장음표시 사용
141쪽
I33 DE FINIBUS BON. ET MAL. LI B. V. pter oculorum dolorem. Quis uero hoc didicisset a Zenone, no doIere quudoleret Illud audierat,nec tamen didicerat,malum illud no esse, quia turpe non esset, δc esset serendum uiro. Hic si Peripateticus fuissct,pcrmasisset creodo in sententia,quoniam dolorem dicunt malum esse: de asperitate aute eius sortiter serenda praecipiunt eadem,quae Stoici. Et quidem Archesilas tuus, dc si fuit indisi erendo pertinacior,tamen noster fuit: erat enim Polemonis. Is quum arderet podagrae doloribus, uisitassetq; hominem Carneades Epio curi perfamiliaris,& tristis exiret, mane quaris,inquit,Carneade noster,m,hil illinc huc peruenit,ostendit pedes Sc pectus,attamen hic mallet non doIere. Haec igitur est nostra ratio,quae tibi uidetur inconstans,quu propter uiro tutis coelestem quandam diuinam tantamqr prestantiam,ut ubi uirtus sit, res magnae sumendae laudabiles V uirtute gestae,ibi esse miseria Sc erumna non possit,tamen labor possit dc molestia, non dubitem dicere omnes sepie tes semper beatos esse,sed tamen fieri posse,ut sit alius alio beatior. Atqui ille Iocus est Piso tibi etiam atque etiam confirmandus,inquam: quem si tenue ris,non modo meum Ciceronem,sed etiam meipsum abducas, licebit. Tum Quintus. Mihi quidem,inquit,satis hoc confirmatum uidetur. Laetor qdem philosophiam cuius antea supellectilem pluris aestimabam si posscssiones reliquorum,ita mihi diues uidebatur,ut ab ea petere possem quidquid in studiis nostris concupisse hac igitur laetor etiam acutiorem repertam quam ceteras,quod quidam ci deesse dicebant. Nunquam nostram quidein, inquit Pomponius iocans. Sed mehercule pergrata mihi oratio tua.Quae enim dici latine posse no arbitrabar,ea dicta sunt a te: nec minus plane,quam dicuntur a Graecis uerbis aptis. Sed tempus est,si uidetur,& recta quidem ad me.Quod quum ille dixit Iet, 8c satis disputatum uideretur, in oppidum ' ad Pomponium Perrest
M.T.C. De finibus bonorum 8c malorum Libri quinti Sc ultimi. Finis.
142쪽
hus,aut Omnino,aut magna exparte essem aliquando liberatus,retuli me B rute,te hortate maxime, ad ea studia,quae retenta animo,remissa temporibus, logo inoteruallo intermissa reuocaui.Et quum omnium artiu,
quae ad rectam uiuendi uiam pertinerent,ratio 8c disciplina studio sapientiae,quae philosophia dicitur, contineretur,hoc mihi Latinis literis illustrandum putaui.
Non quia philosophia Grecis 8c literis Sc doctoribus percipi no pollet: scd
meum semper iudicium Bit,omnia nostros,aut inuenisse per se sapientius ciGraecos: aut accepta ab illis secisse meliora,quae quidem digna statuissent, in quibus elaboraret.Nam mores S instituta vite,rest domesticas ac familia: res,nos profecto S melius tuemur S lautius. Rem uero publicam nostri maiores certe melioribus temperauerunt S institutis Sc legibus. Quid loquar
de re militari in qua quum uirtute nostri multum ualuerunt,tum pIus etiam disciplina Iam illa quae natura non literis assequuti sunt, neq; cum Graecia, neq3 ulla cum gente sunt conferenda. Quae enim tanta grauitas,que tanta costantia,magnitudo animi,probitas, fides,quae tam excellens in omni genere uirtus in ullis fuit,ut sit cum maioribus nostris comparanda Doctrina Graecia nos Sc omni literarum genere superabat,in quo erat facile uincere non re
Pugnantes. Na quia apud Grecos antiquissimum e doctis genus sit poetaru, siquidem Homerus fuit Sc Hesiodus ante Romam conditam, Archilochus
regnante Romulo,serius poetica nos accepimus: Annis . n.sere C C C C. X.
