장음표시 사용
271쪽
a et D E NATURA DEORVM statem deorum: ex quo essicitur id quod uoIumus,deorum prouidentia mutidum ad ministrari. Atqui necesse est quum sint Dii,si modo sint,ut profecto
sunt,animantes esse,nec solum animantes, sed etiam rationis compotes, inte seq3 quasi ciuili conciliatione 5 societate coniunetos,unum mundum Ut communem rem p.ati urbem aliquam regentes. Sequitur ut eadem sit in iis que humano in genere ratio,eadem ueritas utrobiw fit,eademi lex,quae est res
cti praeceptio, praui depulsio.Ex quo intelligitur prudentia quot & me
rem a deis ad homines peruenisse,ob eamq3 causam maioru institutis, mens, fides,uirtus,concordia,consecratae 3c publice dedicatae sunt. Quae qui conuenit penes deos esse negare,quum eorum augusta dc sanista simulacra uenereν mur: viod si inest in hominum genere mens, fides, uirtus,concordia, unde haec in terram nisi a superis defluere potuerunt Cumi sint in nobis,consilistiam,vatio,prudentia,necesse est deos haec ipsa habere maiora: nec habere seolum, sed etiam his uti in maximis S optimis rebus. Nihil autem nec maius nec melius mundo. necesse est ergo eum deorum consilio de prouidentia adoministrari. Postremo quum satis docuerimus hos esse deos,quorum insigne vim δέ illustrem faciem uideremus,solem dico,& lunam,& uagas stellas, δίinerrantes,& coeluin dc mundum ipsum, & earum rerum vim, quae inessent in omni mundo cum mastrio usu & commoditate generis humani, essicitur omnia regi diuina mente atque prudentia. Ac de prima quidem parte satis dictum eli. Sequitur ut doceam omnia stibiccita este naturae,eal ab ea pulche xime geri. Sed quid sit ipsa natura,explicandum est ante breuiteriquo facilistis id quod docere uolimus,intelligi possit. Namq; alii natura esse cesent,uim quandam sine ratione cientem motus in corporibus necessarios. Alii autem uim participem rationis atq3 ordinis tanquam uia progredientem,declaranotemq; quid cuiust rei causa essiciat, quid sequatur: cuius solertiam nulla ars, nulla manus, nemo opifex consequi possit imitando. Seminis enim uim esto tantam,ut id su sit perexiguum,tamen si inciderit in concipientem compreMhendentem cy naturam,nactum sit materiam,qua aliaugeri possit ita fingat 5 essiciat in suo quidq; genere,partim ut tantummodo per stirpes alanatur suas,partim ut moueri etiam S sentire dc appetere possint,& ex sese si mist Ita sui gignere. Sunt aulcm qui omnia naturae nomine appellc ut Epicurus, qui ita diuidit,omni u quae sint naturam ess e corpora S inane, quae* his acocidant. Sed nos quum dicimus natura constare,administrariq; mundum, n5 ita dicimus ut glebam,aut stagmentum lapidis,aut liquid eiusmodi,nulla cohaerendi natura, sed ut arborem,ut animat,in quibus nulla temeritas sed orstido apparer,& artis quaedam similitudo. Quod si e quae a terra stirpibus cotinentur,arte naturae uiuunt 8c uigent, profecto ipsa terra eadem ui continest ur arte naturae: quippe quae grauidata seminibus omnia pariat & sundat ex sesi,stirpes amplexa alat & augeat,ipsi ci3 alatur uicissim a superis externis pnariaris: eiusdem expirationibus aer alitur Sc aether, S omnia stipera. Ita si terra natura tenetur & uiget:eade ratio in reliquo mundo est: stirpes enim terrae inhaerensianimantes autem aspiratione aeris sustinci tur,ipfccp aer nobiscum uidet,nobiscum audit nobiseum sonat. Nihil enim eorum sine eo fieri potest. Quinetiam mouetur nobiscum Quacun* enim imus,sua n* moeriemur,uidetur quasi locum dare dc cedere: ques in medium locum mundi,
272쪽
qui est insimus,& quae a medio in superum,quael conuersione rotunda ciro
cum medium seruntur,ea continentem mundi efficiunt unam. naturam. Et quum quatuor genera sint corporum,uicissitudine eorum mundi natura est
