장음표시 사용
211쪽
LIBER T II Ir is, rum gymnasius nata consuetudo ukletur,in quibus isti Iiberi Sc concessit simiamores. Bene igitur Ennius. Flagitii principium est nudare anter ciues corpora.
Qui ut sint luod fieri posse uideoJpudicisoliciti tame Sc anxii sunt, eo pmagis quod seipsi continent & coercent. Atq3 ut muliebreis amores omitta, quibus maiorem licentiam natura concessit,quis aut de Ganimedis raptu dubitat quid poetae uelint aut no intelligit quid apud Euripidem & loquaturdi cupiat Laius quid deniq; homines doctissimi,& semmi poetae de seipsis
8c carminibus edant S cantibus Fortis uir insea Repub.cognitus, quae de iuuenum amore scribit Alcaeus c Nam Anacreontis quidem tota poesis est amatoria.Maxime uero omnium flagrasse amore Rheginum Ibicum appa retex scriptis, At p horum omnium libidinosos esse amores videmus. Philosephisiimus exortot authore quidem nostro Platone,quem no iniuria Dicaearchus accusat qui amori authoritatem tribueremus. Stoici uero Sc sapie tem amaturum esse dicunt: Sc amorem ipsum,conatum amicitiae faciendae ex pulchritudinis specie definiunt. Qui si quis est in rerum natura, sine selicituo dine,sine desiderio, sine cura,sine se spirio,sit sane: uacat enim omni libidine: haec autem de libidine oratio est. Sin autem est aliquis amor, ut est certe,qui nihil absit,aut non multum ab insania,qualis in Leucadia est. , Si quidem sit quisquam deus,cui ego sim cura . At id erat diis omnibus curandum, quemadmodum hic seueretur uoluptas
ti Heu me infelicem. Nihil uerius,probe 8c ille. re Sanu snees,qui temere Iamentare Sic insanus sitis etiam uidetur. At quas tragoedias estecit: ,, Te Apollo san te ser opem.tecp omnipotensia Neptune inuoco, Vost adeo ueriti. Mundum totum se ad amorem situm subleuandum couersurum putat. Venerem unam excludit ut iniquam.
ω Nam quid ego te appellem Venuset Eam prae libidine negat curare quidquam,quasi uero ipse non propter Iibidinem tanta flagitia & faciat 8c dicat. Sic igitur affecto haec adhibenda cura tio est,ut 8c illud quod cupiat: ostendat quam leue,quam contemnendum, si nihil sit omnino,quam facile uel aliunde uel alio modo perfidi,vel omnino negligi possit. Abducendus etiam est nonunquam ad alia studia, licitudines,
curas,negotia. Loci denil mutatione tanquam aegroti non coualestentes siepe curandus est.Etiam nouo quodam amore ueterem amorem tanquam clastuo clauum eiiciendum putant. Maxime autem admonendus, quantus sit sustror amoris.Omnibus enim ex animi perturbationibus est profecto nulla uestheinctior,ut si iam ipsa illa accusare nolis,stupra dico 8c corruptelas 8c adulo teria,incesta,dentP,quorum omnium accusabilis est turpitudo. Sed ut hare mittas,perciarbatio ipsa mentis in amore foeda per se est. Nam ut illa praeteream quae sent suroris,haec ipsa per sese quam habent leuitatem, quae uidensttur esse mediocria,iniuriae. ω Suspiciones inimicitiae,induciae, o Bellum,pax rursum Incerta haec situ postules , . '
212쪽
ceteris, qui illa in Socrate uitia no agnoscerent:ab ipso autem. Socrate sebleuatus est,quum illa sibi signa,sed ratione a se detessita diceret.Ergo ut optima quis* ualetudine astectus potest uideri alius, ut natura ad aliquem morbum
procliuior,sic animus allius ad alia uitia propensior. Qui autem non natura, ted culpa uitiosi esse dicuntur,eorum uitia constant ex salsis opinionibus re rum bonarum ac malarum,ut sit alius ad alios motus perturbationes p proocliuior. Inueteratio autem,ut in corporibuS egrius depellitur,quam pertur halio: citius V repentinus oculorum tumor sanatur,si diuturna lippitudo depellitur. Sic cognita iam causa perturbationum,quae omnes oriuntur ex iudicijs opinionum Sc uoluntatibus,sitiam huius disputationis modus. Scire au tem nos oportet,cognitis, quoad possint ab homine cognosci,bonorum de maloru finibus, nihil a philosophia posse aut maius aut utilius optari,si hec. que a nobis hoc quatriduo disputata sunt. Morte enim cotempta,& dolore ad patiendum leuato,adiunximus sedationem aegritudinis,qua nullum hoomini maius malu est.Et si enim omnis animi perturbatio grauis est,nec multum dissert ab amentia tamen ita ceteros quum sint in aliqua perturbatione,
aut metus,aut laetitia aut cupiditatis,commotos modo S perturbatos dicere
solemus:at eos qui se sgritudini dediderunt,miseros,assii flos,erumnosos, calamitosos. Itam non fortuito fustum uidetur,sed a te ratione propositum, ut separatim de aegritudine,& de ceteris perturbationibus disputaremus. I n ea est enim sons miseriarum 8c caput.Sed Sc egritudinis,& reliquorum animi morborum una sanatio est ,omnes opinabiles esse & uoluntarios,ea rei sescipi quod ita rectum esse uideatur. Huc errorem quasi radicem omnium malorum stirpitus philosophia se extracturam, pollicetur. Demus igitur nos huic excoledos,patiamurq3 nos sanari. Iis enim malis insidentibns non modo beati sed ne sani quide esse possiamus. Aut igitur negemus quida ratione cofici, quum contra nihil sine ratione res te fieri possit,aut quum philosophia ex ra tionum collatione constet,ab ea si & boni Sc beati uolumus esse,omnia adiumenta 3c auxilia petamus bene beate 3 uiuendi. Μ. TVLLII CICERONIS TVSCVLANARV ΜαV AESTIONUM AD M. BRVTVM LIBER Q V I N T V S . AD BEATE VIVENDUM VIRTVTΕΜsE IPSA ESSE CONTEN ΤΑΜ.