post Romam conditam Liuius sabulam dedit,C.Claudio Caeci F. M. Tuditano COSS.anno ante natum Enniu,qui fuit maior natu a Plautus 8c Ne uius. Sero igitur a nostris pocte uel cogniti uel recepti.Quasi est in Originishus, litos esse in epulis canere conuiuas ad tibicinem de clarorum hominutiirtutibus .Honorem tamen huic generi non fuisse declarat oratio Catonis, in qua obiecit ut probrum M. Nobiliori,quddis in prouinciam poetas duoxisset. Duxerat autem Consul ille in Aetoliam,ut scimus,Ennium. Quo mionus igitur honoris erat poetis,eo minora studia sucrunt. Nec tamen si a magnis ingeniis in eo genere extiterunt,non satis Graecorum gloriae respondestrunt. An censemus ti Fabio nobilissimo homini laudi datuna eslct quod pingeret,non multos etiam apud nos futuros Polycletos& Parrhasios suislec Honos alit artes,omnes* incenduntur ad studia gloria, iacenti ea semper, quae apud quosl improbantur. Summam eruditionem Graeci sitam censeo hant in neruorum vocuml cantibus. I gitur Sc Epaminodas, Princeps meo
iudicio Grecis,fidibus prsciare ceciniste dicitur.Themistoclcs aliquot ait te annos quum in epulis recusaret lyra,est habitus indoctior.Ergo in Grecia
143쪽
TVs CVLANARVM Q V A Ε S T. Musici floruerunt: discebantq; id omnes,nec qui nestiebat, satis excultus doctrina putabatur. I n summo honore apud illos Geometria fuit. Itaque nihil Mathematicis illustrius. At nos metiendi ratiocinandi utilitate, huius arotis terminavimus modum. At cotra oratorem celeriter complexi sumus, nec cum primo eruditum,aptum tamen ad dicendum,post autem eruditu. Nam
Galbam, Aphricanum, Laelium doctos suisse traditum est,studiosum autem
eum qui hs aetate anteibat Catonem. Post uero Lepidum, Carbonem,Graechos:deinde ita magnos nostram ad aetatem,ut no multum aut nihil omnis no Graecis cederetur. Philosophia iacuit ad hanc aetatem,nec ullum habuit lumen literarum latinarum: quae illustranda excitanda nobis est,ut si occupati prosuimus aliquid ciuibus nostris,prosimus etiam si possumus ociosi. In quo eo magis est nobis elaborandum, q, multi iam esse libri latini dicuntur scripti inco siderate ab optimis illis quidem uiris, sed no satis cruditis. Fieri autem potest ut recte quis sentiat,& id quod sentit,polite eloqui no posssit: sed mandare ques literis cogitationes suas, qui eas nec disponere,nec illustrare possὶt,nec delectatione aliqua allicere lectorem ,hominis est intemperater abutentis Sc ocio 8c literis. Ita in suos libros ipsi legunt cum suis,nec quisquaattingit praeter eos qui eandem licetiam scribendi sibi permitti uolui. Qua re si aliquid oratoriae laudi nostra attulimus industria,multo studiosius phialosophiae sonteis aperiemus,e qtubus etiam illa manabat. Sed ut Aristoteles
uir summo ingenio,scientiae copia,quum motus esset Isocratis Rhetoris glori dicere etiam coepit,adolescentes docere,& prudentiam cu eloquentia iungere: sic nobis placet nec pristinum dicendi studium deponere,& in hac ma tore & uberiore arte uersari. Hanc enim persessitam philosophiam semper tu dicaui,quar de maximis quaestionibus copiose posset ornateq3 dicere: in qua exercitationem ita nos studiose operam dedimus,ut iam etiam scholas Graest corum more habere auderemus. Vt nuper tuum post discessum in Tuscula no quum essent complures mecum familiares,tentaui quid in eo genere posis . Vt enim antea declamitabam causis,quod nemo me diutius fecit, sic hse mihi nuc senilis est declamatio. Ponere iubebam de quo quis audire uellet,& id aut sedens,aut ambulans disputabam. Itaque dierum quinq3 scholas,ut Graeci appellant,in totidem libros contuli. Fiebat autem ita, ut quum is qui audire uellet,dixisset quid sibi uideretur,tum ego contradicerem. Haec est.ri. Ut scis,uetus & Socratica ratio contra alterius opinionem disserendi. Na ita facillime quid uerisimillimum eet inueniri posse Socrates arbitrabatur. Sed quo comodius disputationes nostrae explicentur,sic eas exponam quasi aga
turres,non quasi narretur.Ergo ita nascetur exordiu. AVDITOR. Ma
