장음표시 사용
71쪽
tus. aula est n.in quo cupiditas sit,an recte cupidus dici possit Ergo S auarus erit,sed finite: SI adulter,ueru habebit modu:& luxuriosus, eode modo. Qualis ista philosophia est,quae no interitum afferat prauitati,sed sit contenta mediocritate uitioru uana in hac diuisione rem ipsam prorsus probo, elegantia desidero. Appellet haec desideria naturae cupiditatis nomen seruet alio, ut quu de auaritia,quum de intemperantia,quu de maximis uit is loquetur,eam tana capitis accuset. Sed haec quide liberius ab eo dicuntur Scupius, quod equide non reprehendo. E st enim tanti philosophi tamq; nobilis audacter sua decreta defendere. Sed tame ex eo quod eam uoluptatem,qua omnes gentes hoc nomine appellant,videt amplexari saepe uehementius, in magnis interdum uersetur angustiis,ut hominu costientia remota nihil tam turpe sit
quod uoluptatis causa no uideatur ec facturus. Deinde ubi erubuit,uis enim est permagna naturae,cd sugit illuc,ut neget accedere quida posse ad uoluptatem nihil dolentis. At iste no dolendi status no uocatur uoluptas. No labooro,inquit,de nomine. Quid quod res alia tota esti Reperia multos uel innuo merabiles potius,no tam curiosos,nec ta molestos a uos estis, quibus ad ad Delim facile persuadeam. Quid ergo dubitamus quin si non dolere uoluptas sit summa,no esse in uoluptate dolor sit maximus Cur id non ita fitc quia dolori no uoluptas contraria est,sed doloris priuatio. Hoc uero no uidere maximo argumento esse uoluptatem ullam,qua sublata neget se intelligere omni
no quid sit bonu. Eam autem ita persequitur,quae palato percipiatur,quae auribus: cetera addit,quae si appelles,honos praelandus sit. Hoe igitur quod soIum bonii seuerus'grauis philosophus nouit,idem non uidet ne expeteduquidem esse,quod eam uoluptate hoc eodem auctore non desideremus, quudolore careamus, qu haec sunt cotraria. Hic si definire & diuidere didicisset si loquendi uim,si demo cosuetudine uerboIu teneret,nuna in tantas salebras incidisset. uc uides quid faciat,quam nemo una uoluptate appellat, & hac in motu uoluptatem,quae duo sunt,unu facit: sic enim has suaves & quasi dulces uoluptates appellat. Interdum ita extenuat,ut M. Curium putes loqui: interdum ita laudat ut quid prsterea sit bonum neget se posse ne suspicari quiν dem. Quae iam oratio non a philosopho aliquo,seda Censore opprimenda est. Non est enim uitiu solum in oratione, sed etiam in moribus. Luxuriam non reprehendit,modo sit uacua infinita cupiditate 8c timore. Hoc loco disci pulos quaerere uidetur,ut qui asoti esse uelint,philosophi ante fiat. A primo, ut opinor,animantium ortu petitur origo summi boni. Simulatq; natum animal est,gaudet uoluptate,& eam appetit ut bonu,aspernatur dolore ut maolum, De malis aut & bonis ab Isis animalibus quae nodum deprauata si n t, ait optime iudicari. Haec& tu ita posuisti,& uerba uestra sunt, quanquam mulν
tum uitiosa. Summum enim bonum & malum vagiens puer utra uoluptate .
diiudicabit,stante an mouenter c quoniam si d is placet ab Epicuro loqui didcimus . Si stante haec natura uidelicet uult,saluam esse se,quod cocedimus: si mouente,quod tamen dicitis,nulla turpis uoluptas erit,quae praetermittenstda sit,& simul non proficiscitur animal illud modo natum a summa uoIuptaote,quae est a te posita in non dolendo. Nec tamen argumentum hoc E picuo rus a paruis petiuit,aut etiam a besths, quae putat esse specula naturae, ut dice. . ret ab iis duce natura hanc uoluptate expeti nihil dolendi: ne* enim lisc most
72쪽
uere potest appetitum animi,nec ullum habet ictum,quo peIlat animi statuni hic non dolendi. I tal in hoc eode peccat H ieronymus. At ille pellit,qui per
mulcet sensum uoluptate. Ita Epicurus semper hoc utitur,ut probet volu ptatem natura expeti,quod ea uoluptas quae in motu sit,& paruos ad se aliisciat & bestias non illa stabilis,in qua tantu inest nihil dolere. Quid igit conuenit ab alia uoluptate dicere naturam proficisci,in alia summu bonum ponere Bestiatu uero nullum iudicium puto. Quamuis enim deprauatae non sint, prauae in esse possunt. Ut bacillum aliud est inflexum Sc incuruatum de industria,aliud ita natum sic serarum natura no est illa quidem deprauata mala disciplina,sed natura sua. Nec uero ut uoluptatem expetat natura mouet infantem,sed tin ut seipsum diligat,ut integrum se saluum P uelit. Omne enim animal simul ut ortum est,ia seipsum,& omnes partes suas diligit, duas cp, quae