continuata. Nam ex terra aqua, ex aqua oriturae ex aere aether,deinde reotrorsum uicissim ex aethere aer, inde aqua, ex aqua terra infima. Sic naturis his ex quibus Omnia constant sursum,deorsum,ultro citroq3 commeantibus, mundi partium coniunctio continetur,quae aut sempiterna sit necesse est hoc eodem ornatu quem videmus,aut certe perdiuturna permanens ad longino quum 5c immensum pene tempus: quorum utrumuis ut sit, sequitur natura mundum administrari. Quae enim classiunavigatio,aut quae instructio exercitus raut rursusOrt ea quae natura essicit,conseramus Jquae procreatio uitis, aut arboris,quae porro animantis figura, conformatiossi membrorum tario
tam naturae solertiam significat,quantam ipse mundus et Aut igitur nihil est quod sentiente natura regatur, aut mundum regi confitendum est. Etenim qui reliquas naturas omnes earumq; semina contineat,qui potest ipse non natura administrari ut siqui dentes Sc pubertatem natura dicat existere,ipsium aut hominem cui ea existant non constare natura,non intelligat,ea quae essestrant aliquid ex sese, persectiores habere naturas,quam ea que ex rjs esteransttur. Omnium autem rerum quae natura administrantur seminator, Sc Lotor,& parens,ut ita dicam,atq; educator Sc altor est mundus, omniat sicut membra εc partes suas nutricatur dc continet. uod si mundi partes natura administrantur, necesse est mundum ipsum natura administrari. Cuius
quidem administratio nihil habet in se quod reprehendi possit. Ex ηs enim naturis quς erant,quod effici optimum potuit,eflectum est.Doceat ergo aliquis potuisse melius,sed nemo unquam docebit:& si quis corrigere aliquid uolet,aut deterius faciet:aut id quod fieri non potuerit, desiderabit. Quod si
omnes mundi partes ita constitute sunt,ut neq; ad usem meliores potuerint esse,ne ad speciem pulchriores uideamus utrum ea fortuita ne sint,an eo statu, quo cohaerere nullo modo potuerint nisi sensu moderante, diuinaq; pros
tridentia. Si igitur meliora sunt ea quae natura,ss illa que arte persectatim nec ars essicit quida sine rationei, ne natura quidem rationis expers est haohenda. Qui igitur conuenit signum aut tabulam pictam quum aspexeris, scis re adhibitam esse artem: quum cI; procul cursum nauigη uideris,non dubitastre quin id ratione atq3 arte moueatur:aut quu solariv,uel descriptum,aut ex
aqua contemplare,intelligere declarari horas arte non casu,mundum autem,
qui & has ipsas artes, & earum artifices, Sc cuncta complectatur, consilii dc rationis esse expertem putare: aiiod si in Scythiam aut in Britanniam spheram aliquis tulerit, hanc quam nuper samiliaris noster effecit Posido Nius, cuius singuIe conuersiones idem esticiunt in sole 5c in luna 8c in quin que stellis errantibus, quod efficitur in coelo singulis diebus Sc noctibus, quis in illa barbarie dubitet quin ea sphera sit persecta rationec Hi autem
dubitant de mundo,ex quo S oriutur&fiunt omnia casene ipse sit effectus, aut necessitate aliqua,ari ratione,ac mente diuina:& Archimedem arbitrario tur plus ualuisse in imitandis sphaers conuersionibus, quam naturam in effi
ciendis,presertim quu multis partibus sint illa perfecta,quam Iisc simulata solartius. Atque ille apud Accium pastor qui nauem nunquam ante uidisser,ut
273쪽
procul diuinum & nouum uehiculum Argonautarum ὲ monte conspexit, primo admirans & perterritus hoc modo loquitur. Tanta moles Iabitur
Fremebunda ex alto ingenti Ionitu strepitu, . . l ... Prese undas uoluit,vertices uisuscitat, uRuit prolapsa,pelagus respergit,profluit, ii. Ita dum interruptum credas nimbum uoluier,
Dum quod sublime uentis expulsum rapi Saxum aut procellis,uel globosos turbines Existeretistos undis concursantibus. Nisi quas terrestres pontus strages conciet, Aut sorte Triton sustina euertens specus, Subter radices penitus undanti in freto NIolem ex profundo saxeam,ad coelum eruit. Dubitat primo quae si t ea natura quam cernit ignotam,idemq3 iuuenibus visis audito cy nautico cantu: Sicut inciti at* alacres rostris perfremunt Delphini.'Item alia multa. Sylvani melo
Consimilem ad aures cantum auditum refert.
