장음표시 사용
121쪽
tig DE FINIBUS BON. ΕΤ ΜΑ L. dem,inquam,noster iocari uidetur,& fortasse suo iure. Ita enim se Athenis collocauit,ut sit pene unus ex Atticis, ut id etiam cognomine uideatur habi turus.Ego autem tibi Pi assentior,usu hoc euenire,ut acrius aliquato Sc attentius de claris uiris locorum admonitu cogitemus. Scis enim me quodam lcmpore Metapontum uenisse tecum,nec ad hospitem ante diuertisse, u Py. thagore ipsum illum locum ubi uitam ediderat, sedemi uiderim. Hoc autetepore,& si multa in omni parte Athenaru sunt in ipsis locis indicia sumoruuirorum,tamc ego illa moveor exhedra. Modo enim fuit Carneades, quem uidere uideor: est. n. nota imago,a sedew ipsa tata ingenη magnitudine orbata desiderari illam uocem puto.Tum Piis, uoniam igitur aliquid omnes, quid L.noster inquit an eum locum libeter inuisit,ubi Demosthenes et Ae schines inter se decertare Bliti sunt Suo enim quis studio maxime ducit. Et illequu erubuis set, Ioli,inquit,ex me querere,qui in Phalericum etia deoscenderim,quo in loco adfluestum aiunt declamare selitum Demosthenem, iat fremitu assuesceret uoce uincere: modo etiam paulu ad dextra de uia deest
naui,ut ad Periclis sepulcru accederem .su id quidcin infinitum est in hac urbe: quacun* enim ingredimur,in aliquam historia uestigiu ponimus. Tum Piis, Atqui Cicero,inquit,ista studia,si ad imitandos summos uiros spe stat,
ingenio tu sunt: sin tantumodo ad indicia ueteris memoric cognosteda, cuφrio iv.Te aut hortamur oes,currete quide ut spero,ut eos quos nouisse uis,
et imitari uelis. Hic ego,& si iacit hic quidem,ina,Piso,ut uides,eaque precipis,in mihi grata est hortatio tua.Tu ille amicissime ut solebat,nos uero,ino quit,Oes omnia ad huius adolescentiam coscramus,in primisi ut aliqd suo. rum studiore,philosephiae quo p impertiar,uel ut te imitetur quem amat,uelut illud ipsum quod studer,facere possit ornatius. Sed utru hortandus es nobis Luci,inquit,an etiam tua sponte propensus es mihi quidem Antiochii quem audis, satis belle uideris attendere.Tum ille timide,uel potius uerectiode,Facio, iquit,equide. Sed audisti ne modo de Carneade. rapior illuc,reuocas aut Antiochus,ncc est preterea quem audiamus.Tum Piso,& si hoc, in. quit,sortasse no poterit sic abire,quum hic adsit me aut dicebat 9 tame audebo te ab hac Academia noua ad ueterem illa uocare, in qua ut dicere Antiochum audiebas,non hi soli numeratur qui Academici uocatur, Speusippus, Xenocrates,Polemo,Crator,ceteriq3, sed etiam Peripatetici ueteres, quoIuPrinceps Aristoteles,que, excepto Platone,haud scio an rei te dixerim principcm philosophorum. Ad eos igitur conuerte te queso: ex eorum enim scruptis Sc institutis quum omnis do strina liberalis, omnis historia, omnis scromo elegans sumi potest,tum uarietas est tanta artium,ut nemo sine eo instrumento ad ullam rem illustriorem satis ornatus possit accedere. Ab his oratores,ab h is I mperatores,ac rerum publicarum principes extiterunt: ut ad misnora ueniam,mathematici,poetae,musici,medici deni ex hac, tanu ex omstratu artium officina prosecti sunt, Ad quae ego. Scis me,inquam. istud ide sentire Piso,sed a te opportune saeta mentio est. Studet enim meus audire Cicoro,quaenam sit istius ueteris,quam comemoras, Academia de finibus bonorum, Peripateticorumq3 sententia.Censemus autem te facillime id explanaore posse,quod 3c Staseam Neapolitanum multos annos habuerist apud te,et complures iam menses Athenis haec ipsa te ex Antiocho uideamus exquirestre Et
122쪽
LIBER IIsre.Et ille rides, Age age,inquit,satis enim scite me nostri sermonis principisum esse uoluisti,exponamus adolestenti,si qua forte possumus. Dat enim id nobis solitudo,quod si quis deus diceret,nuna putare me in Academia taephilosophum disputaturum.Sed ne dum huic obsequor,uobis molestus sim. Mihi,inquam,qui te idipsum rogaui Tum Quintus Sc Pomponius quum idem se uelle dixissent, Piso exorsus est.Cuius oratio,attende quaeis Brute, sati ne uideatur Antiochi complexa esse sententiam,quam tibi,qui fratre eius Aristum laequenter audieris,maxime probatam existimo.Sic est igitur Iooquutus. Quantus ornatus in Peripateticorum diseiplina sit,satis est a me, ut breuissime potui,pauloante dictum : sed est forma eius disciplinae,sicut sere ceterarum,triplex. Vna pars est natura disserendi, altera uiuendi, tertia natuora sic ab his inuestigata est,ut nulla pars coelo,mari,terra, ut Poetice loquar, praetermissa sit. Q netiam quum de rerum initiis omnit mundo loquuti