maximae sunt,in primis amplectitur,animu scilicet et corpus,deinde utriusq; partes. Nam sunt 8c in animo praecipua quaedam,& in corpore: quae quu leo uiter agnouit,tunc discernere incipir,ut ea quae Prima data sunt natura appeotat,asperneturq3 cotraria. In his Primis naturalibus uoluptas insit, necne, magna quaestio est. Nihil uero putare esse praeter uoluptatem,non membra, nosensus,non ingeni j motum,no integritatem corporis,non ualetudinem, summae mihi uidetur inscitiae. Ato ab ipso capite fluere necesse est omnem rone honom & maloru. Polemoni dc ante Aristoteli ea prima uisa sunt,quae pauo Ioante dixi. Ergo nata est sententia ueteru Academico' et Peripateticore, ut finem bonorum dicerent secundum natura uiuere,id est uirtute adhibita frui primis i natura datis. Callipho ad uirtutem nihil adiunxit nisi uoluptatem. Diodorus uacuitatem doIoris. His omnibus quos dixi cosequetes sunt fines honom. Aristippo simplex uoluptas,Stoicis consentire naturae. Quod eeuolunt e uirtute,id est honeste uiuere. Quod ita interpretant,uiuere cum intelli gentia earum rerum,quae natura euenirent,eligente ea quae essent secundum natura,ressciente cotraria. Ita tres sunt fines expertes honestatis. Unus Aristippi uel Epicuri,alter Hieronymi, Carneadis tertius. Tres in quibus hone stas cum aliqua accessione, Polemonis,Calliphonis,Diodori. Vna simplex. cuius Zeno auctor ,posita in decore tota,id e in honestate. Na Pyrrho, Ariosto Herillus ia diu abiecti. Relia sibi costiterunt ut extrema cum initiis coueniret,ut Aristippo uoluptas,Hieronymo doloris uacuitas,Carneadi frui priciphs naturalibus esset extremum. Epicurus aut quum in prima comendatione uoluptate dixisset,si ea qua Aristippus,ide tenere debuit ultimum honore quod ille: sin ea qua Hieronymus fecisset idem ut uoluptatem illa Aristippi in prima comendatioeponeret. Na qdai sensibus ipsis iudicari uoluptatem honum esse,dolorem malum,plus tribuit sensibus, a nobis leges P mittunt. Priuatatu litium iudices sumus,nihil enim possumus iudicare, nisi q d est nos stri iudici j. In quo frustra iudices solent quum se iam pronuncia addere. Si ad mei iudicii est. Si enim no fuit eoiu iudich nihilo magis hoc no addito,ilo Iud est iudicatum qd iudicat sensus,dulce amarum,lene aspere, Prope longe,
stare movere,quadratum rotundum. Qua igitur pronunciabit istam ratior
adhibita primu diuinam humanarum reiu scientia,quae potest appellari ri'
te sapientia. Deinde adiunctis uirtutibus, quas ratio rem omnium dominas.
etu uoluptatum satellites iaministrasee uoluisti. Quam adeo omniu sentctia
73쪽
νo DE FINIBVς Bo N. ΕΤ Μ Α L. pronunciabit primu de uoluptate nihil esse ei loci non modo ut sola ponatur in summi boni sede,qua quaerimus,sed ne illo quidem modo ut ad honesta
tem applicetur.De uacuitate doloris eadem ista est. Reiicietur et Carneades. Nec illa de summo bono ro aut uoluptatis no dolendi ue particeps,aut honestatis expers probabitur. I ta relinquet duas de quibus etia at* etiam consideret. Aut enim statuet nihil esse bonum,nisi honestum, nihil malu nisi turpe,
cetera aut omnino nihil habere momenti,aut tantu ut nec expetenda nee fugienda,sed eligenda modo aut reflcienda sint,aut anteponet eam qua quum honestate ornatissima,tum etia ipsis initris naturae,& totius persectione uitae Iocupletata uidebit. Quod eo liadius faciet, si Perspexerit reru inter eas uerboorum ne sit cotrouersia. Huius ego nuc auctoritatem seques idem facia. Quao tum enim potero minua cotentiones,omnes ch simplices sententias eorum, in quibus nulla inest uirtutis adluctio,omnino a philosophia semouedas putas ho. Primum Aristippi Cyrenaicoruci omnium,quos no est ueritu in ea uoluptate,quae maxima dulcedine sensum moueret sumum bonu ponere, contenentes istam vacuitate doloris. Hi no uiderunt ut ad cursum equii ad arandirhouem,ad indagandum cane,sic hominem ad duas res,ut ait Aristoteles, in telligendu S agendum esse natum,quasi mortalem deu contra ut tarda aliquam Sc languida pecudem ad pastum S procreandi uoluptatem hi hoc dio
uinum animal ortum esse uoluerusiquo nihil mihi uidet absurdius. Atmhee cotra Aristippum,qui ea uoluptatem no modo summa, sed solam etia ducit, qua omnes una appellamus uoluptatem,aliter autem uobis placet. Sed ille ut dixi uitiose. Nec enim figura corporis,nec ratio excellens ingend humani tagnificat ad hanc una rem natu hominem ut frueretur uoluptatibus. Nec uero audiedus Hieronymus,cui summu bonum est idem,quod uos interdum uel
potius nimium saepe dicitis,nihil dolere. Non enim si maIum dolor est, careore eo malo satis est ad bene uiuendum. Hoc dixerit potius Ennius,
Nimium boni est cui nihil est mali.
