장음표시 사용
81쪽
ν3 DE FINIBUS BON. ET MAL. Quid enim de amicitia statueris utilitatis causa expeteda uides. Nc in odiuueniam,si amicum destitero tueri. Primum cur ista res digna odio est: Nunquid est turpe nisi quod est: Si nequo incomodo assiciare no relinques amiscum,tamen ne sine fructu alligatus sis,ut moriatur optabis. Quod si no mo, do utilitatem tibi nulla asserct,sed iacturae rei familiaris erunt faciedar, labores suscipiendi, adeundum uitae periculum,ne tum quidcin te respicics,5 cogitabis sibi que p natu ee & suis uoluptatibus Vade te ad morte tyrano dabis p amico,ut Pythagoreus ille secit Siculo tyrano: aut Pylades quu sis,dices te ee Oreste,ut moriare pro amico aut si esses Orestes Pylade refelleres, te indicares S si id no probares,quo minus ambo una necaremini,non pcarere Faceres tu quidem Torquate haec omnia. Nihil enim arbitror magna laude dignum,quod te praetermissurum credam,aut mortis aut doloris meo tu.Non quaeritur aut quid naturae tuae cosentaneum sit,sed quid disciplinae.
Ratio ista qua defendis,praecepta quae didicisti,quae probas,funditus euero tunt amicitiam,quis eam Epicurus,ut facit,in coelum esserat laudibus. At coluit ipse amicitias .quasi as illii neget,& bonuuiru,et come,& humanu suisese.De ingenio eius in his disputationibus,non de moribus quaeritur. Sit ista, in Grςcom leuitate peruersitas,qui maledictis insectatur eos,il quibus de Deo xitate dissentiunt. Sed quis comis in amiciths tuendis fueri tamen si haec ue xa sunt nihil enim aflirmo)non satis acutus suit. At multis se probauit,&quidem in rem fortasse: sed tamen non grauissimum est testimonium multio tudinis. In omni enim arte,uel studio,uel quavis scientia, uel in ipsa uirtute,
optimum quid rarissimum. Ac mihi quidem,quod& ipse bonus uir fuit.& multi Epicurei fuerunt dc hod te sunt,& in amici s fideles,& in omni uiota constantes & graues,nec uoluptate,sed osticio consilia moderantes, haec Didet maior uis honestatis,& minor uoluptatis. I ta enim uiuiit quidam, ut eoru uita refellatur oratio: atque ut caeteri existimantur dicere melius a facere,sic hi mihi uidentur melius sacere a dicere. Sed haec nihil sane ad rem: illa Di deamus,quae a te de amicitia dicta sunt,e quibus unum mihi uidebar ab ipso Epicuro dictum cognoscere,amicitiam a uoluptate non posse diuelli, obeami rem colendam esse quod sine ea tuto 8c sine metu uiui non posset, nec iucunde quidem posset. Satis est ad hoc responsum. Attulisti aliud humani us horum recentio nunquam dictu ab ipso illo,quod sciam. Primo utilitatis causa amicum expeti. auum autem usus accessisset,lum ipsum amari per se etiam omissa spe uoluptatis .Hoc S si multis modis reprehendi potest,taomen accipio quod dat rinthi enim satis est,ipsis non satis. Na aliquando poli se recte fieri dicunt,nulla expectata nec quaesita uoluptate. P osuisti autem dicere alios,Foedus quoddam sacere inter se sapientes,ut quemadmodum sint in seipsos animali,eodem modo sint erga amicos: id S fieri posse, Sc saepe eefactum,SI ad uoluptates percipiendas maxime pertinere.Hoc foedus faceres potuerunt,faciant etiam illud,ut aequitatem,modestia,uirtutes omnes Perseipsas gratis diligat. At uero si fructibus & emolumetis 8c utilitatibus amicitias colemus,si nulla charitas erit,quae sectat amicitiam ipsam sua sponte uisua ex se,5 propter se expetendam.dubium est an landos & insulas amicis
anteponamuso Licet hic rursus ea comemores,quae optimis uerbis ab Epist
curo de laude amicitiae dicta sunt. Non quaero quid dicat,sed quid conuenia
82쪽
enter rationi possit & sententie suae dicere. Vtilitatis causa amicitia est queo sita,nu igitur utiliore tibi hunc Triariu putas esse poste,q si tua sint Puteo lis gramina Collige omnia quae soletis,praesidium amicorum, satis est tibi