Ergo ut hic primo aspectu in animum quidda,scnsuq; uacuu se putat cernere,post aute signis certioribus quale sit id de quo dubitauerat,incipit suspica xi: sic philosophi debuerui,si sorte eos primus aspectus mundi coturbauerat, postea quum uidissent motus eius finitos S aequabiles,omniaq; ratis ordinibus moderata,immutabili* c5stantia,intelligere inesse alique non solu habitatore in hac coelesti ac diuina domo,sed etiam rectorem Sc moderatorem Minna architectu tanti operis,tantii muneris.Nuncaute mihi uidentur ne suo spicari quide quata sit admirabilitas ecelestium rerum ait terrestrium. Principio enim terra sita in media parte mundi circulusa undiq; est hac animabili spirabilim natura,cui nomen est Aer. Grscu illud quide,sed perceptu iam tamen usu a nostris,tritum est enim pro latino. Hunc rursus amplectitur immesus aether,qui constat ex altissimis ignibus. Mutuemur hoc quoq3 uerbum, dicaturi tam aether latine,si dicitur aer,& si interpretatur Pacuvius. Hoc quod memoro nostri coelum,Grai j perhibent aethera. Quasi uero non Graius hoc dicat. At latine loquitur, si quidem nos non quasi graece loquentem audiamus.Docet idem alio loco, Graiugena de isto aperit ipsa oratio. Sed ad maiora redeamus.Ex aethere igitur innumerabiIes flamme sydera existunt,quorum est princeps Sol,omnia clarissima luce collustrans, multis Partibus maior atque amplior a terra uniuersa :deinde reliqua sydera magnitudinibus immensis. Atque hi tanti ignes tal multi non modo nihil nocent terris,rebus V terrestribus,sed ita prosunt,ut si mota loco sint,conflagrare terras neces. si t tantis ardoribus moderatione & temperatione sublata. Hic
ego no mirer esse quena,qui sibi persuadeat corpora quaeda solidabiq; indis uidua ui Sc grauitate serri,inudumq3 essici ornatissimu 3c pulcherrimum ex
eorum corporum concursione fortuita Hoe qui existimat fieri potuisse,non
intelligo cur non idem putet,si innumerabiles unius 8c uiginti sermae literae
274쪽
rum,uel aureae,uel quales libet aliquo conficiantur,posse ex his in terram excussis annales Ennii ut deinceps legi possint essici: quod nescio an ne in uno quidem uersu possit tantum ualere fortuna. Isti autem quemadmodum assese
uerant,ex corpusculis non color Non qualitate aliqua,quam ποιοτητα Graeci uocant,non sensu prociditis,sed concurrentibus temere at casu mundum elose persectium,uel innumerabiles potius in omni puncto temporis alios nasci, alios interire auod si mundum efficere potest cocursus atomorum,cur Porstricum,cur templum,cur domum,cur urbem non potest, quae sunt minus Opestrosa,& multo quidem faciliora Certe ita temere de mundo eflutiunt,ut mihi quidem nunquam hunc admirabilem coeli ornatu,qui locus est proximus,su spexisse uideantur. Praeclare ergo Aristoteles. Si es lent,inquit, qui subterra v semper habitavissent bonis & illustribus domiciliis, quae essent ornata sist ' gnis atq; pucturis,instructat rebus his omnibus,quibus abudat hi qui beast
ti putantur,nec tamen exissentvns supra terra,accepissent autem fama δέ au ditione essit quoddam numen uim deorum: deinde aliquo tepore patefast cstis terrae faucibus ex illis abditis sedibus euadere in haec loca quae nos incoliv muS,atq; exire potuissent,quum repente terram &maria coeIum y uidissensi nubiu magnitudine,uentorum cy uim cognouissent,aspexissentq3 sole,eius P cu magnitudine pulchritudinemqr,tum etiam essicientia cognouissent,quod ν is diem efiiceret toto cocto luce diffusa, quum aute terras nox opacasset,lu coeu lum totum cerneret astris distinctum dc ornatu,lunae* Iuminu uarietatem, ' cum crescentis,tum senescetis,eorum i omnium ortus & occasus,at in omo ni aeternitate ratos immutabilest cursus.Haec quum uiderent profecto dc eist se deos,& haec