VI N T V S hie dies Brute finem faciet Tusculanaru
di sputationum,quo die est a nobis ea de re, quam tu ex omnibus maxime probas,disputatum. Placere enim tiobi admodum sensi,& ex eo libro quem ad me accuratis si me scripsisti,& ex multis sermonibus tuis,uirtutem ad beate uiuendum,seipsa esse contentam. Quod 8c si dissi cile est probatu propter tam uaria, Sc tam multa tormeta fortunae,tale tamen est,ut elaborandu sit,quo facilius
213쪽
xi ΤV S CVLANARV Μ Q VA EST. probetur. Nihil est enim omnium quae in philosophia tractatur,quod grauius magnificentius Q dicatur.Nam quum ea causa impulerit eos,qui primi se ad philosephiae studium contulerunt,ut omnibus rebus posthabitis, totos se in optimo uitae statu exquirendo collocarent,prosecto spe beate uiuendi tantam in eo studio curam operam posuerunt. iod si ab iis inuenta 8c perse sta uirtus est,& si praesidi j ad beate uiuendum in uirtute satis est,quis est quino praeclare,& ab illis positam,& a' nobis sus eptam operam philosophadi arbitretur Sin autem uirtus subiecta sub varios incertosi casus famula soromnae est,nec tantarum uirium est ut se ipsa tueatur,vereor ne non tam uirtutis fiducia nitendum nobis ad spem beate uiuendi, a uota facienda uideantur. Equide eos casus,in quibus me fortuna uehemcnter exercuit,mecum ipse considerans,huic incipio sententis dissidere,interdum &humani generis imbecillitatem fragilitatem l extimestere. Vereor enim ne natura quia corpora nosthis infirma dedisset, iisq; S morbos insanabileis,& doloris intolerabilis adiunxisset,animos quow dederit,& corporum doloribus congruetis, Sc separatim suis angoribus & molesti js iplicatos. Sed in hoc me iple calligo,quod
ex aliorum,S ex nostra sertasse mollitia,non ex ipsa uirtute de uirtutis robore existimo. Illa enim si modo est ulla uirtus, quam dubitationem auuncustius tuus Brute sustulit,omnia quae cadere in hominem possunt,subter se hastbet,ea despiciens casus contemnit humanos,culpaq; omni carens praeter se ipsam nihil censet ad se pertinere. Nos autem omnia aduersa, tum uenientia
metu augenteS,tum moerore praesentia,rerum naturam,u errorem nostrum
damnare malumus.Sed 8c huius culpae,& ceterorum uitioru Peccatorum. nostrorum omnis a philosophia petenda correctio est. Cuius in sinum quum a primis temporibus aetatis nostra uoluntas studium t nos compulisset his grauissimis casibus in eundem portum,ex quo eramus egressi,magna laetati tepestate,confugimus.O uitae philosophia dux,o uirtutis indagatrix, expultris spuitiorum,quid non modo nos, sed omnino uita hominum sine te esse potuisset Tu urbes peperisti: tu dissipatos homines in societatem uitae cono uocasti,tu eos inter se primo domiciliis,deinde coiughs,tum literarum 8c uocum communione iunxisti: tu inventrix legum: tu magistra morum 8c discis plinae suisti. Ad te confugimus,a te opem petimus, tibi nos ut antea magna ex parte,sic nunc penitus totos tradimus .Est autem unus dies bene, S Praeceptis tuis actus,pene toti immortalitati anteponendus.Cuius igitur potius opibus utamur,se tuis quae 8c uite traquillitatem largita nobis es, Sc terrorem mortis sustulisti. At philosephia quidem tantum abest,ut proinde ac de hominum est uita merita laudetur,ut a plerisin negleeta,a multis etiam uituperetur. Vituperare quisci inquam uitae parente,& hoc paricidiose inquionare audet & tam impie ingratus esse,ut eam accuset,qua uereri deberet etias minus percipere potuisset Sed ut opinor, hic error,& haec indoctorum animis offusa caligo est,quod tam longe retro respicere no possimi,nec eos cquibus uita hominum instruesta primis sit,fuisse philosephos arbitrantur.