Nos beatam uitam no depulsione mali,sed adeptione boni iudicemusrnee eam cessando siue gaudendo ut Aristippus,sive non dolendo ut hie,sed agendo aliquid considerando ue quaeramus. Quae possunt eadem contra Carneadium illud summum bonum dici,quod is non tam ut probaret, Protulit, u ut Stoicis,quibuscum bellum gerebat, opponeretur. Id autem eiusmodi est, ut
additum ad uirtutem auctoritatem uideatur habiturum,& expletur u cumu late uitam beatam,de quo omnis haec quaestio est. Nam qui ad uirtutem adiugunt uel uoIuptatem,quam una uirtus minimi facit, uel uacuitatem doloris, quae etiam si malo caret,iamen non est summu bonum,accessione utuntur noita probabili. Nec tamen cur id tam parce tam 3 restricte faciant intelligo: quasi enim emendum eis sit quod addant ad uirtutem,primum uilissimas res addunt,deinde singulas potius quam omnia,quae prima natura approbauiso set,ea cum uoIuptate coniungerent. Quae quum Aristoni 8c Pyrrhoni omonino uisa sunt pro nihilo,ut inter optime ualere & grauissime aegrotare, ni hiI prorsus dicerent interesse,recte iampride cotra eos desitum est disputari.
Dum enim in una uirtute sic omnia esse uoIuerunt,ut eam rerum selectioe exopoliaret,nec ei quidqua aut unde oriretur,darent,aut ubi niteretur, uirtutem
ipsam quam amplexabantur sustulerunt.Herillus autem ad scientiam omnia
74쪽
L I, B E R I I γ I direuocans,unum quodda bonum uidit, sed nee optimu,nec quo uita gubernari possit. Itaq; hic ipse iampridem est reiectus:post enim Chrysippu no sane
est disputatum. Restatis igitur nos. Nam cum Academicis incerta luctatio e qui nihil affirmant,& quasi desperata cognitione certi,id sequi uolui, quod 'curi uerisimile uideatur. Cum epicuro aute hoc plus est negoc 3,quod e dus Plici genere uoluptatis coniunctiis est,quod Q S ipse Sc amici eius, Sc multi Postea defensores eius sentetiae erunt,& nescio quomodo is qui auctoritast tem minimam habet,maxima uim cu illis populus facit, quos nisi arguimus,
omnis uirtus,omne decus omnis uera laus deserenda est. I ta ceterorum sen tentiis semotis relinquitur non mihi cu Torquato,sed uirtuti cum uoluptate
certatio. Q uam quidem certationem homo acutus & diligens Chrysip. Pus non cotemnit,totum Q discrimen summi boni in eadem comparatioe positum putat. Ego aute existimo si honestum aliquid ostedero quod sit ipsum ui sua Propter sess expetendum,iacere uestra omnia. I racp eo,quale sit breuioter, ut tempus postulat costituto,accedam ad omnia tua I orquate ubi si me . moria forte desecerit,tuu est,ut suggeras. Honestum igitur id intelligimus, quod tale est ut detracta omni utilitate sine ullis praemhs seu stibus ue per seσipsum possit iure Iaudari. quod quale sit non tam definitione qua sum usus intelligi potest qu aliquantum potest si comuni omnium iudicio, 8c optimi
cuiusq; stud hs atm factis qui permulta ob eam unam cam factur, quia decet,
quia rectum,quia honestu est,& si nullii consecuturum emolumen tu uident. Homines enim & si multis aths,tame hoc uno a besths plurimum differunt, quod ratione habeant a natura datam, mentem Φ 8c acrem & uigente,celerrimet multa simul agitantem,& ut ita dicam sagacem quae Sc causas rerum et eo secutiones uideat,& similitudines trasserat,& disiuista colungat,& cupresentibus sutura copulet,omnem Uc5plectatur uitaeco sequentis statum. Ea dem Q ratio facit homine hominu appetente,cum cy his natura & sermone et usu cogruentem,ut prosectus a charitate domesticoire ac suoru currat IOgius, dc se implicet primu ciuium,deinde omnium mortalium societate: atqr ut ad
Archytam scripsit Plato,no sibi se solum natu meminerit, sed patriae, sed suo