tanta opera deorum esse arbitrarentur. A tu haec quidem ille. Nos autem tenebras cogitemus latas, quante quoda eruptione Aetnsorum ignium finitimas regiones obscurauisse dicuntur,ut per biduum nemo hominem homo agnosceret: quum autem tertio die sol illuxisset tum ut reuixisse sibi uideretur. Quod si hoc idem ex aeternis tenebris contingeret,ut subito luce aspiceremus,quaenam species cocli uideretur Sed assiduitate cotidiana,& cosuetudine oculorum assuescunt animi,ne admirantur,ne requirunt ratio nes earum rerum,quas semper uident,proinde quasi nouitas nos magis Q magnitudo rerum debeat ad exquirendas causas excitare.Quis enim hunc hominem dixerit,qui quum tam certos cccli motus, tam ratos astrorum ordines,
tag inter se omnia connexa dc apta uiderit neget in his ullam inesse ratione, eam casu fieri dicat, quae quanto consilio gerantur nullo cosilio assequi posismus An cum machinatione quada moueri aliquid videmus,ut sphaeram, ut horas,ut alia permulta,no dubitamus quin illa opera sint rationis,quum auo tem impetum coeli cu admirabili celeritate moueri uertici; videamus,constast tissime conficientem uicissitudines anniuersarias cum summa salute dc cons uatione rerum omniv,dubitamus quin ea no solum ratione fiant,sed etia exstcellenti diuina* ratione Licet enim iam remota subtilitate disputandi,ocust Iis quodammodo conleplari pulchritudinem rerum earum,quas diuina pro
videlia dicimus costitutas. Ac principio terra uniuersa cernatur locata in me
dia sedem di,selida&globosa,&undique ipsa in sese nutibus suis conglobata,vestita floribus,herbis,arboribus,frugibus. Quorum omnium incredi'
bilis multitudo insatiabili uarietate distinguitur. Adde huc fontium . gelis
275쪽
das perennitates, liquores perlucidos amnium, riparum uestitus uiridissi moS , speluncarum concauas altitudines, saxorum asperitates, impendentioum montium altitudines,in ensitatest camporu. Adde etiam recoditas auri argentiq; uenas, infinitam uim marmoris. uae uero & quam uaria gestnera bestiarum uel cicurum uel serarum c qui uolucrum lapsus atque cantus
qui pecudum pastus et quae uita sylvestrium: inlidiam de hominum genere
dicam,qui quasi cultores terrae constituti non patiuntur eam nec immanitate beluarum efferari,nec stirpium asperitate uastari, quorum U Operibus,agri, insule,littoram collucent distin ista tectis & urbibus Que si ut animis,sic ocu - lis uidcre possemus,nemo cunctam intuens terram de diuina ratione dubitastret. At uero quanta maris est pulchritudo quae species uniuersi quae multitudo& uarietas insiularum quae amoenitates orarum ac littorum quot genera sit disparia partiin submersarum, partim fluitantium 8c innantium beluastrum,partim ad saxa natiuis testis inlicrentium Ipsum autem mare sic terram appetens littoribus cludit,ut una ex duabus naturis conflata uideatur. Exin mari finitimus aer die Sc nocte distinguitur. Ist tum fusus& extenuatus sitoblime sertur,tum autem cocretus in nubes cogitur,humorem J colligenS terram auget imbribus,tum effluens huc dic illuc,uentos efficit. Idem annuas seio gorum Sc calorum facit uarietates. Idem in dic uolatus alitum sustinet, & spio ritus ductus alit & sustentat animantes. Reitat ultimus,& a domicili js no stris altilissimus,omnia cingens &coercens ccesi complexus,qui idem Aether uocatur,extrema ora 8c determinatio munditin quo cum admirabilitate maxima igneae formae cursus ordinatos definiunt. Equibus sol cuius magnitust dine multis partibus terra superatur,eircum eam ipsam uoluitur, is P Oriens Z occidens diem noctem l conficit. Et modo accedens,lum autem recedens binas in singulis annis reuersiones ab extremo cotrarias facit: quarum in inoteruallo,tum quasi tristitia quadam contrahit terram, tum uicissim laetificat, ut cum coelo hilarata uideatur. Luna autem que est si ut ostedunt mathematist
