장음표시 사용
111쪽
1og i DE FINIBUS BOM. ΕΤλM A L. do autem optimum,si bonum praeterea nullu est Si autem reliqua appetenoda sunt,cur quod est ultimum rerum appetendarum, id non aut ex omnium earum,aut ex plurimarum Sc maximarum appetitione concluditur Vt Phidias potest a primo instituere signum idi perficere.potest ab alio inchoatu accipere Sc absoluere: huic est sepientia similis. Non enim ipsi genuit holam,
sed acccpita natura inchoatum. Hanc intuens debet institutum illud quasi si, gnum abseluere. ualem igitur natura hominem inchoauite& quod e nausenus,quod opus sapientiae inuid est quod ab ea Sc absolui & perfici debeat, si nihil in eo quod perficiendum est,praeter motum ingenii quendam, id est
rationem:Necesse est hoc ultimu este,ex uirtute uitam fingere: ratiois enini persectio est uirtus. Si nihil nisi corpus, summa erunt illa, ualetudo, vacuitas doloris,pulchritudo,& cetera. Nuc de hominis summo bono quaerit. Quid ergo dubitamus in tota eius natura quaerere quid sit essectum Quum enim costet inter omnes,omne ossicium munus cy sapietiae in hominis cultu esse oecupatum,alh late me existimes cotra Stoicos solu dicere as sitas asserui, ut summum bonum in eo genere ponant, quod sit extra nostra potestatem,taude animali ali quo loquatur: ali j cotra quasi nullu sit corpus hominis, ita praeter animum nihil curant. auum presertim ipse quo in animus,non inane neo
scio quid sit,necp enim id possum itelligere,sed in quodam genere corporis,
ut ne is quidem uirtute una contentus sit,sed appetat vacuitate doloris . a obrem utri* idem faciunt,ut si laruam partem negligerent,dexteram tuerentur: aut ipsius animi,ut fecit Erillus,cognitionem amplexarentur, actionem relinquerent.Eorum enim omnium multa Praetermittentium dum eligant
aliquid quod sequantur,quasi curta sententia. A tuero illa perlecta at pleona eorum qui quum de hominis summo bono quaererent, nullam in eo nem animi ne* corporis partem uacuam tutela reliquerunt. Vos autem Cato, uauirtus,ut omnes satemur,altissimum locum in homine,& maxime excellenotem renci: Sc quod eos qui se pictes sunt,absolutos & persectos putamus,acio em animorum nostrorum uirtutis spicndore perstringitis. In omni enim animante cst summum aliquid at optimum,urin equis, in canibus, quibus inomen Sc dolore uacare opus est,et ualere. Sic igitur in homine persectio ista in
eo poti stimum quod est optimum,id est in uirtute,laudatur. Ita mihi no iatis videmini cosiderare,quid intersit naturae quaeq; Pgressio. No enim hoc quod facit in frugibus,ut quum ad spicam perduxerit ab herba, relinquat,et . pro nihilo habeat herbam, idem facit in homine,quii cum ad ronis habitu stduxerit.Semper enim ita assumit aliquid, ut ea quae prima dederit ne deseorat: itam sensibus rationem adiunxit,& ratione essecta sensus no reliquit. Vt si cultura uitium, cuius hoc munus est ut esticiat ut uitis cum partibus suis omnibus, si optime se habeat. Sed sic intelligamus: licet enim ut uos quoin sole iis, fingere aliquid docendi causa. Si igitur illa cultura uitium in uite insit, mosi cetera credo uelit,quae ad colendam uitem attinebant, sicut antea,se aut Om' nibus uitis partibus praeserat,statuatili nihil esse melius in uite a se. Similiter sensus,quum accessit ad naturam tuetur illam quidem,sed etiam tuet se. Qua autem assumpta ratio est,tanto in dominatu locatur,ut omnia illa prima nasttura ,huius tutelae subhciantur. Ita non discedit ab eorum curatione, qbuS praeposita uitam omnem debet gubernare. Vt mirari latis eone inconstatiam
112쪽
