장음표시 사용
221쪽
inis sensibus,adde etiam,si libet,pernicitatem,S uelocitatem: da diuitias. honores,imperia,Opes,gloria,si fueritis qui haec habet iniustus,intemperas, timidus,hebeti ingenio atq3 nullo,dubitabis ne eum miserum dicere aualia i igitur ista bona sunt, quae qui habeat, miserrimus esse possit c Videamus ne tir aceruus ex sui generis granis, sic beata uita ex sui similibus partibus essici debeat. auod si ita est ex bonis,quae sela honesta sunt, essiciendum est beas tu in .Ea mixta ex dissimilibus si erut,honestum ex his estici nihil poterit: quo detracto, quid poterit beatum intelligi et Etenim quidquid est quod bonum
sit,id expetedum: quod autem expetendum,id certe approbandum: quod uero approbaris,id gratum acceptumq3 habendum .Ergo etiam dignitas ei trishuenda est,quod si ita est,iaudabile sit necesse est. Bonum igitur omne laudahile. Ex quo efficitur,ut quod sit honestum, id sit solum bonum . Quod ni ita tenebimus,multa erunt quae nobis bona dicenda sint. Omitto diuitias, tuas, quum quiuis,quauis indignus habere possit. In bonis non numero. Quod enim est bonum,id non quivis habere potest.Omitto nobilitatem, famamq; popularem,stultorum,improborum T consensu excitatam. Haec que sunt minima,tamen bona dicantur necesse est.Candiduli dentes: uenusti oculi, color suauis,& ea quae Euryclia laudat, lyssi pedes abluens , lenitudo orationis, mollitudo corporis .Ea si bona dicemus, quid erit in philosophi grauitate, ilia uulgi opinione, stultorum cy turba,quod dicatur aut grauius aut gradius: A. At enim eadem Stoici praecipua,uel producta dicunt,quae bona isti. M. Dicut illi quidem:sed his uitam beatam compleri negant: hi autem sine ijs esse nullam putant aut si sit beata,beatissimam certe negant. Nos autem Volumus beatissimam,idcii nobis Socratica illa coclusione confirmatur. Sic enim princeps ille philosophiae disserebat: aualis cuius animi assectus esset,iale esse hominem: qualis autem homo ipse esset,ialem eius esse orationem. Oraetioni autem facta similia,sectis uitam. Astectius autem animi in bono uiro Iaudabilis,& uita igitur laudabilis boni uiri Sc honesta .Ergo quoniam laudabilis,ex quibus bonorum beatam uitam esse concluditur. Et enim pro deorumatop hominum fidem,parsi ne cognitum est superioribus nostris disputatiost nibus An delessitationis otii consumendi causa locuti sumus,sapientem ab
omni concitatione animi,quam perturbationem uoco,semper uacare,semper
in animo eius esse placidissimam pacem Vir igitur temperatus,con stans, sistrae metu,sine aegritudine,sine ulla alacritate, sine libidine, nonne beatus Aesemper sapiens talis,semper igitur beatus. Iam uero qui potest uir bonus,noad id quod laudabile sit,omnia referre,quae agit, quaeq; sentit Refert autem omnia ad beate uiuendum. Beata igitur uita laudabilis.Nec quida sine uirtute laudabile. Beata igitur uita uirtute conficitur. Atq; hoc sic etiam concludistur.Nec in misera uita quidu est praedicabile,aut gloriandum, nec in ea quae nec misera sit nec beata.Et est in aliqua uita praedicabile aliquid, Sc glorian dum,ac prae se ferendum: ut Epaminondas, Consilhs nostris laus est attonsa Laconum, in Aphricanus, A sole exoriente supra Maeotis paludes, Nemo est qui iactis me aequiperare quear.