co maior u dimidia pars terre, asdem spat is uagatur quibus sol: sed tum coogrediens cum sole,tum digrediens,& eam Iucem quam a sole accepit, mittit in terras,8c uarias ipsa lucis mutationes habet. Atin etiam tum subiecta at opposita soli,radios eius S lumen obscurat,tum ipsa incidens in umbra ter re,quum est e regione solis,interpositu interiectuti; terre,repente deficit. Iisedemq3 spati js es stellae quas uagas dicimus,circum terram seruntur,eodem cymodo oriuntur & occidun t: quarum motus tum incitantur,tum retardatur,
sepe etiam insistunt: quo spectaculo nihil potest admirabilius esse, nihil pulechrius. Sequitur stellarum inerrantium maxima multitudo,quarum ita destscripta distinctio est,ut ex notarum figurarum similitudine nomina inuenestrint. Atque hoc loco me intuens, Vtar , inquit, carminibus Arati, eis quae a te admodum adulescentulo conuersa ita me delectant quia latina sunt, ut multa ex ris memoria teneam.Ergo ut oculis assidue videmus,sine ulla must' talioneaut uarietate
Cetera labuntur celeri coelestia motu,
Cum coeloi simul noctest dies 3 seruntur. auorum contemplatione nullius expleri potest animus naturae constam
276쪽
L I B P R I T. et ZExtremust adeo duplici de cardine uertex Dicitur esse Polus. Hunc circum αρκτοι duae seruntur,nuna occidentes. Ex his artera apud Graios Cynosura uocatur, Altera dicitur esse Helice. Cuius quidem clarissimas stellas,totis noctibus cernimus Quas nostri septem Bliti uocitare triones.
Paribusq; stellis similiter distinctis eundem coeli uerticem lustrat paro
ha Cynosura. Hac fidunt duce nocturna Phoenices in alto,
Sed prior illa magis stellis distincta refulget,E t late prima consestim a nocte uidetur. Haec uero parua est,sed nautis usus in hac est. Nam cursu interiore breui conuertitur orbe. Et quo sit earum stellarum admirabilior aspectus. Has inter ueIuti rapido cum gurgite flumen Torvus Draco serpit subter lupera reuoluens Sele,conficiensq; sinus e corpore flexos.
Eius cum totius est praeclara species, in primis aspicienda est figura capi
Huic non una modo caput ornans stella relucet, Verum tempora sunt duplici fulgore norata.
E' trucibus j oculis duo seruida Iumina flagrant.
Atq; uno mentum radianti sydere lucet, Obstipum caput & tereti ceruice reflexum, Obtutum in cauda maioris figere dicas. Et reliquum quidem corpus Draconis totis noctibus cernimus, Hoc caput hic paulum sese subitoq; recondisi ortus ubi atm obitus partim admistetur in una. Attingens defessa uelut moerentis imago
Engonasin vocitant, genibus quia nixa seratur. Hic sila e&imio posita est sulgore Corona. At* haec quidem a tergo,propter caput autem Anguitenens, Quem claro perhibent οφιῶχον nomine Grass. Hic pressu dupIici palmarum continet anguem, Eius Ripse manet religatus corpore torto. anqr uirum medium serpens sub pectora cingit. Ille tamen nitens grauiter uestigia poni Ato oculos urget pedibus,pectias Nepai. Septentriones autem sequitur . t Arestophylax uulgo qui dicitur esse Bootes, Quod quasi temone adiunctam prae se quatit arctum. Dein quae sequuntur.Huic enim Booti Subter praecordia fixa uidetur Stella micans radrjs Arcturus nomine claro. Cuius subiecta sertur, Spicum illustre tenens splendenti corpore Virgo.
At ita demetata signa sunt, ut in tantis descriptionibus diuina solertia
M.T.Phi. II Id autem caput vertitur.
277쪽
I t natos geminos inuises sub caputare ri Subicctus media est cancer,pedibust tenetur Magnu' Leo tremulam quaties e corpore flammam, Auriga. Sub laeva Geminorum obductus parre seretur. Aduersum caput huic Helice truculcnx uetur, Ax capra laeuum humirum claro obtinst. Tum quae sequuntur.