essent,ut multa non modo probabili argumentatione,sed etia necessaria mathematicorum ratione concluderent,maximam materiam ex rebus per se in uestigatis,ad rerum occultarum cognitionem attularui. Persequutus est Aristoteles animantium omnium ortus,uictus,figuras. Theophrastus aute stirpium naturas,omnium p sere rerum,quae e terra gignerentur,causas atq; ra
tiones. Qua ex cognitione facilior facta est inuestigatio rerum occultiistinastrum. Disserendit ab hsdem non dialectice Blum,sed etiam oratorie praeceopta sunt tradita,ab Aristotelet principe de singulis rebus in utracp partem dicendi exercitatio est instituta,ut non contra omnia semper sicut Archesiolas diceret,& tamen ut in omnibus rebus,quidquid ex utraq; parte dici posiset,exprimeret.inuum autem tertia pars bene uiuendi praecepta qurreret,ea
quoq; est ab η sdem,non solum ad priuatae uite rationem,sed etiam ad rerum publicarum rectionem relata.Omnium sere ciuitatum, non Graeciae solum, sed etiam Barbariae ab Aristotele mores,instituta,distiplinas,i Theophrao sto leges etiam cognouimus. Quum uterq3 eorum docuisset qualem in Re Publica principem conueniret, pluribus praeterea quum scripsisset qui esset optimus reipublicae status: hoc ampliusTheophraitus,que essent in republica inclinationes rerum 8c momenta temporum, quibus esset moderandum utcunque res postularet. Vitae autem degendae ratio; maxime quide illis pIacuit quieta,in contemplatione & cogni tione posita rerum,qus quia deorum
erat uiis simillima,sapiente uisa est dignissima. Atque his de rebus S spledio
da e eoru et illustris oratio.De sumo aut bono,quia duo genera libroim sunt, unum populariter scriptum,quod ἰ τερκον appellabant,alterum limatius, quod in comentarhs reliquerunt,no semper idem dicere uidetur: nec in summa tame ipsa aut uariet s est ulla apud hos quidem quos nominaui, aut inter
ipsos dissensio. Sed quum uita beata quaeratur,idi sit unum, quod philoseophia spectare dc sequi debeat, sit ne ea tota sita in potestate sapietis,an possit
aut labefactari aut eripi rebus aduersis,in eo nonnunquam uariari inter eos
Zc dubitari uidetur,quod maxime essicit T heophrasti de beata uita liber, in quo multum admodu sertunae datur: quod si ita se habeat,no possit beatam pstare uitam sapieria. Hec mihi uidetur delicatior,ut ita dicam, mollior* roquam uirtutis utS grauitas postulat.iniare teneamus Aristotelem,& eius
filium Nicomachum,cuius accurate scripti de mortibus libri,dicvtur illi quis
123쪽
DE FINIBUS BON. ΕΤ Μ A L. demesse Aristotelis,sed non uideo cur non potuerit patri similis esse filius. Theophrastum ta me adhibeamus ad pleraq*,dumodo plus in uirtute teneamus si ille tenuit firmitatis & roboris. Simus igitur contenti his. Nacp horuposteri meliores illi quidem mea sententia quam reliquarum philosophi dio sciplinaru: sed ita degenerant,ut ipsi ex senati esse uideantur. Primum Theophrasti Strato physicum se uoluit,in quo & si est magnus, tamen noua pleoram & perpauca de moribus. Huius Lysias & oratione locuples, rebus ipsis ieiunior.Concinnus deinde Sc elegans huius Aristo. Sed ea que desideratura magno philosepho,grauitas in eo non suit. Scripta sane & multa & polita,
sed nescio quo parito,authoritatem oratio non habet. Pretereo multos, in his dostum hominem & suavem Hieronymum,quem iam cur Peripateticu appellem nescio. summum enim bonum exposuit vacuitatem doloris. Qui autede summo bono dissentit,de tota philosophiae ratioe dissentit.Critolaus imitari antiquos uolui t,S quidem est grauitate proximus,& redundat oratio, attame is quidem in patriis institutis manet.Diodorus eius auditor ad iugit ad honestatem uacuitate doloris. Hic quoq; suus est, de summoq; bono diso sentiens,dici uere Peripateticus no potest. Antiquom autem sententiam Antiochus noster mihi uidetur persequi diligentissime,quam eandem Aristotelis suisie& Polemonis docet. Facit igitur Lucius noster prudenter,qui audire de summo bono potissimum uelit. Hoc enim constituto in philosophia,costituta sunt omnia. Nam ceteris in rebus siue praetermissum siue ignoratum