uod si beata uita glorianda,& praedicanda,& prae se serenda est. Nihil st enim aliud quod praedicandum,& prae se serendum sit: quibus positis, in. telligis
222쪽
telligis quid sequatur. Et quidem nisi ea uita beata est qus est eadem honeo
sta, iit aliud necesse est melius uita beata. Quod erit enim honestum, cero te fatebuntur esse melius. Ita erit beata uita melius aliquid,quo quid potest dici peruersius inlidiquum fatentur satis magnam uim esse in uiti js ad misera
iitransirio ine fatendum est eandem uim in uirtute esse ad beatam uitam Co Irariorum enim contraria sunt consequentia.Quo loco quaero quam uim habeat libra illa Critolai,qui quum in alteram lancem animi bona imponat, in alteram corporis & externa,tantum propendere illam boni lancem putet,ut terram & maria deprimat. Quid ergo aut huc prohibet,aut etiam Xenoer tein illum grauissimum philosophorum exaggerantem tantopere uirtutem,
extenuantem cetera,& abisscientem,in uirtute non beatam modo Uitam,
sed etiam beatissimam ponere Q uod quidem nisi sit, uirtutum interitus consequetur. Nam in quem cadit cgritudo,in eundem metum cadere nec fleella Est enim metus seturae egritudinis solicita expectatio. In quem autem metu in eundem formido,timiditas,pauor,ignauia. Ergo ut idem uincatur intero dum,nec putet ad se praeceptum illud Atrei pertinere. Proinde ita parent se in uita,ut uinci nesciant. Hic autem uincetur,ut dixi,nec modo uincetur,sed etiam seruiet: nos austem uirtutem semper liberam uolumus,semper inuicta: quae nisi ita est, sublastra uirtus est. Atqui si in uirtute satis est prςsid η ad bene uiuendum,satis etiam ad beate.Satis est enim certe in uirtute ut sortiter uiuamus : si sortiter,etiam ut magno animo,& quidem ut nulla re una terreamur,semperi simus inuicti: sequitur ut nihil poeniteat nihil desit nihil obstet. Ergo omnia profluenter, absolute,prospere,igitur beate. Satis autem uirtus ad fortiter uiuendum post teit, satis ergo etiam ad beate. Etenim ut stultitia,& si adepta est,quod cono cupiuit, nunquam se tamen satis consecutam putat: sic sapientia semper eo cometa est,quod adest,neo eam unquam sui poenitet.Simile ne putas C. Laelia unum Consulatum fuisse, S eum quidem cum repulla sed quum sapiens, S bonus uir,qualis suit ille, sustragiis praeteritur,non populus a bono Consule potius,u ille a bono populo repulsam seri,suffragias praeteritur Sed tamen utrum malles te,si potestas esset,semet,ut Lstium Consulem, an ut Cino nam quater Non dubito tu quid resposurus sis. I tacp uideo cui committam. Non quemvis hoc idem interrogarem. Responderet enim alius fortasse se non modo quatuor consulatus uni anteponere, sed unum diem Cinnae mul torum S clarorum uirorum totis aetatibus. Lelius si digito quem attigisse
poenas dedisset. At Cinna college sui ConsillisCn. Octauri praecidi caput
iussit, P.Crassi, L.Caesitris,nobilissii norum hominum,quorum uirtus sue edomi militisq; cognita: M. Anton a omnium eloquentissimi, quos ego au dierim: C.Caesaris,in quo mihi uidetur fuisse specimen humanitatis,filis, suauitatis,leporis. Beatus ne igitur,qui hos interkcit Mihi eo tra non solum eo uidetur miser,quod ea fecit,sed etiam quod ita se gessit, ut ea facere et Iiceret: dc si peccare nemini licet,sed sermois errore labimur. Id enim licere dicimus. quod cuique conceditur. Vtrum tandem beatior C. Marius,tum quum Cimbrice unctorie gloriam cum Collega Catulo cZmunicauit pene altero Lelio
Nam hunc illi duco simillimii. An quum ciuili bello uictor iratus,necessariis Catuli deprecantibus non semel respondit, sed saepe,moriatur: In quo bea'
223쪽
tior ille, qui huic nefariae uoci paruit,quam is qui tam sceIerate Imperauit. Nam cum accipere a facere Praestat iniuriam,tum morti iam ipsi aduentanoti paulum procedere obuiam,quod secit Catulus, ii quod Marius, talis uiri
interitu sex suos obruere Consulatus,& contaminare extremum tempus elaotis .Duodequadraginta annos tyrannus Syracusanorum fuit Dionysius et quum V Sc XX natus annos dominatum occupauisset: qua pulchritudine urbem, quibus autem opibus praeditam seruitute oppressam tenuit ciuita. tem et Atqui de hoc homine a bonis authoribus sic scriptum accepimus,sumo viam fuisse eius in uietii temperantiam,in rebusq; gerendis uirum Acrem Scindustrium, eundem tamen maleficum natura,&iniustum .Ex quo omnibushene ueritatem intuentibus,uideri necesse est miserrimum. Ea enim ipsa quae concupierat,ne tum quidem quum omnia se posse censebat, consequebatur.
Qui quum esset bonis paretibus atm honesto loco natus,& si id quidem alius alio modo tradidit, undaret y dc aequalium familiaritatibus,& confiteoetudine propinquorum, haberet etiam more Graeciae quosdam adolescentes amore coniunctos, credebat eorum nemini, sed is, quos ex famil is locuplestium scrvos delegerat,quibus nomen seruitutis ipse dctraxerat, Sc quibusdam conuenis & seris barbaris corporis custodiam committebat. Ita propter inoiustam dominatus cupiditatem,in carcerem quodammodo ipse scin luserat. Quinctiam ne tonseri collum committeret,iondere filias suas docuit. Ita sor dido ancillari* artificio regiae uirgines, ut tonstriculae tondebant barbam& capillum patris. Et tamen ab iis ipsis, quu iam essent adulte,serrum remo uit: instituit*,ut candentibus iuglandium putaminibus barbam sibi A capillum adurerct. uini duas uxores haberet Aristomachen ciuem suam,Doridem autem Locrensem, sic noctu ad eas uentitabat, ut omnia specularetur&perscrutaretur ante.Et quum sessiam latam cubiculari lectio circundedisset, eius Q fossae transitum ponticulo ligneo coniunxisset, eum ipsum, quum sese res cubiculi clauserat,detorquebat. I demq; quum in communibus suggestis consistere non auderet,concionari ex turri alta solebat. Atq; is quum pila ludere uellet studiose enim id factitabat 9 tunicam poneret, adolescentulo quem amabat, tradidisse gladium dicitur. Hic quum quidam familiarius io cans dixisset. Huic quidem certe uitam tuam committis arrisissetq; adoleoscens,utrunque iussit interfici. Alterum,quia uiam demon strauisset interimedi sui: alterum,quia dictum id risii approbauisset. Atque eo facto,sic doluit,
nihil ut tulerit grauius invita. Quem enim uehementer amarat, occiderat.