Verum haec est magno atm illustri praedit signo. Conrra H di exiguum iaciunt mortalibus ignem. Cuius sub pedibus
Corniger est ualla o connexus corpore Taurus. Eius capvx stellis conspersum est seequentibus, Has Graeci stellas Hyadas uocitare suerunt, a pluedo:υω enim est pluere:nostri imperite Suculas :quasi a suibus essent non ab imbribus nominatae.Minorem Autem septentrionem Cepheus Pa sis p imis terga subsequitur, ani ipsum ad tergum Cynostrae uertitur arcti. Hunc antecedit Obscura specie stellarum Cassiepia. Hanc autem illustri uersatur corpore propterr A ndromeda aufugitns aspectum moesta parentis. Huic Equus ille iubam quatiens fulgore micanti
Summum contingit caput aluo,stellam iungens una, enet duplices communi lumine sermas. Aeternum ex astris cupiens connecters nodunu
Jxin contortis Ariss cum cornibus heret, prppur, Pistes,quorum alter p ulum prael bixur ante, Et magis horriseris aquilonis tangitur Ruris. Ad pedes Andromedae Perseus dςscribitur, Quem summa b regione aquiloni flamina pulsant, At propter 'suum genus omni ex parte locλ Paruas Uergili s tςnui cum luce uidebis. Inde Fides leuiter posita 8c connexa uidςtur
I nde est ales avis lato sub tegmine coeli, Capiti aure Equi proximat Aquarii dextra,totusq; deinceps aquari . Tum gelidum ualido de pect ore frigus anhelans
corpore semisero magno Capriςornus in orbe. Quem quum perpetuo uestiuit Iumine Titan Brumali flectens contorquet xemporς surrum s Hinc autςm gspicituri
Vi sese ostendens emergis Scorpiu Rite,
Postpriore tr hens flexum ui corporis prcum 's . . Quem propter nitcn pennis conuoluitur ales. in re :
Exinde Orion obliquo corporς nixen . Quem subsequitas
Fervidus ille canis stellarum luce resulgeti Post Lepus subsequitur i ta 21 LI1. UIT a Curriculum nunci defesso corpore sedans.
278쪽
At Canis ad caudam serpens prolabitur Argo. Hanc Aries tegit 8c squamoso corpore Pisces,
Fluminis illustri tangentem corpore ripas. t Quam longe serpentem & manantem Aspicies,procera y uincla uidebis . - . Quae retinent Pisces caudarum a parte Iocata. Inde Nepae cernes propter fulgentis acumen Aram,quam flatu permulcet spiritus austri. Propter quae Centaurus
Cedit Equi partis properans submergere Chelis.
Hic dextram porgens,quadrupes qua uasta tenetur, Tendit,& illustrem truculentus caedit ad aram.
Hic sese infernis e partibus erigit hydra, Cuius longe corpus est se lum.
In medio psinu fulgens cratera relucet. iExtremam nitens plumato corpore coruus,
Rostro tundit & hic geminis est ille sub ipsis
Ante canem, Procyon Graio qui nomine sertur. Haec omnis descriptio syderum, ait hic tarariis coeli ornatus, eX corporisbus huc.illuc casti oc temere cursantibus,potuisse estici cuiquam sano uideori potestet Aut uero alia quae natura mentis S rationis expers haec effficere Potuit, quae non modo ut fierent, ratione eguerunt, sed intelligi qualia sint sine summa ratione non possunt: Nec uero haec solum admirabilia: sed nihil maius,quam quod ita stabilis est mudus, atque ita cohaeret ad permanendus, ut nihil ne excogitari quidem possit aptius. Omnes enim partes eius undissimedium locum capessentes nituntur aequaliter. Maxime autem corpora inster se iurusta permanent, quum quasi quodam uinculo circundato eolligans
tur: quod facit ea natura,quae per omnem mundum omnia mente & ratione
conficiens funditur,& ad medium rapit, S conuertit extrema. Quocirca si mundus globosus es ob eam causam omnes eius partes undi aequabiles ipsae per se atque inter se continetur,contingere idem terrae necesse est,utomonibus eius partibus in medium vergentibus Id autem medium infimum in sphaeraestonihil interrumpat,quo labefactari possit tanta contentio grauitatisqPonderum.Eademq; ratione mare quum supra terram sit, medium ta men terrae locum expetens, conglobatur undiq3 aequabiliter, ne redundat unquam,neque essunditur. Huic autem continens aer fertur ille quidem leuistate sublimi,sed tamen in omnes parte se ipse fundit. Itaq3 8c mari continuastus & iunctus est,& natura sertur ad coelum,cuius tenuitate 8c calore tempesratus uitalem Sc salutarem spiritum praebet animantibus. Quem complexa suma pars coeli que Aethra dicitur,& suu retinet ardore tenuem,&nulla adomiXtione cocretu,& cum aeris extremitate coniugitur. In sthere autem astra
