장음표시 사용
101쪽
' 3 DE FINIBUS BONO. ΕΥ ΜΑ L. pientis desciscere a uita, quia sit beatissimus, si id opportune facere possit, qd
est conuenienter naturae uiuere. Sic enim censent, opportunitatis esse beate
uiuere. Itaque a sepientia praecipitur seipsam si iusserit,sapiens ut relinquat. Quamobrem quum uitiore ista uis non sit,ut causam asserant mortis uolunotariae,perspicuum est etiam stultore,qui iidem miseri sent,ossicium esse manere in uita ,si sint in maiore parte earum rerum,quas secudum natura esse dici mus .Et qm excedens e uita S manens,aeque miser est,nec diuturnitas magis
ciuitam fugiendam sacit,no sine causa dicitur his qui pluribus naturalibus
frui possint,csse in uita manendum. Pertinere aut ad rem arbitrantur intelligi natura fieri,ut liberi a parentibus amentur,a quo initio prosectam comu
nem humani generis secietatem prosequimur. Quod primu intelligi debet
figura,membrisi corpore,quae ipsa declarant procreandi a natura habitam esse rationem. Neque uero haec inter se congruere possent,ut natura et proocreari uellet,& diligi procreatos no curaret. A tin etiam in bestiis uis naturginspici pol,quarum in sectu SI in educatione laborem quu cernimus,naturae ipsius uoce videmur audire. Quare perspicuu est natura nos a dolore abhororere. Sic apparet a natura ipsa ut eos quos genuerimus amemus, impelli. Ex hoc nascitur ut etiam comunis hominum inter homines naturalis sit comen datio, ut oporteat homine ab homine ob id ipsum quod homo sit no alienuuideri. Vt enim in membris alia sentians sibi nata,ut oculi,ut aures: aliqua etiam cetero' membrom usem adiuuant,ut crura,ut manus: sic imanes qda
bestiae sibi solum natae sunt. At illa quae in concha patula Pinna dicitur, is
qui enate cocha, qui meam custodit Pinnotcres uocatur,in eamq; quu se recepit in luditur,ut uideatur monuisse ut caueret. Item di sermicae, apes, cico niae.alto' eriam causa quaedam faciunt: multo magis naec coniunctio est hominis. Itaq; natura sumus apti ad coetus,concilia,ciuitates. Mundum autem censent regi numine deo',eum p esse quasi comunem urbem S ciuitate ho minum & deoim,S unumquc nostrum eius mundi esse partem, ex quo iis Iud natura consequi, ut comunem utilitatem nostrae anteponamus. Vt enim
leges omnium salutem singulo' saluti anteponunt, sic uir bonus, S sapiens,& legibus parens,& ciuilis ossicia no ignarus,utilitati hominum plus quam unius alicuius aut Bae conssilit. Nec magis uituperandus est proditor patrici comunis utilitatis,aut salutis desertor propter Bam utilitatem aut salutem. x quo fit,ut laudandus sit is,qui mortem oppetat pro repub. quod doceat chariorem nobis esse patriam a nosmetipsos. Quoniam cp illa uox inhuma na 8c scelerata ducitur eore,qui negat se recusare quo minus ipsis mortuis terrarum omnium deflagratio consequatur,quod uulgari quodam uerse Grar co pronunciari soIet. Certe veru est etiam his qui aliqua do laturi sintee pro pter ipses cosulendum: ex hac animorum aflectione testamenta comendationes. morientium natae sent. Quod ψ nemo in semma selitudine uita agere uelisine cum infinita quidem uoluptatum abundantia,facile intelligitur nos ad c5iunctionem cogregationem cli hominum,SI ad naturalem comunitate esse natos. I mpellimur autem natura,ut prodesse uelimus a plurimis, in pristmis p docedo,rationibus cp prudentiae tradendis. Itaque non faciIe est inue nire,qui quod sciat ipse no tradat alteri. Ita non selum ad discendu a pensi sumus,ueruetiam ad docendu. Atque ut tauris natura datum est,ut pro uitulis
102쪽