Sic distrahuntur in contrarias partes impotentium cupiditates: quum huic obsecutus sis, illi est repugnandum. Quama hic quidem tyrannus ipse iudicauit quam esset beatus. Nam quum quidam ex eius assentatoribus Damocles
comemoraret in sermone copias eius, pes,maiestate,dominatus,rerum abudantiam,magnificentiam edium regiarum,negaretq3 uia si beatiorem quendsuisse,uis ne igitur inquito' Damocle,quoniam hec te uita delectat, ipse ean' dem degustare,& fortunam experiri meam auum se ille cupere dixisset,collocari iussit l, ominem in aureo lecto,strato pulcherrimo,textili stragulo, magnificis operibus pi sto, abacosi complures ornauit argento, aurol cae lato : tum ad mensam eximia sorma pueros delectos iussit consistere,eos pnutum illius intuentis diligenter ministrare. Aderant unguenta, corona incendebantur
224쪽
incendebatur odores,menis conquisitissimis epulis extruebantur. Fortuna. tus sibi Damocles uidebatur. In hoc medio apparatu fulgentem gladiu E la. cunari feta equina aptum demitti iussit, ut impenderet illius beati ceruicibus. Itaq; nec pulchros illos ministratores aspiciebat,nec plenum artis argetum, nec manum porrigebat in mensam,iam ipse defluebant coronae.Deniq3 exoorauit tyrannum,ut abire liceret,quod iam beatus nollet esse. Satis ne uidetur declarasse Dionysius nihil esse ei beatum,cui semper aliquis terror impende at A log et ne integrum quidem erat,ut ad iustitiam remigraret ciuibus libertatem,& iura redderet. His enim se adolescens improuida aetate irretierater ratis,cass commiserat,ut saluus esse non posset,si sanus esse coepisset. Quan. topere uero amicitias desideraret,quarum infidelitatem extimescebat,decla rauit in Pythagoreis duobus illis,quorum quum alterum uadem mortis ac cepisset,alter ut vadem suum liberaret praelio fuisset ad horam mortis desti natam: Utinam ego inquit 9 tertius uobis amicus ascriberer. in huic miseorum erat carere consuetudine amicorum,societate vietus,sermone omnino familiari: homini presertim do sto a' puero,& artibus ingenuis erudito. Musi. corum uero perstudiosum accepimus,poetam etiam tragicum a bonum,nio hil ad rem. In hoc enim genere nescio quo pacto magis u in alias, suum cuimpulchrum est. Adhuc neminem cognoui poetam, S mihi fuit cum Aquinio amicitia,qui sibi non optimus uideretur. Sic se res habet.Te tua,medeleetant mea. Sed ut ad Diony sium redeamus,omni cultu Sc ui stu humano carebat. Vivebat cum fugitivis,cum facinorosis,cum barbaris. Nemine qui aut liber late dignus esset,aut uellet omnino liber esse,sibi amicum arbitrabatur. Non ego iam cu huius uita,qua tetrius,miserius,detestabilius excogitare nihil possum, Platonis aut Archytae uita comparabo, doctorum hominum,& plane sapietium: ex eadem urbe humile homunculum a puluere & radio excitabo, qui multis annis post fuit, Archymedem, ius ego Quaestor ignoratum ab Syracusanis,quia esse omnino negarent,septum undiq; S uestitum vepribus dumetis,indagavi sepulcrum. Tenebam enim quosdam senariolos,quos in eius monumeto esse inscriptos acceperam qui declarabant in summo sepulcro sphsram esse positam cum cylindro.Ego autem quum omnia collustrare oculis est enim ad portas Agragianas magna frequentia sepulcro manimaduerti columella non multum e' dumis eminentem, in qua inerat sphaerae
figura,& cylindri. Atm ego statim Syracusanis erant autem principes mescum dixi me illud ipsum arbitrari esse quod quaererem. Immissi cu falcibus
multi purgarunt,& aperuerunt locu. Cfuo quum patefactus esset aditus,ad aduersam basim accessimus. Apparebat epigr1ma exesis posterioribus partibus uersiculoru dimidiatis sere. Ita nobilisssima Greciae ciuitas quodam uero etia doctiissima,sui ciuis unius acutissimi monumetu ignorasset,nisi ab homi ne Arpinate didicisset. Sed redeat unde aberrauit oratio. Quis est omnium qui modo cu musis,id est cum humanitate, & cu doctrina habeat aliquod comercium,qui se no hunc mathematicum malit,u illum tyranum Si uitae modu aeti onemq3 quaerimus,alterius mens rationibus agitandis exquirendis alebatur cum oblectatione solertiae, qui unus suauissimus pastus animorum, alterius in caede S iniurηs,cu 3c diurno S nocturno metu. Age coser Democritum, Pythagoram, Anaxagoram: quae regna,quas opes studiis eorum Sc