is,ut perexigua pars ipsi relinquatur.Et quoniam eadem natura cupiditatem ingenuit homini,veri inuentedi,quod facillime apparet,quu vacui curis etiaquid in coelo fiat scire avemus his initiis inducti omnia uera diligimus,id est fidellia,simplicia,constantia: tum uana falsa,falletia odimus,ut fraudem, Perstiuriu,malitiam,iniuria. Eadem ratio habet in se quiddam amplu at magniescum ad imperandu magis u ad parendum accommodatur omnia humanano tolerabilia solum,sed etia leuia ducens,altum quiddam Sc excelsum, nihil timenS,riemini cedens semper inutistum. Atm his tribus generibus honestostrum notatis,quartum sequitur,& in eade pulchritudine,& aptum ex illis trihus,in quo inest Sc ordo Sc moderatio cuius similitudine pspecta in formam specie a dignitate transitum est ad honestatem dictorii atq3 factoru. Nam ex ηS tribus laudibus quas ante dixi,& temeritate resormidat, & no audet cuia aut dicto protervo aut facto nocere,ueretur* quidqua aut facere aut loqui. quod parum uirile uideatur. Habes undique expletam Sc persectam Toro quate formam honestatis, quae tota his quatuor uirtutibus , quae a te quostque commemoratae sunt, continetur. Hanc se tuus Epicurus omnino ignost
75쪽
τΣ DEFINIBUS BON. ΕΤΜALτfare dicit quam aut qualem esse uelint,qui honestate summu honum metian tur. Si enim ad honestatem omnia reseratur,neiu in ea uoluptatem dicat inesse,ait eos inani uoce sonare his enim ipsis uerbis utiturJneq; intelligere ne uidere sub hac uoce honestatis quae sit sub acienda sentetia . Ut enim coietuo do loquitur,id solum dicitur honestum,quod est populari fama gloriosum. uod,inquit,quana uoluptatibus quibusilam est saepe iucudius,tame expetitur propter uoluptatem. Vides' ne quam sit magna dissensior Philosophus nobilis,a quo no solum Graecia & I talia,sed etiam omnis Barbaria comota est honestum quid sit,si id no est in uoluptate,negat se intelligere: nisi sorte illud quod multitudinis rumore laudetur. Ego aut hoc etiam turpe esse saepe iudico: ia si quado turpe no sit tamen no esse no turpe,quum id a multitudione laudetur: quod si sit ipsum persectum atq; laudabile, no ob eam causam tamen illud dici honestum esse, quia Iaudetur a multis , sed quia tale sit ut uel si ignorarent id homines,uel si obmutuissent,sua tame pulchritudine esset speocie* laudabile. Itaq; idem natura uictus cui obsisti no potest dicit alio Ioo eo id quod a te etia pauloante dictum est,no posse iucunde uiui, nisi honeste. Quid nuchoneste dicit idem neqd iucude Ergo ita no posse honeste uiui. nisi honeste uiuat,an nisi populari fama Sine ea igit iucude negat posse uiuere. Quid turpius si sapientis uita ex insipientiu sermone pederer auid ergo
hoc loco intelligit honestu Certe nihil nisi quod possit ipsum propter se tuore laudari. Nam si propter uoluptatem,quae est ista laus,quae possit e macello peti Nonis uir est,ut quum honestatem eo loco habeat,ut sine ea iucude neoget posse uiui,illud honestu quod populare sit sentiat,et sine eo iucude neget uiui posse:aut quidualiud honestu intelligat, nisi quod sit recitu ipsum, qaper se sua ui,sua natura, sua sit sponte Iaudabile. Itaq3 torquate,quum diceres clamare Epicuru,non posse iucude uiui nisi honeste & sapienter Sc iuste uis ueretur,tu ipse mihi gloriari uidebare: tanta uis inerat in uerbis propter eam rerum,quae significabatur his uerbis dignitatem,ut altior fieres, ut interdum in si steres,ut nos intuens quasi testificarere laudari honestatem & iustitia alio quado ab epicuro. uam te decebat his uerbis uti,abus si philosophi no uterentur,philosophia omnino no egeremus.Istorum enim uerbo' amore,qus perraro appellantur ab E picuro,sapietiae,sortitudinis,lustitiae, temperantiae, praestantissimis ingeniis homines se ad philosophiae studium contulerunt. Oculo' inquit Plato,est in nobis sensus acerrimus,quibus sapietiam no cernimus. iam illa ardetis amores excitaret sui,si uideretur Cur tandem Anqae ita callida est,ut optime possit architectari uoluptatescCur iustitia laudatur Aut unde est hoc coiritu uetustate prouerbiu,qui cum in tenebris c Hoc dii hum in una re latissime patet,ut in omnibus factis re non teste moueamur. Sunt enim leuia S perinfirma quae dicebatur a te,cu animi coscientia improbos excruciari,tum etiam poens timore,qua aut assicitatur,aut semper sunt in metu ne afficiantur aliquado. Non oportet timidu,aut imbecillo animo fino
gi,no bonum illu uirum,qui quidquid secerit ipse se cruciet omnia* sormist