Quam rem antiquissimam quum uideamus,nomen tamen confitemur esse recens. Nam sapien tiam quidem ipsam quis negare potest non modo re esse antiquam,uerumetiam nomine qus diuinarum humanarumq3 rerum,tum intotiorum,causarum i cuius rei cognitione,hoc pulcherrimum nomen apud antiquos
214쪽
antiquos assequebatur. Ita* illos septem,qui a Grccis σοφοὶ, sapientes a nostris & habebantur 5c nominabantur,& multis ante seculis Lycurgum, cuo ius temporibus Homerus etiam fuisse antehac urbem conditam traditur,etisana heroicis aetatibus Vlyssem Sc Nestorem accepimus Sc fuisse, S habitos esse sapientes. Nec uero Atlas sustinere ccclum,nec Prometheus assi xus Caucaso,nec stellatus Cepheus cum uXore,genero, fili a traderetur,nisi coelestium diuina cognitio,nomen eorum ad errorem fabulae traduxisset.a quibus due ideinceps omnes qui in rerum contemplatione studia ponebant, sapientes Schahebantur,& nominabantur. Idcy eorum nomen iisq; ad Pythagorae main nauit aetatem,quem ut scribit auditor Platonis Ponticus Heraclides uir doo eius,in primis Phliuntem serunt uenisse,eum p cum Leonte principe Phliasiorum doete & copiose disseruisse quaedam.Cuius ingenium & eloquentia quum admiratus esset Leon, quaesiuisse ex eo qua maxime arte consideret. At illum artem quidem se scire nullam, sed esse philosophum. Admiratum Leontem nouitate nominis,quesivisse qui nam essent philosophi,&quid in ter eos & reliquos interesset. Pythagoram autem respondisse,similem sibi uideri uitam hominum,& mercatum eum,qui haberetur maximo ludorum apparatu totius Greciae celebritate.Nam ut illic alii corporibus exercitatis gloriam Sc nobilitatem coronae peterensialia emendi aut uendendi quaestu Sc lucro duceretur: esset autem quoddam genus eorum,id y uel maxime ingenuoum,qui nec plausum nec lucrum quaererent,sed uisendi causa ueniret, studiodi se F perspiceret quid ageretur,& quomodo: Item nos quasi in mercatus quadam celebritate ex urbe aliqua, sic in hanc uitam ex alia uita 8c natura proseo elos,alios gloriar seruire,alios pecunie,raros esse quosdam,qui ceteris omnishus pro nihilo habitis,rerum naturam studiose intuerenturi hos se appellare sapientiae studioses,id est enim philosophos.Et ut illic liberalissimum esset spe stare nihil sibi acquirentem,sic in uita longe omnibus studiis contemplationem rerum, cogitationem prestare. Nec uero Pythagoras nominis soolum inuento sed rerum etiam ipsarum amplificator luit. aut quia post hune Phliasium sermonem in Italiam uenisset,exornauit eam Grecia,que Magna
dicta est,& priuatim publice prestantissimis dc institutis 8c artibus. Cusius de disciplina aliud tempus fuerit fortasse dicendi. Sed ab antiqua philosophia usep ad Socratem qui Archelaum Anaxagore discipulum audierat,nuo
meri motus cp tra stabantur,& unde omnia orirentur,qudue recederent,mM .dioseq3 ab his syderum magnitudines,interualla, curius anquirebantur, Sccuncta coelestia. Socrates autem primus philosophiam deuocauite' coelo,& iurbibus collocauit,& in domos etiam introduxit,&coegit deuita& moriobus,rebus Q bonis S malis quaerere. Cuius multiplex ratio disputandi, reorum luarietas,S ingenii magnitudo,Platonis memoria &literis consecrata plura genera essicit dissentientium philosephorum,E quibus nos id potissimum consecuti sumus, quo Socratem usum arbitramur,ut nostram ipsi sententia regeremus,errore alios leuaremus,& in omni disputatione,quid esset simillimum ueri,quereremus. inrem morem,quum Carneades acutissime copiosissimel tenuisset,secimus'alias sepe,& nuper in T usculano, ut ad eam consuetudinem disputaremus .Et quatridui quid cin sermonem superioribus ad te perscriptum libris misimus, uinto autem die quum eodem in loco c5
215쪽
zid TVSCVLANARV Μ Q UA EST. sedissemus,sic est propositu,de quo disputaremus. A. Non mihi uidetur ad
beate uiuedum satis posse uirtute. M. At Hercule B ruto meo uidetur,cuius ergo iudiciti,pace tua dixerim,longe antepono tuo. A. No dubito. Nec id
nunc agitur,tu illum quantu ames: sed de hoc quod mihi dixi uideri quale sit, de quo a te disputari uolo. M. Nepe negas ad beate uiuendu satis possie uirtutec A. Prosiis nego. M. Quid ad re ste,honeste,laudabiliter, postremo ad bene uiuedu satis ne est praesidi j in uirtute A. Certe satis. M. Potes igitur,