225쪽
etas ΤV S C V L AN AR V Μ Q V AE S T. delectationibus anteponesi Eteni que pars optima est in homine,in ea filii esse necesse est illud quod queris omnium optimu.auid est autem in hornione,sagaci ac bona mente meliusinius bono fruendum est igitur,si beati esse
uolumus.bonum aute mentis est uirtus,ergo hac beatam uitam contineri neo
cesse est.Hinc omnia quς pulchra,honesta,preclara sui, ut supra dixi. Sed dis' cedu ide illud paulo uberius uidetur,plena gaudioru fiant.EX perpetuis auteplenis* gaudiis quu perspicuu sit uita beata existere,sequitur ut ea existat ex
honestate. Sed ne uerbis solu attingamus ea,quae uolumus ostendere,proponenda queda quasi mouentia stant,qus nos magis ad cognitione intelligentiam cpconuertant. Sumatur enim nobis quida prestans uir optimis artibus, Bl animo parumper SI cogitatioe fingatur. Primia ingenio eximio fit,necesse est: Tardis enim mentibus uirtus no facile comitatur. Deinde ad inuestigada ueritate studio incitato,ex quo triplex ille animi sectus existet. Unus in cognitione rerum positus,& in explicatione nature: Alter in discretione expe
tedaru sugiedarum ue reru: Tertius in iudicando quid cuiq3 rei sit coseques, quid repugnas: inquo inest tu omnis subtilitas disieredi, tutueritas iudicadi. Quo tande igitur gaudio aflici necesse est sapientis animu cum his habitante
Perno stante curissut quum totius mundi motus conuersiones cp perspexerir,syderaq; uiderit innumerabilia coelo inhsrentia cum eius ipsius motu congruere, certis infixa sedibus,septe alia suos queo tenere cursus, multum inter se altitudine aut humilitate distantia,quoru uagi motus,rata tamen δc certa sui cursus spatia definiant. Horum nimirua pectus impulit illos ueteres, Scadmonuit, ut plura quererent. Inde est indagationata initiorum S tanquaseminum,unde essent omnia orta, generata, concreta,quaeq3 cuiusqῖ generi uel inanimi uel animantis,uel muti uel loquentis origo,quae uita,quis interi tus,quaeq3 ex alio in aliud uicissitudo atin mutatio. Unde terra quibus liebrata Ponderibus,quibus cauernis maria sustineat,in qua omnia delata grastuitate,medium mundi locum semper expetant,qui est idem infimus in rotundo. Haec tra stanti animo, Sc noctes 8c dies cogitanti, existit illa a deo Delo Phis Praecepta cognitio,ut ipsa se mens agnoscat, coniunctamcp cum diuina mente se sentiat,ex quo insatiabili gaudio compleatur. Ipsa enim cogitatio de ui & natura deorum,studium incendit illius aeternitatis imitande. Nel se in
breuitate uitae collocata putat,quum rerum causas alias ex alηs aptas,8c necessitate nexas uidet, quibus ab aeterno tepore fluentibus in aeternum ratio tast
men mensi moderatur. Haec ille intuens aio suspicies,uel potius oes partes horaS P circunspiciens,quanta rursus animi tranquillitate humana SI citeriora considerat Hinc illa cognitio uirtutis existit,efflorescunt genera,partes puirtutu: inuenitur quid sit quod natura spectet extremu in bonis,quod in malis ultimum,quo reserenda sint ossicia,quae degendar aetatis ratio deligenda. Quibus S talibus rebus exquisitis,hoc uel maxime esticitur,quod hac disputatione agimus,ut uirtus ad beate uiuedum sit seipsa conteta. Sequitur tertia, que per omnes partes sapietiae manat & sunditur,quae rem definit,genera dis
Pertit, sequetia adiungit,persecta concludit uera & falia diiudicat, disserenodi ratio &scietia.Ex qua quu summa utilitas existit ad res ponderandas,tum maXime ingenua delectatio,& digna sapietia. Sed haec otii. Transeat ide iste sapiens ad remp.tuendam, quid eo possit esse praestantius, quum contineri Pruden tia
226쪽