γLIBER III. 9 scontra leones summa ui impetuq3 contendant: sic hi qui ualent opibus,atque id facere possunt ut de Hercule,& de Libero accepimus,ad seruandu oenus hominum natura incitantur. Atq; etiam Iouem quum optimu Sc maximum dicimus,quum V eundem salutarem,hospitalem,statorem ,hoc intelligi uolumus,salutem hominu in eius esse tutela. Minime aut couenit,quum ipsi internos abiecti neglectit simus,postulare ut d as imortalibus chari simus, & ab illis diligamur. auemadmodum igitur mebris utimur prius I didicimus cubius ea utilitatis causa habeamus,sic inter nos natura ad ciuilem comunitatem coniuncti & consectati sumus. Quod ni ita se haberet,nec iustitiae ullus esset nec bonitati locus. Et quo modo hominum inter homines iuris esse itincula putant,sic homini nihil iuris esset cum bestiis. Preclare enim Chrysippus cetera nata esse causa hominum S deom,eos autem communitatis Sc societatis sitae,ut besti js homines uti ad utilitatem sua possint sine iniuria: quoniam ea natura esset hominis,ut cum genere humano quasi ciuile ius intercederet: qui id conseruaret eum iustu,qui migraret iniustum sore. Sed quemadmodutheatrum,quum comune sit,recte in dici potest eius esse eu locu,que quisque
occuparit: sic in urbe,mundove comuni,non aduersaturius, quo minus sua quidque cuiusque sit. inium aut ad tuendos,co seruandos hi homines homionem natu esse uideamus,consentaneu est huic nature,ut sapiens uelit gerere& adminii rare remp.atque ut e natura uiuat,UXorem adiu ger et uelle ex ea liberos procreare. Ne amores quidem sanctos a sapiente alienos ce arbitrantur.Cynico' autem ronem atque uitam. ali j cadere in sapiente dicunt, si quis eiusmodi sorte casus inciderit,ut id faciendu sit: alii nullo modo. Vt uero conseruetur omnis homini erga homine societas,coniunctio,charitas,& emollio menta,& detrimenta,quaeωφελώμοσα &m-u appellant, comunia eeuoolucrunt: quom altera prosunt, nocent altera: neque solum ea comunia, ueruo etiam paria esse dixeriit. Incomoda autem & comoda ita enim S δυσχρος--τα appello,omunia esse uoluerunt,paria noluerunt. Illa enim quae prosunt aut quae nocent,aut bona sunt aut mala,quae sint paria necesse e.
Comoda autem dc incomoda in eo genere sunt,quae praeposita S reiecta distcimus ea possunt paria non esse,sed emolumenta comunia esse diculur,recte autem faeta S peccata non habentur comunia. Amicitiam aut adhibendam esse censent,quia sit ex eo genere quae prosunt. Qzu autem in amicitia at in d iocant aeque charam esse sapienti ronem amici ac sua,at' aut sibi cui chariore suam,in id quoque posteriores fatentur alienum csse a iustitia,ad quam nati esse uideamur,detrahere quid de aliquo quod sibi assumat. Minime uero Osthat huic disciplinae de qua loquor aut amicitia aut iustitia propter utilitates ascisci aut probari. Eaedem enim uoluptates poterunt eas labefactare atque auertere: etenim nec iustitiae nec amicitiae esse omnino poterunt, nisi ipsae a se expetantur. Ius autem quod ita dici appellari* possit,id ee natura, alienu pesse a sapiente non modo iniuriam cui facere,uerum etiam nocere. Nec uero rectum est,cum amicis aut benemeritis consociare aut coniungere iniuriam:
grauissime 33 8c uerisi ime defenditur,nunu aequitatem ab utilitate posse seiugere,& quidquid aequum iustum p eer,id etiam honestum, uicissimq; adadesset honestum,id iustum etiam atque aequum sore. Ad eas p uirtutes de quishus disputatum est,Dialeeticam etia adiunsunt 3c Physicam, easta ambas
103쪽
io: DE FINIBUS BON. ET MAL. Dirtutum nomine appellant. Alteram quod habeat rationem ne cui falso asisentiamur,neve unquam captiosa probabilitate sellamur,eacp q de bonis Scmalis diceremus,ut tenere tuerim possimus. Na sine hac arte queuis arbitramur a uero abduci selli posse. Recte igitur si Oibus in rebus temeritas ignoratio uitiosa est,ab his ea quae tollit,haec uirtus notata est. Physicae quo non sine causa tributus idem est honos,propterea quod qui couenieter natu rae uicturus sit,ei & proficiscendu est ab omni mundo,& ab eius procuratione. Nec uero potest quisu de bonis dc de malis uere iudicare,nisi omni cognita ratione naturae S uitae,etiam deo',& Utrum conueniat nec ne natura ho minis cum uniuersa: quaecu sunt uetera praecepta sapientium,qui iubent tepori parere,, sequi Deum,S senoscere,& nihil nimis. Haec sine Physicis qu1 uim habeant & habent maximanouidere nemo potest. At p