det, sed omnia callide reseretem ad utilitatem, acutu, uersutum, ueteratorem,
facile ut excogitet quomodo occulte sine teste,sine ullo conscio,fallat. An tu me de L. Tubulo putas dicere qui quu Praetor quςstione inter sicarios exercuisset,ita aperte cspit pecunias ob re iudicanda,ut anno Sximo P. Scaevola
76쪽
Trib.pleb. serret ad plebem, Vellent nec ne de ea re quaeric Quo plebiscito decreta a Senatu est Consuli quaestio Cn.Scipioni. Prosectus in exiliu Tu
huius statim,nec respodere ausus: erat enim res aperta. No igitur de improbo,sed callide improbo quaerimus,qualis a Nompeius in foedere Numantino inficiando fuit: nec uero omnia timentc, sed primum qui animi conscieotiam non curet,quam stilicet coprimere nihil est negocii. Is enim qui occul tus& tectus dicitur,tantum abest,ut se indicet,perficiet etiam ut dolere alterius improbe facto uideatur. uid enim est aliud eeuersutumc Memini me adesse P . Sextilio Rufo,quu is ad amicos re ita deserret, se ee haerede a Fa dio Gallo,cuius in testamento scriptu esset,se esse ab eo rogatum,ut ois hae reditas ad filiam perueniret.id Sextilius fixistum negabat. Poterat autem impune: quis enim redargueret nemo nostru negabat:erati uerisimilius hue
mentiri cuius interesset,il illum qui id se rogalle scripsi siet, quod debuisset
rogare. Addebat se etiam in legem Voconiam iuratum,cotra eam facere noaudere,nisi aliter amicis uideretur. Aderamus nos quidem adolescentes, sed etiam multi amplissimi uiri: quorum nemo censuit plus Fadiae dandum ci posset ad eam lege Voconia peruenire.Tenuit Permagnam Sextilius haereditatem: unde si secutus csset eorum sententiam, qui honesta recta emoluimentis omnibus 8 c comodis anteponerent , numum nullum attigisset. Nuigitur eum postea censes anxio animo aut solicito fuisse. Nihil minus : con, tral illa haereditate diues,ob eamq; rem laetus. Magni cnim aestimabat peo cuniam,non modo no contra leges, sed etiam legibus partam, quae quidem uel cum periculo est quaerenda vobis.Est enim esse strix multam 8c magna, tum uoluptatum. Vt igitur illis qui recta dc honesta quae sunt eat statuunt per se expetenda,adeuda sunt quaevis pericula decoris honestatist caulatile Destris qui omnia uoluptate metiuntur,pericula adeunda sunt,ut adipiscatur magnas uoluptates: si magna res,magna haereditas agetur,quu pecunia uo
luptates pariantur plurimar. Idemq3 erit Epicuro uestro iaciendum, si suum finem bonoru sequi uolet,quod Scipioni,magna gloria proposita, si Anniuehalem in Aphricam retraxisset. Ita quantum adiit periculi ad honestate
enim ille omnem conatum suum referebat,non ad uoluptatem, Sic uester iapiens magno aliquo emolumento comotus,animi causa si opus fuerit,dimiacabit: occultum facinus esse potuerit,gaudebit: deprchesus omnem poenam contenet.Erit.n.instructus ad mortem contemnedam,ad exilium, ad ipsum
ctiam dolorem.Quem quidem uos quum improbis poenam proponitis,impatibilem facitis: quum sapientem semper boni plus habere uultis,tolerabis lem. Sed finge non solum callidum eum,qui improbe aliquid iaciat, uerum ctiam praepotentem,ut M.Crassiis suit,qui tame solebat uti suo bono: ut hodie est noster Pompeius,cui recite facienti gratia est habeda: esse enim qua uis uellet iustus,iniquus poterat impune. Quam multa uero iniuste fieri possunt,quae nemo possit reprehendere Si te amicus tuus moriens rogauerit ut
haereditatem reddas suae filiae,nec usquam id scripserit ut scripsit Fadius9 nec cuiquam dixerit,quid facies tu quide reddes:ipse Epicurus sertasse redderet,ut Sex. Peducetis,Sex. F.is qui hunc nostru reliquit efiigie 8c humanitatis & probitatis suae filium,ium doctus,tum omniu uir optimus δέ iustissimus,quu stiret nemo eu rogatum a C.Plotio Equite R. splendido Nursino
77쪽