non possimus. Naniralem enim appetitionem quam uocanto Mitem cy osoficium,ipsam etiam uirtutem tuentem uolunt cile earum rerum,quae secundunaturam sunt.Quum autem ad summum bonu uolunt peruenire,transiliunt omnia,& duo nobis opera pro uno relinquunt,ut alia lumamus,alia appetamus,potius si uno fine omnia concludant. At enim,nam dicitis uirtutem no posse constitui,si ea quae extra uirtutem sint,ad beate uiuendum pertineant. QMod totum cotra est: introduci enim uirtus nullo modo potest,nisi omnia quae legct,quae* rethcie unam reserantur ad summam. Nam si Omnino nos . negligimus in Aristonea uitia Sc peccata incidemus,obliuiscemuri que uix tuti ipsi principia dederimus: sin ea non negligimus, neque tamen ad finem summi boni reseremus,non multum ab Erilli leuitate aberrabimus.Duarum enim uitarum nobis erunt instituta capienda. Facit enim ille duo seiuncta ut tima bonorum,quae ut essent uera,coniungi debuerunt. Nunc ista separatur ut disiuncta sint,quo nihil potest esse peruersius. Itaque contra est ac dicitis: nam costitui uirtus nullo modo pot,nisi ea quae sint prima natura ut ad summum pertinentia tenebit. Quaesita enim uirtus est,non quae relinqueret naoturam,sed quae tucretur. At illa,ut uobis placer,partem quandam tuetur,reliquam deserit. Atque ipsa institutio hominis,si loqueret,haec diceret,primos suos quasi coeptus appetendi fuisse ut se coseruaret in ea natura, in qua ortus esset.Nodum aut explanatum satis erat,quid maxima natura uellet. explanetur igitur.Quid ergo aliud intelligetur,nisi ut aeque pars naturae negligat,in qua si nihil est praeter ronem,sit in una uirtute finis bonore: sin est et corpus, ista explanatio naturae nempe hoc effecerir,ut ea quae ante explicatione tenes hamus,relinquamus Ergo id est couenienter nature uiuere,a natura discedere.ut quidam philosophi,quum a sensibus prosecti maiora quaedam S diui niora uidissent,sensus reliquerunt: sic isti quu ex appetitione rerum, uirtutis pulchritudinem aspexissciat,omnia quae Spter uirtutem ipsam uiderat,abiecerunt,obliti natura omnem appetendarum rerum ita late patere,ut a principi js permaneret ad fines,neque intelligunt se rerum illarum pulchram atque admirabilium fundamenta subducere. Itaque mihi uidentur omnes quidem illi errasse,qui finem bonotu esse dixerunt honeste uiuere, sed alius alio ma gis.Pyrrho scilicet maxime,qui uirtute constituta nihil omnino quod appetendum sit,relinquat.Deinde Aristo,qui nihil relinquere non est ausus. In troduxit autem,quibus comotus sapiens appeteret aliquid, quod cuique in mentem incideret,& quodcunque tanquam occurreret. Is hoc melior quam P yrrho,quod uel aliquod genus appetendi dedit :deterior quam ceteri, qd penitus a natura recessit. Stoici autem quod finem bonoru in una uirtute post nunt,similes sunt illoim. QNod autem principiu officia quaeriit,melius u Pyrrho,quod ea no occurrentia fingunt uincut Aristonem: quod aut ea que ad naturam accomodata,& per se assumenda esse dicunt,non adiungunt, ad fistnem bonom,deiciscunt a natura,S quodamodo sunt non dissimiles Aristosenis. Ille enim occurrentia nescio quae cominiscebatur: Hi autem ponunt illi quidem prima naturs,sed ea sciurigunt a finibus & a summa bonoru. auae quum proponunt,ut sit aliqua reru selectio,naturam uidentur sequi: quu aut negant ea quidquam ad beatam uitam pertinere,rursus naturam relinquut. Atque adhuc ea dixi,cur causa Zenoni non fuisset quamobre a superiorum
113쪽
DE FINIBUS B No. ΕΤ Μ AD authoritate discederet, nuc reliqua uideamus:nisi aut ad hec Cato aliquid dscere uis,aut nos iam longiores sumus. Neutrum uero,inquit ille.Nam S a te
perfici istam disputationem uolo,nec tua mihi oratio longa uideri pol.Optime,inquam. inlid enim mihi potest esse optatius,quam cum Catone omni. um uirtutum authore,de uirtutibus disputare. Sed primum illud uide, gra uissimam illam uel ram sententiam,quae familiam ducit,honestum quod sit, id esse solum bonum,honesteq3 uiuere,bonorum finem, communem sore uobis cum omnibus,qui in una uirtute constituunt finem bonorum: quod ii dicitis,informari non posse uirtutem,si quidquam nisi quod honestum sit, nil
meretur,idem dicetur ab illis,quos modo nominaui. Mihi autem aequius uiodebatur,Zenonem cum Polemone disceptantem, a quo quae essent princio Pia nature acceperat,a comunibus uitiis progredientem uidere ubi primum insisteret, S unde causa controuersie nasceretur,non stantem cum his, qui ne
dicerent quidem sua summa bona esse a natura prosecta,ut iisdem argumenotis,quibus illi uterentur, isdem y sententqs. Minime uero illud probo,quod quum docuistis,ut uobis videmini,solum bonum esse quod honestum sit, tu
