum necessitate potius 'quam voluntate pUgnarent, non aliud cogitabant, quam quo pacto Gallorum furori cedentes ruga et berentur. Sed cum velut indagine clausi in orbem pugnarent,regiis omnes vias sollicite obseruantibus, pauci Omnino ex iis euadendi spem habebant. Galli enim Omnia circum pedem montis & vicinas valles occupauerant:&ab superiore parte telis tragulisque sine intermissione petebantur. Aut igitur moriendum aut perrumpendum per hostium cuneos videntes δ mbiodorigis equites,tandem pleni deieratione mediam Poliarchi aciem concitatis equis, gladios manibus vibrantes, ingenti impetu incurrunt, viam ferro& vi facturi. Sed id frustra fuit. Hic enim tam insimus hostium desperatorum incursus & vivus pugnandi ardor mirum in modum auxit gloriam victoriae Poli archi:quod inde patuit, cum viris fortibus, non cum mulieribus Asiaticis eum depugnasse. Fuit enim hic postremus conflictus acerrimus,illis quidem vi perrumpere, desperata salute, nitentibus: his vero arma atque corpora pari ardore erupturis
opponentibus. Periere ex Ambiodorigis militibus plures mutuis oppressionibus armisque sociorum, quam ab ipsis rogiis trucidati fuerant. Duo millia prope ex omni numero hostium euaserunt, qui. cum fugitivi in castra venissent, omnia trepidatione & terrore repleuerunt,adeo, ut totus exercitus formidine correptus animum abiiceret. Pugnabar I
terim strenue ab Gobria de Archombroto diuertis locis,durante conflictu ad usq; vesperam. Cum enim magna
288쪽
L1B. V. PARS III. .gna Iberorum esset multitudo, multum temporis inlu-
naendum erat Gallis in illis mactandis iugulandisque. Enituit hoc in proelio cumprimis virtus Archombroti, qui clam miram in supplendis ordi libus ostendisset
rei militaris peritiam, non tamen minus erat manu
promtus, di scurrensque per omnem aciem , vel Argantonium vel Ambiodorigem quaerebat, ut vel alterius vel utriusque colore infestam imbueret ac: utaret lanceani .Et de An biodorige quidem frustra erat escius. Is enim cum fuga clabi conatus iani in eo ellet ut euaderet, a gregatio milite infesto gladio occurrente sistitur. Ambio iorix indignat', dum militem confodere sibique viam aperire molitur, commodam superuenit Poliarchus hominemque arreptum cc ruice , humi pro-st rnit,nullo illato alio vulnete. Cumque se dedisset vi-ssoris arbitrio, repositus in equum, captiuus iam iure belli, duabus equitum centuriis custodiendus traditur,donec finito praelio de ipso constitueretur. Postremo Archondbrotus, cum procul vidisset Argantonium in conferto agmine pugnantem, flosqueCohortantem, laetatus illustre tibi pugnae genus offerri,
incitato calcaribus equo, currens per sanguine ac tabo madentem campum, calcati sique mortuorum cadaueribus, in ipsum Iberoru cuneu irruit,prostratis deiectis. que qui obstabant, ingenti robore omnibus, milit ibus,
armis,equis. Argantonius conspicatus hunc tanto a dore in se venientem,quanquam aetate prouectior, hosti tamen tergum vertere noluit,sed impei territo animo
ei occurrens, alte sublatum gladiu in eius caput vibravit. At rex Siculus occupato illi prior incurrens, infestam lanceam tam valide thoraci eius ferreo impegit, ut deiecturus o nino eum fuerit,nisi hastile confractum distillisset. Expertus hominis impetum rex Iberus, nescio quae verba ad ipsum profert. Archombrotus, non conm
289쪽
Io. BARC LAII ARGEN. fabulandi sed feriendi tempus esse dicens, illi porro instat. Indignatus Argantonius, praegrandem gladium
summa vi eleuans, scutum aduersarii tam valido ictu ferit, ut id in frusta comminueretur, vulnerata insuper Archombroti manu . Sensit&Archombrotus vim aduersarii, qui illo tam violento ictu adeo i mpulsius fuit, ut nutaret, nec longe abesset, quin euersus ephippio ab equo prouolueretur. Cum autem se collegisset,apprehensem utraque manu machaeram tam insano ictu in galeam hostis deiicit, Vt toto corpore pronus inque collum equi sui inclita tus, Archombrotum ad accedendum propius inuitaret, qui excussa omni mora, impulsum dextera seniorem, equo praecipitem humi sternit, ubi oppressiis armorum pondere & altitudine lapsus concussius, purpuream vomuit animam.
Vix auditum fuerat in castris Iberorum, Poliarchum praesto esse, cum simul caedes A rgantonii,captiuitas Am-hiodorigis, incendium impedimentorum, fugaeXercitus,male repugnantibus adhuc Iberis nunciata, penitus eorum deiecit animos. Gallorum enim rex cum inter spissos praeliantium comparuisset cuneos, vel ipsem Fortunam coegit, lapsantem hactenus & ambiguis errantem passibus, penitus in suas transire partes. Quicquid
enim ex omni pugnatorum supererat numero, abiectis armis, victos se professi, victoris implorabant miserico diam,ipsa experientia se didicisse assirmantes, fatale esse, Iberos a Gallis vinci. Poliarchus, etsi iure dicere posset, Veni, vidi, vici ; tanta tamen in hac tam illustri victoria usus est animi moderatione, ut reuerenter habita Forti na,gaudium laetitiamque intra decori cancellos contineret: nec enim soli sibi omnem secundi praelii laudem arrogabat, sed concessa magna illius gloriae parte AN Lbombroto, magna solertiae & virtuti ducum tribuno rum quea
290쪽
nimque, quos vocatos, in cor a militum laudibus aia fecit donatiuis ornauit: Cavares insuper increpuisse Q-lum contentus, quod eorum culpa in summum adducta fuisset cinitas periculurn : etiam Ambiodorigi raro exemplo delictorum gratiam facere const; tuit. Vocatum igitur ad se, primo vita, deinde libertate se eum donare dixit. Cumque virum verbis corripuisset, quod res illicitas affectare hactenus ausus fuistet, quodque vi potius& armis quam iure experiri secum maluisici: promittentem erroris correctionem in verba sua adegit, facturum in posterum ossicium , bonamque ac fidelem regi deinceps in patria prostiturum operam, honoribus insuper donisque magnificis auxit. Et talia quidem facientem Poliarchum, non deeran i, qui modum limitesque humanitatis supergressiim incusarent; utique postqnam insuper hominem in Liguriam abire permisit, ubi assi chus suos, coniugem, liberos, potissimamque thesaurorum suorum paptem velut in tuto deposiverat.
Oliarchin profligatis hos:bus solutaque ob dione
potis tu victoria, Ruscinonem ingredi r ; grates
persoluit superisfaciasi pocatione ad templa. Glia r ex Iberia reuersu,narrat quidsibi in isto itinere acciderit. Reginam Iberia populus mPalensis indigno carcere eximit, quaestui iuris facta, Gobriam magnosce excipit, posticeturque,vcn- ruram se ad mulsiodum Poliarchum Regem.