tum mihi uidetur esse mors. MARC V s . His ne qui mortui sunt an iis quibus moriendum est A. Vtrism. M. Est miserum igitur, quonia mastium. A. Certe. M. Ergo & hi quibus euenit iam ut morerentur,& hi quishus euenturum est,miseri. A. Mihi ita uidetur. M. Nemo ergo no miser. A. Prorsus nemo. M. Et quidem si tibi constare uis,omnes quicun* nati sunt,erunt'usino selum miseri,sed etiam semper miseri. Nam si selos eos diceres miseros,quibus moriedum esset,neminem tu quidem eorum qui uiuestrent exciperes. Moriendu est enim omnibus,esset tamen miseris finis in mor e . quoniam autem etiam mortui miseri sunt, in miseriam nascimur sempis remam,
144쪽
ternam. Necesse est enim miseros esse eos,qui centum millibus annoru ante occiderunt,uel potius omnes quicunq; nati sunt. A. I ta prorsus existimo. M. Dic quaeso num te illa terrent,triceps apud inferos Cerberus Cocyti fremitus transuecm o Acherontis mento summam aquam attinges sitienectus
Tantalus Num illud quod Sisyphus uersat Saxum sudans nitendo,nem proficit hilum csortasse etiam inexorabiles iudices Minos Sc Rhadamanthus, apud quos
nec te L.Crassus desendet,nec M. Antonius: nec,quoniam apud Graecos iu dices res agetur,poteris adhibere Demosthenem. Tibi ipsi pro te erit maxioma corona cadiceda. Haec fortasse metuis,& idcirco morte censes esse sempiternum malum. A. Adeo ne me delirare censes,ut ista esse credam M. Antu haec non credis A. Minime uero. M. Male hercule narras. A. Cur
quaesec M. Quia disertus esse possem si contra ista diccrem. A. Quis enim non in eiusmodi causa,aut quid negotii est, haec poetarum S pictorum poro tenta conuincere M. Atqui pleni libri sunt contra ista ipsa disserentiu phi
Iosophorum. A. Inepte sane: quis est enim tam excors,quem ista moueant M. Si ergo apud inferos miseri non sunt,ne sunt quidem apud inferos ulli. A. Ita prorsus existimo. M. Vbi sunt ergo hi,quos miseros dicis, aut que locum incolunt Si enim sunt,nusquam esse non possunt. A. Eso uero nusi quam esse illos puto. M. Igitur ne esse quidem. A. Prorsus iito modo,&tamen miseros ob idipsum quidem quia nulli sunt. M. Iam mallem Cerbeorum metueres,u ista tam inconsiderate diceres. A. Quid tandem M. ueesse negas,eundem esse dicis: ubi est acumen tuum quum enim miserum esse dicis tum eum qui non sit,dicis esse. A. Non sum ita hebes,ut ista dicam. M.Quid dicis igitur A. Miserum esse uerbi causa M. Crassum . qui illas sortunas morte dimiserit: miserum Cn. Pompeium,qui tanta gloria,dignitate tanta sit orbatus : omnes deniq3 miseros,qui hac luce careant. M. Reuolo ueris eode. Sint enim oportet,si miseri sunt: tu autem modo negabas eos esse,
qui mortui essent.Si igitur non sunt,nihil possitnt esse, ita ne miseri quidem sunt.siA. Non dico sertasse etiam quod sentio: nam istud ipsum,nonee quusueris,miserrimum puto. M. QIid miseritis,si omnino nuquam fuisse : Ita qui nondum nati sunt,miseri iam sunt,quia non sunt: S nos ipsi,si post morotem miseri suturi sumus,miseri fuimus anteu nati.Ego autem non commemini antequam sum natus me miserum: tu si meliore memoria es, uelim stire, ec quid de te recordere. A. Ita iocaris,quasi ego dicam eos miseros qui nati nosunt,& non eos miseros qui mortui sunt. M.Ergo esse dicis eos. A. Imo quia non sunt,quum silerint,eos miseros esse. M.Pugnantia te loqui no uiodes inlid enim tam pugnat,s non modo miserum,sed omnino quida esse, qui no sit An tu egressus porta Capena,quum Calatin Scipionum, Seruioliorum, Metellorum sepulcra uides,miseros putas illos: A. inioniam me uerbo premis,posthac non ita dicam miseros esse,sed tantum miseros ob id ipsum,quia non sunt. Μ.Nqn dicis igitur miser est M. Crassus,sed tantum miser. V.Crassus. A. Ita plane. M QIasi non necesse sit quidquid isto modo pronucies, id aut esse,aut non esse. An tu dialecticis ne imbutus quidees In primis enim hoc traditur:Omne pronunciatum,sic enim mihi in praeo sentia occurrit ut appellare .utar post alio si inuenero melius. Id ergo
145쪽
34η TVSCVLANARVM QV A EST. est pronunciatum,quod est ucrum aut salsum. uum igitur dicis miser M. Crassus,aut hoc dicis,miser est M.Crassus,ut possit iudicari veru id salsum
ne sit,aut nihil dicis omnino. A. Age iam concedo non esse miseros a mortui sunt,quoniam extorsisti ut saterer,qui omnino non essent,eos ne miseros