est quippiam,non plus incomodi est si quati quae earum rerum est, in quishus neglectum est aliquid. Sumum autem bonum si ignoretur,uiuendi rone ignorari necesse est:ex quo tantus error cosequitur,ut quem in portum se recipiant scire no posssint.Cognitis autem rerum finibus,quum intelligit quid sit & bonom extremum & malom,inuenta viis uia est,confirmatiol omniuossicioru Est igitur quoquid in rcferatur, ex quo id qdoes expetunt,beate uiuendi ratio inueniri S comparari potest: quod quoniam in quo sit, magna dissensio e Carneadea nobis adhibenda diuisio est, qua noster Antiochus libenter uti solet. Ille igitur uidit,non modo quot suissent adhuc philosophorum de summo bono,sed quot omnino esse possent sentetiae. Negabat igitur ullam esse artem,quae ipsa a se proficisceretur.Etenim semper illud extra est, quod arte comprehenditur. Nihil opus est exemplis hoc facere longius. Est enim perspicuum nullam artem in se uersari,sed esse aliud artem ipsam, aliud quod propositum sit arti. Quoniam ut medicina ualetudinis,nauigatiois gubernatio sic uiuendi ars est prudentia,necesse est eam quo ab alia re ce constitutam Sc prosecta.Constitit aut sere inter omnes,id in quo prudentia uerosaretur,& quod assequi uellet,aptum & accomodatum nature esse oportere, dc tale ut ipsum per se inuitaret & alliceret appetitum animi,quem ορμην Greci uocant. Quid autem sit quod ita moueat,ita a natura in primo ortu apst Petatur,non costat: deq; eo est inter philosophos quum summum bonu e quiritur,omnis dissensio.Totius enim quaestionis eius,quae habetur de finis bus bonore & malorum,quum qurritur in his quid sit extremum S ultim sons reperiendus est in quo sint prima inuitamenta naturae. Quo inueto ola
ab eo quasi capite de sumo bono du malo disputatio ducitur. Voluptatis alii Primum appetitu putant,& prima depulsione doloris. Alii censent primum ascitum
124쪽
ascitum *, & primum declinatum dolorem. Ab his alia quae prima secuta.
dum naturam nominant,proficiscuntur,in quibus numerant incolumitatem conseruationemq3 omniu partium,ualetudinem,sensus integros, doloris ua cultatem,uires,pulchritudinem,ceteraq3 generis eiusdem,quoru similia sunt
prima in animis,quasi uirtutum igniculi & semina.Ex his tribus quum unitaliquod sit,quo primum natura moueatur,uel ad appetedum uel ad repellendum,nec quidquam omnino prster Iisc tria possit esse, necesse est omnino officium, aut sugiendi,aut sequendi ad eorum aliquid reserri, ut illa prudentia
quam artem uitae ee diximus,in earum trium rerum aliqua uersetur, a qua totius uitae ducat exordium.Ex eo autem quod statuerit esse quo primum natura moueatur,existet etiam recti ratio,atque honesti, quae cum uno aliquo ex
tribus illis congruere possit: ut aut id honestum sit,facere omnia aut uoluptatis causa, et si ea no consequare: aut non dolendi,etiam si id assequi nequeas: aut eorum quae secundum naturam adipiscendi. Ita fit ut quanta differentia est in principiis naturalibus, tanta sit in finibus bonorum malorumq; dissio militudo. Alii rursus iisdem a principi js omne ossicium reserunt aut ad uolus piatem, aut ad non dolendum, aut ad prima illa secudum naturam obtinenda.Expositis iam igitur sex de summo bono sententris, trium proximaru hi principes.Voluptatis Aristippus,non dolendi Hieronymus,fruendi rebus his,quas primas secundum naturam esse diximus,Carneades: non ille udem author, sed defensor disserendi causa fuit. Superiores tres erant, quae esse posν sensiquarum est una soIa defensa eat uehementer. Nam uoluptatis causa facere omnia,quum etiam si nihil consequamur, tamen ipsum illud consilium ita saciendi per se expetendum,& honestum 5c solum bonum sit,nemo dicit, nevitationem quidem doloris ipsam per se quisquam in rebus expetendis pu tauit,ne si etiam euitare posset. At uero facere omnia, ut adipiscamur quae seocundum naturam sint,& si ea non assequamur,id esse & honestum,d c solum Per se expetendum,& solum bonum,Stoici dicunt. Sex igitur hae sunt simplices de summo bonorum malorul sententiae.Due sine patrono, quatuordeν sensae. Iuctae aute Sc duplices expositiones summi boni tres omnino silerusi