aut qui male uiuat non eu miserum dicere,aut que bene fateare,eu negare beate uiuere: A. Quid ni possum Na etiam in tormentis recte,honeste, laudabiliter,& ob ea rem bene uiui potest,dumodo intelligas,quid nuc dica bene. Dico enim c5stanter,grauiter, sapieter,sortiter. Haec etia in eculeum con actu tur,quo uita no aspirat beata. M.Quid igitur,sola ne beata uita quaelo relino quitur extra ol tu limenq; carceris,quum costatia,grauitas,fortitudo,sapientia,reliquscy uirtutes rapiantur ad tortore,nulluml recusent nec supplicium
nec dolorec A. Tuoi quid se sturus)noua aliqua coquiras oportet,ista meminime mouet: no solum quia peruulgata sunt,sed multo magis quia tanu leuia queda uina nihil ualent in aqua,sic Stoicorum ista magis gustata cl pota
ta delectant. Velut iste chorus uirtutu in eculeum impositus imagines constituit ante oculos cu amplissima dignitate,ut ad eas cursim perrectura, nec eas beata uita a se defertas passura uideatur. auum autem animu ab ista pictura imaginibus* uirtutu ad rem,ueritatem p traduxeris,hoc nudu relinquitur, postit ne quis beatus esse,qdiu torqueatur. traobrem hoc nunc quaeramus. Mirtutes aute noli. uereri ne expostulent & queratur seabeata uita esse reli istas. Si enim nulla uirtus prudelia uacat,prudentia ipsa hoc uidet,no oes bo
nos esse etia beatos,multaq3 de M. Attilio,αCepione, Aquilio recordatur, beatam uita,si imaginibus potius uti,q rebus ipsis placet,conatem ire in eculeum retinet ipsa prudelia,negat* ei cu dolore S cruciatu quidq esse cornu ne. M. Facile patior te isto modo agere, 'c si iniquum est praescribere mihi te,queadmodu a me disputari uelis. Sed quaero utrum aliquid aetiam superioribus diebus,an nihil arbitremur A. Aetiimuero S aliquantum quidem. M. Atqui sit ita est,profligata iam haec, S pene ad exitu adductia quaestio e.
A. auo tandem modo M. Quia motus turbulenti,iactationesql animoruincitatς,& impetu inconsiderato elatae,rationem omne repellentes,uitae bea tae nulla partem relinquunt. Quis enim potest morte aut dolore metues,quorum alteru saepe adest,alterum semper impedet esse no miser et auid si idem quod pleru* fiopaupertate,ignominiam,infamiam timet: si debilitatem, caecitate,si denim,quod no singulis hominibus,sed potentibus populis saepe cotingit,seruitute,potest ea timens esse quissi beatus auid qui no modo ea
situra timet,ueruetiam seri,sustinet praesentiac Adde eode exilia,tu Has,orbitates: qui rebus his fractus,aegritudine eliditur,potest tande esse rio miseroximus ini id uero illu quem libidinibus inflamatum S serentem videmus; omnia rabide oppetente eu inexplebili cupiditate: quoq; assilientius uoluptates undit hauriat,eo grauius ardetiusq; sitiente,n6nne redie miserrimu dixeris auid elatus ille leuitate inani* laetitia exultas,& temere gesties, notianetato miserior, quato sibi uidetur beatior Ergo ut hi miseri siccotra illi beati, quos nulli metus terret,nulls aegritudines exedui,nulle libidines icitat,nulle
216쪽
suisses laetitiae exultantes laguidis liquefaciunt uoluptatibus. Vt maris igitur tranquillitas intelligitur,nulla ne minima quide aura fluctus comouente, fieanimi quietus S placatus status cernitur,quum perturbatio nulla est qua moueri queat. Quod si est,qui uim fortunae,qui onmia humana,que culo accidere possunt,tolerabilia ducat,ex quo nec timor eu, nec angor attingat: idemcpsi nihil concupiscat,nulla esseratur animi inani voluptate, quid est cur is non heatus sit S si haec uirtute emciutur,quid est cur uirtus ipsa per se no efficiat beatos: A. Atqui alterum dici non potest, quin hi,qui nihil metuant,nihil angantur,nihil cocupiscat, nulla impotcti laetitia esseratur,beati sint. Itaq; id tibi cocedo: alteru autem iam integru non est. Superioribus enim disputationibus enectum est,uacare omni animi perturbatione sapientem. M. Nimis rum igitur cosessita res est. Videtur enim ad exitu uenisse quaestio. A. Proopemodii id quide. M. Verutamen mathematicorii iste mos est,non philo Phorum. Na geometrae quum aliquid docere uolunt,siquid ad eam rem pertinet eoru quae ante docuerunt,id sumunt pro concesso Sc probato. I llud modo explicaside quo ante nihil scriptum est. Philosophi quacun rem habent in manibus,in eam,quae coireniunt,congerunt omnia,& si alio loco disputaota sunt.Quod ni ita esset cur Stoicus si esset quesitu,satis ne ad beate uiuendutiirtus posset, multa diceret cui satis esset respodere,se ante docuisse nihil bonu esse nisi quod honestu esset: hoc probato consequens esse,beata uitam uirtute esse contetam.Et quomodo hoc sit consequens illi,sic illud huic: ut si beata uita uirtute contenta sit,nisi honestu quod sit,nihil aliud sit bonum. Sed tamen no agunt sic. Na 8c de honesto,& de summo bono separatim libri sunt: quum ex eo efiiciatur satis magna in uirtute ad beate uiuendu esse uim,m,hilominus hoc agunt separatim. Proprηs enim Sc suis argumentis Sc adrn Mnritionibus tractada quessi res est,tanta presertim.Caue enim putes ullam in