quidem esse posse. id qui uiuimus quum moriendum sit,iadnne miseri silirius uae enim potest in uita esse iucunditas,quum dies 8c noctes cogitandum sit,iamiam p esse moriendum: M. Ecquid ergo intelli is quantum mali de humana conditione deieceris: A. Quonam modo: NI. Quia si mori etiam mortuis miserum esset, infinitum quoddam &sempiternuma Ium haberemus in uita: nuc uideo calaem,ad quem quum sit decursum, nihil sit propterea extimescendum. Sed tu mihi uideris Epicharmi acuti, nec insulsi hominis,ut Siculi,sententiam sequi. A. iam non enim noui. M. Duo cam si potero latine,scis enim me graece loqui in Latino sermone non plus solere,cl in Graeco latine. A. Et recte quidem,sed quartadem est Epicharmiis a sententiac M. Emori nolo,sed me esse mortuum nihil existimo. A. Iam agnosco Graecum:& quoniam coegisti ut cocederem qui mortui
essent eos miseros non esse,perfice si potes,ut ne moriendum quidem esse mi
serum putem. M. Iam istud quidem nihil negotii est,sed etiam maiora molior. A. Quomodo hoc nihil negotii est aut quae suntladem ista maiora M. Linioniam si post mortem nihil est mali,ne mors quidem est malum:
cui proximum tempus est post mortem,in quo nihil esse mali cocedis, ita nemoriendu quide esis,malum est. Ide enim,perueniedum esse ad id, quod noesse malum confitemur. A. Uberius ista quaeso,haec enim spinosiora prius ut confitear me cogut,u ut assentiar. Scd quae sunt ea,quae dicis te maiora moliri: M, Vt doceam si possim no modo malum non esse mortem,sed bonuetiam esse. A. Non postulo id quidem,aueo tamen audire. Ut enim no es ficias quod uis,tamen mors ut malum 1ad sit essicies: scd nihil te interpellabo. continentem orationem audire malo. Μ.auid si te rogauero aliquid nos
ne respondebis A. Superbum id quidem est. Sed nisi quid necesse erit, malo ne roges. M. Geram tibi morem,S ea qusuis,ut potero explicabo: nec
tamen quasi P ythius Apollo certa ut sint Sc fixa quae dixero,sed ut homunaculus unus e multis probabilia conie stura sequens. Ultra enim quo progreo diar,a ut uerisimilia uideam,non habeo.Certa dicet hi,qui 3c percipi ea posse dicunt,& se sapienteis esse profitentur. A. Tu ut uidetur,rios ad audiens dum parati sumus. M. Mors igitur ipsa quae uidetur notissima res ee,quid sit,primum est uidendum. Sunt enim qui discessum animi a corpore putent esse mortem : sunt qui nullum censeant fieri discessum,sed una animum 8c coxPus occidere,animum in corpore extingui. inii discedere animum censentiatd statim dissipari,al a diu permanere,alii semper. Quid sit porro ipse anistmus,aut ubi,aut unde,magna dissensio est. Alrjs cor ipsiim animus uidetur, ex quo excordes,uecordes,concordescis dicuntur,& Nasica ille prudens bis
Constat Corculum:&Egregie cordatus homo Catus Aeliu ' Sextus. Empedocles autem animu esse censet cordi suffusum sanguinem. Aliis pars quaedam cerebri uisa est animi principatu nere. Aliis nec cor ipsum placer,
146쪽
nec cerebri quandam partem esse animum,sed alη in corde,alii in cerebro dixerunt animi esse sedem et locum. Animum autem alii animam ut fere nostri declarant nominari. Nam Sc agere animam,& efflare dicimus,& animosos, 8c bene animatos,& ex animi sententia. Ipse autem animus ab anima dietus est.Zenoni Stoico animus ignis uidctur. Sed haec quidem quae dixi cor,cerebrum,animam,ignem,uulgo,reliqua sere singuli,ut multi ante ueteres. Pro xime autem Aristoxenus musicus,idem p philosophus, ipsius corporis intetionem quandam uelut in catu 8c fidibus,quae harmonia dicitur,sic ex corporis totius natura,& figura uarios motus cieri laquam in cantu sonos. Hic ab artificio suo non recessit,& tamen dixit aliquid,quod ipsum quale esset, erat multo ante dictum S explanatum i Platone. Xenocrates animi figuram S quasi corpus negauit esse,uerum numerum dixit esse: cuius uis, C ut iam ante Pythagorae uisum eraoin natura maxima eet.Eius doctor Plato triplicem finxit animam,cuius principatum,id est rationem,in capite sicut in arce positit,& duas partes separare uoluit,tram S cupiditatem,quas locis disclusit: ira in pectore,cupiditatem subter praecordia locauit.Dicaearchus aute in eo serν mon quem Corinthi habitum