prudelia utilitatem ciuium cernat,iustitia nihil in suam domum Inde derivet, reliquis utatur tot tam uariis Q uirtutibus. Adiuge fructu amicitiaru, in quo a doctis positum est cum consilium omnis uitaeco sentiens Sc pene conspiras, tum silmma iocunditas ex cotidiano cultu at* uictu. Quid haec tande uita desiderat,quo sit beatior Cui rei resertae tot tantis Q gavdqs,sortuna ipsa cedat necesse est. auod si gaudere talibus bonis animi, idest uirtutibus beatu est, omnes cir sapietes gaudi js perfruuntur,omnis eos beatos esseco fiteri necesse est. A .ptia ne in cruciatu ait tormentis: M. An tu me in uiola putabas, aut in rosa dicere An Epicuro,qui latum modo induit persona philosophi, Si sibiipsi hoc nome in scri psit dicere licebit, quod quide ut habet se res,me tamen plaudente dicit,nullum sapieti esse tempus,& si uratur,torqueatur, secetur,quin possit exclamare, u pro nihilo puto cauum presertim omne maludolore definiat,bonu uoluptate: haec nostra honesta,turpia,irrideat, dicatinos in uocibus occupatos,inanis sonos sendere,neo quidq ad nos pertinere, nisi quod aut leue aut asperu in corpore sentiatur.Huic eroo,ut dixi,non multum disserenti a iudicio serarii,obliuisci licebit sui,& tum fortunam contencore,quum fit omne & bonum eius S malu in potestate fortunar,tum dicere se
beatu in summo cruciatu atq; tormetis,quum costituerit nori modo summu malum esse dolore,sed etiam solum. Nec uero illa sibi remedia coparauit ad toleradu dolorem, firmitatem animi,turpitudinis uerecundia,exercitatione cosuetudinem p palicdi,precepta fortitudinis,duritiam uirilem: sed una se dicit recordatione acquiescere praeteritarum uoluptatu: ut si quis aestuans,quutiim caloris non facile patiatur, recordari uelit se aliquando in Arpinati noostro gelidis fluminibus circunfusum fuisse. Non enim uideo quomodo seda re possint mala presentia preteritae uoluptates. Sed quum is dicat semper beatum esse sapientem,cui dicere hoc, si sibi constare uellet,non liceret,quidnam faciendu est iis,qui nihil expetendu,nihil in bonis ducendu quod honestate
careat existimat Mc quide authore etiam Peripatetici,ueteresq3 Academisci balbutire desinant aliquado,aperteq3 & clara uoce audeant dicere, beata uitam in Phalaridis tauru descensuram. Sint enim tria gencra bonorum, ut iaa laqueis Stoicorum,qllibus usum me pluribus u soleo, intelligo,recedamus. Sint sane illa genera bonorum,dum corporis & externa iaceat humi,SI tatiiν modo quia sumeda sint,appellentur bona. Alia autem diuina illa loge late pse pandant,ccclum V contingat,ut ea qui adeptus sit,cur eum beatu modo,S non beatissimu ctia dixerim c Dolore uero sapiens extimescit Is enim huic
maxime sententiae repugnat. Nam corra mortem nostram atq; nostrorum,
contram aegritudinc,& reliquas animi pertiirbationes,satis esse videmur suo periorum dicrudisputationibus armati Sc parati.Dolor esse uidetur acerrio mus uirtuti aduersarius. Is ardetes faces intentat,is sortitudinem,magnitudione animi,patietiam,sedcbilitaturum minatur.Huic igitur succumbet uirtus
huic beata sapientis & constantis uiri uita cedet: in turpe odia boni. Pueri
Spartiate no ingemiscui uerberum dolore laniati. Adolescetium greges Laocedaemone uidimus ipsi incredibili contentione certantes pugnis, calcibus, unguibus,morsu,denich ut exanimaretur,prius a uictos se faterent. Que barbaria India uastior,aut agrestior in ea tame gente primit hi qui sapientes habetur,nudictate agur,& Caucasi niues,hyemale uim perserui sine dolore.
227쪽
Quum ad flammam se appli cauerint,sine gemitu aduruntur. Mulieres uesro in India quum est cuiusuis earum uir mortuus,in certamen iudicium p uesniunt,quam plurimum ille dilexerit inures enim solent esse singulis nuptae)quar ut strix ea laeta prosequentibus luis una cum uiro in rogum imponitur. Illa uicta moesta discedit. Nunci naturam mos uinceret, est enim ea semper inuicta,sed nos umbris,dellit as,otio,iaguore,desidia animum in secimus,opibnionibus,maIol more delinitu mollivimus. Aegyptiorum more quis tono Tat quorum imbutae mentes prauitatis erroribus quatris carnificinam prius subierint,s Ibim,aut aspidem,aut selem,aut canem,aut crocodilum uiolenta Quorum etiam si imprudentes quippiam secerint,poenam nullam recusent.