philosophia uocem emissam clariorem,ultu ue esse philosophiae promissum tiberius aut maius. Nam quid profitetur o dii bonic perlecturam se,qui legio
hus suis paruisset,ut esset cotra sortunam semper armatus,ut omnia praesidia
haberet in se bene beateq; uiuendi,ut esset semper deniq3 beatus. Sed uidero quid efficiat,tantisper hoc ipsum magni aestimo,quod pollicetur.Nam Xerses quide resertus omnibus praemiis donis p fortunae,no equitatu,non pedestribus copi js,no nauium multitudine,non infinito pondere auri contentus, praemia proposuit qui inuenisset noua uoluptatem,qua ipsa,non fuit contentus. Nel enim unci finem inueniret libido. Nos uellem praemio elicere possemus,qui nobis aliquid attulisset,quo hoc firmius crederemus, A. Vellem id quidem,sed habeo paululu quod requiram. Ego enim assentior eoru quae posuisti alterualteri consequens esse, ut quemadmodum si quod honestum sit,id solu sit bonu,sequatur uita beatam uirtute confici,sic si uita beata in uiro tute fit,nihil esse nisi uirtutem bonum. Sed Brutus tuus,authore Aristone &Antiocho non sentit hoc. Putat enim,etiam si sit bonum aliquod praeter uiro tutem. M. Quid igitur,contra Brutu ne me dicturum putas iA.Tu uero ut uidetur.Na praefinire non est meum. M. Quod cuil igitur consentaneoum sit alio loco. Nam ista mihi S cu Antiocho saepe,& cum Aristone nuper, quum Athenis Imperator apud eum diuersarer,dissensio suit. Mihi enim nouidebatur quisci esse beatus posse,quu in malis esset In malis autem sapiente M. T.Phi. it
217쪽
esse posse,si essent ulla corporis aut fortunae mala.Dicebantur hare, quae serupta sunt etiam Antiochi js locis pluribus,uirtute ipsam per se beatam uitam efficere poste,nem tamen beatissimam.Deinde ex maiore parte plerasq; res nominari etiam si qua pars abesset, ut uires,ut ualetudinem, ut d iuretas,ut honorem,ut gloriam,quae genere,non numero cernerentur. Item beatam uis tam etiam si ex aliqua parte claudicaret,iamen ex multo maiore parte obtinere nomen suum. Haec nunc enucleare non ita necesse est, qu non constan tis Rmedici mihi uidentur.Nam S qui beatus est,non intelligo quid requirat ut sit beatior. Si est enim quod desit,ne beatus quidc est.Et quod ex maiore parte unamquamq; rem appellari spe starii dicunt,est ubi id illo modo ualeat Quum uero tria genera malorum esse dicant,qui duoru generu malis omnibus urgeatur,ut omnia adueria sint in fortuna, omnibus oppressum corpus Rconseditam doloribus huic paululum ne ad beata uitam deesse dicemus,nomodo ad beatissim1 Hoc illud est,quod Theophrastras sustinere non potu γit.Na quum statuisset uerbera,tormeta, cruciatus, patriae eversiones, exilia, orbitates,magn1 uim habere ad male misere uiuedum, no est ausiis elate Scample loqui quum humiliter demisse* sentiret, I bene no quaeritur,costano ter quide certe. Itaqet mihi placere no solet,consequentia reprehendere,quum Prima cocesseris. Hic aute elegantissimus omniu philosophorum S eruditissimuS,Non magnopere reprehcditur,quum tria genera dicit bonorum. Vedi Natur aute ab omnibus. Primum in eo libro que scripsit de uita beata, in quo multa disputat,quaobrem is qui torqueatur,qui crucietur, beatus esse no possit. In eo etili putatur dicere,in rotamod est genus quoddam tormenti apud graecosJbeatam uitam non ascendere: non usu id quidem dicit omnino,sed que dicit,idem ualet. Possum igitur cui concesserim in malis esse dolores corporis,in malis sortunae nauseagia,huic suscensere dicenti, non omnes bonos esse beatos,quum in omnes bonos ea quae ille in malis numerat, cadere possint: Vexatur idem Theophrastus 8c libris 8c scholis omnium philosephorum,quod in Callisthene suo laudarit illam sententiam,
Vitam regit fortuna,non sapientia.