tribus libris exponit doctiorum hominii di sputantium,primo libro multos loquentes facit,duobus Pherecratem quendam Phthiotam senem,quem ait a Deucalione ortum, disserentem inducit, nihil esse omnino animum,& hoc es Ie nomen totum inane,frustraq; Sc ani malia Sc animates appellari,neo in homine inesse animum uel animam, nec in bestia. Vimi omne eam,qua uel agamus quid,uel sentiamus, in omnibus corporibus uiuis aequabiliter esse sesam,nec separabilem a corpore esse, quippe quae nulla sit: nec sit quidquam,nisi corpus unum & simplex, ita figuratu ut temperatione naturae uigeat 8c sentiat. Aristoteles longe omnibus cPla tonem semper excipioJpraestans S ingenio S diligentia,quum quatuor nota illa genera principiorum es t complexus,e quibus omnia orirentur, quintam quandam naturam censet esse,e qua sit menS.Cogitare enim,& prouidere,& discere,& docere,& inuenire aliquid,& tam multa alia meminisse,amare,odisse, pere,timere,angi,laetari,haec & similia eorum in horum quatuo Or gcnerum nullo inesse putat.Quintum genus adhibet uacans nomine, Scsic ipsum animum appellat nouo nomine,quasi quandam continuatam motionem S perennem. Nisi quae me sorte fugiunt,hae sunt fere omnia de animo sententiae. Democritum enim magnum illum quidem uirum, sed leuibus& rotundis corpusculis efficientem animum concursu quodam sorotuito,omittamus. Nihil est enim apud istos,quod non atomorum turba conficiat. Harum sententiarum quae uera sit,deus aliquis uiderit: qus uerisimilli ma,magna quaestio est. Utrum igitur inter has sententias diiudicare maluoxnus,an ad propositum redire A. Cuperem equidem utrunq; si posset, sed est difficile confundere. auare si ut ista non disserantur,liberari mortis meo tu possumus,id agamus: sin id no potest,nisi hac questione animorum explicata,nunc si uidetur lio illud alias. M. Quod malle te intelligo, id puto
esse commodius .Efficiet enim ratio,ut quaecunq3 uera sit earum sentetiarum quas exposui,mors aut malum non sit,aut sit bonum potius. Nam si cor, aut sanguis,aut cerebrum est animus,certe quoniam est corpus,interibit cum rest. liquo corpore:si anima est,fortasse dissipabitur: si ignis, extinguetur: si est
147쪽
344 T V S C V L ANARUM QIUAE S T. Aristoxeni hormonia dissoluetur. Quid de Dicaearcho dicam,qui nihil olano animum dicat esse His sententiis omnibus nihil post mortem pertinere ad quenil potest. Pariter enim cum uita sensus amittitur. Non sentientis autenihil est ullam in partem,quod intersit. Reliquorum sententiae spem asserusis te sorte hoc delectat,posse animos,quum e corporibus excesserint,in coetu, quasi in domicilium suum peruenire. A. Me uero delectat, idq; primu ita csse uelim,deinde etiam si non sit, mihi tamen persuaderi uelim. M. Quid tibi ergo opera nostra opus est num eloquentia Platonem superare positi mus Euolue diligenter eius eum librum,qui est de animo,amplius quod de
sideres,nihil erit. A. Feci mehercule,& quidem saepius,sed nescio quomo do dum lego assentior: quu positi libru, SI mecum ipse de imortalitate aiotincoepi cogitare,assensio illa omnis elabitur. M. Quid hoc das ne aut maneo re animos post mortem,aut morte ipsa interire: A. Douero. M. Quid si maneant A. Beatos essecocedo. M. Si intereanae A. Non esse misseros,quoniam ne sint quidem. Iam istuc coacti a te paulo ante concessimus. M. Quomodo igitur,aut cur mortem malum tibi uideri dicis, quae aut beatos nos efficiet animis manetibus, aut non miseros sensu carentes: A. Ex pone igitur nisi molestum est,primum si potes, animos remanere post moratem: tum si minus id obtinebis ostenim arduum docebis carere omni ma Io mortem.Ego enim istuc ipsum uereor,ne malum fit,non dico carere sensu, sed carendum esse. M. Authoribus quidem ad istam sciatentiam, qua uis obtinere,uti optimis possumus,quod in omnibus causis 8c debet solet ua lere plurimum,& primu quidem omni antiquitate, quae quo propius aberat ab ortu,& diuina progenie, hoc melius ea fortasse quae erant uera, cernebat. Itaq; unum illud erat insitum priscis illis, quos Cascos appellat Ennius, esse in morte sensum,nem excessu uitae sic deleri hominem, ut funditus interiret: idq; quum multis aliis rebus,riim e pontificio iure, Sc cerimoniis scpulchro xv intelligi licet, quas maximis ingemis praediti, nec lata cura coluillent,nec Diolatas tam inexpiabili religione sanxissent, nisi haesisset in coru mentibus, mortem non interitum esse omnia tollente ato delentem, sed quadam quasi migrationem commutationem uitae: quae in claris uiris 3c sceminis dux in
