장음표시 사용
311쪽
LIBER I. 3I IConside te tandem celsa est in sede Iocata, Atque una fixi ac signati temporiS hora i . Iuppiter excelsa clarabat sceptra columna. : iR t clades patriae flamma serroi parata, i
Vocibus Allobrogum patribus populo patebar. iR ite igitur ueteres,quorum monumenta tenetis,
Qui populos urbeisl modo ac uirtute regebant. :Rite etiam uestri,quorum pietasq; fidesq3 i' P raestitit,& longe uicit sapientia cunctos, Praecipue coluere uigenti nomine diuos. Haec adeo penitus cura uidere sagaci, Otia qui studiis laeti tenuere decoris, Inq; Academia umbrifera,nitidoU Lyceo Fuderunt claras foecundi pectoris artes. D quibus ereptum primo iam a flore iuuentae,
Te patria in media uirtutum mole locauit. Tu tamen anxiferas curas requiete relaXas,
Quod patriae uocis studiis nobisi sacrasti.
Tu igitur animum poteris inducere contra ea quae a me disputantur,&de diuinatione dicere,qui S gesseris ea quae gesssisti, Scea quae pronunclaui ac curatissime scripserisc id quaeris Carneades,cur haec ita fiant,aut qua aridperspici possint nescire me sateor, euenire autem teipstim dico uidere. Cassi inquis. I ra ne uero quidu potest casu esse factum,quod omnes habet in sentio meros ueritatissauatuor tali iacti casu,uenereum efficiunt. Num etiam cenotum uenereos si CCCC talos ieceris casu futuros putas et Aspersa temere pla gmenta in tabula,oris lineamenta enicere possunt. Num etiam Veneris Coepulchritudinem essici posse aspersioe fortuita putas Sus rostro si humi, A, litera impresserit,num propterea suspicari poteris Andromacham Ennd abca posse describi Fingebat Carneades in Chiorum lapicidinis, saxo dissisio caput extitisse Panisci. Credo aliquam non dissimilem figuram,sed certe non talem ut eam factam a Scopa diceres. Sic enim se profecto res habet, ut nuno quam persecte ueritatem casus imitetur. At nonnunquam ea quae praedicta sunt, minus eueniunt. Quae tandem id ars non habet earum dico artium. quae coniectura continentur,& sunt opinabiles. An medicina ars non putanda est: quam tamen multa fallunx.Quid gubernatores,nonne fallunturi An Achivorum exercitus,& tot nauium rectores, non ita prosecti simi ab Ilio, ut prosectione laeti piscium lasciuiam intuerentur,ut ait Pacuuius, nec tuendi satietas capere possetcI nterea prope iam occidente sole,inhorrescit mare, Tenebrae conduplicantur,noctis Q & nimbum occaecat nigror. Num igitur tot clarissimorum ducum reguml naufragium sustulit artem gubernandi Auenum Imperatorum scientia nihil est,quia siummus Impestrator nuper fugit amisso exercitu Aut num propterea nulla est reip. ge rendae ratio atque prudentia, quia multa Cn. Pompeium,quaedam V.Cationem,non nulla etiam te ipsum sesellerunt Similis est aruspicuresposio ominisi opinabilis diuinatio.Coiectura enim nititur,ultra qua progredi no po
312쪽
3r4 D E DIVINATIONE test.Ea fallit fortasse nonunu, sed tamen ad ueritatem saepissime dirigit. Est
enim ab omni aeternitate repetita: in qua quum penὸ innumerabiles res eodemodo euenirent,iisdem signis antegressis ars est este sta, eade saepe animadis uertendo ac notando. Auspicia uero uestra a constat quae quide nunc a Ro/manis Auguribus ignorantur,bona hoc tua uenia dixerim,a Cilicibus, Pamphyliis,Pisidis, Lyci js tenentur Nam quid ego hospitem nostru clarissimuato optimum uirum Deiotarum regem commemorem,qui nihil unquam nisi auspicato gerit qui quum ex itinere quoda proposito, constituto reuerotisset,aquilae