DE FINIBUS BON. ΕΤ Μ A L. vltro ad muliercinuenit,eiss nihil opinanti uiri mandatum expositit, haere, ditatem p reddidit. Sed ego ex te quaero,quoniaide tu certe fecisses. non' ne inici ligas co maiorem uim esse naturae,quod ipsi uos qui omnia ad uestrum commodum,S ut ipsi dicitis ad uoluptatem reseratis,tamen ea faciatis e quibus apparcat non uoluptarem uOS,sed officium sequi,plusi rectam naturas prauam ratione ualere ἰ Si scaeris,inquit Carneades,aipidem occulte latere uspiam,& uelle imprudentem super eam assidere,cuius mors tibi emolume . tum sutura sit,improbe feceris nisi monueris ne assideat,sed impune tame id te constat secisse:quis enim coarguere possit': Sed nimis multa. Perspicuum est enim nisi aequitas, fides,iustitia,proficiscantur a natura,& si omnia haec ad utilitatem reserantur,uirum bonum non posse reperiri. Sed de his rebus
satis multa in nostris de Repub.libris sunt dicta a Laelio. Transter idem ad
modestiam,vel temperantiam,quae moderatio est cupiditatum rationi obeo:
diens. Sati ne ergo pudori consular,si quis sine teste libidini pareat: An est aliquid per seipsum flagitiosum etiam si nulla comitetur infamia QMd fortes uiri uoluptatum lac calculis ibbductis Preliu ineunt,sanguine p patria sundunt,an quoda animi ardore at* impetu concitatis uim tande ceses Torquate,imperiosum illum,si nostra uerba audiret,tuam' ne de se orationem libentius auditurum suisse an mea. quum ego dicerem eum nihil secisse sua ca, omnia* reipub.tu cotra nihil nisi sua. Si uero id etiam explanare uelles apertius,diceres,nihil eum secisse nisi uoluptatis causa,quo modo eum tandem laturum fuisse existimas Esto,secerit,si ita uis,T orquatus propter suas utilitates,malo enim dicere q uoluptates,in tanto prefertim uiro: num etiam eius
Collega P. Decius princeps in ea familia Cosulatus,quusti se deuoueret, Mequo admisso in mediam aciem Latinoiu irruebat,aliquid de uoluptatibus suis cogitabat Nam ubi eam caperci,aut qn,quum sciret confestim esse mostricndu,eami mortem ardentiore studio peterer,u Epicurus uoluptate pesttenda putate Quod quidem eius factum,nisi cet iure laudatum,non ect imistatus quarto Cosulatu tuo filius,neq; porro ex eo natus cum Pyrrho bellugerens Colai,cecidisset in presio,sessi e cocinenti genere tertia uictima reip. praebuisset.Contineo me ab exemplis Graecis,hoc modicum est. Leonidas, Epaminondas,tres aliqui aut quatuor: ego si nostros colligere coepero,per liciam illud quide,ut sevirtuti tradat constringendam uoluptas,sed dies me deficiet: ut A. Varus,qui est habitus iudex durior, dicere consessori soleo haliquum datis testibus,alij in citarentur, Aut hoc testiu satis est, aut nescio
quid satis sit: sic a me satis testium est dictu. Quid enim teipsum dignissimumaioribus tuis,uoluptaisne induxit ut adolescentulus eriperes P. Sylle Consialatumrque quum ad patre tuum retulisses sortissimum uiru,qualis ille uel Consul vel ciuis,quum semperitu post Consulatum fuit quo quidem authore nos ipsi ea gessimus,ut omnibus potius,u ipsis nobis costituerimus. At upulchre dicere uidebare,quum ex altera parte ponebas,cumulatum aliquem Plurimis Sc maximis uoluptatibus,nullo nec psenti nec futuro dolore,ex ab tera aut cruciatibus maximis toto corpore nulla nec adlucta,nec sperata uost luptate,& quaerebas,as aut hoc miserior,aut superiore illo beatior soret: dcoinde concludebas,summu malum esse dolorem,summu bonu uoluptate. L.
Thorius Balbus fuit Lanuinus,que meminisse tu non potes. Is ita uiuebar, ut nulla
78쪽
ut nulla tam exquisita posset inueniri uoluptas,qua no Audaret. Erat 8c cupidus uoluptatum,& cuiusiuis eius generis intelligens d c copiosiis: ita non superstitiosus,ut illa plurima in sua patria sacrificia dc sana cotemneret: ita notimidus ad mortem,ut in acie sit ob rempublica intersectus.Cupiditates non Epicuri diuisione finiebat,sed sua satietate: habebat in ratioem ualetudinis. Vtebatur his exercitationibus,ut ad cena S esuriens S sitiens ueniret: eo cibo,qui Sc suauissimus esset,& idem facillimus ad cocoquendum: uino ad uoluptatem, S ne noceret: cetera illa adhibebat,quibus demptis negat se Epio curus intelligere,quid sit bonum: aberat omnis dolor,qui si adestet,nec molliter ferret,& tame medicis plusquam philosophis uteretur:color egregius.