De hominibus loquor. Quid bestiae non frigus,non fame,non montivagos at* sylvestres cursus lustrationesi patiuntur:Non pro suo partu ita propugnant,ut uulnera excipian nullos impetus,nullos ieius reformidenti Omit to quae perserat,quaeq; patiatur ambitiosi honoris causa: laudis studiosi, gloriae causa: amore incensi,cupiditatis. Plena uita exemplorum est, sed adhibeat oratio modum,S redeat illuc unde deflexit.Dabit,dabit,inquam se in tormeta uita beata,nec iustitiam,temperantiam,in primisi sortitudinem,magnitudinem animi, patietiam prosecuta,quum tortoris os uiderit,consistet,virtutibusq; omnibus sine ullo animi terrore ad cruciatum profectis resistet extra
seres,ut ante dixi,lime p carceris. Quid enim ea foedius quid deformius sola relicta,comitatu pulcherrimo segregata et quod tamen fieri nullo pacto pose test. Nec enim uirtutes sine beata uita cohaerere possunt, nec illa sine uirtutis hus. Ita in eam tergiuersiari non sinent,secum rapient,ad quemcu* ipsς dolorem cruciatumq; ducentur. Sapientis est enim proprium nihil quod poenitere possit,facere,nihil invitum: siilendide,constanter,grauiter, honeste omnia:nihil ita expectare,quasi certo suturum: nihil quu acciderit,admirari, ut
inopinatum ae nouum accidisse uideatur: omnia ad suum arbitrium referre: fuis stare iudicias: quo quid sit beatius,mihi certe in metem uenire no potest.
Stoicorum quidem facilis conclusio est,qui quum finem bonorum esse senserint congruere naturae,cum ea conuenienter uiuere,quum id sit in sapiente situm, non ossicio solum,uerumetiam potestat sequatur necesse est, ut cuius
in potestate summum bonum,in eiusdem uita beata sit: ita fit semper uita beata sapietis. Habes que sortissime de beata uita dici putem, Sc quomodo nunc est,nisi quid tu melius attuleris,etiam uerissime. A. Melius equidem asterrenil possim. Sed a' te impetrarim libenter,ut nisi molestum sit,quoniam te nulla uincula impediunt ullius certar disciplina libasq; ex omnibus,quodcun*te maxime specie ueritatis mouet, quod pauloante Peripateticos, ueteremq3 Academiam hortari uidebare,ut sine retractatione Iibere dicere auderent, iapietes esse semper beatissimos. Id uelim audire, quemadmodum his putes cosentaneum esse id dicere. Multa enim a te contra istam sententiam dicta sensi& Stoicorum ratione conclusi. M. Vtamur igitur libertate qua nobis solis
in philosophia licet uti, quorum oratio nihil ipsa iudicat,sed habetur in om nes partes,ut ab aliis possit ipse per sese nullius authoritate adiuncta iudicari. Et quoniam uideris hoc uelle,ut quaecunq; dissentietiu philosophorum sentelia sit de finibus,tame uirtus satis habeat ad uitam beatam praesidit,quod qui de Carneadem disputare solitum accepimus: sed ijs,ut contra Stoicos,quos
228쪽
studiosissime semper refellebat,& cotra quoram disciplinam ingenium eius
exarserat,nos illud quidem cum pace agemus. Si enim Stoici fines bonorum recte posuerunt,consecta res est,necesse est semper beatum esse sapietem. Sed quaeramus unamquaq; reliquorum sententiam,si fieri potest, ut hoc praecla rum quasi decretum beatae uite possit omnium sentent as Sc disciplinis conuenire. Sunt autem hae de finibus,ut opinor,i eiciae desentam sentetiae,primum simplices quatuor. Nihil bonum nisi honestu,ut Stoici. Nihil bonii nisi uo. Iuptate,ut Epicurus. Nihil bonum nisi vacuitate doloris,ut Hieronymus. Nihil bonum nisi naturae primis bonis,aut omnibus, aut maximis frui,ut Caroneades contra Stoicos disserebat. Hec igitur simplicia. Illa mixta tria genera
bonorii,maxima animi secunda corporis,externa tertia,ut Peripatetici. Nec
multo ueteres Academici secus. Voluptate cu honestate Dinomachus A Callipho copulatiit. I ndoletiam autem honestati Peripateticus Diodorus adiit, xit. Hae sunt sentesiae,quae stabilitatis aliquid habeant. Nam Aristonis, Pyro . rhonis,Erilli,n5nullorumq; alioru evanuerunt. Hi quid possint obtinere uiodeamus,omissis Stoicis,quorum satis uideor defendisse sentetiam,& Peripateticis,quorum quide explicata causa est,praeter Theophrastum, S si qui iulum secuti imbecillius horrent dolore & reformidant. Reliquis quide licet sacere id quod sere saciunt,ut grauitate dignitatemqῖ uirtutis exaggeret, quam
quum ad coelum extulerint,quod facere eloquetes homines copiose selet,reliqua ex collatione sacile est coterere ali contenere. Nec enim licet iis,qui lavodem cum dolore petendam esse dicunt,negare eos esse beatos,qui illa adepti