coelum soleret esse,in ceteris humi retineretur, permaneret tamen. Ex hoe δέ nostrorum opinione . Romulus in coelo cum diis agit aevum,
ut famae assentiens dixit Ennius: S apud Graecos, indeq; plapsus ad nos, S uso ad Oceanum Hercules tantus S tam praesens habetur deus. Hinc Liber deus Semele natus: eademq3 famae celebritate Tyndaridae fratres,a non modo adiutores in praeliis uictoriae populi R. sed etiam nuntii fuisse perhibetur. Quid Ino Cadmi filia,none Leucothea nominata a Graecis, Matuta habetur a nostris auid totum prope coelum ne plures persequar,none humano genere completum est Si uero scrutari uetera,& ex his ea quae scriptores Graecis prodiderunt,eruere coner,ipsi illi maiorum gentium dii qui habenotur,hinc a nobis profecti in coelum reperientur. are,quorum demostraritur sepulchra in Graecia: reminiscere, quoniam es initiatus, quae tradant myoster is,tum denim a hoc late pateat intelliges.Sed qui nondum ea quae mutius post annis tractari coepissent,Physica didicissensitatum sibi persuaserat,
148쪽
LIBER I . 14 s , quantum natura admonente cognouerant,ratio nes SI causas remm non te
nebant . Visis quibusdam saepe mouebantur,liis Ψ maxime nocturnis,ut uioderentur hi, qui uita excesserant, uiuere. Vt porro firmissimum hoc asserriuidetur, cur deos esse credamus, quod nulla gens tam Fera, nemo omnium tam sit immanis, cuius mentem non imbuerit deorum opinio. Multi de d aspraua sentium: id enim uitiose more estici solet: omnes tamen esse vim, &naturam diuinam arbitrantur. Nec uero id collocutio hominum aut consensus esticit: non institutis opinio est confirmata,non legibus.Omni autem in re consensio omnium gentium lex naturae putanda est. iniis est igitur qui suorum mortem primum non eo lugeat, quod eos orbatos uitae commodis arbitretur Tolle hanc opinionem, tu stu sustuleris. Nemo enim moeret suo incommodo,dolent fortasse Sc angunt. Sed illa lugubris lametatio, fletus moerens ex eo est, quod eum quem dileximus, uitae commodis priuatum arbitramur, idi sentire. Atque haec ita sentimus natura duce, nulla ratione, nulla* doctrina. Maximum uero argumetum est naturam ipsam de immortalitate animorum tacita iudicare,quo'd omnibus curae sunt, SI maxime quisdem quae post mortem sutura sunt. Serit arbores qus alteri seculo prosint, ut ait Statius in Sy nephebis, quid spectans,nisi etiam postera lecula ad se perti,
nere Ergo arbores seret diligens agricola,quarum aspiciet baccam ipse nunquam. Vir magnus lcges,instituta,remP.conseret. QIiid procreatio liberoorum Quid propagatio nominis Quid adoptiones filiorum Quid testa mentorum diligentia Quid ipsa sepulchrorum monumentas Quid elogia significat nisi nos sutura etiam cogitare: id illud: num dubitas quin spe
cimen naturae capi deceat ex optima qua* naturae iniae est igitur melior in hominum genere natura, quam eorum qui se natos ad homines iuuados, tuo tandos, conservandos arbitrantur c Ab at ad deos Hercules, nuquam abii Cset, nisi quum inter homines esse eam sibi uiam muniuisset. Vetera iam ista S religione omnium consecrata. Quid in hac rep. tot tantoscit uiros ob remopub. interfectos cogitasse arbitramur et ηsdem ne ut finibus nomen suum, quibus uita terminaretur Nemo unquam sine magna spe immortalitatisse pro patria osterret ad mortem. Licuit esse otioso Themistocli, licuit Epaminondae, licuit, ne & uetera & externa quaeram,mihi. Sed nescio quo mo do inhaeret in mentibus quasi seculorum quoddam augurium suturoru , id lin maximis ingen is,altissimisi animis sc existit maxime, Sc apparet facito . time. tio quidem dempto,quis tam esset amens,qui semper in laboribus δίPericulis uiueret Loquor de principibus. uid poetae,nonne post mortem nobilitari uolunt unde ergo illud Aspicite o cives senis Enni j imaginis sermam.