rursiim dicitis,initia pponi necesse ee apta Sc accomodata naturae,quoru ex electione uirtus possit existere. Non enim in selectione uirtus ponenda erat,
ut id ipsum,quod erat bonorum ultimum,aliud aliquid acquireret. Nam o mnia quaesumenda quaecis legenda aut optanda sunt,inesse debent in summa honorum,ut is qui eam adeptus sit,nihil praeterea desideret.Videsne ut quisthus summa est in uoluptare,perspicuum sit quid his faciendum sit aut nosa ciendum,ut nemo dubitet eorum omnia ossicia quo spectare, quid sequi, ad sugere debeant Sit hoc ultimum bonorum,quod nunc a me defenditur. apoparet statim quae sint ossicia,quae actiones. Vobis autem quibus nihil est aliud propositiam nisi rectum atq; honestum,unde ossicit, unde agendi princio Pium nascatur,rio reperietis. Hoc igitur quaeritis omnes,& hi qui quodcu
in mentem ueniat,aut quodcun occurrat,sesequi dicent, Sc uos ad natura Teuertimini,quibus natura iure responderit,non esse uerum aliunde fine beate uiuendi,a se principia rei gerendae peti. Esse enim unam rationem, qua ScPrincipia rerum agendarum ,-ultima bonorum contineretur: at p ut Ari stonis esset explosa sententia dicentis,nihil differre aliud ab alio, necesse re ullas praeter uirtutes 8c uitia, inter quas quidquam omnino interesset: sic erorare Zenonem,qui nulla in re nisi in uirtute aut uitio propesionem, ne minimi quidem momenti ad summum bonum adipiscendum csse diceret. Et quuad beatam uitam nullum momentum res haberet,ad appetitionem autem rerum,esie in his momenta diceret: quasi uero haec appetitio non ad summi boni adeptionem pertineret. Quid autem minus co sentaneum est, quam quod aiunt,cognito summo bono reuerti se ad naturam,ut ab ea petat agendi principium,id est ossic a Non enim actionis aut officil ratio impellit ad ea que secundum naturam sunt appetenda,sed ab his & appetitio & actio commoveo Iur.Nunc uenio ad illa tua breuia quae consectaria esse dicebas,& primum ito lud,quo nihil potest esse breuius.Bonum omne laudabile. Laudabile autem omne honestu. Igitur omne bonum honestu.O plumbeum pugione. iniis enim tibi primum illud concesserit,quo quidem concesso nihil est opus secudo Si enim omne bonum laudabile est,omne honestum est. QMis tibi ergo
114쪽
LIBER IIII. LII istud dabit,prster Pyrrhonem, Ariltonem eorum uesimiles,quos tu nos bas Aristoteles, Xenocrates,tota illa familia non dabit. sippe qui ualetudinem,uires,diuitias,gloriam,multa alia bona esse dicunt,laudabilia non dicant.Ε t hi quidem ita non sola uirtute finem bonoim contineri putant, ut re/hus tamen omnibus uirtutem anteponant. Quid censes eos esse Licturos, qui omnino uirtutem a bonom fine segregauerunt,Epicurum, Hieronymu,illos
etiam si qui Carneadeum finem tueri uolunt I a aut Callipho aut Diodorus, quo poterunt tibi istud cocedere,qui ad honestatem aliud adiungant, quod ex eodem genere non sit Placet igitur tibi Cato,quu res sumpseris no coces.sas ex illis efficere quod uelis Iam ille Sorites, quo nihil putatis ee uitiosius, quod bonu sit id esse optabile quod optabile id esse expetendu, quod expetedum laudabile,deinde reliqui gradus: sed ego in hoc resisto.Eode enim mo. do tibi nemo dabit,quod expetendu sit,id esse laudabile. Illud uero minime 'consect artu,sed in primis hebes,illore sicilicet nominum gloriatione dignam esse beatam uita,quae non posmi sine honestate contingere,ut iure quila glorietur.Dabit hoc Zenoni Polemon etiam magister eius,& tota illa gens,S
reliqui qui uirtutem omnibus rebus multo anteponenses,adiungunt ei tamealiquid,summo in bono finiendo. Si enim uirtus digna eli gloriatioe, ut est, tantuq3 praestat ceteris rebus,ut dici uix possit,& beatus elle poterit uirtute una preditus,carens ceteris,nec tamen illud tibi concedet,preter uirtutem nihil in bonis esse ducendum. Illi aut quibus sitammum bonum sine uirtute est, non dabunt fortasse uita beata habere in quo iure possit gloriari,S si illi quidem etiam uoluptates faciunt interdit gloriosas. Vides igitur triaut ea sume
re quae no concedantur,aut ea quae etia concessa te nihil iuvent c Equidem in