in te,satis in Iegibus,satis 8c in mediocribus amicitiis,praesidii,iam contems ni non poteris,odium autem Sc inuidiam facile uitabis. Ad eas enim res ab Epicuro praecepta dantur,& tamen no tantis ue stigalibus ad liberalitatem utens,eis sine hac Pyladea amicitia multorii te beneuoletia praeclare Sc tueohere S munies. At quicum ioca& seria,ut dicitur,quicum arcana,quicu oco culta omniae Tecum optime,deinde etiam cum mediocri amico. Sed fac ista esse non importuna,quid ad utilitatem tantae pecuniae Vides igitur si amiscitiam sua charitate metiare,nihil esse praeliantius: sin emolumento,summas similiaritates praediorum Ductuosorum mercede superari. Me ipsum igitur ames,oportet,non mea,si ueri amici suturi sumus. Sed in rebus apertis limis nimium longissimus. Perse sto enim Sc conciuib,nec uirtutibus nec amicitiistisquam locum esse,si ad uoluptatem omnia reserantur, nihil praeterea maognopere dicendum. Attamen ne cui loco non uideatur esse responsam, pauoca etiam nunc dicam ad reliquam orationem tuam. oniam igitur omnis summa philosophiae ad beate uiuendum refertur,id p unum expetentes hoomines, te ad hoc studium contulerunt: beate autem uiuere ath in alio, uos inuoluptate ponitis,item contra omnem infelicitatem in dolore: id primu uiodeamus, beate uiuere uestrum,quale sit. Atque hoc dabitis,ut opinor, si m
do sit aliquid esse beatum,id oportere totum poni in potestate sapientis. Nasi amitti uita beata potest,beata ee no pol. Quis enim confidit semper sibi ilo Iud stabile Sc firmum permansurum,quod fragile& caducum sit Qui auo
tem dissidet perpetuitati bonorum suorum, timeat necesse est ne aliquando amisssis illis sit miser. Beatus autem esie in maximarum rerum timore nemo potest. Nemo igitur esse beatus potest. neque enim in aliqua parte,sed in popetuitate temporis uita beata duci solet.Nec appellatur omnino uita beata, nisi cosedia atq; absoluta. Nec potest quisquam alias beatus csse,alias miser. Qui enim existimabit posse se miserum esse,beatus non erit. Nam quum seomel est sustepta beata uita,tam permanet quam ipsa illa esse strix beatae uitae sapientia: neque expectat ultimum tempus aetatis,quod Croeso scribit Heoxodotus praeceptum a Solone.Etenim quemadmodum tute dicebas, nesat EpicuruS diuturnitatem quidem temporis ad beate uiuedum aliquid affero Te,nec minorem uoluptatem percipi in breuitate temporis, quam si illa sit sempiterna. Haec dicuntur inconstantissime. Quum enim fiammum bonum in uoluptate ponat, negat in finito tempore aetatis uoluptatem fieri maioorem quam finito atque modico. Qui bonum omne in uirtute ponit, is po test dicere, perfici beatam uitam perseetione uirtutis. Negat enim summo bono afferre incrementum diem. Qui autem uoluptate uitam estici beata putabit,qui sibi is conueniet,si negabit uoluptatem crescere loginquitate Igicne dolorem quidem. An dolor longissimus quisque miserrimus c uoluptast rem non optabiliorem diuturnitas facite auid est igitur cur ita semper deoum appellet Epicurus beatum Sc aeternum Dempta enim aeternitate nihilo beatior Iupiter quam Epicurus.Vterque enim summo bono fruitur, id est
uoluptate. At enim hic etiam dolore,at eu nihili facit. Ait enim, si uratur, se,
83쪽
8 o DE FINIBUS BON. AT ΜAL quam hoc suaue,dicturum .inaa igitur re a deo uincitur, si aeternitate no umecitur In qua quid est boni,praeter seminam uoluptatem,& ca scinpiterna auid ergo attinet gloriose loqui,nisi constanter loquare In uoluptate corporis,addam si uis animi,dum ea ipsa ut uultis sit,quod Sc in corpore situm cst,uiuere beate. Q vidcistam uoluptatem perpetua,quis potest praestare sa pietatic Nam quibus rebus cssiciuntur uoluptates,harno sunt in potestate sapientis.Non enim in ipsa sapientia post tum est beatum esse,sed in his rebus, quas sapietia comparat ad uoluptatem.T Otu aut id externum:ct quod externum id in casu est: ita fit beatae uitae domina fortuna,quam Epicurus ait exist uam interuenire sapienti. Age,inquies,ista parua sunt. Sapientcna locupleotat ipsa natura,cuius diuitias Epicurus parabiles esse docuit. Haec benedictio tur,nec ego repugno,sed inter sese ipsa pugnant. Negat enim tenuissimo uioctu id est contemptissimis escis S potionibus minorem uoluptatem perciopi,u rebus exquisitissimis ad epuladum .Huic ego, si negaret quidquam inoteresse ad