ctiam ad iustitiam colendam,ad tuendas amicitias & reliquas charitates quid natura ualeoat,haec una cognitio potest tradere. Nec uero Pietas aduersus deos,nec quata his gratia debeatur,sine explicatione naturae intelligi potest.Sed iam sentio me esse longius proue stum v proposita ratio postularet,uerum admirabilis compositio disciplinae,incredibilis y reru traxit ordo. Quae per deos imor tales norie miraris Quid enim aut in natura, qua nihil e aptius, nihil descrio Ptius,aut in operibus manufactis,tam compositu,tami compactu SI coago mentatum inueniri poteste inrid posterius priori non conuenit Quid seq.tur quod no respondeat superiori quid non sic aliud ex alio nectitur, ut non si ullam literam moueris labent omniacNec tamen quida est quod moueri possit. Q grauis uero,u magnifica,ci constans conficitur persona sapientiscqui quum ratio docuerit,quod honestum esset,id esse soluin bonum, semper sit necesse est beatus,vere omnia ista nomina possidear,quae irrideri ab imperitis selet. Rectius enim appcllabitur Rex,u Tarquinius,qui nec se nec suos regere potuit. Rectius magister populios enim e DictatorJa Sylla, qui trium pestifcrore uitioru,luxuriae,auaritiae,crudelitatis magister fuit. Rectisus diues s Crassus,qui nisi eguisset tauquam Euphratem nulla belli causa tras re uoluisset. Recti eius omnia dicentur qui scit uti solus omnibus: recte etiapulcher appellabitur: animi enim lineameta sunt Pulchriora u corporis. Reocte solus liber,nec dominationi cuiusqua parens,nech obediens cupiditati: recte inuissitus cuius etiam si corpus constringatur,animo tamen uincula iniici nulla possint: nec expectet ullum tempus aetatis, ut tum denim iudice rur beatus ne fuerit,quum extremia uitae diem morte confecerit,
quod ille unus ex septem sapientibus no sapienter Croesimi: monuit. Na si beatus una fuisset,beatam uita usin ad il Ium a Cyro exini tu rogum protulisset. QModsi ita est,ut iret quisu nisi bonus uir, et oest boni beati sint,quid philosophia magis colendum: aut quid est i
104쪽
V E quum dixisset finem ille.Ego autem, nar tu, ina,
Cato ista exposuisti tam multa memoriter, ta Oblcus radilucide. Ita aut omittamus contra omnino uelle
aliquid,aut spatium sumamus ad cogitandum. Ta.n. diligenter & si minus uere nam nondum id quidem
audeo dicere9sed tamen accurate,non modo sundata, ueruetiam extructam disciplinam,non est facile per discere. Tum ille,ain tandem inquit: Quu ego te hac noua lege uideam eodem die accusatori respodere,& tribus horis perorare,
in hac mea causa tempus dilaturu putas squae tamen a te agetur non melior,
quam illae sunt quas interdum obtines. Quare ista quo ν aggredere, tractast tam prefertim Sc ab at is,& a teipso saepe,ut tibi deesse non possit oratio. Tu
ego, Non me hercule,solere temere contra Stoicos,non quo illis admodu aso sentiar: sed pudore impedior. I ta multa dicunt quae uix intelligam. Obscura, inquit,quaedam esse confiteor,nec tamen ab illis ita diculur de industria, sed inest in rebus ipsis obscuritas.Cur igitur easdem res,inqua, Peripateticis diocentibus vcrbum nullum est quod no intelligatur Easdem ne res,inquit an parum disserui,non uerbis Stoicos a Peripateticis,sed uniuersare,& tota sententia dissiderec Atqui,inqua,Cato, si illud obtinueris,traducas me ad te too tum licebit. Putabam equidem satis,inquit,me dixisIe. Mare ad ea primum
si uidetur: sin aliud ad uoles,postea. Imo istud quide inqua,quo loco, nisi iniquum postulo,res ode arbitratu meo. Ut placet,inquit. E tsi enim illud erat aptius,aequum cui concedere.Exiitimo,igitur,inquam, Cato,ueteres illos Platonis auditores Speusippum, Aristotelem, Xenocratem, deinde eorum Polemonem,Theophrastum, alis S copiose S eleganter habuisse constitutam disciplinam,ut non esset causa Zenoni,quum Polemonem audisset, cur& ab eoipso,& a superioribus dissideret,quorum fuit haec institutio. In qua