nec uero plures,si penitus rerum naturam uideas,esse potuerunt. Na aut v
Iuptas adiungi potest ad honestatem ut Calliphoni Dinomacho placuit:
aut doloris uacuitas,ut Diodoro: aut prima naturae,ut antiquis, quos eosdeAcademicos Sc Peripateticos nominamus. Sed quoniam non possiant Omonia simul dici, haec in praesentia nota esse debebunt,uoluptatem semouedam esse,quando ad maiora quaeda,ut iam apparebit,nati sumus. De uacuitate doloris eade sere dici solent,que de uoluptate. Queado igit Sc de uoluptate cum Torquato,& de honestate,in qua una omne bonum poneret, cu Catone est disputatum,primu que contra uoluptatem dicta fiant,eadem fere cadunt contra uacuitatem doloris. Nec uero alia sunt quaerenda contra carneadea illam sententiam. uocuque enim modo summum bonum sic exponitur ut id mocet honestate, nec officia nec uirtutes in ea ratione,nec amicitiae constare pose sunt. Coniunctito autem cum honestate, uel uoluptatis, uel non dolendi, idoipsum honestum quod amplesti uult, effficit turpe. Ad eas enim res referre quae agas,quarum una si quis malo careat,in summo eu bono dicat esse, altest
125쪽
DE FINIBUS BONO. ET Μ A L. ra uersetur in leuissima parte naturae,obscuratis est omnem splendorem hooncstatis ne dicam inquinatis. Restant Stoici,qui quum a Peripateticis 8c A, cademicis omnia traitulissent,nominibus aliis easdem res sequuti scint. Hos contra singulos dici est: melius. Sed nunc quod agimus, de illis quum uole
mus.Democriti autem securitas,quae est animi tanquam traquillitas, quam
appellant si iiss,eos paranda fuit ab hac disputatione,quia ista animi tranquillitas ea ipsa est beata vita. uaerimus autem non quae sit,sed unde sit. Iaexplosae eic sentetiae Pyrrhonis, Aristonis , Erilli,quddin huc orbem quem circuscripsimus incidere no possunt,adhibendae omnino no suerunt. Nam quum Ois haec quaestio de finibus,S quasi de extremis bonoRr 8c ma Iorum ab co proficiscatur,quod dicimus naturae esse aptum Sc accomodat quod Iripsum per se primu appetatur,hoc totum S hi tollunt, qui in rebus ijs,in quibus nihil quod no aut honestum aut turpe sit, negant esse ulla camcur aliud ath anteponatur,nec inter eas res quidquam Omnino putant interoesie: Zc Erillus si ita sensit,nihil esse bonum praeter scientiam, omnem costi' capiendi causam inuentionem cli ossicia sustulit. Sic exclusis sentcti js reliquoserum,quum praeterea nulla esse possit,haec antiquoria ualeat nccesse est. E rgo instituto ueterum,quo etiam Stoici utuntur hinc cap iamus exordium . Omo De animal seipsum diligit,ac simul & ortum est,id agit, ut se conseruet, quod hic ei primus ad omnem uitam tuendam appetituS a natura datur, se ut costa Uet atque ita sit asse mim,ut optime secundum naturam a stum esse possit. Hanc initio constitutioncm consulam habet Sc incertam,ut tantummodo se
tueatur,qualecun sit,sed nec quid sit,nec quid possit,nec quid ipsius natura sit,intelligit. tium autem processit paulum,& quatenus quidquid se attino gat ad sel pertineat perspicere coepit,tu sensim incipit progredi,sesel agno
1cere & intelligere: quam ob causam habet eum,quem diximus,animi appetitum,cceptatq; S ea,quae naturae sentit apta,appetere, & propulsare contraoria. Ergo omni animali illud quod appetit, positum eli in eo quod naturae est accommodatum. Ita finis bonorum existit secundum naturam uiuere, sic asteistum,ut optime assici possit,ad naturami accommodatissime. Quonia autem sua cuiust animantis natura est,iacceste est quom finem omnium huc esse,ut natura expleatur. Nihil enim prohibet quaedam ce Sc inter se anima
Iibus reliquis,& cum best 3s homini communia,quom am omnium cit natura communis. Sed cxtrema illa& summa,quae quaerimus inter animaliugeonera,distineta & dispertita sunt,& sua cuim propria dc ad id apta, quod cu