admonitus uolatu,conclaue illud ubi erat mansurus si ire perreoxisset,proxima nocte corruit. Ita* ut ex ipso audiebam, persaepe reuertit ex itinere,quum iam progressus esset multorum dierum uiam. Cuius quide hoc praeclarissimum est, quod postea quam a Caesare tetrarchiae regno, pecust nia multatus, negat se tamen eorum auspiciorum, quae sibi ad Pompe tum proficiscenti,secunda euenerint poenitere. Senatus enim auctoritatem &Populi R. libertatem at imperη dignitate,suis armis es sie desensim,sibileas aves, quibus auctoribus ossicium & fidem secutus estiet bene consuluisse:
antiquiorem enim sibi fuisse possessionibus suis gloriam. Ille mihi uidetur igitur uere augurari: nam nostri quidem magistratus auspici is utuntur coactis
Necesse enim e ossa obiecta cadcre seu stu ex pulli ore,quum pascitur. Quod aute scriptum habetis,aut tripudiu fieri si ex ea quid in solidum ccciderit,hoequom quod dixi coactum tripudium solistimum dicitis. Itam multa auguoria,multa auspicia,quod Cato ille sapies queritur, negligentia collegit amissa
plane 5 deserta sunt. Nihil fere quondam maioris rei,nisi auspicato,ne priuatim quide gerebatur: quod etia nuc nuptiaru auspiciis declarant,quire omisi si nomen tantu tenent. Na ut nunc extis,s Q id ipsum aliquato minus Q olim, sic tunc auibus magnae res impartiri solebant. I ta 3 sinistra dum non exquirimus,in diraWin uitiose icurrimus,ut P.Claudius Appia Caeci F.eius* Collega L. Iunius classes maximas perdiderunt quum uitio nauigassent. Quod eodem modo euenit Agamennoni,qui quum Achivi coepissent. I nter se strepere,apertess artem obterere,extispicum Soluere imperat,secundo rumore aduersial aui. Sed quid ueterarM.Crassio quid acciderit videmus,diraru obnunciatione neglecta. In quo Appius Collega tuus bonus Augur,ut ex te audire soleo, no satis scienter uiru bonum,d c ciuem egregium Censor C. Aetheium notas Dit,quod ementitum auspicia subscriberet.Esto,suerit hoc Censoris,si iudica bat emetitum :at illud minime Auguris,quod astripsit ob eam causam PopuIu R.calamitate maxima cepisse. Si enim ea causa calamitatis suit,no in eo est culpa,qui obnuciauit,sed in eo qui no paruit. Vera enim fuisse ob nuciatione, ut aitidem Augur SI CAbr,exitus approbauit,quae si falsa fuissent,nullam asserre potuiment causiam calamitatis .Eteni dira sicut & cetera auspicia,ut omisna,ut signa,no causas asserunt cur quid eueniat,sed nunciat euentura,nisi pro uideris. Non igitur obnuntiatio Aethei causam finxit calamitatis, sed signo obiecto monuit Crassium quid euenturum ess et nisi cauisset. I ta aut illa obnuciatio nihil valuit,aut si ut Appius iudicaQualuit, id ualuit ut peccatum haeo Teat non in eo qui monueri sed in eo qui non obtemperarat. avid lituus iste uester,quod clarissimu est isigne auguratus,unde uobis est traditus: nepe eo Romulus
313쪽
Romulus regiones direxit tum quum urbem condidit. Qui quidem Romu, Ii lituus,id est in ritum,& leuiter a summo inflexu bacillum,quod ab eius It tui quo canitur similitudine nomen inuenit, quum situs cs tin curia Salio: Tum,quae est in palatio,eat deflagrauis set,inuentus est integer. Quid mulotis annis post Romulum Prisco regnante Tarquinio Quis ueterum scriptorum non loquitur quae sit ab Attio Nauio per lituum regionum facta descriptio qui quum propter paupertatem sum puer pasceret, una ex his amissa uo
Disse dicitur,si recuperasset,uuam sedeo daturum,que maxima esset in utraea.