animaduertas uelim,quid mutandum putes. Nec expectes dum ad omnia dicam,quae ante dusta sunt. Universa enim illorum ratione cum tota uelira confligendum puto. aut quum uiderent ita nos esse natos,ut SI communiter adeas uirtutes apti essemus,quae notae illultresi sunt,iustitiam dico, temperantiam,ceterasφgeneris eiusdem,quae omnes similes artium reliquarum, masteria tantum ad meliorem partem Jc tracitatione disserunt, east ipsas uirtustes uiderent nos magnificentius apperere & ardetius, habcre etiam, insitat quandam uel potius innatam cupiditatem scientiae,natosq; essse ad congregationem hominum,& ad societatem comunitatem p generis humani, eat in maximis ingeniis maxime elucere,totam philosophiam tres in partes diuiseo Tunt, quam partitionem a Zenone retentam esse videmiis. Quarum quum tina si siqua mores confirmari putantur,distero eam partem,quae quasi stirps est huius quaestionis. Quui sit enim finis bonorum,mox:hoc loco tantu dico, a ueteribus Peripateticis Academicis*,quire consenticles uocabuIis dicte rebant,eum locum quem ciuilem recite appellaturi videmur,Graxi ωολοπιν,
105쪽
DE FINI B V S BON. ΕΤ Μ A L. grauiter Meopiose esse tractatum .id ita multa illi de repub. scripsehunt, simulta de legibus, i in ulta non solum praecepta in artibus,sed etiam excin plain orationibus bene dicetidi reliquerut Primu enim ipsa illa quae subtiliter disserenda erant, polite aptet dixerunt,quum definienteS,tum Partietes, ut uestri etiam,sed uos squalidius,illorum uides a niteat oratio. Dcinde ea quς requirebant orationem ornatam S grauem, limagnifice sunt dicta ab illis splendiderde iustitia,de sortitudincide amicitia,dectate degeda,de philos sophia e capessenda rep. de teperatia,de sortitudine holum M de spinis uelletiu ut Stoici,nec ossa nudatiu, sed eorum qui grandia ornate uellen Genucleate minora dicere. I inq; quae sunt eorum cosolationes, que cohortationes, que etiam monita 8 consilia seripta ad summos uiros Erat enim apud eos,ut est rerum ipsarum natura,sic dicendi exercitatio duplex. Nam quidquid queri tur,id habet aut generis ipsius sine peribia is temporibus Paut ηs adiunetis, secti,aut iuris,aut nominis controuersiam. Ergo in utro exercebatur , eaq; disciplina effecit tantam illotu in utrocp in genere dicedi copiam.Totum ge nus hoc,& Zeno,& ab eo qui sunt,aut no potuerunt,aut noluerunt, certe reliquerunt,quaquam scripsit artem rhetoricam Cleanthes, Chrysippus etia, sed sic,ut si quis obmutescere concupierit,nihil aliud legere debeat. I ta ui des quo modo loquantur, noua uerba fingunt,deserunt usitata. At quata coonantur mundum huc omnem oppidum este nostrum. I ncedit igitur eos qui audiui. Vides quantam rem agas,ut Circeis qui habitet,totum huc mudumissium municipium esse existimet. Quid ille incedate restinguet citius si ardentem acceperit. Ista ipsa quae tu breuiter, Regem, Dictatorem, diuitem, solum esse sapientem,a te quidem apte ac rotude,quippe habes enim a rhetoribus: illorum uero ista ipsa si exilia de uirtutis ut, quam tantam uolunt esse,ut bea rum per se efiiccre possit. Pungunt quasi aculeis, interrogatiuculis angustis. quibus etiam qui assentiuntur nihil co mutantur animo,& iidem abcunt qui
uenerant. Res enim fortasse uerae,certe graues,non ita tractantur ut debent,
sed aliquanto minutius. Sequitur disserendi ratio,cognitio. naturae: na de summo bono mox,ut dixi,uidebimus,& ad id explicadu disputatione Oem conseremus. In ηs igit partibus duabus nihil eratqd Zeno comutare gestis Tet,res .n .pesare se habent,& ade in utracp parte. Quid .n ab antius ex eo genere quod ad disserendum ualet,praetermissum est Q Iri& definierunt plus rima,& definiendi artes reliquerunt. 1uodi est definitioni adiunctu, ut res in partes diuidatur,id & fit ab illis, S quemadmodum fieri oporteat tradiatur. Item de contrarmis, a quibus ad genera formas V generum uenerui. Iam argumenti ratione conclusi caput esse faciunt,eal perspicua dicunt, deinde ordinem sequuntur.Tum quid uerum sit in singulis,extrema conclusio est.