ius* natura desiderat. Quare quu dicimus omnibus animalibus extremum cste secundum natura uiuer non ita accipiendu est,quasi dicamus unum esse omniu extremum: sed ut olum artium redhe dici potest comunc esse, ut in alio qua scientia vcrsetur,scientiam autem suam cuius p artis esse, sic comune aialisum omnium secudum naturam uiuere: sed naturas cediuersas, ut aliud equost natura,aliud boucaliud homini,& tamen in omnibus summa communIs. Et quidem non solum in animalibus, sed etiam in rebus omnibus his, quas natura alit,auget& tuetur: in quibus videmus ea quae gignuntur e terra, multa quodammodo emcere ipsa sibi per se,quae ad uiuendum crestendum i ualeant,& tuo genere perueniant ad extremu,ut iam liceat una comprehensiost Deoia complecti: non dubitatemq3 dicere, omnem naturam ee servatricem
126쪽
sus,ids habere propositum quasi finem 5 extremum,se ut custodiat u in optimo sui generis statu,ut neceta sit omnium rerum,quae natura vigeant, similem esse finem,non eundem.Ex quo intelligi debet homini id ee in bonis ut timum,secudum naturam uiuere: quod ita interpretemur,uiuere ex hominis natura undiq; perfecta,& nihil requirente. Haec igitur nobis explicada sunt, sed si enodatius,uos ignoscetis: huius enim aetati,& huic nunc hoc primu sortasse audienti,seruire debemus. Ita prorsus,inquam,ct si ea quidem quae ad huc dixisti, quavis ad aetatem recte isto modo dicerentur. Exposita igitur,inquit,terminatione rem expetedaru,cur ista se res ita habeat,ut dixi, deinceps
demonstrandum est. Quamobre ordiamur ab eo quod primu posui, quod idem reapse primum e,ut intelligamus,omne animal seipsum diligere, quod quana dubitationem non habet est enim infixum in ipsa natura, compreheditur suis cuius p sensibus,sic ut contra si quis dicere uelit,non audiatur)tamene quid praetermittamus,rationes quo cur hoc ita sit,asserendas puto. Et si qui potest intelligi aut cogitari esse aliquod animal,quod se oderit res enim
concurrent contrariae. Nam quum appetitus ille animi aliquid ad se trahere
coeperit consulto,quod sibi obsit,quia sit sibi inimicus, quum id sua causa Bociet,& oderit se & simul diliget,quod fieri non potest. Necesse est quidem siquis sibipsi inimicus est,eum quae bona sunt, la putare, bona contra, q - , Ia,&quae appetenda sugere,&quae sugienda appetere,quae sine dubio uitae sunt euersio. Neque enim si nonulli reperiuntur,qui aut laqueos,aut alia exisω tia quaerant,aut ut ille apud Terentium,qui decreuit tantisper se minus intuoriae suo nato facere,ut ait ipse,dum miser fiat,
inimicus ipse sibi putandus est. Sed atri dolore mouentur,alii cupiditate, iraocundia etiam multi esteruntur,& quum in mala scientes irruunt,tamen se opolime sibi consulere arbitrantur. I taque dicunt,nec dubitant,
Mihi sic usus est,tibi ut opus est fasto face. Velut qui ipsi sibi bellu indixiss ent,cruciari dies,noctes torqueri uellet,nee vero sese ipsi accusarent ob eam cam,quod se male suis rebus consuluisse dice. rent.Eomenim est Iisc querela,qui sibi chari sunt,sesel diligui. Quare quo tiescuque dicetur male de se quis mereri,sibit esse inimicus atque ho stis, uita denique fliger intelligatur alia subesse eiusmodicam, ut ex eo ipso intelligi possit sibi queque esse charum. Nec uero satis est id,neminem esse qui ipse se oderit: sed illud quoque intelligedu est,nemine esse qui quo modo se habeat.
nihil sua censeat interesse.Tolletur.n.appetitus animi,si ut in his rebus inter quas nihil interest,neutra in partem propensiores simus,lte in nobismetipsisqueadmoduassecti simus, nihil nostra arbitramur interesse. Atq; et illud Rquis dicere uelit perabsurdum sit,ita diligi a sese quel ut ea vis diligendi ad
alia rem quapia reseratur,no ad eum ipsum qui sese diligat. Hoc quu in amici ths,quum in ossicris,quu in uirtutibus dicitur,quomodocuque dicitur,intelligi tamen quid dicatur pot: in nobismetipsis autem intelligi quidem propter aliam quapiam rem: uerbi gratia propter uoluptatem nos amemus, Propter nos enim illa,non propter eam nosmetipsos diligimus. Qua a quid e , quod magis perspicuum sit,no modo charum sibi queque, ueruetiam uehementer charum esse inris est enim aut quotus quis sicui mors quu appropinquςr, Non refugiat timido sanguen at exalbescat metu.