Negant ab ullo philosepho quida dictum esse Iuguidius. Recte id quide,
sed nihil intelligo dici potuisse c5stantius. Si enim tot sunt in corpore bona, tot extra corpus in casu at fortuna,ridiane cosentaneu est plus fortunx quae domina reru sit,& externam,& ad corpus pertinentium, Q consiliis ualcre An malumus Epicuru imitari,qui multa preclare sepe dicite in enim sibi cSstanter conuenicterq; dicat,no laborat. Laudat tenuem uictu: philosophi id quide,sed si Socrates,aut Antisthenes dicerct,non is qui finem bonoru uoIuptatem esse dixerit. Negat quenil iucunde posse uiuere,nisi idem honeste, fastpieter,iuste* uiuat. Nihil grauius,nil philosephia dignius nisi ide hoc ipsu,
honeste, sapicter,iuste,ad uoluptatem referret. Quid melius,u fortunam exiguam interuenire sapieti Sed hoc is ne dicit,qui quum dolore non modo maNimu matu, sed solu malu etia dixerit,toto corpore opprimi possit doloribus . acerrimiS,tum quum maxime cotra fortunam glorietur Quod idem melion ribus etia uerbis Metrodorus.Occupaui,te inquit,sortuna ali cepi,omnes m aditus tuos interclusi,ut ad me aspirareno posses. Praeclare si Aristo Chius
aut si Stoicus Zeno diceret,qui nisi quod turpe esset,nihil malu duceret. Tu
218쪽
vero Metrodore,qui omne bonum in uisceribus medullis codideris,& definieris summum bonu firma corporis assectione,exploratat spe contineri, fortuna aditus interclusisti. Quomodo isto enim bono in expoliari potes.
Atqui his capiuntur imperiti,& propter huiusmodi sententias istora homi num est multitudo. Acute aute disputantis illud est,no quid quisq3 dicat, sed quid cuiq3 dicendum sit uidere.Velut in ea sententia quam in hac disputatio
ne suscepimus.Omnis bonos semper beatos uolumus esse. Quid dica bonos, perspicuum est.Omnibus enim uirtutibus instructos & ornatos,tum sapientes,tum uiros bonos dicimus. Videamus qui dicedi sint beati. Equidem hos existimo,qui sint in bonis nullo adiu sto malo: nem ulla alia huic uerbo, quuheatum dicimus,subiecta notio est,nisi secretis malis omnibus cumulata boonoru complexio. Hanc assequi uirtus,si quida praeter ipsam boni est,non potest. Aderit enim maloru,si mala illa dicimus,turba quaeda,paupertas, ignobilitas,humilitas solitudo,amissio suoru,graues dolores corporis, Perdita ualetudo,debilitas,cscitas,interitus patrie, exiliu,seruitus.Denim in his tot M . tatis atqῖ etiam quae plura possunt accidere,potest esse sapiens. Na haec casus importat, qui in sapietem potest incurrere. At si ea mala sunt,quis potest prestare semper sapientem beatum fore,quum uel in omnibus his uno tempore esse possite Non igitur facile concedo ne B ruto meo, neq3 comunibus maogistris,nec ueteribus illis, Aristoteli, Speusippo, Xenocrati, Polemoni, ut
quum ea quae supra enumeraui in malis numeret,iddem dicant semper beatuesse sapietem. Quos si titulus hic delectat insignis dc pulcher,Pythagora, Socrate,& Platone dignissimus,inducant animum,illa quoru splendore capiutur,uires,ualetudine,pulchritudine,diuitias,honore opes contemnere,eaPquae his cotraria sunt,pro nihilo ducere. Tum poterunt clarissima uoce profiteri,se neq; fortunae impetu,nec multitudinis opinione, nec dolore,nec pauo
pertate terreri,omniacia sibi in sese esse posita, ne* esse quida extra suam po testate quod ducant in bonis. Nec hunc Sc haec loqui,que sunt magni cuiusda& alti uiri,& eadem que uulgus in malis & bonis numerare,concedi ullo modo potest. Qua gloria comotus Epicurus exoritur, cui etiamsi dηs placeo videtur semper sapies beatus. Hic dignitate huius sentetiae capitur. Sed latinuid diceret,si ipse se audiret. Quid est enim, quod minus conueniat si ut is qui uel summum,uel solu malum dolorem esse dicat,idem ceseat,s hoc laue est, tum quum dolore crucietur,dicturum esse sapientem.Non igitur ex singulis uocibus philosophi spectadi sunt ed ex perpetuitate atq; costantia. A. Adducis me,ut tibi