inianta autem ab illis uarietas argumentorum ratione concludentium, eoorum cy cum captiosis interrogationibus dissimilitudo inlid quod pluribus
locis quasi denunciant,ut neque sensuum fidem sine ratione nec rationes sine sensibus exquiramus,atque ut eorum alterum ab altero separemus et Quid ea quae Dialectici nunc tradunt 8c docent, nonne ab illis instituta sunt & in ora De quibus & si i Chrysippo maxime est elaboratum,tanae a Zenone mimus multo quam ab antiquis : ab hoc autem quaedam non melius quam uetesta es,quaedam omnino relicta.Qanimi duae sint artes, quibus persessite ratio
106쪽
ει oratio compIeatur,una inueniendi,altera disserend hanc posteriorem S: Stoici & Peripatetic priorem autem illi egreRie tradiderunt, hi omnino ne attigerunt quide.Nae quibus locis quasi thesauris argumenta depromere. tur, uestri ne id spicati quidem sunt,superiores autem artificio 8c uia tradiderunt. ae quidem res enecit,ne necesse sit ηsdem de rebus semper, quasi dis stata decantare,neque at commentariolis suis discedere . Nam qui sciet ubi quidque positum si quaci eo ueniat, is etiam si quid obrutum erit, poterit
eruere,semper p esse in disputando situs. uod & si ingen os magnis praedisti quidam,dicendi copiam sine ratione consequuntur,ars tamen est dux ceratior quam natura. Aliud est enim poetarumore uerba sundere, aliud ea quae dicas ratione 5 arte distinguere. Similia dici possunt de explicatione natu ae,qua hi utuntur dic uestri. Neque uero ob duas modo causas,quod Epicuo To uidetur,ut pellatur mortis & religionis metus: sed etiam modestia quan dam cognitio rerum coelestium assert,rjs a uideant quanta sit etiam apud deo vis moderatio,quantus ordo,& magnitudinem animi, deorum opera 8c fa cta cernentibus: iustitiam etiam quum cognitum habeas quod sit stimimi reo ooris ac domini numen : quod consilium,quae uoluntas, ius ad natura apta Tatio,vera illa S summa lex a philosephis dicitur. Inest in eadem explicatio me naturae, insatiabilis quaedam e cognoscendis rebus uoluptas, in qua una consectis rebus necessar as,uacui negociis honeste ac liberaliter possumus ui Iere.Ergo in hac ratioe tota de maximis fere rebus Stoici illos sequuti sunt, Di & deos esse,& quatuor ex rebus omnia constare dicerent. Quum autem quaereretur res admodum distἰcilis, num quinta qui dam natura uideretur esse,ex qua ratio intelligentia oriretur,in quo etiam de animis cuius geneoxis essent quaereretur,Zeno id dixit esse ignem, nonnulla deinde aliter, sed
ea pauca. De maxima autem re eodem modo,diuina mente atque natura must dum uniuersum,atque eius maximas partes administrari: materiam Uero re/rum,& apud eos copiam exilem apud illos uberrimam reperiemus. Quam multa ab his conquisita Sc collecta sunt,de omnium animantium genere, ortu,membris,aetatibus a multa de rebus his quae Rignuntur e terracq multae quamq; de rebus uariis SI causae cur quidq; fiat, & demonstrationes quemo admodum quaeque fiantet qua ex omni copia plurima Sc certissima argume ta sumuntur ad cuiusque rei naturam explicandam .Ergo adhuc,quantu equidem intelligo,causa non uidetur fuisse mutandi nominis. Non enim si omnia non sequebatur idcirco non erat ortus illinc. Equidem etiam Epicurum in Physicis quidem,Democritium puto,pauca mutat uel plura sane. At quum e plurimis eadem dicit,tum certe de maximis. uod item quum uestri facis an non satis magnam tribuunt inuentoribus gratiam. Scd haec hactenus. Nunc uideamus quaeso de summo bono,quod continet philosophiam, quid tandem attulerit,quamobrem ab inuentoribus tanquam a parctibus diiIentiret. Hoc igitur loco,quanquam a te Cato diligenter est explicatus finis hie bonorum qui continet philosophiam,SI quis a Stoicis,& quemadmodii distceretur,rame ego quoque exponam,ut perspiciamus, si potuerimus, quid naa Zenone noui sit allatum. tium enim superiores,e quibus planissime P οε lemo,secundum naturam,uiuere siurimum bonum esse dixisset,liis uerbis tria
significari Stoici dicunt. Vnu elusinodi,uiuere adhibentem scientia earu re
107쪽