omnibus istis coclusionibus hoc putarem philosophia nobis p dignu,S maxime quum summum bonu quaereremus,uiram nostram, consilia,uolutates,
non uerba corrigi Quis enim potest isti, quae te,ut ais,delectant, breuibus,5c acutis auditis de sententia decedere Nam quum ea spectant 8c auent audire,cur dolor malu non sit dicunt illi aspera esse dolore, molestum, odiosum, cotra natura,difficilem toleram: sed quia nulla sit in dolore nec fraus,nec imo Probitas,nec malitia,nec culpa,nec turpitudo,non esse illud malum Hec qui audierit,ut ridere non curet,discedet tamen nihilo firmior ad dolorem serendum ci uenerat.Tu autem negas sortem ee quequam poste,qui dolorem ma tum putet.Cur sortior sit,si illud quod tute concedis,asperum 8c uix serenduputabita Ex rebus enim timiditas,non ex uocabulis nascitur: S ais,si una literaco mota sit, re tota ut labet disciplina. Utrum igitur tibi literam uideor, an totas paginas comouere Ut enim sit apud illos id quod est a te laudatum ordo rerum conseruatus,& omnia inter se apta S connexa c enim aiebas9
tamen persequi non debemus,si a salsis principi js pro sta cogruent ipsa fio
hi,& a proposito non aberrant. In prima igitur constitutione Zeno tuus a natura receisit: quumq; summu bonum potuisset in ingeni j praestatia, quam uirtutem vocamus,nec quidquam aliud bonum esse dixisset,nisi quod eet honestu,nec uirtutem poste costare,si in ceteris rebus esset quid si,qd aliud alio melius esset aut peius. His propositis tenuit prorsus cosequetia. Recte dicis. Negare enim non positam.Sed ita salsa sunt ea quae cosequuntur,ut illa abus hec nata sunt uera G2 no possint. Docent enim nos ut scis dialecitici,si ea qus
115쪽
DE F.INIBVS B N. ΕΤ ΜΑ L. Arem aliquam sequantur salsa sint,salsam illam ipsam esse,quam sequatur. Ita fit illa conclusio no solum uera,sed ita perspicua,ut dialecticine ratione quisdem reddi putent oportere. Si illud ,hoc,non autem hoc,igitur ne iis ud qui dem. Sic consequentibus uestris sublatis,prima tolluntur,quae sequuntur igitur.Omnes qui non sunt sapientes,aeque miseros,sapientes omnes sume bea tos esse,recte facta omnia aequalia,omnia peccata paria: quae quum magnifice primo dici uiderentur,considerata minus probantur. Sensus enim cuius & natura rerum, ato ipsa ueritas clamabat quodamodo, non posse adduci ut inter eas res quas Zeno exequaret,nihil interesset. Postea tuus ille Penuolus,scis enim citius clietes tuos a poetica prosectos. Homo igitur acutus, cam non obtinens repugnante natura,verba uersare coepit. Et primu rebus his,
quas nos bonas dicimus,concessit ut haberentur aptae, habiles S ad natura accomodatae atcrii coepit sapienti,hoc est summe beato,comodius in esse, si ea quom habeat,quae bona non audet appellare,natura ipsa accommodata esse concedit,negat 3 Platonem si sapiens non sit,eadem esse in causa, qua tyrannum Dionysium. Huic mori optimum esse Spter desperationem sapientiae,illi propter spem uiuere. Peccata autem partim ec tolerabilia,partim nullo modo propterea quod alia peccata plures, alia pauciores quasi numeros ossicia praeterirent. Iam insipientes alios ita esse,ut nullo modo ad sapietiam
possent peruenire: alios qui possent,si id gessissent,sapietariam consequi. Hic
loquebatur aliter ato omnes,sentiebat idem quod ceteri. Nec uero minoris
aestimanda ducebat ea quae ipse bona negaret esse,q illi qui ea bona esse dice hant. Queid igitur uoluit sibi,qui illa mutauerit Saltem aliquid de pondere detraxisset,& pauid minoris aestimauisset ea a Peripatetici ut sentire quom aliud,non solum dicere uideretur. inrid de ipsa beata uita,ad quam ola reseruntur,quae dicitis Negatis eam ec quae expleta sit omnibus his rebus, quas
natura desideret,iotam cy eam in una uirtute ponitis. Quurni omnis cotri uersia aut de re soleat,aut de nomine esse,utra earum nascitur,si aut res ignoratur,aut erratur in nomino: quorum si neutrum est,Opera danda est ut uero
his utamur quam usitatissimis dic quam maxime aptis,id est, rem declarantibus. Num igitur dubium est,quin si in re ipsa nihil peccatur a superioribus,