beate uiuendum quali uteretur uictu,cocederem, laudarem etiam, iterum enim diceret,id Socratem,qui uoluptatem nullo loco numerat, avodio dicentem Cibi condimentum esse famem,potionis sitim. Sed qui ad uoIuptatem omnia referens,uiuit ut Gallonius,loquitur ut frugi ille Piso, non audio.Nec enim eum quod sentiat dicere existimo. Naturales diuitias dixit parabiles esk,quod paruo esset natura contenta.Certe,nisi uoluptatem tali aestimaretis. Non minor,inquit,uoluptas percipitur tam ex uilissimis rebusu ex preciosissimis.Hoc est non modo cor no habere,sed ne palatum quide. Qui enim uoluptatem ipsam contenuni,his licet dicere se acipensere maenarnori anteponere. Cui uero inuoluptate summum bonum est, huic ola senost,non ratione fiant iudicanda: eacy dicenda optima,quae sint suavissima. Verum isto modo consequatur summas uoluptates,no modo paruo, sed sermε nihilo,si potest. Sit uoluptas non minor in nasturcio illo,quo uesci Persas ee solitos scribit Xenophon,qin Syracusanis mensis, quae a Platone grauiter uituperatur. Sit inquam tam facilis si uultis comparatio uoluptatis: quid de dolore dicemus,cuius tanta tormenta stat,ut in his beata uita, si modo doolor summum malu est,esiano possit Ipse enim Metrodorus pene alter Epicurus beatum esse describit his sere uerbis,quum corpus bene constitutu sit,& sit exploratu ita futurum. An id exploratum cuici potest esse, quo modo sese habiturum sit corpus,nodico ad anu,sed ad uesperam Dolor igitur, id est summum malum,metuetur semper,etiam si no aderit. iam enim adesse poterit. qui potest igitur habitare in beata uita summi mali metus Traditur,mquit,ab Epicuro ratio negligendi doloris. Iam ipsiim absurdum maximum malum negligi.Sed quae tande ista ratio est Maximus dolo inquit,breuis est.Primum,quid tu dicis breuem deinde dolorem tam maximum et auia enim summus dolor plures dies manere no potest uide ne etiam meses: nisi sorte eum dicis,qui simulat arripuit interficit. Quis istum dolorem timetet Illum mallem leuares,quo optimu atque humanissimu uirum Cn. OctauiuM .F.familiarem meum cofici vidi: nec uero semes,nec ad breue tempus, sed e plane & diu inios dii immortales ille quum omnes artus ardere uideretur,cruciatus perserebat Nec in miser esse,quia sumnum id malum nocrat,tatumodo laboriosus uidebatur. At miser,si in uitiosa S flagitiosa uita assiveret
84쪽
L I B E R II. 8 rasgueret uolaptatibus. suod autem magnum dolorem,breuem, log inquit, leuem esse dicitis,id non intelligo quale lit. Video enim Zc magnos, Sc eo sedem bene loginquos dolores .Quar tam alia toleratio est uerior,qua uti uos non potestis,qui honestatem ipsam per se non amatis. Fortitudinis quedam Praecepta sunt,ac pene leges,quae est,minari uirum uetant in dolore. Qua obrem turpe putandum est,no dico dolere nam id quidem est interdu ne cesse9sed saxum illud Lemnium clamore Philocteteo funestare, Quod eiulatu,questu, gemitu,sremitibus
Resonando mutum flebiles uoces resert.
Huic Epicurus competenter, & si potest,
Cui uiperino morsu uenae uiscerum Veneno imbutae,ietros cruciatus cient.
Sit Epicurus Philo stela,si grauis dolor,breuis. At iam decimum annu in spelunca iacet. Si longus,leuis,dat enim interualla dc relaxat. Primum no saepe,deinde quae est ista relaxati,quum dc praeteriti doloris memoria recens est,& futuri atque impendetis torquet timor. Moriatur,inquit. Fortasse id optimum. Sed ubi illud plus semper uoluptatis si enim itae,uide ne facinus facias,quum mori suadeas. Potius ergo illa dicantur,turpe esse uiro debilitam ri,dolere,frangi,siiccumbere. Nam iita uestra,si grauis,breuis, si longus, leo Dis,dictata sunt,uirtutis,magnitudinis animi,patientia sortitudinis fornen iis dolor mitigari solet. Audi ne longe abeam,moriens quid dicat Epicurus, Ac intellige sacta eius cum dictis discrepare. EPICURUS HERΜΑCHO S. ω Quum ageremus,inquit,uite beatum,ct eundem stipremum diem, scribebaab mus haec. Tanti autem morbi aderant uesicae Sc torminum,ut nihil ad eorusu magnitudinem posta accedere.Ecce miserum hominem. Si dolor summum ., malum est,dici aliter non potest.Sed audiamus ipsum,Compensabatur, in ω quit,tamen cum his omnibus animi letitia,quam capiebam memoria ratio ω num inuentorumcy nostrorum. Sed tu,ut dignu est tua erga me S erga phiaia Iosophiam uolutate ab adolescentulo suscepta,fac ut Metrodori tueare liboros. Non ego iam Epaminodar,non Leonide morte huius morti antepono:
quorum alter quu uicisset Lacedaemonios apud Mantineam, simulato ipse graui uulnere exanimari uideret se,ut primu dispexit,quaesiuit saluus ne eiIet clypeus auum saluum esse flentes sui re odissent,rogauit,essent ne fusi ho stescQuumq; id quo ut cupiebat audiuisset,euelli iussit eam qua erat transfixus hasta. Ita multo sanguine profuso in Istitia& in uictoria est mortuus. Leonidas aut Rex Lacedaemoniorum se in Thermopylis, trecentos eos, quos eduxerat Sparta,quueet proposi ta aut fuga turpis,aut gloriosa mors, Opposuit hostibus. Praeclarae mortes sunt imperatoriae: Philosephi aute in suis lectulis pleru* moriuntur. Resert tamen quod sibi uidetur esse morienoti magna Iaus.Compensabatur,inquit,cu summis doloribus laetitia. Audio
equidem philosephi uoce Epicure,sed quid tibi dicedu sit,oblitus es. Primuenim si uera sunt ea quorum recordatioe te gaudere dicis,hoc est,si uera suntrita scripta dc inuenta,gaudere no potes.Nihil enim iam habes, quod ad cor
85쪽
8 et DE FINIBUS BONO. ΕΤ Μ A L. pus reseras.Est autem a te semper dictum,nec gaudere quenu nill Ppter cor Pus,nec dolere.Praeteritis,in qui gaudeo. Quibusnam prsteritis: si ad cor
Pus pertinentibus,rones tuas te uideo compensare cum istis doloribus, non memoriam corpore perceptam uoluptatum: si autem ad animum, salsum est
quod negas animi ultu esse gaudium,quod no reseratur ad corpus. Cur deinde Metrodori liberos comendas Quid isto tuo egregio ossicio, dic lata fide Sic enim existimoJad corpus refersc Huc 8c illuc Torquate uos uersetis Iocet,nihil in hac preclara epistola scriptum ab Epicuro co gruens Sc couenies
decretis eius reperietis. I ta redarguetur ipse a sese ueneunti scripta eius Obi late ipsius ac moribus. Nam ista commedatio Puerom,memoria Sc charitas anaicitiae,summo' ossiciom in extremo spiritu conseruatio, indicat innatam esse homini probitatem gratuitam,no inuitatam uoluptatibus, nec pmiorumercedibus euocata. Quod enim testimoniu maius qrimus,quae honesta Screcta sint,ipsa esse optabilia per sese,quum uideamus tanta ossicia morietissSed ut epiliolam laudanda arbitror eam,quam modo totide sere uerbis inoterpretatus sum,quaquam ea cum summa eius philosophi nullo modo conogruebat,sic eiusdem testamentum,noselum philosophi grauitate, sed etiam ab ipsius sententia iudico discrepare. Scripsit enim Sc multis saepe uerbis 8c breuiter aptet in eo libro,quem modo nominaui, Mortem nihil ad nos po tinere. Quod enim ditatutum fit,idee sine sensu: quod autem sine sensu sit: id nihil omnino ad nos pertinere. Hoc ipsum elegantius poni meliust potuit.Nam quod ita positum est,quod dissolutum sit,idee sine sensu,id eiusmo di est,ut non satis plane dicat,quid sit di lutum,sed tame intelligo quid ueo Iit. Quaero autem quid sit,quod cum dissolutione,id est morte,sensita omnis extinguatur,& quum reliqui nihil sit omnino quod pertineat ad nos,iamae curate tamq; diligenter caueat Sc sanciat,ut Amynomachus Sc Timocrates haeredes sui de Hermachi sententia dent,quod satis sit ad diem agendum natalem suum quotannis mense Gamellione: item omnibus mensibus XX die lunae dent ad eorum epulas,qui una secum philosophati sint, ut S sui&Metrodori memoria colatur.Haec ego non possum dicere non esse hominis quamuis & belli & humani,sapientis uero nullo modo, Physici presertim, quem se ille uult putari,ullum esse cuiusquam diem natale. idcuere ne potest esse dies saepius qui semel suite Certe non potest. An eiusdem modi id quidem,nisi quum multa annorum intercesserint milia,ut omnium sydem eodem unde prosecta sint, fiat ad unum tempus reuersio. Nullus est igit euoiusquam dies natalis. At habetur,& ego scilicet id nesciebam. Sed ut sit, etianc post mortem coletur,idm testameto cauebit is,qui nobis quasi oraculum