127쪽
DA FINIBUS BON. ΕΤ Μ A L. Et si hoc quidem est in uitio,dissetutionem naturae tam ualde perhorresceore, quod ite est reprehendendii in dolore: sed quia sere sic afficiuntur oes, sabiis argumeti est,ab interitu naturam abhorrere. Id quo magis quidam ita seciunt,ut iure etiam reprehendantur,hoc magis intelligendum est,haec ipsa nimia in quibusdam sutura non fuisse,nisi quaeda essent modica natura. Nec uero dico eorum metum mortis,qui quia priuari se uitae bonis arbitrent, aut quia qua Ham post mortem formidines extimescat, aut si metuant, ne cu doolore moriant,idcirco mortem fugiat. I n paruis enim sepe,qui nihil eorum cogitant,siquando his ludentes minamur precipitaturos alicude, extimescunt. Ouinetiam serae,inquit Pacuui ,
de ipso sapiete aliter existimat quin etiam quum decreuerit esse moriendu,tamen discessu a suis,arcu ipsa relinqueda luce moueatur. Maxime autem in hoc quidem genere uis est perspicua naturae,quum & mendicitatem multi Perpetiantur ut uiuant,et angantur,appropinquatione mortis consedit homines senectute,& ea perserat. quae Philoctetam videmus in fabulis: qui quum cruciaretur non serendis doloribus,propagabat tamen uitam aucupio sagittarum. Configebat tardus celeres,stans uolanteS,Dt apud Accium est, Pennarum i contextu corpori tegumenta saciebat. De hominum genere aut omnino de animalium loquor,quum arborum &stirpium eadem pene natura sit: siue ut doetissimis uiris uisum est, maior ah
qua causa ait diuinior hanc uim ingenuit,sive hoc ita sit fortuito. Videamus ea quae terra gignit corticibus S radicibus ualida seruari, quod cotingit animalibus sensuum distributione,S quadam compactione membroru . auaquidem de re us assentior iis,qui haec omnia regi natura putant, quae si natura negligat,ipsa esse non possint,tamen concedo,ut qui de hoc distentiui, existiment quod uelint:ac uel hoc intelligant,siquando naturam hominis dica, hominem dicere me. Nihil enim hoc differt. Nam prius a se poterit quisque discedere,u appetitum earum rerum quae sibi conducant, amittere. Iure igiatur grauissimi philosophi initium summi boni a natura petiuerunt, Sc illum
appetitum rerum accommodatarum,ingeneratum putauerunt omnibus,qui continentur ea commendatione naturae,qua se ipsi diligunt.Deinceps uidendum est,quoniam satis apertum est sibi quenq; natura re charum, quae sit hominis natura,id est enim de quo quaerimus. Atqui perspicuum est hominem e corpore animol constare,quum primae sint animi partes,secundae corpo ris. Deinde id quoque videmus,& ita figuratum corpus,ut excellat aliis: ani mumi ita constitutum,ut S sensibus instructus sit,& habeat prestantia metis,cui tota hominis natura pareat,in qua sit mirabilis quaedam uis rationis& cognitionis 8c scientiae uirtutumi omnium. Nam quae corporis sunt, ea nec authoritatem cum animi partibus comparanda,SI cognitionem habet faciliorem. Itaq; ab his ordiamur.Corporis igitur nostri partes totaq; figura 8c serma dc itatura u apta ad naturam sit apparet: neque est dubium,quin frons,oculi,aures,& reliquς partes quales Ophiae sunt hominis,intelligatur. Sed certe opus e ea ualere & uigere,& naturales motus usus Q habere, ut nec
Quibus abest ad precauendum intelligendi astutia
sibi in te sto terrore mortis, horrescunt. Quis auten
128쪽
absit quid eorum,nec aegrum debilitatu te sit: id enim natura desiderat. Est
enim actio quaedam corporis,quae motus S status naturae congruenteis te
net. In quibus si peccetur distortione & deprauatione quadam aut motu statuue deformi,ut si aut manibus ingrediatur quis,aut non ante sed retro, sugere plane se ipse,& hominem ex homine exuens,naturam odisse uideat. inia obrem etiam sessiones quaedam,& flexi fraeti , motus, quales protervorum
hominum aut mollium esse selent,contra naturam sunt: ut etiam si animi uiatio id eueniat,tamen in corpore immutari hominis natura uideatur. Ita econtrario moderat aequabiles cp habitus,aflectiones usus p corporis apta ee ad naturam uidentur. Iam uero animus non esse solum,sed etiam cuiusda modi debet esse,ut Sc omnes partes habeat incolumes,& de uirtutibus nulla de sit. Atqui in sensibus est sua cuiusque uirtus, ut ne quid impediat qtio minus suo sensus quisque munere iungatur: in his rebus celeriter expedite percipiendis,qus subiectae sunt sensibus. Animi autem dc eius animi partis que princeps est,quae* mens nominatur,plures sunt uirtutes, sed duo prima genera: unum earum quae ingenerantur suapte natura,appellanturq; non uolutarier alterum earum,quae in uoluntate positae magis proprio nomine appellari