assentiar,sed tua quo uide ne desideretur costatia. M. Quonam modoc A. Quia legi tuum nuper quartum de Finibus: in eo mihi uidebare contra Catone disserens hoc uelle ostendere,quod mihi quidem probatur,inter Zenonem & Peripateticos nihil praeter uerborum nouitate interesse. QNod si ita est,quid est causiae quin si Zenonis rationi consentaneum sit, fatis magna uim in uirtute esse ad beate uiuedum,liceat idem Peripateticis diocere: Rem enim opinor spectari oportere, non uerba. M. Tu quidem lao bellis obsignatis agis mecum,S testificaris quid dixerim aliquando aut scripserim.Cu alqs isto modo,qui legibus impositis disputant. Nos in diem uiuimus: quodcum nostros animos probabilitate percussit,id dicimus. Itaq; soli sumus liberi. Verutamen quoniam de constantia paulo ante dirimus,no ego
219쪽
TVSCVLANARV Μ v QAPs T. hoc loco id quaerendum puto,uerum ne sit quod Zenoni placuerit,quodq3
eius auditori Aristoni,bonum esse istu quod honestum esset: sed si ita esset,
tum ni hoc totum beate uiuere in una uirtute poneret.Quare demus hoc sane
Bruto,ut sit beatus semper sapiens,si sibi conueniat ipse uiderit. Gloria quis dem huius sentctior, quis est illo uiro dignior Nos tamen teneamus,ut sit ideheatissimus.Et si Zeno Cittieus aduena quidam di ignobilis,uerborum opifex insinuasse se in antiquam philosophiam uidetur,huius sententic grauitas
a Platonis authoritate repetatur,apud quem saepe haec oratio usurpata est,ut nihil preter uirtutem diceretur bonum. Velut in Gorgia Socrates, quum ese et ex eo quaesitum, Archelaum Perdice filium, qui tum fortunatissmuis ha=ω heretur,no'nne beatum putaret Haud scio,inquit. Nunu enim cum eo locustis tus sum. Ain tu an aliter id scire no potes Non ullo modo. Tu igitur ne de . Periarum quidem Rege magno potes dicere,beatus ne sit c An ego possem, quum ignorem v sit doctus,q uir bonus auidi tu in eo sitam uitam beatam . putas Ita prorsus existimo, bonos beatos, improbos miseros. Miser ergo in Archelaus Certe si iniustus. Videtur ne omne hic uitam beatam in una uirom tute ponere Quid uero in epitaphio quomodo idem Nam cui uiro,inquit,m ex seipso apta sunt omnia quae ad beate uiuendu seriint,nec suspense aliorum
m aut bono casi,aut contrario pendere eX alterius euentis, Sc errare coguntur,
is huic optime uiucdi ratio comparata est. Hic est ille moderatus,hic sortis, hic., sipiens,hic Sc nascentibus 8c cadentibus cum reliquis commodis,tum maxisae me liberis,parebit,& obediet praecepto illi ueteri. Neq; enim laetabitur unu,nec moerebit nimis
Quod semper in se ipse omnem spem reponit sui. Ex h oc igitur Platonis quasi quodam sancto augusto p sente nostra omnis
manabit oratio. Vnde igitur rectius ordiri possumus, s a' communi parente natura Quae quidquid genuit,no modo animal,sed etiam quod ita esset ortum 4 terra, ut stirpibus suis niteretur, in silo quid Q genere persectium esse uoluit. I tal SI arbores,& uites,& ea que sunt humiliora,neq; se tollere a rerra altius possitnt,alia semper uirent,alia hyeme nudata,verno tempore tepefacta frondescunt.Neq; enim est ullum,quod non ita uigeat interiore quodam motu,& suis quoq3 seminibus inclusis,ut aut flores,aut fruges sundat, aut bastras,omniaq3 in omnibus,quantuin ipsis sit, nulla ui impediente perseesta sint. Facilius uero eti1 in bestris,quod his sensus a natura e datus,vis ipsius nature perspici potest. Nacp alias bestias natis aquarum incolas esse uoluit. Alias uolucres coelo frui libero,serpetis quasda,quasdam esse gradientis: earum ipseorum partim solivagas,Partim congregatas: immanis alias,quasdam autem cicures,non nullas abditaS,terra* tectas. At earum quaeq; situm tenens munus,quum in disparis animantis uitam transire non possit,manet in lege naturae.Et ut besti js aliud ali j praecipui a natura datum est,quod stium quae* resttinet nec discedit ab eo,sic homini multo quiddam praestantius:& si praesta