ediderit,nihil ad nos post mortem pertinere Haec non erant eius, qui innuo merabiIes mundos,infinitas* regiones,quarum nulla esset ora,nulla extreσrnitas.mente peragrauisset. Nunquid tale Democritus ut alios omitta : hue
appello,quem ille unum secutus est. Quod si dies notandus fuit, eum ne pootiUS quo natus,an eum quo sapiens factus est No potuit inquies fieri sapies, nisi natus esset Et isto modo,ne si auia quide eius nata no esset. Res tota Torquate non doctom hominu,uelle post mortem epulis celebrari memoria sui
nominis. inios quidem dies quemadmodum agatis,& in illam hominu Locetosam
86쪽
cetosam urbanitatem incurratis,non dico: nihil opus est litibus,tin dico, magis suisse veru agere Epicuri diem natale,u illum testamento cauere,ut age retur. Sed ut ad propositu reuertamur. De dolore enim quum diceremus. ad istam epistolam delati sumus9nunc totum illud concludi sic licet: qui in summo malo est,is equum in eo est,non est beatus: Sapiens autem semper beatus est,&est aliqAin dolore.Non est igitur summu malum dolor. Iam illud quale tandem est bona praeterita non effluere sapienti,mala meminis, seno oportere. Primu in nostra ne potestate est ad meminerimus Themi, stocles quidem quit ei Simonides,aut quis alius,artem memoriae polliceret, obliuionis inquit malle: nam memini et quae nolo,obliuisci no possum qine uolo.Magno hic ingenio,sed res se in sic habet,ut nimis imperiosi philoso, phi sit uetare meminisse. Vide ne ista sint Manliana uestra, aut maiora etia. si imperes quod sacere non possim.Quid si etiam iucuda memoria est prete Titorum malo',ut prouerbia nonnulla ueriora sint a uestra dogmataet Vulgo enim dicitur, Iucundi acti labores. Nec male Euripides, Concludam si potero Iatine,grecum enim hunc uersum nostis omnes
Suavis est laborum praeteritorum memoria. 1
Sed ad bona praeterita redeamus. Quae si a uobis talia dicerent, qualibus C. Marius uti poterat,ut expulses,egens,in palude demerses trophaeoru reo cordatione leuaret dolorem seum,audisem,S plane probare. Nec enim abstsolui beata uita sapientis, neo ad exitu perduci poterit, si prima quem bene ab eo costilia atq; facta ipsius obliuione obruerent. Sed uobis uoluptatumpceptam recordatio beata uita ficit,& quide corpore aceptaru. Na si q sene
aliae,falsum est,ois animi uoluptates esse e corporis societate.Corporis autetioluptas et si plerita delectat,no intestigo cur Aristoteles Sardanapalli epis grama tantope deridea in quo ille Rex Syrte gloriet se oes secui libidinum
Doluptates abstulisse. Quod .n. ne uiuus ade initi diutius sentire poterat dii Dita seriebat,quo id potuit mortuo pinanere Fluit igit uoluptas corporis,et Prona queo avolat,ut aiebar, scpiust relinquit cas poenitedi a recordandi. I taq; beatior Aphricanus,cum patria illo modo loquens. Desine Roma tuos hostes. reliquaq3 praeclare. Nanm tibi monumenta mei peperere labores. Laboribus hic proteritis gaudet,tu iubes uoluptatibus.Hic se ad ea reuo casie abus nihil unq retulerit ad corpus,tu totus heres in corpore. Illud aut ipsum qui obtineri potest,quod dicitis omnes animi 8c uoluptates & do. Iores,ad corporis uoluptates ac dolores pertinere. Nihil ne te delectat in il
Video quicu loquar.Te igitur Torquate ipsum per se nihil delectare omit
to dignitatem,honestatem, speciem ipsam uirtutum, de quibus ante diebimest: haec leuiora ponam,poema,orationem quum aut scribis aut legis,quum omnium factorum,quum regionum coquiris historiam,signum,tabula,loocus amoenus,ludi,uenatio,uilla Luculli nam si tuam dicerem,latebram ha heresJad corpus diceres pertinere.Sed ea quae dixi ad corpus ne resers: Anest aliquid quod te Ga spote delectet Aut pertinacisssimus sueris,si in eo perstiteris ad corpus ea que dixi referre aut deserueris tota Epicuri uoluptate,si negaueris. uod uero late disputatu est maiores esse uoluptates & dolores: nimi η corporis,quia trium tempotu particeps animus sit,corpore aut Psen
87쪽
3 4 DE FINIBUS BONO. ΕΤ Μ A L.