uerbis illi commodius utuntur Videamus igitur sententias eorum,tum ad uerba redeamus. Dicunt appetitionem animi moueri,quum aliquid ei secundum naturam ee uideatur,omniassi quae secudum naturam sint, aestimatione
aliqua digna,ea pro eo,quantum in quaque sit ponderis,esse aestimanda. Quae* secudum natura sint,partim nihil habere in sese eius appetitionis, de qua siepe iam diximus,quae nec honesta nec laudabilia dicantur,partim quguoluptatem habeant in omni animate,sed in homine rationem etiam . Ex eis quae sint apta,ea honesta,ea pulchra,ea laudabilia: illa autem superiora naturalia nominantur,quae coniuncta cum honestis uitam beatam perficiunt 8c soluunt.Omnium autem eorum comodorum,quibus non illi plus tribuut
. qui illa bona esse dicunt,quam Zeno qui negat, longe praestantissimu esse, quod honestum esset atque laudabile.Sed si duo honesta proposita sint, alterum cum ualetudine,alterum cum morbo,non esse dubium ad utrum eorum
natura nos ipsa deductura sit: sed tamen tantam uim esse honestatis, tantum
s rebus omnibus praestare S excellere,ut nullis nec supplici js, nec pmih demoueri
116쪽
demoueri possit ex eo quod rectum esse decreuerit: omniaq3 quae dura,dissio
cilia,aduersa uideantur, ea uirtutibus his quibus a natura essemus ornati, oboleri posse,non faciles illas quidem nec contcnendas. Quid enim esset in iii rotute tantum sed ut hoc iudicaremus,non esse in his partem maximam posita
beate aut secus uiuendi. Ad summam,ea quae Zeno aestimanda δέ sumenda,& apta naturae ine dixit,eadem illi bona appellant. Vitam autem beatam illi eam,quae constaret ex his rebus quas dixi,aut plurimis aut grauissimis: ZOno autem quod.suam,qd propriam speciem habeat cur appetendum sit, id solum bonum appellat:beatam autem uitam eam solam,quae cum uirtute degatur. S i de re disceptari oportet,nu lla mihi tecu Cato potest esse dissensio.Nio hil eli enim de quo aliter tu sentias atq3 ego,modo commutatis uerbi s,ipsas res conferamus: nec hoc ille non uidit,sed uerborum magnificetia eit 8c glooria delectatus: qui si ea quae dicit, ita sentiret ut uerba significant, quid inter eum Sc uel Pyrrhonem uel Aristonem interestet Sin autem eos non probabat,quid attinuit cum his quibuscum re c5ueniebat,uerbis discreparer auidsi rcuiviscant Platonici illi,& deinceps,qui eorum auditores fuerunt, Sc tecuita loquantur: Nos quum te V.Cato studiosissimu philosophiae, iustis fimuuirum,optimum iudicem,religiosissimum teste audiremus, admirati sumus quid esset,cur nobis Stoicos anteferres,qui de rebus bonis S malis sentirent ea quae ab hoc Polemone Zeno cognouerat: nominibus uterentur his quae Prima specie admirationem,re explicata risiam mouerent. Tu autem si tibi ilola probabant,cur non proprηs uerbis illa tenebas Sin te authoritas commouebat,nobis ne Omnibus,et Platoni ipsi nescio quem illum anteponebas, presertim quum in Repub. pririccps ineuelles,ad eami tuendam cum summa
tua dignitate,maxime a nobis ornari atq; instrui posses: Nobis enim ista qosita,a nobis descripta,notata, praecepta sunt: omnium cy rerupublicarum re ctiones,genera, status,mutationes,leges etiam & instituta ac mores ciuitatu, Praescripsimus.Eloquentiae uero quae 5 principibus maxime ornamcto est,& qua te audimus ualcre plurimum,quantum tibi ex monimetis nostris ad
didissese Ea quum dixissent,quid talibus uiris tandem respondisses Roga
Tem te,inquit, ut diceres prome tu idem qui illis orationem dictauisses, uespotius paulum loci mihi,ut his responderem,dares: nisi dc te audire nuc mallem,& litis tamen alio tempore responsurus esiam, tum stilicet quum tibi. Atqui si uerum respondere uelles Cato,haec erant dicenda, non eos tibi non probatos tantis ingenhs homines,lantat authoritate, sed te animaducrtisse, quas res illi propter antiquitatem parum uidistent,eas a Stoicis este perspe istas,eisdemi de rebus hos tum acutius disseruis se,ciim sensisse grauius et sortius. ippe qui primum ualetudinem bonam expetendam negent esse, elis
endam dicant: non quia bonum sit ualere,sed quia sit nonihilo estimandu.