DA FINIBUS BONO. ET Μ A L. rum,quae natura euenirent. Hunc ipIum Zenonis aiunt finem esse declaran, tem illud quod a te dicitum est,conuenienter naturae uiuere. Alterum signifio care idem, ut diceretur ossicia omnia medi aut pIeracp seruatem uiuere. Hoesic expositum dissimile est stiperiori. Diud enim rectum quod κατομωμα dicebas,co tingit sapienti soli: hoc autem inchoati cuiusdam ossicia est, non persecti,quod cadere in nonnullos insipientes potest. Tertium aut,oibus aut ma ximis rebus,tis quae secudum natura si ni fruentem uiuere. Hoc non est post tu in nostra actione, copletur enim & ex eo genere uitae,quod uirtute fruit,& ex his rebus quae secudum naturam sunt,nein sunt in nostra potestate: sed hoc summu bonum,quod certa significatione intelligitur, eat utra quς ex sumo bono degitur,quia coluncta ei uirtus est,in sapientem solum cadit. I sm finis bonore,ut ab ipsis Stoicis scriptu videmus,a Xenocrate at ab Aristo tele constitutus est. I tam ab iis costitutio illa prima natura a qua tu quo ordiebare,his prope uerbis exponitur. Omnis natura uult esse co servatrix sui, ut Sc salua sit,& in genere coseruetur suo. Ad hanc rem aiunt artes quo exoquisitas,quae natura adiuuarent,in quibus ea numeretur in primis,quae est uiuerit ars,ut tueatur quod a natura datu sit,quod desit acquirat. fidem dis Diserui natura hominis in animu& corpus. Q uumq; eo' unum quod per se expetendu esse dixissent,uirtutes quoq; utriusq3 eoiu per se expetendas esse dicebant,quum animu quada infinita laude anteponerent corpori,uirtutes quoq3 animi bonis corporis anteponebant. Sed quum sapientiam totius hoν minis custodem & procuratricem esse uellent,quae cet naturae comes S ad iutrix,hoc sapientiae munus esse dicebant,ut eum tueretur qui costaret ex animo S corpore, in utroq; iuuaret eum at* contineret. Atq; ita re primo simopliciter collocata,reliqua lubtilius persequentes,corporis bona facilem quaodam rationem habere censebant,de animi bonis accuratius exquirebant: in
primis 33 reperiebant inesse in his iustitiae semina,primit ex omnibus philosophis natura tributum esse docuerunt,ut hi qui procreati essent a procreatoribus amaretur,& id quod temporu ordine antiquius, ut coniugia uirorum S uxorum natura coluncta esse dicerent,qua ex stirpe orirentur amicitiae cognationum. At ab his initiis profecti omnium uirtutum Jc originem dc pgressioena persequuti sunt,ex quo magnitudo quoq; animi existebat,qua lascite posset repugnari obsisti l sertunae,quod maximae res essent in potesta
te sapientis,uarietates aut iniurias m fortunae facile ueterum philosophorum praeceptis instituta uita superabat. Principiis autem a natura datis, amplitu dines quaedam bono' excitabantur,partim prosectae a contemplatione rem occultiorum,quod erat insitus menti cognitio is amo ex quo etiam rationis
explicandidisseredicis cupiditas cosequebatur: quodi hoc soluanimal natu est pudoris ac uerecudiae particeps, appetescit coluistionu hominu ac societatum,a nimaduerteScy in Oibus rebus quas ageret aut diceret,ne quid ab eo fieret nisi honeste 8c decore. His iniths ut ante dixi,tansi seminibus a natura datis,temperantia,modestia,iustitia& omnis honestas pyehe absoluta est. Hahes,inquam,Cato forma eorum,de quibus loquor philosophoiu: qua expost sta scire cupio quae cause sit cur Zeno ab hac antiqua institutione desciverit.
quidna horum ab eo rio sit probatum,quod ne oem naturam coservatricem
sui dixerit,an quod omne animal ipsum sibi comedatum ut se Sc saluu in suo
108쪽
genere incoIumeq; uellet: an quum omnium artium finis is esset, quid natu. ra maxime quaereret,idem statui debere de totius arte uitae: an quod quu animo constaremus & corpore,& haec ipsa eoiu uirtutes per se esse sumedas: an uero displicuit ea quae tributa est animi uirtutis tanta praestantia: an quae de prudentia,de cognitione rerum,de coniunctione generis humani, quaelab eisdem de temperatia,de modestia,de magnitudine animi,de omni hone state dicuntur,satebuntur Stoici haec omnia dicta esse praeclare Ne*.n.eam
causam Zenoni desciscedi fuisse: alia quaedam dicet,credo,magna antiquom esse peccata, quae ille ueri inuestigadi cupidus nullo mo serre potuerit. Quid enim peruersi usi quid intolerabilius quid stultius,si bonam ualetudinem,udolorum omnium vacuitatem,q integritatem oculorum reliquorumi seno suum,ponere in bonis potius,si dicerent nihil omnino inter eas res, hist cotrarias intercseoea enim omnia quae illi bona dicerent,pposita esse non bo na. Item, illa quae in corpore excelleret,stulte antiquos dixisse per se ee exopetenda 8c sumeda potius si expetenda.Eadem P Omni uita,quae in una uirν tute consisteret,illam uitam,quae etiam ceteris rebus quae essent secundu nast Iuram abudaret,magis expetedam non esse,sed magis sumendam c quum pipsa uirtus efficiat ita beata uitam,ut beatior esse no Possit,ianae quaedam de esse sapientibus,tum quum sint beatissimi: ita leos id agere,ut a se dolores, morbos,debilitates repellant O magna uim ingenii,causianam iusta cur nootia existeret disciplina. Perge porro,sequentur enim quae tu scientissime com Plexus es,omnem insipietiam iniustitiam,alia uitia similia esie,omniaq3 pecocata esse paria: eosq3 qui natura doctrinal loge ad uirtute processissent,nisi
eam plene consequuti essent,summe esse miseros: neque inter eorum uitam et