solent,quarum est excellens in animorum laude prςstantia. Prioris generis est docilitas,memoria,quae sere omnia appellant uno ingenij nomine, easq3 uirtutes qui habent,ingeniosi uocantur. Alterum autem genus est magnarum Uerarum cy uirtutum,quas appellamus uoluntarias,ut prudentiamMperariotiam,sortitudinem,iustitiam,& reliquas eiusdem generis.Et silmmatim qui dem haec erant de corpore animoch diceda,abus quasi in Armatum est quod hominis natura postulet. Ex quo perspicuum est, quoni1 ipsi a nobis diligastmur,omnial Sc in animo & in corpore persecta uelimus esse, ea nobis ipsa chara esse propter se,& in his esse ad bene uiuendum momenta maxima. Nascui proposita sit conseruatio sui necesse est huic partes quoque sui charas esse, chariores* quo persectiores sint& magis in suo genere laudabiles. Ea enim uita expetitur,quae sit animi corporis Φ expleta uirtutibus, in eoq3 summum honum poni necesse est,quandoquidem id tale esse debet,ut rerum expeten darum sit extremu.Quo cognito,dubitari no potest,quin quu ipsi homines sibi sint per se & sua sponte chari,partes quoque S corporis SI animi, eam rerum quae sunt in utriusque motu Sc statu sua charitate colantur, S per se ipse appetantur. Quibus expositis,facilis est coniectura ea maxime esse expesttenda ex nostris,quae plurimum habent dignitatis ut optimae cuiusque Parstiis,qus per se expetatur,uirtus sit expetenda maxime. Ita fiet, ut animi uirtus corporis uirtuti anteponatu animit uirtutes nori uolutarias uincant virtuotes uoluntariae. Quae quidem propriae uirtutes appellantur, multum excellunt,propterea quod ex ratione gignuntur, qua nihil est in homine diuini
Us. Etenim omnium reru, quas SI creat natura & tuetur,quae aut sine animo
sint,aut multo secus, eoru flammm bonum in corpore est,ut non inscite illud dictum uideatur in sue, Animum illi pecudi datu pro sale ne putresceret. Sue autem bestie quaedam in quibus inest aliquid simile uirtutis,ut in leonibus, ut in canibus,in equis :in quibus non corporu solum,ut in siribus,sed et aiora aliqua ex parte motus quosdam videmus. In homine aute summa omnis anImi est,& in animo rationis,ex qua uirtus eiquae rationis absolutio definitur,
129쪽
iar DEFINIBUS BON. ΕΤ Μ A L. qua etiam atque etiam explicandam putant.Earum etiam rerum, quas terra
gignit educatio quedam 8c persectio est non dissimilis animantium. Itaque dc uiuere uitem & mori dicimus,arborem p & nouellam 8c uetulam Sc uigere & senestere.Ex quo non est alienum,ut animantibus,sic illis 8c apta qua,
dam ad naturam aptare,& aliena,earumq3 augendarum S alendarum quandam cultricem esse: quae sit scientia atque ars agricolarum , quae circun ocidat,amputet, erigat, eXtollat,adminiculetur,ut quo natura serat,eo possitire:ut ipsς uites,si loqui possent,ita se tractandas tuendas esse sateantur. Et nunc quidem quod eam tuetur, ut de uite potissimum loquar,est id extrino secus. In ipsa enim parum magna uis est,utu optime se habere possit, si nullactatura adhibeatur. At uero si ad uitem sensus accesserit,ut appetitum quenodam habeat,& per se ipsa moueatur,quid facturam putas: An ea quae perui nitorem antea consequebatur,& per se ipsam curabitrSed uides ne accessura ei curam,ut sensius quo suos eorum i omnium appetitu,& si qua sint ei me bra adiuncta tueatur Sic ad illaque semper habuit, iungit ea quae postea aco
cesserint,nec eundem finem habebit,quem cultor eius habebat,sed uolet secudum eam naturam,qus postea ei adiueta sit,uiuere: ita similis erit & finis boni,atq; antea suerat,neq; idem tamen. Non enim iam stirpis bonum quaeret. sed animalis. od si non sensus modo ei sit datus,veruetiam animus & anio mus hominis,non necesse est Sc illa pristina manere, ut tuenda, S inter haremulto esse chariora,quae accesserint,animit optimam quaq; partem charisosimam,in eat expletione naturae summi boni finem consistere, quum longe multum praestet mens atq; ratio Sic SI extremum omnium appetendom, atque ductu a prima comunitate naturae,multis gradibus ascendit,ut ad summum perueniret,quod cumulatur ex integritate corporis,et ex mentis ratio
ne persessita. uum igitur ea sit quam exposui,sorma naturae,si ut initio dixi, simulat p ortus esse se quisl cognosceret,iudicarem posset,quaevis S totisus esset natur SI partium singularum,continuo uideret quid eet hoc, quod
querimus,omnium rcrum,quas expetimus,summum Sc ultimum,nec ulla in re peccare posset.Nunc uero a primo quidem mirabiliter occulta natura est,