dein tamen pluris si illis uideatur,qui illud non dubitant bonu dicere.Hoc uero te ferre non potuisse,quod antiqui illi quasi barbati,ut nos de nostris solemus dicere,crediderunt,eius qui honeste uiueret,si idem & bene ualeret,bene audiret,copiosiis esset,optabiliorem fore uitam, melioremst: & magis exstpetendam, i illius qui eque uir bonus multis modis esset,ut Ennii Alcmaeo, Circunuentus morbo,exilio at inopia. Illi igitur antiqui,non tam acute optabiliore Iam uitam putant, prsstan
117쪽
DA FINIBVS Bo N. ΕΤ ΜΑΕ.tiorem,beatiorem: Stoici autem tantummodo praeponendam in seligendo, non quo beatior haec uita sit,sed quod ad naturam accommodatior: SI qui sapientcs non sint,omnes eque miseros esse.Stoici hoc uidelicet uiderunt,illos autem id fugerat superiores,qui arbitrabantur homines sceleribus S parricidi js inquinatos nihilo miseriores esse,si eos qui quu caste & integre uiueret, nondum persectam illam sapientiam essent consequuti. Atm hoc loco similitudines eas,quibus illi uti solent,dissimillimas proferebas. Quis enim ignoo Tat si plures ex alto emergere uelint,propius fore eos quidem ad respirandri
qui ad summam aquam iam appropinquent Sed nihilo magis respirare posse s eos qui sunt in prosundo. Nihil enim adiuuat procedere S progredi in
uirtute,quo minus miserrimus sit antequam ad eam peruenerit, quoniam in
aqua nihil adiuuat: S quoniam catuli qui iam despecturi sunt, caeci seque &hi qui modo nati. Platonem quoque necesse est,quoniam nondum uidebat, seque caecum animo ac Phalarim fuisse. I sta similia non sunt Cato, in quibus quamuis multum processeris,tamen illud in eadem causa est,a quo abesse uestiis,donec euaseris. Nec enim ille respirat anteη emersit,& catuli eque ceci prius a despexerunt,ac si ita futuri semper essent. Illa sunt similia: hebes acies est cuipiam oculorum,corpore alius languescit.hi curatione adhibita leuatur in dies, alter ualet plus quotidie,alter uidet,hi similes sunt omnibus qui uirtuti
student,leuantur uitiis,leuantur erroribus: nisi sorte censeres T. Gracchu patrem non beatiorem fulse si filium,quum alter stabilire Remp. studuerit, alter euertere: nec tamen ille erat sapiens. Quis enim hoc,aut quando, aut ubi,
aut unde Sed quia studebat laudi & dignitati,multum in uirtute icesserat. Conseram autem auum tuum Drusum, cu C.Graccho eius sere aequali. Qughic Reip. uulnera imponebat,eadem ille sanabat. Sed nihil est: quod tam mi seros faciat,quam impietas Sc scelus,ut iam oes insipientcs sint miseri, quod prosectio sunt: non est tamen aeque miser qui patriae consulit,& is qui illa exstinctam cupit. Leuatio igitur uitiorum magna fit his qui habent ad uirtutem progressionis aliquantum. Vestri autem progressionem ad uirtutem fieri
aiuntdeuationem uitiorum fieri negant. At quo utuntur homines acuti argumento ad probandum,opercprectum est considerare. Quarum,inquiunt,artium summa crescere potest, earum etiam contrariarum summa poterit augeri:ad uirtutis autem summa accedere nihil potest,ne uitia quidem igitur cre. scere poterunt,quae sunt uirtutum contraria. Vtrum igitur tandem perspicuis ne dubia aperiuntur,an dubi js perspicua tollutur Atqui hoc perspicuum est,uitia alia in athsesse maiora. Illud dubium,ad id quod summum bonum dicitis,ecquenam fieri possit accessio. Vos autem quum perspicuis dubia deo
heatis illvitrare,dubiis perspicua conamini tollere. Itaque usi eadem ratione qua sum paulo ante usus,haerebitis.Si enim propterea uitia alia ali js maiora non sunt,quia ne ad finem quidem bonorum eum, quem uos facitis,quidquapotest accedere, quoniam perspicuum est uitia non esse omnium paria, finis honorum uobis mutandus est.Teneamus enim illud necesse est,quum consequens aliquod falsum sit,illud cuius id cosequens sit,non posse esse uesu. Queest igitur causa istarum angustiarum gloriosa ostentatio in constituedo summo bono. um enim quod honestum sit, id solum bonum esse confirma tur,tollitur cura ualetudinis,diligentia rei familiaris,administratio Reipub. ordo
118쪽
LIBER V. O sordo geredom negociosv,ossicia uitae psum denim illud honestu,in quo uulis iis esse omnia,deserendum est.Qus diligentissime contra Aristonem dicunt a Chry sippo. Ex ea dissicultate illae fallaci loquentia ut ait Accius,malitiae natae sunt. uid enim sapientia pedem ubi poneret non habebat, sublatis os