improbissimorum quidquam omnino interesse,ut Plato tantus ille uir,si sa/piens non suerit,nihilo melius a quivis improbissimus,nec beatius uixerit. Haec uidelicet est correctio philosophiae ueteris S emendatio, quae omnino aditum habere nullum potest in urbem,in serum,in curiam. Quis enim ferre posset ita loquentem eum,qui se authorem uitae grauiter A sapienter ageda Profiteretur nomina rerum commutantem Q uumq3 ide sentiret quod omones,quibus rebuS eandem uim tribueret,alia nomina imponetem, uerba modo mutantem,de opinionibus nihil detrahentem Patronus ne causae in episIogo pro reo dicenS,negaret esse maIum exilium, publicationem bonorum: haec reficienda esse,no sugienda nec misericordem iudicem esse oportere et Inconcione autem si loqueretur,si Annibal ad portas uenisset,murum Q iaculo Traiecisset,negaret esse in malis,capi uenire,interfici, patriam amittere Ara Senatus quum triumphum Aphricano decerneret, quid de eius uirtute aut selicitate posset dicere,si neque uirtus in nullo,nisi sapiente nec felicitas uere
dici potest: Quae est igitur ista philosophia,quae communi more in foro Io qui tur,in libello suo presertim quum quod illi uerbis suis significet,in eo niφhil mouetur,de ipsis rebus nihil mutetur, caedem res mancant, alio modo.QIid enim interest diuitias,opes,ualetudinem,bona dicas,an ne praeposita,
quum ille qui ista bona dicit,nihil plus his tribuat,a tu qui eadem illa prsposita nominas Itaque homo in primis igentius & grauis, dignus illa familiaritate Scipionis & Lelmi Panstius,quum ad Q. Tuberone de dolore patiengo scriberet,quod esse caput debebat si probari posset,nus posuit noee mat
109쪽
DE FINIBUS BON. ΕΤ ΜΑ L. Ium dolorem, sed quid esset S quale,s tu mi in eo inesset alien deinde quae
ratio essct perferendi.Cuius quidem,qm Stoicus suit,seia, codemnata mihi uidetur esse imanitas ista uerboru. Sed ut propius ad ea Cato acceda,que a te dicta sunt,prcssius agamus,eat que mo dixisti cum his coseramus, quae tuis antepono. Ue sunt igitur comunia uobis cum antiquis,his sic utamur quasi coccssis: quae in cotrouersiam ueni ut,de his si placet disseramus. Mihi uero, inquit,placet agi subtili us,& ut ipse dixisti,pressJus .iniae enim adhuc itulisti popularia sunt, ego au t a te elegantiora dcsidero. A me tu inquam sed in enitar,etsi minus mihi multa occurrent,no fugiam ista popularia. Sed primu positum sit,nosmetipsos comendatoS esse nobis,primat ex natura hanc habere appetitionem,ut co seruemus nosnetipsos .Hoc couenit. sequit illud, ut animaduertamus Q simus ipsi, ut nos quales esse oportet seruemus. Sumus igitur homines,ex aio costamus SI corpore,quae sunt cuiusdam modi, nos oportet ut prima appetitio naturalis postulat, haec diligere, costitueret ex his fine illum sumi boni atq; ultimi: que si prima uera sint: ita costitui necesese est,earu rerum quae sunt secudum natuta,q plurima Sc si maxima adipisci. Hunc igitur finem illi tenuerunt,quodq; ego pluribus uerbis,illi breuius, secundum natura uiuere. Hoc ius honore uideatur extremum. Age nucisti do ceant uel tu potiusC Is enim ista melius Squona modo ab eisde principias secti essiciatis ut honeste uiuere Idest. n.uci ex uirtute uel naturae cogruerer uiuere summu bonum sit,& quona modo,aut quo loco corpus stibito deserueritis,omniat ea quae quum secudum natura sint,absint a nostra potestate, ipsum denique officium. Quaero igitur quo modo hae tantae comendationes a natura prosectar,sibito a sapientia reli stae suntz Qsiod si non hois silmmu bonum quaercremus,sed cuiusdam animantis: is aut cet nihil nisi animus h ceat enim fingere aliquid eiusmodi,quo uerit facilius reperiamus 9 tamen illi animo non csset hic uester finis: desideraret enim ualetudinem, vacuitate do loris,appeteret etiam coseruatione sui,earumq; rerum custodia, finem φ sibi costitueret secudum naturam uiuere. Qtiod est mat dixiJhabere ea quae secust dum naturam siunt,uel omnia uel plurima S maxima. Cuiustun* enim modi animal costitueris,necesse est cita si id sine corpore sit,ut fingimus, tamen esse in animo quaedam similia eoim,que sint in corpore,ut nullo modo,nisi ut exposui constitui possit finis bonom. Chrysippus autem exponens disserentias animantiit,ait alias caru corpore excellere,alias aut animo, nonullas uaΦlere utraq; re.Deinde disputat quod cuius* gcneris animantis statui debeat extremum. Quum aut hominem in eo genere posuisset,ut ei tribueret animi excellentiam,sumum bonum id csistituit,non excellere aio,sed uti nihil ee poteranimum uideretur. 'no aut modo in uirtute sola summum bonum recte poneretur,si quod esset animal,quod totu ex mente constaret: idipsum tamesic,ut ea mens nihil haberct in se,quod esset secudum naturam, ut ualetudo e.