tia solum sentiantur,qui probari potest: Vt is qui propter me aliquid gau
deat,plussi ego ipse gaudeat. Animi uoluptas,oritur Propter uoluptato corporis,& maior est: animi uoluptas si, corporis,ita fit ut gratulator laetior sit u is cui gratuletur. Sed dum csticere uultis beatum sapientem,quu maximas animo uoluptates percipiar,omnibus P Parribus maiores u corpore,ud oco currat,non uidetis:animi enim quocy dolores percipiet omnibus partibus maiores a corporis. Ita miser sit aliquando necessc est is,que uos beatu semputatis ee. Nec uero id,dum ola ad uoluptatem dolorem p reseretis, efficietis unquam. Quare aliud aliquid Torquate hominis summum bonu reperiendum est. Voluptatem best's concedemus,quibus uos de summo bono testibus uti soletis. Quid si etiam bcstiae multa faciunt duce sua queo natura,partim indulgenter uel cum labore,ut in gignendo,in educando,perfacile appareat aliud quiddam his propositum non uoluptatem: Turtures & cursu, 8cpegrinatione laetant :cogregatione aliae catum quodamodo ciuitatis imitatur. Videmus in quodam uolucru genere nonulla indicia pietatis,cognitio nem,memoria,in multis ctiam desideria videmus.Ergo in bes ins erui secreota a uoluptate humanaru quaedam simulacra uirtutu,in ipsis hominibus uirtus nisi uoluptatis causa nulla crit & homini qui caeteris animantibus pluribmum praestat, praecipue a natura nihil datum esse dicemus Nos uero si quisdem in uoluptate sint omnia,l oge multi l superamur a besti js, quibus ipsa terra fundit ex sese pastus uarios,uarieq3 abundantes nihil laboratibus: no
his aut aut uix,aut ne uix quidem suppetunt multo labore quaerentibus, nee
in ullo mo sumu pecudu bonum & hominis idem mihi uideri pol. Quid
enim tanto opus est instrumento in optimis artibus coparandis QMid talo concursu honestissiirroru studiorum,tanto uirtutum comitatu,si ea nulla assaliam rem,nisi ad uoluptatem conquiruntur. Ut si Xerxes quum talis cIasi
bus,tantis hi equestribus & pedestribus copi is,Hellcspoto iuneti , Athoue
perissis,maria ambulauisset,lerram nauigauisset:si cu tanto impetu in Grς clam uenisset,causam eius quis ex eo quaereret tantarum copiaris, tantici; belli mel se asterre ex Hymetto uoluisse diceret,certe sine causa uideretur tanta conatus: sic nos sapientem plurimis S grauissimis artibus ato uirtutibus instructum & ornatu,non ut illum maria pedibus peragrantem, classi s mStes,sed omne coelum totami cum uniuerso mari terram mete complexum,
Doluptatem petere si dicemus,mellis causa dicemus tanta molitum. Ad altiora quaedam et magnificetiora mihi crede T orquate nati sumus,nec id exaniis mi solum partibus,in quibus inest memoria rerum innumerabilium. Vitae quidem infinita inest coniectura consequentium, non multum a diuinati disterens,inest moderator cupiditatis pudor,inest ad humana societate iustitiae fida custodia,inest in ppetiedis laboribus adeudis* piculis firma Sc stabilis doloris mortiso coteptio.Ergo haec in ais.Tu aut & mebra ipsa senosust considera,qui tibi,ut reliquae corporis partes,non comites solum uir, tutum,sed ministri etiam uidebantur. Quid si in ipso corpore multa uoluptati praeponenda sunt,ut uires,ualetudo, uelocitas, pulchritudo, qui tande in animis censes,in quibus doctissimi illi ueteres inesse quidda coeleste 8c diui num Piatauerunt Quod si esset in uoluptate summum bonum,ut dicitis opo. tabile esset maxima inuoluptate, nullo interuallo interiecto, dies noctes s
88쪽
LIBER II. 8suersari,quum omnes sensus dulcedine omni quasiperfusi moueretur. Quis est autem dignus nomine hominis,qui unum diem totum uelit ee in isto geonere uoluptatis Cyrenaici quidem non recusant,uestri haec uerecundius,illi fortasse constantius. Sed lustremus animo non has maximas artes,quibus u carebant inertes a maioribus nominabantur.Sed quaero num existimes, nodico Homeru, Archilocu,Pindaru, sed Phidia,Polycletu,Zeuxin ad uoluptates suas artes direxisse.Ergo opifex plus sibi proponet ad sermarum, uciuis excellens ad iactorum pulchritudinem Quae autem est alia causa erroris tanti,tam longe late pdinusi,nisi quod is qui uoluptatem summum bo num esse decernit,non cum ea parre animi,in qua inest ratio atq; consilium, sed cum cupiditate,id est cum animi leuissima parte deliberat. Quaero enim de te si sint dii,utuos etiam putatis,qui possunt esse beati, quum uoluptates corporc percipere non possint aut si sine eo genere uoluptatis beati sunt,cur smilem animi usum in sapiente esse nolitis Lege laudationes Torquate,no