tia debet ea dici,quae habent aliquam comparatione. Humanus aute animus
decerptus ex mente diuina cu alio nullo nisi cum ipso deo si hoc fas est dictu, comparari potest.Hic igitur si est excultus,& si eius acies ita curata est,ut necscetur erroribus,fit persecta mes,id est abseluta ratio, quod est idem uirtus:& si omne beatu est,cui nihil deest,& quod i suo genere expletum at cu mu
220쪽
latum est,id inrtutis e stproprium,certe omnes uirtutis compotes beati sui. Et hoc quidem mihi cum Bruto conuenit,item cum Aristotele, Xenocrate,
Speusippo, Polemone,sed mihi uidentur etiam beatissimi. Quid enim deest ad beate uiuendum ei qui confidit sitis bonis c aut qui dissidit,beatus esse qui potest: At dissidat necesse est,qui bona diuidit tripertito. ui enim poterit. aut corporis firmitate,aut fortunae stabilitate confidere Atqui nisi stabili Scfixo & permanente bono,beatus este nemo potest. Quid ergo eiusmodi istooru est ut mihi illud Laconis dictu in hos cadere uideatur,qui glorianti cuida.
mercatori,quod multas naues in omnem oram maritimam dimisisset: no saο
ne optabilis quidem ista inquit rudentibus apta fortuna. An dubiu est,quin nihil sit habendum in eo genere,quod uita beata copleeti tu si id possit amitti Nihil enim interarescere,nihil extingui,nihil cadere debet eorum in quisbus uita beata consistit. Nam qui timebit ne quid ex his deperdat,beatus esse
non poterit. Volumus enim eum qui beatus sit,tutum esse, inexpugnabilem, septum,atP munitum,non ut paruo metu preditus sit,sed ut nullo. Ut enim innocens is dicitur,non qui leuiter nocet,sed qui nil nocet: sic sine metu is ha bendus est,non qui parua metuit,sed qui omnino metu uacat. Quς est enimalia sortitudo nisi animi afleetio,quii in adeudo periculo,& in labore ac dolore patiens,rum procul ab omni metu Atque haec certe no ita se haberent,nistomne bonuin una honestate cosisteret. Qui aute illa maxime optata&exstpedita securitate securitate aute nuc appello uacuitate egritudinis,in qua uita beata posita est habere quisu potest, i aut adsit,aut adesse possit multitudo malorur ut aute poterit esse celsus 8c erectius,5 ea quae homini accidere possunt,omnia parua ducens,quale sapiente esse uolumus, nisi omnia sibi in
seposita censebio An Lacedaemonii Philippo minitanti per literas se omnia
quae conarentur,prohibiturum, quaesiuerunt num se esset etiam mori prohis biturus: uir is quem quaerimus non multo facilius tali animo reperietur, si ciuitas uniuersic uid ad hanc sertitudinem de qua loquimur,temperantia adiunct a,quae sit moderatrix omnium comotionum Quid potest ad beate uiouendum deesse et,quem sortitudo ab aegritudine & a' metu uindiceta tempes. rantia tum a libidine avocet,lum in lenti alacritate gestire non sinat Haec efficere uirtutem Osicderem,nisi superioribus diebus essent explicata. Atqui quum perturbationes animi miseria sedationes autem efficiant uitam bea tam,duplex ratio perturbationis sit quod aegritudo 8c nactus in malis opinatis,in bonorum autem errore laetitia gestiens libidoq; uersetur: quum omnia cum consilio & ratione pugnent, his tu tam grauibus concitationibus,
tant ipsis inter sedissentientibus,at distra stis,quem uacuum,selutum,liberum uideris,huc dubitabis beatum dicere. Atqui sapiens semper ita affectus est,semper igitur sapiens beatus est. Atqui etiam omne bonum laetabile est, quod autem laetabile,id praedicadum & prae se serendum. Quod tale autem, id etiam gloriosum,si uero gloriosem, certe laudabile: quod autem laudabis te,profecto etiam honestum: quod bonum igitur id honestu. At que isti boona numerant,ne ipsi quidem honesta dicunt,solum igitur bonum quod honestum .Ex quo efficitur,honestate una uitam contineri beatam. Non sunt igiatur ea bona dicenda,nec habenda quibus abundantem licet esse miserrim An dubitas quin praestans ualetudine, uiribus, sermaAcerrimis integerris