Itaque sue inuenta ad meridiem spectans,in uinea media dicitur constitisse Quum p in quatuor partes uineam diuisisset,irisq; partes aues abdixissent, quarta parte quae erat reliqua in regione distributa, mirabili magnitudine
uuam,ut scriptum videmus,inuenit. ua re celebrata,quum uicini omnes ad eum de rebus suis referrent,erat in magno nomine S gloria. Ex quo fustum est,ut eum ad se Rex Priscias arcesseret: cuius quum tentaret scientiam auguo
ratus dixit ei cogitare se quiddam,id posset ne fieri costituit. Ille augurio acto posse respondit. Tarquinius autem dixit se cogitasse,cotem nouacula posse praecidi,tum Attium ivsssisse experiri. Ita cotem in comitium allatam, inspeo state& Rege,& populo,nouacula esse discissam.Ex eo euenit ut SI Tarquionius Augure Attio Navio uteretur,& populus de suis rebus ad eum referret. Cotem autem illam & nouaculam defossam in comitio,supral impositu pustieal accepimus. Negemus omnia,comburamus annales,fiista haec esse dieaomus,quiduis deniq; potius,q deos res humanas curare fateamur. quid quod apud te scriptum est de Tiberio Graccho nocianc Sc augurum Scaruspicum comprobat disciplinam qui quum tabernaculum uitio cepisset imprudens, quod inauspicato pomoerium transgressus esset,comitia Consulibus roganodis habuit. Nota res est,& a te ipso mandata monumetis. Sed Sc ipse Augur Ti. Gracchus auspiciorum au stomate cosesssione errati sui comprobauit, &aruspicu disciplinae magna accessit auctoritas: qui recentibus comitiis in Seo Natu introducti,negauertit iustum comitiorum rogatore filisse. Iis igitur a sosentior,qui duo genera diuinationum esse dixerui. Unum quod particeps essset artis,alteru quod arte careret. Est enim ars ira rjs qui nolias res coniectura Persequuntur,ueteres obseruatione d id icerunt.Carct autem arte η,qui ΠΟ rastione aut coiectura obseruatis ac notatis signis,sed concitatione quadam antonat,aut ibitato liberost: motu sutura prcsentiunt. Quod Sc somniantibus saepe contigit,& nonuns uaticinatibus per furorem,ut Bacis Boeotius,& Epimeonides Cres,ut Sibylla Erythraea. Cuius generis oracula etiam habenda sunt, non ea quae aequatis sortibus ducuntur,sed illa quae instinetia diuino aspatuls diatur:& si ipsa sors contenenda non est,si & auctoritatem habet uetustaotis,ut hae sunt sortes,quas e terra editas accepimus: quae tamen ductae,ut in re apte cadant, fieri credo posse diuinitus.auoru omnium interpreteS,ut grammatici poetarit,proxime ad eorum quos interpretantur diuinationem uidentur accedere. Quae est igitur ista calliditas, res uetustate robustas calumsniado uelle peruerteret Non reperio causam,latet fortasse obscuritate inuoluta naturae. N5 enim me deus ista scire,sed his talummodo uti uoluit. Vtar igitur,nec abducar ut rear aut tir extis totam Etruriam delirare,aut eandem geritem in fulguribus errare, aut fallaciter portenta interpretari, quum terrae
314쪽
Ms DE DI. VINATIONE saepe fremitus,sepe mugitus,tape motus,multa nostrae reip mesta ceteris cliuitatibus grauia 8c uera praedixerint. Quuid qui irridetur partus hic mu Iar, nonne quia sectus extitit in sterilitate naturae, praedictus est ab aruspicibus incredibilis partus malorum auid Tib.Gracchus.P. F.qui bis Consul& Censor fuit,idemq3 S summus Augur,& uir sapies,ciuiscp praestans,nonne ut C. Gracchus si ius eius scriptu reliquit,duobus anguibus domi comprehesis aruspices conuocauit Qui quum respodissent,si marem emisisset, uxori breui tepore esse moriedum,si foemina ipsi,aequius esse censuit se maturam oppetere morte, a P. Aphricani filia adolescentem: scemina emisit,ipse pauocis post diebus est mortuus. Irrideamus aruspices,uanos,sutiles esse dicamus, quorum Q disciplinam Sc sapietissimus uir,& euentus ac res coprobauit.Cootenamus etia Babylonios,& eos qui e Caucaso coeli signa seruantes, numeris& motibus,stellarum cursus persequutur. Condenemus inquam hos aut stestitiae,aut uanitatis,aut imprudeliae,qui CCCCLXX milia annorum,ut ipsi