eorum qui stini ab Homero laudati,non Cyri,non Agesilai, non Aristidis, aut Themistoclis,non Philippi,non Alexadriaege nostrorum hominum,
lege uestrae familiae,neminem uidebis ita laudatum,ut artifex callidus como Parandarum uoluptatum diceretur.Non elogia monumentorum id signifiocant,uelut hoc ad portam,uno ore cui plurimae cosentium gentes,populi pri 'marium sitisse uirum. Id ne consensisse de Calatino plurimas gentes arbitra mur,primariu populi suisse quod praestantissimus fuisset in conficiendis uoIuptatibusc Ergo in his adolescentibus bonam spem esse dicemus , dc ma gnam indolem, quos suis commodis inseruituros, & quicquid ipsis expodiat saetaros arbitramur Nonne videmus quanta perturbatio rerum Omst trium consequatur quanta confusior tollitur beneficium,tollitur gratia, qugsint uincula cocordiae.Nec enim si tuam ob causam cuiquam comodes, besneficium illud habendum est,sed sceneratio:nec gratia deberi uidetur ei, qui
suam ob causam comodauerit.Maximas uero uirtutes iacere omnes necesse
est,uoluptate dominante.Sunt etiam turpitudines plurimae, quae nisi hones stas, atura plurimum ualeat,cur non cadant in sapientem non est facile deo findere. Ac ne plura coplectar sunt enim innumerabili, bene laudata uirotus,voluptatis aditus intercludat necesse est. inrodiam a me expectare nostli,tute introspice in mentem tuam ipse,eam4 omni cogitatione pertractans, Percontare ipse te,perpetuis ne malis uoluptatibus perfluens,in ea quam isope usurpabas tranquillitate degere omnem aetatem sine dolore, assumpto et illo,quod uos quidem adiungere seletis,sed fieri non potest,sine doloris metu.An quum de omnibus gentibus optime mererere,quu ope indigentibus salute ferres,vel Herculis perpetierumnassic enim maiores nostri labo res non sugiendos,tristissimo tamen uerbo erumnas etiam in deo nominauerant exigere ex te,cogerem ut respoderes,nisi uererer ne Hercule ipsum
ea quae pro salute gentium summo labore gessisset,voluptatis ca gessisse diceres Quae quum dixissem,Habeo,inquit,Torquatus,ad quos ista resera,&quanqua aliquid ipse poteram,in inuenire malo paratiores similiares nros. Credo Sironem dicis 8c Polydemu,tu optimos uiros,lum doctissimos hostmines .Recte,inquit,intelligis. Age sane,inquam,sed erat aequius Triarium
aliad de nostra dissensione iudicare.Im nquit arridens,iniquu,hac qdem
89쪽
D EFINIBUS BONO. ΕΤ ΜΑ L. de re.Tu enim ista Ienius,hic Stoicoru more nos uexat.Tu Triarius, Post hac quidem,inquit,audacius. Nam haec ipsa mihi erunt in promptu que moaudiui,nec ante aggrediar,u te ab istis quos dicis instructum uidero. Quae quum essent dieta, finem secimus 8c ambulandi 8c disputandi. Μ. TVLLII CICERONIS DE FINIBVs BONORWΜ ΕΤ ΜALORVΜ AD
Oluptatem quidem Brute si ipsa P se loquatur,nee tam
pertinaces habeat patronos,concessuram arbitror conuictam superiore libro dignitati.Etenim sit impudens, si uirtuti diutius repugnet,aut si honestis iuclida ante ponat,aut pluris esse contendat dulcedinem corporis, S titillantem ex ea'ue natam laetitiam,v grauitate ani
mi at* constantiam. Quare illam quide dimittamus, S suis se finibus tenere iubeamus,ne bladitiis eius iIIOcebris p impediatur disputandi seueritas.Quaerendum est enim ubi sit illud
summum bonum,quod reperire uolumus,quoniam&uoluptas ab eo remota est,& eadem sere contra eos dici possvnr,qui vacuitatem doloris,sne boonorum esse uoluerunt. Nec uero ita ullum probetur summum bonum ut uirtute careat, qua nihil potest esse praestantius. Ita P quin eo se, mone, qui cu Torquato est habitus,n5 remissi fuimus,tamen haec acrior est cum Stoicis parata contentio. QNae enim de uoluptate dicuntur,ea nec acutissime, nec abscondite disseruntur. Neque enim qui defendunt eam uersuti in disserendo sunt,nec qui cotra dicunt causam dissicilem repellunt. Ipse etiam dicit Epicu rus,nec argumentandum quidem esse de uoluptate,quod sit positum eius iudicium in sensibus,ut comoneri nos satis fit,nihil attineat doceri. Quare illa nobis simpleκ suit in utracp partem disputatio. Nec enim in Torquati sermone quida implicatum aut tortuosum fuit, nostraq3 ut mihi uidetur dilucida oratio. Stoicorum auteno ignoras quam sit subtile uel spinosum potius dis serendi genus. Id cp quum Graecis,tum magis nobis,quibus etiam uerba patrienda sunt,imponendacii nova nouis rebus