uoluuntur,que se S nixu suo globata cotinent,& torma ipsa figura 33 sua mometa sustetant. Sunt enim rotuda: quibus formis ut ante dixisse uideor,minio me noceri potest. Sunt aut stellae natura flameae, quocirca terrae,maris, aqua ruuaporibus aluturhis,quia sole ex agris tepefactis,& ex aquis excitantur,
abus alsae renouataei stellae atet ois ether refund ut eade,& rurtu trahut ino
279쪽
280 DE NATUR AD EORVM didem,nihil ut sere intereat,aut admodum paulum, quod astrorum ignis Acoetheris flamma consumat.Ex quo euenturum nostri putat id, de quo Pan
tium addubitare dicebant,ut ad extremum omnis mundus ignesceret,quum humore consupto,neq; terra ali posset,nec remearet aer,cuius ortuS aqua omni exhausta esse non posset: ita relinqui nihil preter ignem: a quo rursum animante,ac deo renouatio mudi fiere aio idem ornatus oriretur. Nolo in stellarum ratione multus uobis uideri, maximet earum quae errare dicuntur,
quarum tantus est cocentus ex dissimillimis motibus,ut quu summa Saturni refrigeret,media Martis incendat,his interiecta Iouis illustret Sc temperet, insta* Martein duae Soli obediat, ipse Sol mundum omne sua luce compleoat.ab eo* luna illuminata grauiditates S partus asterat,maturitares gignedi. atrae copulatio rerum,& quasi consentiens ad mundi incolumitatem, copagmentario naturae,quem non mouet, huc horum nihil unil reputauisse ceroto scio. Age ut a ccclestibus rebus ad terrestres ueniamus,quid est in his, in quo non naturae ratio intelligentis appareat Principio eorum quae gignuntur e terra stirpes Sc stabilitatem dant i js quae sustinentur,& e terra sucu traohunt,quo alatur ea,quae radicibus continentur,obducunturq; libro aut cortice trunci,quo sint a frigoribus,& caloribus tutiores. Iam uero uites sic claui ctilis adminicuIa tanquam manibus apprehendunt,at se ita erigunt ut animantes quinetiam a caulibus brassicis si propter sati sint,ut a pestiferis-nocentibus refugere dicuntur,nec eos ulla ex parte contingere. Animantium uero quanta uarietas est quanta ad eam rem uis,ut in suo quarty genere Perma'neant QIlarualis corrjS tectae sunt aliae uillis uestitae,alte spinis hirsute: pl ma alias,alias squama videmus obductas,alias eo cornibus armatas,alias ha here effugia pennarum. Pastum autem animantibus large copiose natura eum qui cui aptus erat comparauit.Enumerare possum ad eum pastum ca
pessendit con ficiendum φ qussit in figuris animantium,S ci solers subtilist
descriptio partium,sq; admirabilis fabrica membrorum. Omnia enim, que quidem intus inclusia sun ita nata arin ita locata sunt,ut nihil eorum superuast caneum sit,nihil ad uitam detinendam non necessarium.Dedit autem eadem natura beluis 8c sensum & appetitum,ut altero conatum haberent ad naturales pastus capessendos,altero secerneret pestifera a salutaribus. Iam uero alia animalia gradiedo,alia serpedo ad pastu accedunt,alia uolando, alia nando: cibumq; partim oris hiatu & dentibus ipsis capessunt,partim unguium renacitate arripiunt,partim aduncitate rostroru: alia sugunt,alia carpunt,alia uον rant,alia mandunt. Atq; etiam aliorum ea est humilitas,ut cibum terrestrem rostris sicile contingant: que autem altiora sunt,ut anseres,ut cygni,ut grues, ut cameli,adiuuantur proceritate collorum. Manus etia data elephanto, quia