Hic uestrum panxit maxima facta Patrum.
Mercedem gloris flagitat ab rjs, quom patres affecerat gloria. Idemi,
Nemo me lacrimis decoret,nec senera fletu
Faxit. reuolito uiuus per ora uirum.
Sed quid poetas opifices post mortem nobilitari uolunt. Quid enim Phidias sui similem speciem inclusit in clypeo Mineruae,quum inscriberelon lioceret: Quid nostri philosophi c nonne in his ipsis libris quos scribui decoremnenda gloria, sua nomina inscribunt: uod si omnium cosensus naturae
149쪽
i4ώ TVSC VLANARV Μ Q V A E S Τ uox est,omnes iqui ubii sunt consentiunt esse aliquid,quod ad eos pertisneat qui e uita cesserint: nobis quoq; idem exillimandum est.Et si quoire aut
ingenio aut uirtute animus excellit,cos arbitramur,quia natura optima sunt, cernere naturae uim,maxime uerisimile cit,quii optimus quis maxime post steritati scrutar,esse aliquid cuius is post mortem sensum sit habiturus. Sed ut deos esse natura opinamur,qualesq3 sint ratione cognoscimus: sic permanestre animos arbitramur,contensu nationum omnium. Qua in sede maneant, qualesci; sint,ratione discendum est.Cuius ignoratio finxit inferos, easq3 sormidines,quas tu contemnere non sine causa uidebare. In terram enim cadenoribus corporibus,his p humo te stis,ex quo dictum est humari, sub terra ceno sebant reliquam uitam agi mortuorum,quam eo' opinionem magni erro res consecuti sunt,quos auxerunt poetae. Frequens enim confessus theatri, in quo sunt mulierculae 8c pueri,mouetur audiens tam grande carmen, Adsum atq; aduenio Acheronte uix uia alta ait ardua,
Per speluncas saxis struetas asperis,pendentibus Maximis,ubi rigida constat Sc crassa caligo inserum. Tantuml ualuit error,qui mihi quidem iam sublatus uidetur, ut corpora cremata quum scirent,tamen ea fieri apud in seros fingerent, quae sine corporibus nec fieri possent,nec intelligi. Animos enim per seipsos uiuentes no Poterant mente complesti , Armam aliquam figuram quaerebat: inde Homestri tota ψα: inde ea quam meus amicus Appius m μία faciebat: inde in uicinia noltra Auerni lacus, Vnde animae excitantur obseura umbra aperto ostio Alti Acherontis,falso sanguine imagines mortuorum. Has tamen imagines loqui uolunt,quod fieri,nec sine lingua,nec sine pala to,nec line saucium latcrum ire,& pulmonum ui S figura potest. Nihil enim animo uidere poterant,ad oculos omnia rescrebant. Magni autem est inge nrj reuocare mentem a sensibus,& cogitatione a cosuetudine abducere. Itaq; credo equidem etia alios tot seculis disputasse de animis, sed quod literis exolet,Pherecides Syrus primum dixit animos hominum esse sempiternos,antiquus sane. Fuit enim meo regnante gentili. Hanc opinionem distipulus eius Pythagoras maxime confirmauit,qui quum Superbo regnante, in Italia uenisset,lenuit magnam illam Graeciam cum honore & diseiplina,tum etia auo thoritate: multaq; secula postea sic uiguit Pythagoreoru nomen, ut nulli alii doctii uiderentur. Sed redeo ad antiquos. Rationem illi sententiae suae non seore reddebant,nisi quid erat numeris aut descriptionibus explicandum. Pla tonem serunt,ut Pythagoreos cognosceret,in Italiam uenisse,& in ea cu alia os multos,tum Archytam,Timoriam p cognouisse,& didicisse Pythagorea Omnia, Primum cy de animorum aeternitate non solum sensisse ide,quod Pythagoras,sed rationem etiam attulisse,quam nisi quid dicis pretermittamus,& hanc totam spem immortalitatis relinquamus. A. An tu quum me in summam expectationem adduxeris,deseris Errare mehercule malo cu PIaintone,quem tu quanti facias, stio et quem ex tuo ore admiror,s cum istis uera sentire. M. Macte uirtute: ego enim ipse cum eodem ipso non inuitus errauerim. Num igitur dubitamus,an sicut plera ,sic &hoccus hoc quide mi nime. Persuadent enim Mathematici terram in medio inudi sitam ad uniuer