nota. a uod ade nemo medios criter doctus mirabitur,cogitas in omni arte,cuius usus uulgaris comunisε, non sit,muItam nouitatem nominum esse,quum constituatur earum reru uocabula,quae in qua arte uersentur. Itain & Dialectici S Physici uerbis ututur his,quae ipsi graeciae nota non sunt.Geometrae uero,Musici, Grammatioci,etiam more quodam loquuntur suo. Item ipsae Rhetorum artes,quae inetotae forenses ato populares,ucrbis tamen in dicendo quasi priuatis ututur ac suis. Atque ut omittam has artes elegantes & ingenuas, ne opifices quidetueri sua artificia posent,nisi uocabulis uterentur nobis incognitis, usitatis sibi.Quinctiam agricultura,quae abhorret ab omni politiore elegantia, meas res,in quibus uersatur,nominibus notauit nouis,quo magis hoc philosopho faciendu est. Ars est enim philosophia uitae,de qua disseres arripere uerba de soro no ponina ex omnibus philosophis Stoici plurima nominauest
90쪽
LIBER III. . grrunt.Zeno quoq; eorum princeps non tam reru inventor fuit, a novom uer
horum. uod si in ea lingua qua pleri uberiorem putant,cocessum a Grgcia est,ut doctissimi homines de rebus no peruagatis,inusitatis uerbis utereo tur,quanto id uel nobis magis est cocedendu,qui ea nunc primum audemus attingeret Et si quod si e diximus,& quidem cu aliqua querela non Grecorum modo,sed etiam eoru,qui se Graecos magis u nostros haberi uolui, nos non modo non uinci a Graecis uerboRr copia, sed esse in ea etiam sirperiores, elaborandii est,ut hoc no in nostris solum artibus, sed etiam in illotu ipsorucosequamur.Quaa ea uerba quibus ex institutQ uetaru utimur P Latinis, ut ipsa philosophia,ut Rhetorica,Dialectica,Gramatica,Geometria, Musi ca,qu latine ea dici poterant,tamen qm usu percepta Dat, nostra ducamus. Atque haec quide de reru nominibus.De ipsis rebus aute saepenumero Bruore uereor ne reprehenda quum haec ad te scriba,qui tum in philosophia, tu in optimo genere philosephiae tantu processeris. Quod si facere quasi te erudiens,iure reprehenderer, sed ab eo plurimum absum. Neq3 ut ea cognoscas, que tibi notissima sun t ad te mitto, ed quia facillime in nomine tuo acuesco, Sc quia te aequissimu habeo eoru studioim,quae mihi comunia tecum sunt,estimatore iudice. Attendes igitur ut soles diligenter,eam cp controuersia dio iudicabis,quae mihi fuit cu auunculo tuo diuino ac singulari uiro. in Tuosculano quum cena.uellemq3 e bibliotheca pueri Luculli quibusda libris uti,
ueni in eius uilla, ut eos ipse,ut solebam,inde promerem. uo quu uenissem, M. Catone,que ibi esse nesciera,vidi in bibliotheca sedente,multis circumsuo sum Stoicolu libris.Erat enim,ut scis,in eo itaxhaustaviai dista egendi, nec satiari poterat: quippe qui ne reprehensione quidem uulgi inanem reformio dans,in ipsa curia soleret legere saepe,du Senatus cogeret,nihil opae reip. deo trahens,quo magis tu in sumo otio,maximal copia quasi hclluo libroru, si hoc uerbo tam in clara re utendu est,uidebatur. Quod quum accidisset, ut alter alteru nec opinato uideremus,surrexit statim.Deinde prima illa, quae incongressu solemus,auid tu,inquit,huccauilla enim credo,& si ibi te ee ipse Essem,ad te ipse uenissem.Heri,inqua,ludis comissis ex urbe proscistus ueoni ad uesperam,Causa enim suit huc ueniendi,ut quosda hinc libros prome rem.Eisdem Cato hanc totam copia iam Lucullo nostro nota esse oporteo hit. Nam his libris eu malo a reliquo ornatu uillae delectari. E st enim mihi magnae curae,su quide hoc propriu tuum munus est,ut ita erudiat,ut 8c paotri,& Scipioni nostro,& tibi in propinquo respodeat. Laboro autem no sione ca: nam & aut eius memoria moueor. Nec enim ignoras quati secerim Scipionem,qui,ut opinio mea seri,in principibus iam es Iet,si uiueret:& Luculo
Ius iam mihi uersatur ante oculos,uir cum omnibus excellens,lum mecum 8c amicitia, S omni uolutat sententiaq3 conluctus.Praeclare,inquit,sacis,quia Sc eoru memoriam tenes,quom uterque tibi testamento liberos suos comenodauit,& pueru diligis.QIod aut meu munusdicis,no equidem recuso,sed te adiungo sociu: addo et illud,multa ia mihi dare signa puerit pudoris Sc ingenii,sed aetate uides. Video equide inquam,sed tame iam infici debet his artibus,quas si dum est tener cobiberit,ad maiora ueniet paratior. Sic equide diligentius saepius cis ista loquemur inter nos,agemus cp comuniter. Sed resideamus, inquit,si placet.ital fecimus.Tu ille,Tu aut quu ipse tantu libroru