sint. u enim sint in quibusdamatis,tamen hoc nomen beati longe Sc late
Patet. Nam ut quaestuosa mercatura,sructuosa aratio dicitur,no si altera semPer omni dano,altera omnis tempestatis calamitate semper uacet,sed si mul
to maiori ex parte extat in utram selicitas: sic uita non solum si undiq; reserta honis est, sed si multo maiore ς grauiore ex parte bona propendent, beata recte dici potest. Sequetur igitur horum ratione uel ad stipplicium heata uiota uirtutem,cum* ea descendet in taurum, Aristotele,Xenocrate, Speusip/PO,Polemone auctoribus,nec eam minimis blandimentis corrupta deseret. Eadem Calliphontis erit Diodorici; sententia, quorum uteroe honestate sic complectitur,ut omnia quae sine ea sint,longe retro ponenda censeat. Reliqui habere se uidentur angustius: enatant tamen Epicurus, Hieronymus, Scsi qui sunt qui disertum illum Carneadem curent defendere. Nemo est enim qui eorum bonorum animum putet esse iudicem, eumq3 condocefacia uteR quae bona, malaue uideatur,posssit contenere. Nam que tibi Epicuri uidetur, eadem erit Hieronymi & Carneadis causa,& hercle omnium reliquorum. Quis enim parum est cotra mortem,aut dolorem paratus Ordiamur ab eo si placet,quem mollem,quem uoluptarium dicimus. Quid is tibi mortem ne uidetur,an dolorem rimere,qui eum diem,quo moritur,beatum appellat, maximisi doloribus assectus eos ipsos inuentorum suorum memoria S recoro datione consutat'. Nec haec sic agit,ut ex tempore quasi essutire uideatur. De morte enim ista sentit, ut dissoluto animante sensum extinctum putet. aod autem sensu careat, nihil ad nos id iudicet pertinere. Item de dolore certa habet quae sequatur, quorum magnitudinem breuitate consolatur,
229쪽
αιο TU SCVLAN ARUM QIA EST. quae maxime angunt,melius se habent, u Epicurus et An ad cetera quae ma/ la putantur,non & Epicurus,&reliqui philosophi satis parati uidetur inii,
non paupertatem extimescit ne tamen quisquam philosophorum. Hic ue. ro ipse si paruo est contentus nemo de tenui uictu plura dixit. Etenim qua res pecunis cupiditatem aflerunt,ut amori,ut ambitioni,ut cotidianis semptishus copiae suppetant,quum procul ab ηs omnibus rebus absit, cur pecuniam magnopere desideret,ues potius curet omnino: An Scythes Anacharsis po, tuit pro nihilo pecuniam ducere,nostrates philosophi facere non potuerunt: I llius epistola sertur his uerbis,
AN ACHARSIS HANNONI S. Mihi amictui est Scythicu tegme,
ω calciamentum solorum callum,cubile terra,pulpamentum fames,lacte caseo, is carne uescor. Quare ut ad quietum me licet uenias. Munera aute is a quibusti es delectatus,vel ciuibus tuis,uel dηs immortalibus dona. Omnes sere philo is sophi omnium disciplinarum,nisi quos a resta ratione natura uitiosi detorsisset,hoc eodem animo esse potuerui. Socrates in pompa,quum magna uis auori argenti* ferretur. in multa non desidero,inquit. Xenocrates quum Le. oati ab Alexandro quinquaginta ei talenta attulissent, quae erat pecunia temporibus illis Athenis presertim maxima, adduxit Legatos ad cenam in Academiam. Is apposuit lytum,quod fatis esset,nullo apparatu. Quum postridie rogarent eum,cui numerari iuberet. Quid uos hesterna,inquit cenula no in tellexistis me pecunia non egere et Quos quum tristioris uidisset. xxx. minas accepit,ne aspernari Regis liberalitatem uideretur. At vero Diogenes libeorius ut Cynicus, Alexandro rogati ut diceret si quid sibi opus esset. Nunc quidem paululu,inquit,ὰ sole. Ossiecerat uidelicet apricanti.Et hic quide disputare solebat,quato Rege Persiaru uita fortuna cla superaret: sibi nihil deesse illi nihil satis unq sore: se eius uoluptates no desiderare, quibus nuna satiari ille
Posset,suas eu consequi nullo modo posse. Vides,credo,ut Epicurus cupidi. tatum genera diuisit,non nimis fortasse subtiliter,utiliter tamen , partim esse naturales 8c necessarias,partim naturales S no necessarias,partim neutrum. necessarias satiari posse pene nihilo.Diuitias enim naturae parabiles esse. Seocundu aute genus cupiditatum,nec ad potiendum difficile esse censet, nec ue ro ad caredu.Tertias quod essent plane inanes,neq; necessitatem modo, sed ne naturam quidem attingercr,sunditus eisscicdas putauit. Hoc loco multa ab