ficiis omnibus : ossicia autem tollebantur delectu omni dic discrimine remo to. Quae esse poterunt,rebus omnibus sic exaequatis, ut inter eas nihil interoesseres x istis angustiis ista euaserunt deteriora quam Aristonis, illa tamen simplicia,uestra uersuta. Roges enim Aristonem,bonane ei uideantur hantiacuitas doIoris,diuitiae,ualetudo neget. QNidcquae contraria fiant his, mala nec nihilo magis.Zenonem roges,respondeat totidem uerbis. Admiranstes quaeramus ab utroque,quonam modo uitam agere possimus, si nihil in teresse nostra putemus,ualeamus aegritie simus : uacemus,an cruciemur do Iore,frigus sanae propulsare possimus. Viues, inquit Aristo, magnifice at Praeclare,quod erit cun uisum ages, nunquam angere, nunquam cupies, nunquam timebis. Quid Zeno: portenta haec esse dicit, nec ea ratione ullo modo posse uiui,sed disserre inter honestum 5 turpe,nimium,quantum,rie scio quid,immensiim,inter ceteras res nihil omnino interesse. Idem adhuc audi reliqua-risum contine,si potes. Media illa,inquit,inter quae nihil inter est,tamen eiusmodi sunt,ut eorum alia eligenda sint,alia reflcienda, alia om nino negligenda: hoc est,ut eorum alia uelis,alia nolis,alia non cures. Ac modo dixeras nihil in his rebus esse quod interesset.Et nunc idem dico,inquies, sed ad uirtutes 8c ad uitia nihil interesse. Quis istud quasi nesciebat Uerum audiamus. Ista,inquit,quae dixisti,ualere,locupletem esse,non dolere, bona non dico,sed dicam graece et , Iatine autem producta, sed praeposita aut praecipua malo,sic tolerabilius S mollius. Illa autem morbum, egestate, dolorem,non appello mala, sed si libet,reiectanea. Ita illa non dico me exopetere,sed legere: nec optare,sed sumere: contraria autem no sugere,sed quao si secernere. Quid ait Aristoteles,reliquissi Platonis alumni se omnia quς secundum naturam sint, bona appellare: quae autem contra, mala. Vides eigitur Zenonem tuum cum Aristone uerbis consistere, re dissidere cu Aristotele 3c illis re consentire, uerbis discrepare: Cur igitur quum de reconoueniat, non malumus usitate loqui Aut doceat paratiore me ad colemonendam pecuniam fore, si illam in rebus praepositis, quam si in bonis duoxero: sortioremi in patiendo dolore , si eum asperum 3c dissicilem peropessu, S contra naturam, quam si malum esse dixero. Facete M. Piso sedi miliaris noster 8c alia multa, & hoc loco Stoicos irridebat. vid enim aleobat, bonum negas esse diuitias, praepositum eme dicis c auid adiuvas auaritiamve minuis c auod si uerbum sequimur, primum longius uerbu pra positum quam bonum. Nihil ad rem. Ne sit sane ζ at certe grauius. Nam honum ex quo appellatum sit nescio, praepositum ex eo credo, quod praeoponatur aths. Id mihi magnum uidetur. Itaque dicebat plus tribui diuitiis ΨZenone, qui eas in praepositis poneret, quam ab Aristotele, qui bonum esse diuitias fateretur: sed neq; magnum bonum, Sc prae rectis honestis contemnendum 8c despiciendum, nec magnopere expetendum: omnino de istis omnibus uerbis a Zenone mutatis ita disputabat,& qus bona negastrentur oe ab eoque mala,illa letioribus noibus ab eq appellari u a nobis,
119쪽
sii: DE FI NIBUS BONO. ΕΤ ΜΑ L. haec tristioribus,Piis igitur hoc mo uir optimus,luiq3 ut scis amantissimus. Nos paucis ad haec additis finem faciamus aliquando. Longum est enim ad omnia respondere,quae a te dicta sunt: na ex hiidem uerboim praestig as Sc re, gna nata uobis sunt,& imperia,& diuitiae,& tantae quide,ut omnia q ubi sint sapientis esse dicatis. Solum praeterea formosiim,solum liberum,solum ciuem omnia contraria, quos etiam insinos esse uultis .Haec παρά De illi, nos admirabilia dicamus. Quid aut habent admirationis quum prope acces . seris conseram tecu,quam cuim uerbo rem sub Jcias,nulla erit controuersia. Omnia peccata paria dicitis. No ergo tecum iam ita loquar, ut iasdem his de rebus,quum L. Murenam te accusante defenderem,apud imperitos,tum illa dicta sunt,aliquid etiam corone datum. Nunc agendum est subtilius, peccata paria quonam modo Quia nec honesto quid si honestius,nec turpi turpius. Perge pored: nam de isto magna dissensio est. Illa argumenta propria uideamus,cur omnia peccata sint paria. Vt,inquit,in fidibus pluribus, si nulla eam
ita colenta numeris sit,ut concentum seruare possit, omnes aeque incontetae sint: sic peccata quia discrepant,aeque distrepant,paria sunt igitur,hoc ambio guo Iudis me. Aeque enim cotingit omnibus fidibus ut incontente sint,illud non continuot,ut aeque incolentae.Collatio igitur ista te nihil iuvat: nec enim omnes auaritias,si aeque auaritias esse dixerimus, sequetur etiam ut aequasee dicamus .Ecce aliud simile dissimile. Vt enim,inquit gubernator, aeque pecocat,si palearum nauem euertit,&si auri: item aeque peccat, qui parentem, &qui seruum iniuria uerberat.Haec non uidere cuius generis onus nauis uehat,