150쪽
si coeli complexum,quasi puncti instar obtinere' quod κέντρον illi uocant. Ea
Porro naturam esse quatuor omnia gignentium corporum, ut quasi partita
habeant inter se dc diuisa momenta,ut terrena,& humida suapte nutu, ct suo pondere ad pares angulos in terram,& in mare serantiar: relique duc partes, una ignea,altera animalis,ut illae superiores in medium locum mundi grauistate serantur Sc pondere: sic hae sursum redhis lineis in coelestem locum subvolent, siue ipsa natura superiora appetente, siue quod i grauioribus leuiora natura repellantur. Quae quum constent,perspicuum debet esse animos quum e corpore excesserint,sive illi sint animales,id e spirabiles, siue ignei, sublime serri. Si uero aut numerus quidam sit animus, quod subtiliter magis u dilucide dicitur, aut quinta illa non nominata magis quam non intellecta natura, multo etiam intcgriora ac puriora sunt, ut a terra longisssime se esserant. Hobrum igitur aliquid animus est,nec tam vegeta menS,aut in corde cerebro ue, aut in Empedocleo sanguine demersa iaceat, Dicaearchum uero cum Aristo xeno aequali Sc condistipulo suo doctos sane homines omittamus, quorum alter ne condoluisse quidem unquam uidetur,qui animum se habere non sentiat: alter ita delectatur suis cantibus, ut eos etiam ad haec transterre conetur. Harmoniam autem ex simorum interuallis nosse Postumus,quorti uaria coopositio harmonias etiam esticit plures. Membrorum uero situs 8c figura cor POriS uacans animo,quam possit harmoniam efficere non uideo. Sed hic quidem quavis eruditus sit,sicut est,haec magistro concedat Aristoteli,canere ipse doceat. Bene enim illo Grecorum prouerbio praecipitur, Quam quisiis norit artem in hac se exerceat. Illam uero sunditus e iciamus indiuiduoR' corporum leuium & rotundor concursionem fortuita,quam in Democritus concalefacita spirabile, id est animalem ee uoluit. Is autem animus,qui si est horum quatuor generum, ex quibus omnia costare dicuntur,ex inflamata anima costat, ut potissimum uidetur Panaetio,superiora capessat necesse est. Nihil enim habent haec duo genera proni,& supera semper petunt. Ita,siue dissipantur procul a terris id euenit,sive permanent,& co seruant habitum suum,per haec etiam magis necesse est serantur ad coelum,S ab his perrumpatur 8c diuidat crassus hic es cocretus aer,qui est terrae proximus.Calidior est enim uel potius ardentior aliis, s est hic aer,quem modo dixi crassiim atque concretum quod ex eo stiri post test,quia corpora nostra terreno principiorum genere consessita, ardore ani mi concaleseunt. Accedit ut eo secilius animus euadat ex hoc aere, quem ispeiam crassum appello,eumi perrumpat,quoid nihil est animo uclocius, nulla est celeritas quae possit cum animi celeritate contendere. aut si permanet inocorruptus,suiq; similis,necesse est ita seratur,ut pcnetret S diuidat omne coelum hoc, in quo nubes,imbres,uentii coguntur: quod S humidum S ca liginosum est propter exhalationes terrae. Quam regionem quum superaouit animus,naturami sui similem contigit S agnouit, tune iis ex anima teonui,& ex ardore solis temperato,ignibus insistit, finem altius se esserendificit. auum enim sui similem S leuitatem S calorem adeptus tanquam pastribus examinatus ponderibus,nullam in parte mouetur.Eam ei demu natuoralis est sedes,quii ad sui simile penetrauit,in quo nulla re egens aletur, & suo stentabitur 'Me robus,quibus astra sustentatur Sc aluntur. auunal corpoρ i ta n ii