integra ualetudo, summa gratia,uita deni conserta uoluptatum omniti uarietate. Hunc uero beatum oratio quidem uestra sic cogitat,ego huic que ano teponam non audeo dicere: dicet pro me ipsa uirtus,nec dubitabit isti uestro beato M.Regulum anteponere: quem quide cum sua uoluntate,nulla ui coact us,praeter fidem quam dcderat hosti ex patria Carthaginem reuertisset,luipsum quu uigiliis S fame cruciaretur,clamat uirtus beatiore fuisse a potan tem in rosa Thorium. Bella magna gesserat is,bis Consul fuerat, triumpha Tat,nec in sua superiora illa tam magna nec tam pclara ducebat, u illum ultiomum casum,que propter fide constantianup sulceperat: qui nobis miserabis
lis uidet audientibus,illi perpetienti erat uoluntarius. Non enim hilaritate ncc lasciuia nec risu,aut ioco comite leuitatis, ted saepe etia tristes,firmitate 8cco stantia sunt beati. Stuprata per uim Lucretia a Regis filio,testata ciues seo ipsa interemit. Hic dolor pop. R.duce & authore Bruto,ca ciuitati libertatis
suit,Ob eiust mulieris memoria primo anno dic uir& pater eius Cosul est sassitus.Tenuis L. Virginius unus p de multis,sexagesimo anno post libertate
recepta, uirgine filiam sua manu occidit potius il ea P. Claudii libidini, si tu
erat sumo in imperio dederet. Aut haec tibi Torquate sunt uituperanda, aut Patrociniu uoluptatis repudiandum. Quod aute patrociniu, aut quae ista caest uoluptatis,quae nec testes ullos e claris uiris,nec laudatores poterit adhio
here Ut enim nos ex annaliu monimetis testeS excitamus eOS,quont omnis
uita consiimpta est in laboribus gloriosis,qui uoluptatis nomen audire non posIent,sic in uestris d isputationibus historia muta eli.Nuna audiui in Epi curi schola Lycurgu,Solone, Milciadem,Themistocle,Epaminonda nomimari,qui in ore sunt ceteroim omnium philosophom. Nunc uero quonia ligenos etia tractare coepimus,suppeditabit nobis Atticus e thesauris suis, quos
di quantos uiros habere testiti sat est. Notnne melius est de his aliquid, a tantis uoluminibus de Themistocle loquis Sint ista Graecoim,quin his philo phiam & omnes ingenuas disciplinas habemus : sed tame est aliquid, qae nobis non liceat liceat illis. Pugnant Stoici cu Peripateticis. Alteri negat adsiesse bonum,nisi quod honestum sit: alteri plurimu se,& longe, longem plustrimum tribuere honestati,sed tamen Sc incorpore,& extra esse quaedam bona.& certame honestu, & disputatio spledida: omnis est enim de uirtutis dignitate contentio. At cum tuis quu diiseras multa sunt audienda etia de ob
iccenis uoluptatibus,de quibus ab Epicuro *pissime dicitur.Non potes erogo ista tueri.Torquate ,mihi crede,si te ipse & tuas cogitationes & studia pospexeris Pudebit te inqua illius tabulae,qua Cleanthes sane comode uerbis
79쪽
DA FINIBUS BON. ΕΤ ΜAL pingere solebat. Iubebat eos qui audiebant secum ipsos cogitare, pictam in tabula uoluptatem pulcherrimo uestitu S ornatu regali in solio sedente,presto esse uirtutes ut ancillulas,quae nihil aliud agerent,nullum situ officiu dii cerent: nisi ut uoluptati ministrarent,& cam tua ad aurem admoneret di moid pictura intelligi post ut caueret ne quid perficeret imprudens,quod os senderet animos hominu,aut quidue quo oriretur aliquis dolor. Nos adeoirtutes sic natae sumus,ut cibi scruiremus,aliud negotia nihil habemus. Aenegat Epicurus hoc enim uestru lume est queu qui honeste no uiuat,iucude posse uiuere.quasi ego id cure,quid ille aiat aut nerat. I llud quaero quid ei
qui in uoluptate summu bonum putar,contentaneum sit dicere. Quid astres cur Thorius,Posthumius,cur Chius,cur omnium horu magister Orata, noiucundissime uixerit Ipse negat ut ante dixi,luxuriosem uitam reprehcdendam,nisi plane fatui sint,id est,nisi aut plane cupiant aut metuant: quaru am harum rerii quum medicina polli cetur,luxuriae licentiam pollicetur. His.n. rebus detractis negat se repcrire in asoton uita quod reprehendat. No igitpotestis uoluptate omnia dirigentes,aut tueri aut retincre uirtutem. Na nec
vir bonus ac iustus haberi debet,qui ne malum habeat,abstinet se ab iniuria. Nosti credo illud,
Nemo pius est,qui pictarem cauet. Cave quidu putes ceverius.nec enim dumetuit iustus est: SI certe si metuere destiterit,rio erit. Non metuet aut siue celare poterit,sive opibus maius adufecerit,certe cy mallet obtinere existimari bonus uir,ut no sit,u esse,in rio putetur. I ta quod certissimu clt,pro uera certa iustitia simulationem nobis iustitiae traditis praecipitist quodamodo,ut nostra stabilem conscientiacono temnamus,aliΟRr errante opinione aucupemur. Quae dici eadem de ceteris uirtutibus posi unt,quaru oium fundamenta uos in uoluptate, tanu in aqua