N ad gubernatoris artem nihil pertinere. Itaq; auru paleamne portet, ad bene aut ad male gubcrnandii nihil intercsic: at quid inter parentem &seruuluintersit,intelligi 8c potest S dinet.Ergo in gubernando nihil,in officio pluoximum interest quo in genere peccetur: S si in ipsa gubernatione negligetiaest nauis euersa,maius est peccatum in auro u in palea. Omnibus enim artis bus uolumus attributam esse eam,quae comunis appellatur prudentia,quam omnes qui culo artificio praesunt,debent habere. l ta ne hoc modo paria quidem peccata sunt. Urgent tamen & nihil remittui. Quonia, inquiunt, omne peccatum imbecillitatis inco stantiae est,haec autem uitia in omnibus stulotis aeque magna sunt,nccesse est esse paria peccata. Quasi uero aut cocedatur in omnibus itultis aeque magna esse uitia: S eadem imbecillitate 8c incostantia L.Tubulum fuisse,qua illum cuius is condemnatus est rogatione, P. Scaeuolam,& quasi nihil inter res quo* ipsas in quibus peccatur,intersit: ut quo hae maiores minores uesint,co quae peccata in his rebus aut maiora sunt, aut minora, I taq; ia enim concludat oratio hoc uno uitio maxime mihi premi uidetur tui Stoici, cp se posse putat duas cotrarias sententias obtinere. Quid est enim tam repugnans a eundem dicere,quod honestum sit,solum id bonuesse,qui dicat appetitionem reru ad uiuendum accomodatarum a natura prosectam e I ta quum ea uolunt retinere,quae superiori sententiae conueniunt, in Aristonem incidunt: quum id fugiunt,re eadem defendunt quae Peripatetisci,uerba tenent mordicus. Quae rurses dum sibi euelli ex ordine nolunt, hor ridiorcSevadunt,asperiores,duriores,ct oratione Sc moribus. uam illorutristitiam atin asperitatem sugiens Panaetius, nec acerbitatem sententiarum
nec disseredi spinasa bauit,suitq3 in altero genere mitior,in altero illustrior: sempers
120쪽
LIBER V. simper' habuit in ore Platonem, Aristotelem, Xenocrate,Theophrastu, Dicaearchum,ut ipsius scripta declarant: quos quide tibi studiosecto diligenter tractandos magnopere ccseo. Sed quoniam advesperascit,& mihi ad uilo Iam reuertendum est,nunc quidem hactenus. Ueru hoc idem saepe faciamus. Nos uero,inquit ille,nam quid possumus facere meliusin hanc quidem primam exigam at te operam,ut audias me quae a te dicta sunt refellentem. Sed memento te,quae nos sentiamus omnia Fbare,ni quod uerbis aliter utamur, mihi autem uestrorum nihil probari. Scrupulum,inquam,abeunti, sed uideo bimus. iniae quum essent dieta,discessimus. M. TVLLII CICERONIS DE FINIA Us BONORVM ET MALORVΜ AD BRVTVΜ. LIB. QVINTVS. VUM audissem Antiochum Brute,ut solebat,cu. M. Pi ne i eo gymnasio,quod Ptolemgiu uocatur,unaci nobiscum c Frater,& T. Pomponius. 8c L. Cicero,
frater noster cognatione patrueliS, amore germanus, constituimus inter nos,ut ambulationem postmeridianam conficeremus in Academia, maxime Φ is locus ab omni turba id temporis uacuus es Iet. Itaq3 ad lepus ad Pisonem omnes,inde uario sermone sex illa a Dipy Iostadia confecimus. Quum autem uenisicinus in Academiae non sine ca nobis litata spatia, solitudo erat ea quam uolueramus.Tum Piso, Naturane nobis hoc,inquit,datum dicam, an errore quodam, ut quum ea loca uideamus, in quibus memoria dignos uiros acceperimus multum esse uersatos , magis moueamur, quam si aut corum ipsorum,aut facta audiamus, aut scriptum aliquod legamus,uelut ego nuc moueor Venit enim mihi Platonis in mente,
quem accepimus primum hic disputare selitum,cuius etiam illi hortuli opinqui non memoriam solum mihi asserunt,sed ipsum uidetur in cospectu meo ponere. Hic Speusippus,hic Xenocrates ,hic eius auditor Polemo,cuius ipsa illa sessio fuit,quam uidem .Equidem etiam curiam nostram, Hostiliam dico,non hanc noua, quae mihi minor es se uidetur,posteau est maior, solebam
intuens, Scipionem,Catonem, Laelium,nostrum uero in primis auum cogi tare.Tanta uis admonitionis inest in locis,ut non sine causa ex his memoriae
ducta sit disciplina.Tum Quintus: est plane Piso ut dicis, inquit. Na me irsum huc modo uenientem conuertebat ad sese Coloneus ille locus, cuius incola Sophocles ob oculos uersabatur. Que scis Q admirer,quami eo deles ter. Me quide ad altiorem memoriam Oedipodis huc uenientis,& illo mollissi mo carmine,quaena essent ipsa hec loca rearentis,species qdam comouit,inanis scilicet, sed comouit in .TEPoponius,at ego que uos ut deditu Epicuro insectari soletis .sum multu eade cum Phedro,que unice diligo ut scitis in Epicuri hortis,quos ino prsteribamus: sed ueteris Puerbη admonitu uiuom memini: nec in Epicuri licet obliuisci,si cupia,cuius imagine non mo in tabu
lis nostri similiares, sed et in poculis et in anulis lint.Hic ego,P oponius qui