Sed id ne cogitari quidem potest quale sit,ut no repugnet ipsem sibi. Sin dicit obscurari quaedam,nec apparere quia ualde parua sint,nos quo cocedistmus,quod dicit I picurus de uoluptate,quae minimae sint uoluptates,eas obstscurari saepe S obrui,scd non sunt in eo genere tantae commoditates corpostris,lam P Productae temporibus, tam cit multae. Itaque in quibus propter eastriam exiguitatem obscuratio consequit,serpe accidit,ut nihil interesse nostra fateamur,
110쪽
sateamur,sint iIIa nec ne sint:ut in sole quod a te dicebatur, Iucernam adhibere nihil interest,aut teruncium adricere Croesi pecuniar. 1ribus autem in reobus obscuratio tanta non sit,fieri tamen potest ut idipsum quod intereth nosit magnum,ut ei qui iucunde uixerit annos decem,si aeque uita iucuda menstitrua addatur,quia momentum aliquam habeat ad iucundum accessionem, honum sit. Si autem id non concedatur,rio cotinuo uita beata tollitur. Bona
aut corporis huic sunt, quod posterius potui,similiora: habent enim accessonem dignam in qua elaboretur,ut mihi in hoc Stoici iocari uideantur inter dum quum ita dicant,si ad illam uitam que cum uirtute degatur,ampulla aut strigilis accedat,sumptum sapientem eam uitam potius quo haec adiecta sint, nec beatiorem tamen ob eam caulam sere. Hoc si mile tandem est non risii potius quam oratione e iciendu Ampulla enim sit nec ne sit,quis no iure opti mo irrideatur,si laboret At uero grauitate membrorum d c cruciatu dolo rum,siquis quem leuet,magnam ineat gratiam. Nec si ille sapiens ad torto ris eculeum a tyranno ire cogatur, similem habeat uultum,& si ampulla perodidisset: sed ut magnum 8c dissicile certamen iniens, quum sibi cum capitali
aduersiario dolore depugnandum uideret,excitaret omnes rationes sortituo dinis ac patientiae,quarum praesidio iniret illud dissicile,ut dixi, magnumq3 proelium. Deinde non quaeremus quid obscuretur aut intereat,quia sit admodum paruum,sed quid tale sit ut expleat summam. Una uoluptas 4 multis obscuratur in illa uita uoluptaria, sed tamen ea quamuis parua sit,pars est eius uite quς posita est in uoluptate. Nummus in Croesi diuit is obscuratur,pars est tamen diuitiarum. Quare obscurentur etiam haec,quae secundum natura esse dicimus in uita beata,sint modo partes uitae beatae. Atqui si ut conuenire desthet inter nos,est quaedam appetitio naturalis, ea quae secundum natura sunt appetens,eorum omnium est aliqua summa facienda: quo constituto tum lis cebit otiose ista quaerere,de magnitudine reim,de excellentia,quanta i quolsit ad beate uiuendum,de istis ipsis obscoerationibus, quae propter exiguitast tem uiX,aut ne uix quidem appareant. id de quo multa dissensio eth neomo enim cst qui allicr dixerit,qtiin omnium naturarum simile esset id,ad qd omnia reseruntur,quod est ultimum rerum appetendarum. Omnis enim est
natura diligens sui. Quae est enim quae se unquam deserat,aut partem aliqua
sui,aut eius partis habitum,aut uim,aut ullius earum rerum,quae secundu nastturam sint,aut motum aut thatum Quae autem natura suae primae institutionis oblita est: nulla proseeto,quin suam uim retineat a primo ad extremum. Quo igitur euenit ut hominis natura sola esset, quae hominem relinqueret, quae obliuisceretur corporis,quae summum bonum non in toto homine, sed
in parte hominis poneret Quomodo autem,quod ipsi etiam satentur,con stat inter omnes,conseruabitur ut simile sit omnium naturale illud ultimude quo quaeritur Tum enim esset simile,si in ceteris quoque naturis id cuilinet ultimum quod in qua excelleret.Tale enim uisum esset ultimum Stoicoru. Quid dubitas igitur mutare principia naturς Quid enim dicis,omne animal simul atq3 sit ortum applicatu esse ad se diligendu,essem in se consero Mando occupatu Quin potius ita dicis,omne animal applicatu esse ad id,qd
in eo sit optimum,& in eius unius occupatu esse custodia,reliquasi naturas
nihil aliud agere,nisi ut id conseruent,quod in quat optimum sit intomost