Propter magnitudinem corporis difficiles aditus habebat ad pastum. Atquibus best as eratis cibus,ut alius generis escis uesceretur,aut uires natura dedi aut celerit te: data est quibusda etiam machinatio quedam atq3 solertia,ut in araneolis,alis quasi rete texunt,ut si quid inheserit conficiant,alis autem ut ex inopinato obseruant,& si quid incidit arripiunt,idi consumunt. Pina uero Oic enim grsce dicitur uabus grandibus patula conchis cum parua squilla quasi societatem coit comparandi cibi. Itaque quum pisciculi parui in conρ cham hiantem innatauerint,tum admonita a squilla Pina morsu coprimit co
280쪽
chas sic dissimillimis bestiolis eommuniter cibus quan itur. In quo admirandum est, congressiunei aliquo inter se,an iam inde ab ortu naturae ipse congregatae sint. Est etiam admiratio nonulla in best 3s aquatilibus,his quae gignutur in terra,veluti crocodili,fluviatilest testudines,quaedam cp serpentes oratae extra aquam, simulac primum niti possunt,aquam persequuntur. Quin tiam a natum ova gallinis sepe supponimus,e quibus pulli orti primo aluntur ab iis ut a matribus,a quibus exclusi soticis sunt: deinde eas relinquunt,& esilagitant,sequentes cum primum aqua, quasi naturalem domu uidere potueorunt: tantam ingenuit animantibus conseruandi sui natura custodiam. Legi etiam seriptum esse auem quandam,quae Platalea nominaretur, eam sibi cibbum quaerere aduolantem ad eas aves: quae in mari mergerent, quae quum
emersissent,pistem* cepissent,usep eo' premere earum capita mordicus,dum illae captum amitterent,id quod ipsa inuaderet.Eademq; hecauis seribitur cochis se solere complere,eascra quum stomachi calore concoxerit evomere,at ita eligere ex ius quae sunt esculenta. Rane autem marinae dicuntur obruere seose arena solare,& moueri prope aquam: ad quas quasi ad escam pisces quum accesserint,confici a ranis atqr consumi. Miluo est quoddam bellum quasi naturale cum coruo.Ergo alter alterius ubicun* nactus est oua,seagit. Illud uoro ab Aristotele animaduersum,i quo pleraq3,quis potest non mirari Gruo es quum loca calidiora petentes maria transmittant, trianguli essicere soromam: eius autem summo angulo aer ab iis aduersus pellitur: deinde sen, sim ab utroq3 latere tanquam remis, ita pennis cursus auium leuatur. Basis autem trianguli, quam esticiunt grues, ea tanquam a puppi uentis adiuuast
tur,eael in tergo praevolantium colla 8c capita reponunt. Quod quia ipse dux facere non potest, quia non habet ubi nitatur,revolat ut ipse quoi quiescat. I n eius locum succedit ex iis quae adquierunt, eat uicissitudo in omni cursu conseruatur. Multa eiusmodi proserre possum,sed genus ipsum uideotis. Iam uero illa etiam notiora,quanto se opere custodiant bestiae,ut in pastu circunspe stet,ut in cubilibus delitescat. Atque illa mirabilia,quid ea quae nuper, idest paucis ante seculis medicorum ingenris reperta sunt,uomitione east fines,PUrgante autem aluos thes Aegyptiae curant. Auditum est pantheras, que in barbaria uenenata carne caperentur,remedium quoddam habere,quocum ement usi: non morerentur.Capras autem in Creta seras quum essent cofixe uenenatis sagittis, herbam quaerere quς Dictamnus uocaretur, quam quum gustauissent, sagittas excidere dicut e corpore.Cemel paulo ante Pareum perpurgant se quadam herbula, quae Seselis dicitur. Iam illa cernimus, ut contra uim S metum suis se armis quem defendat comibus tauri,apri dentibus, morsu Ieones : alis fuga se,alis occultatione tutantur, atramenti etassione sepis, torpore torpedines: mulis etiam insectantes odoris intolerabioli foeditate depellunt. Vt uero perpetuus mundi esset ornatuS , magna adhibita cura est a prouidentia deorum, ut semper essent 8c bestiarum geneora arborum, omnium rerum que alis aut radicibus a terra, aut stirpis bus continerentur. aus quidem omnia eam uim seminis habent in se, ut ex uno plura generentur: idq3 semen inclusum est in intima parte earum bao CZrum quae ex quaque stirpe sunduntur, iisdemq; seminibus S homines ausatim uescuntur,& teres eiusdem generis stirpium renouatione complentur.