nec perspici,nec cognosci potest: progredientibus autem aetatibus sensim tardilae potius quasi nosmetipsos cognoscimus. I ta* illa prima commendatio, quae a natura nostri facita e,nobis incerta & obscura est:primusq; appetitus ille animi tantum agit,ut salui atque integri esse possimus. Quum autem dio spicere coeperimus,& sentire quid simus, & quid animantibus ceteris disse. ramus,tum ea sequi incipimus,ad quae nati stimus. Quam similitudine uideonius in bellijs,quae primo in quo loco natae sunt,ex eo se non comouent: deo ind e suo quaeq; appetitia mouetur,serpere anguiculos,nare anaticulas, evolare merulas,cornibus uti videmus boues,nepas aculeis,fisam deniq; cuiq3 nisturam esse ad uiuendum ducem. Quae similitudo in genere etiam humano apparet. Parui enim primo ortu sic iacent: tangomnino sine animosint. um autem paulum firmitatis accesserit,& animo utuntur, & sensibus, connituno turl ut sese erigant,& manibus utantur,& eos agnoscunt a quibus educansttur: deinde aequalibus delectantur,libentercii se cum his congregant, danti se adludendum,fabellarum auditione ducuntur: de eo quod ipsis supe rat aliis gratificari uolunt mmaduertunis ea quae domi fiunt curiosius, inst
130쪽
cipiunt commentari aliquid & discere: SI eorum quos uident, uolunt non
ignorare nomina: quibus P rebus cum aequalibus decertant, si uincunt, este runt se laetitia,uieti debilitantur,animosi demittunt. Quorum sine causa fieri nihil putandum est.E st enim natura sic generata uis hominis, ut ad omne uirtutem percipiendam facta uideatur: ob ea mi causam parui uirtutu simu lacris,quarum in se habent semina,sine doctrina mouctur. Sunt enim prima elementa naturae,quibus auctis,uirtutis quasi carmen efiicitur. Nam quum
ita nati saetici; simus,ut 8c agendi aliqilid,& diligendi aliquos,& liberalita
tis,& reserendae gratiae principia in nobis contineremus, at ad scientiam, prudentiam,sortitudinem l aptos animos haberemus, a contrariisl rebus alienos,non sine causa eas quas dixi in pueriS uirtutum quasi scintillulaρ uidemus,e quibus accendi philosophi ratio deber,ut eam quasi deum ducem sub sequens,ad naturae perueniat extremum. Nam ut saepe iam dixi,in infirma aetate,imbecilla ip mente uis naturae per caliginem cernitur. inium aute progrediens confirmatur animus, agnoscit quidem ille naturae vim, sed ita, ut Sogredi possit longius,per se sit tamen inchoata. Intrandum est igitur in rerum naturam,& penitus quid ea postulet,peruidcdum. Aliter enim nosinetipsos nosse non possumus: quod praeceptum quia maius erasis ut ab homine uideretur,idcirco assignatum est deo. Iubet igitur nos Pythius Apollo, Noscere nosmetipsos.Cognitio autem haec est una,ut uim nostri corporis animit norimus, sequamurq3 eam uitam,quae rebus ipsis perstuatur. Quoniam autem is animi appetitus a principio Bit,ut ea quae dixi,q perfectissima a natura ha oheremus,confitendum est,quum id adepti simus quod appetitu sit,in eo qua. si ultimo consistere naturam,atque id esse summum bonu,quod certe uniuersum sua sponte ipsum expeti,& propter se necesse est,quoniam ante demonostratum est,etiam singulas eius partes esse per se expctedas. In enumerandis autem corporis commodis si quis praetermissam a nobis uoluptatem puta: hit,in aliud tepus quaestio disseratur. Utrum enim sit uoluptas in his rebus, quas primas secundum naturam esse diximus,nec ne sit,ad id quod agimus, nihil interest. Si enimOit mihi quidem uidetur non explet bona naturae uoluptas iure praetermissa est. Sin est in ea,quod quidam uolunt,nihil impedit nostram hanc comprehensionem summi boni. uae enim constituta simi prima naturae,ad ea si uoluptas accesserit,unum aliquod accesserit commodum corporis,neque eam constitutionem summi boni,quae est preposita, mutauerit.Et adhuc quidem ita nobis Igressa ratio est,ut ea duceretur omnis a pratama commendatione naturae. Nunc autem aliud iam argumentadi sequamur
genus,ut non solum quia nos diligamus,sed quia cuiusq; partis naturae, & in corpore,& in animo sua quaeque uis sit,idcirco in his rebus suma,nostra spote moueamur. Atque ut a corpore ordiar, Vides ne,ut si qua in membris praua,aut debilitata,aut imminuta sint,occultent homines c Ut etiam contendat 8c elaborent si essicere possint,ut aut non appareat corporis uitium,aus Q minimum appareat,multost etiam dolores curationis causa perserant, ut si ipse usus membrorum non modo non maior,ueruetiam minor futurus sit,eomtamen species ad naturam reuertatur.Etenim quu Omnes natura totos se exstpetendos putet,nec id ob aliam rem,sed propter ipses,necesse est eius etiam Partes propter se expeti,quod uniuersum .PPter se expetatur, quod in motu