Epicureis disputantur,lipe uoluptates de quibus multa ab illis, singulatim
extenuritur,quarum genera non contenunt,querunt tamen copiam. Nam Sc
obscoenas uoluptates,de quibus multa ab illis habetur oratio,facileis,comtioneis,in medio sitas esse dicunt: east si natura requirit, non genere aut loco aut ordine,sed serma,state figura metiendas putant: ab his Q abstinere minime esse dissicile,si aut ualetudo aut ossicium aut fama postulet: omninoq; genus hoc uoluptatum optabile esse si non obsit,prodesse nunquam. Totum hoc deuoluptate sic ille praecepit,ut uoluptatem ipsam per se quia uoluptas sit, semper optandam expetendam P putet, eadem cp ratione dolorem,ob id ipsum quia dolor sit,semper esse sugiendum. Itaq; hac usurum compensatioν ne sapientem,ut uoluptatem sugiat,si ea maiorem dolorem essed tara sit,& dolorem suscipiat maiorem essicientem uoluptatem,omniat iucunda,'il senesu corporis iudicentur,ad animum referri tamen. Quocirca corpus gaudere tamdiu,
230쪽
LIBER, V. Σ3Itamdiu,dum praesentem sentiret uesuptatem: animum Sc praesentem percipere pariter cum corpore,& Prospicere Uenientem,nec praeteritam praeterflueo re sinere. Ita perpetuas SI contextas uoluptates in sapiente fore semper, quu peetatio speratarum uoluptatum Perceptarum memoria iungeretur. At in iis similia ad uietiam etiam transferuntur, extenuanturΨ magnificentia,S suptus epularum,quod paruo cultu natura contenta sit.Etenim quis hoc non uidet,desiderηs omnia ista condiric Darius in fuga quum aquam turbidam &cadaueribus inquinatam bibisset,negauit unci se bibisse iucundius. Nuna ui deIicet sitiens biberat. Nec esurieris Ptolemaeus ederat.Cui quum peragranstri Aegyptum comitibus non consecutis,cibarius in casa panis datus es.t, nio hil uisiim est illo pane iucundius. Socratem ferunt,quum usq; ad uesperu contentius ambularet, qlicsitum esset ex co,quare id faceret,respondisse se quo melius cenarer,obsonare ambulandosamem. Quidet uictum Lacedemoniorum in Phiditias nonne vidcmus Ubi quum tyrannus cenauisset Dionysius, negauit se iure illo nigro, quod cenae caput erat,delectatum.Tum is qui illa coxerat. Minime mirum,condimenta enim defuerunt. Quae tandem, inquit ille Labor in uenatu,sudor,cursus ab Eurota,fames,sitis. His enim rebus Lacedaemoniorum epulae condiuntur. At hoc non ex hominum more solum,
sed etiam ex best is intelligi potest, quae ut quidquid obiectis est, quod modo
a natura non sit alienum,co contente non querunt amplius. Ciuitates quedauniuerss more docilae,parsimonia delectim tur,ut de Lacedemoniis pauloate diximus. Persarum a Xenophonte utimas exponitur, quos negat ad Panem adhibere quidquam p reter nasturcium. inu si quaeda etiam suaviora natuora desideret,quam multa ex terra arboribus i gignuntur,quum copia facili, tum suauitate praestantiae Adde siccitatem,quae consequitur hanc continen tiam in uidiu,adde integritatem ualetudinis.Conser sudantis,ructantis, resertos epulis tanquam opimos boves, tum intelliges, qui uoluptatem maxime sequantur,eos minime consequi,iucunditatem p uietus esse in desiderio, non
in satietate. Timotheum clarum hominem Athenis S principem ciuitatis se runt , quum cenauisset apud Platonem,eol conuiuio admodum delectatus esset, uidisset* eum postridie, dixisse, Vestrae quidem cenae non solum in praesentia,sed etiam postero die iucundae sunt. Quid quod ne mente quidem recte uti possumus,multo cibo & potione copleti Est praeclara epistola Platonis ad Dionis propinquos, in qua scriptum est his sere uerbis. auo quum , uenissem,uita illa beata,quae serebatur plena Italicarum Syracusiarum cy mest. sarum,nullo modo mihi placuit: his idie saturum fieri,nec unquam perno stam re solum,ceteraqῖ quae comitantur huic uitae,in qua sapiens nemo essicitur unquam,moderatus uero multo minus. Quae enim natura tam mirabiliter temperari potest: Quomodo igitur iucunda uita potest esse,a' qua absit prudentisabsit moderatio Ex quo Sardanapali opulentissimi Syriae Regis error agnoscitur,qui incidi iussit in busto, Haec habeo quae edi, quaera exaturata libido
Hausit: at illa iacent multa re praeclara relicta.
Quid aliud inquit Aristoteles9in bovis,non in Regis sepulcro inscriberes Hec habere se mortuu dicit, quae ne uiuus quidem diutius habebat,a seuehatux. Cur igitur diuitiae desideretur aut ubipaupertas beatos esse no siniGM.T.Phi. O ij