ponitis.inaid enime sortemne possumus dicere cudem illu Torquatuc Deo lector enim sil te no possim,ut ais,corrupere,delector,inqua,& familia ue stra & note,& hercule mo uir optimus nostrissi amatissimus A.Torquatus Dersatur ante oculos,cuius utu studiu&u insigne silerit erga me teporibus illis,quae nota sunt Oibus,scire necesse est utru uestru,que mihi ipsi, qui uolo dc esse & haberi gratus, grata no essent,nisi eum perspicerem mea ca mihi amicum fuisse,no sua: nisi hoc dicis sua,quod interest olum recte facere. Si id dicis,uicimus. Id enim uolumus id colendimus,ut ossici j fiuctus sit ipsum os
ficium .Hoc ille tuus no uult,oibusq; ex rebus uoluptate,quasi mercede existgit.Sed ad illu redeo. Si uoluptatis causa cum Gallo apud Aniene depugna Dit prouocatus,& ex eius spoliis sibi,& torque Sc cognome induit,nulla ali am obc1m,nisi . ei talia facta digna uiro uidebant,forte no puto. Iam si pudor si modestia,si pudicitia,si uno uerbo temperatia,PCenr aut infamiae me tu coercebuturino sanctitate sua se tuebunt,quod adulteriu,quod stupra, qtibido seno Pripiet ac proiiciet,aut occultatione proposita, aut impunitate aut licentia Quid illud Torquate,quale tande uidetur,te isto note,ingenio,
gloria,quae facis,quae cogitas,quae cotedis,quo reseras,cuius rei ca perficere quae conaris uelis,quod optimu deni in uita iudices,no audere in conuetudicere auid .n .mereri uelis ia quum tu magistratu inieris S in cocione ascederis:Est enim tibi edicendu que sis obseruaturus in iure dicedo: SI fortasse
80쪽
etia si tibi erit uisum,aliquid de maioribus tuis, δc de teipso dices more ma
torum. Quid merearis igitur,ut dicas te in eo magistratu omnia uoluptatis
causa facturum esse e tet nihil secisse in uita nisi uoluptatis causa r An me inquis,tam ametem putas,ut apud imperitos isto modo loquaret At tu eadem illa dic in iudicio,aut si corona times,dic in Senatu,nu nil facies. cur, nisi qae turpis est oratio Mene ergo εc Triarium dignos existimas,apud quos tur piter loquare Uerum esto,uerbum ipsum uoluptatis non habet dignitate, nec uos fortasse intelligimus. Hoc enim idetidem dicitis, no inrelligere nos uoluptatem qua dicatis. Rem uides dissicilem S obscura. Indiuidua quit discitis,& intermudia,que nec sunt ulla nec Possuntes se,intelligimus: uoluptas quae passeribus omnibus nota est,a nobis intelligi non potest. id si esti, clo,ut fateare me no modo quid sit uoluptas scire est enim iucundus motus in sens sed etiam quid eam tu uelis esse Tu enim eam ipsam uis,qua modo ego dixi,& nome imponis in motu ut siti,& faciat aliquam uarietatem: tum aliam quandam summam uoluptatem,cui addi nihil possit: eam tum adesse, quum dolor omnis absit,eamq; stabile appellas. Sit sane ista uoluptas. Die in quo uis couentu te omnia sacere ne doleas Si ne haec quidem satis ample, satis honeste dici putas,dic te omnia,& in isto magistrati et in omni uita utilitatis tuae causa facturu,nihil nisi qGxpediat, nihil denio nisi tua causat quem clamorem cocionis,aut quam spem Consulatus eius,qui tibi paratim
mus est,suturam putes Eamne ronem sequare,qua tecum ipse&cu tuis utare, profiteri aute S in medium proserre non audeas: At uero illa quae Perii, patetici,quae Stoici dicunt,semper tibi in ore sunt,in iudici js,in Senatu, ostiocium,aequitatem,dignitate,fidem,recta,honesta,digna imperio,digna Podipulo R.omnia pericula Ap repub.mori pro patria. Haec quum loqueris, nos harones stupemus,tu uidelicet tecum ipse rides. Nam inter ista ram magnifica uerba tarn y praeclara,rio habet ullum uoluptas locum,no modo illa qua in motu esse dicitis,quam omnes urbant,rustici,omnes inquam qui latine loquuntur uoluptatem uocant,sed ne haec quidem stabilis,qua praeter uos neomo appellat uoluptatem. Vide ne non debeas uerbis nostris uti,sententus tuis. Quod si uultu tibi,si incessum fingeres,quo grauior uiderere,no esses tui similis: uerba tu fingas,8c ea dicas,quae no sentias: aut etiam ut uestitum, siesententiam habeas aliam domesticam,aliam forensem,ut in konte osteratiost,intus ueritas occultetur,uide quaeso rectumne sit. Mihi quide hae uerae uiodentur opiniones,quae honest quae laudabiles, quae gloriosae,que in Senatuiquae apud populu,quae in omni coetu concilio 33 proserende sint:ne id nopudeat sentire,quod pudeat dicere. Amicitiae uero locus ubi esse potest, aut quis amicus ee cuiquam, quem no ipsum amet propter ipsum Quid aurem est amare, e quo nomen amicitiae ductum est,nisi uelle bonis aliquem assciu maximis,etia si ad se ex his nihil redeat inlid prodest inquis mihi in eo
esse animo. Immo uideri fortasse: esse enim nisi eris,non potes. Qui aut dilepoteris,nisi te amor ipse ceperit Quod non sub dubia utilitatis ratione estici 1olet,sed ipsum ex se oritur,& sua sponte nascitur. At enim sequor utilitatem. Manebit ergo amicitia tandiu,quadiu sequetur utilitas: et si utillitas amicitia costituet,tollet eadem.Sed quid ages tandem,si utilitas ab amicitia ut fit faepe defeceritcrelinques'nec auae ista amicitia est Retinebis et aut couenitet