dicunt,monum clis coprehensa continent,& mentiri iudicemus,nec seculorureliquorum iudicium quod de ipsis futuru sit pertimescere. Age Barbari ua/ni atq; sallaces,num etiam Graioru historia mentita est: quae Croeso Pythiisus Apollo, ut de naturali diuinationedica,quae Atheniensibus, quae Laceo daemoniis,quae Tay getis,quae Argivis,quae Corinthiis respoderit, as ignorat Collegit innumerabilia oracula Chry sippus,nec ullum sine locuplete auctore atql teste,quae quia nota tibi sunt,relinquo.Defendo unu hoc,nunu ilρlud oraculu Delphis tam celebre dc tam claru fuisset,nes tatis donis reserta
Omniu populoruatq; regum,nisi omnis aetas oraculoru illoru ueritate esset experta. Ide iadiu non facit. Vt igitur nunc minore gloria est,quia minus oraculoru ueritas excellit,sic tunc nisi summa ueritate in tanta gloria non fuisset.
Potest aute uis illa terrae quae mete P ythiae diuino afflatu cocitabat, euanuisese uetustate,ut quosda euanuisse & exaruisse amnes,aut in alium cursem constortos & deflexos videmus.Sed ut uis acciderit,magna enim quaestio est,modo maneat id quod negari no potest nisi omne historia peruerterimus, mul tis seclis uerax fuisse id oraculu. Sed omittamus oracula,ueniamus ad somnia.
de quibus disputas Chrysippus,multis & minutis somni js colligendis, sacitide quod Antipater,ea coquirens quae Antiphontis interpretatione explicara,declarant illa quide acumen interpretis,sed exeptis gradioribus decuit uti.
Dionysii mater eius qui Syracusiorum tyranus fuit,ut scriptu apud Philista
est,& doctum homine,& diligetem,SI aequalem teporu illorum,quum Praegnans hunc ipsum Dionysium aluo contineret,somniauit se peperisse Satrariscum. Huic interpretes portelorum,qui Galeotae tum in Sicilia nominabaotur,respoderunt,ut ait Philistus,eum quem illa peperisset,clarissimum Graeciae diuturna cum sortuna fore. Num te ad fabulas revoco uel nostrorum, uel Graecorum poetarum Narrat enim Sc apud Ennium Vestalis illa,
Excita cum tremulis anus attulit artubu lumen Talia commemorat lacrimans,exterrita semno. . Eurydica prognata,pater quam noster amauit. Gi . M Vires uita meum corpus nunc deisit omne, I . In
Nam me uisus homo pulcher per amoena salicta, ' iEt ripas raptare,locosta nouos ita sola. t , Postilla
315쪽
P ostilla germana seror errare uidebar, Tardaq; uestigare dc quaerere te,nem posse Corde capessere. semita nulla pedem stabilibat.
Exin compellare pater me uoce uidetur His uerbis: cognata tibi sunt ante gerenda Haec effatu'pater,germana repente recessit, Aerumns, post ex fluuio Artuna resistet..Nec sese dedit in conspectu corde cupitus. multa manus ad coeli coerula templa Tendebam Iacrimanso blanda uoce uocabam. Vix aegro tum corde meo me semnus reliquit.
Haec etiam si seia sent a poeta,non absent tamen a conssietudine Amnisorum. Sit sane etiam illud comentitiumquo Priamus est conturbatus. Quia mater grauida parere sese ardentem facem, Visa est in somnis Hecuba: quo facto pater et Rex ipse Priamus,semnio mentis metu lPerculses,curis semptis suspirantibus i. s. 'Exsacrificabat host1js balantibus. i aTum coniectorem postuIat pacem petens Vt se edoceret obsecrans Apollinem, Quo sese uertant tantae series semnium. I hi ex oraclo uoce diuina edidit A pollo puerum,primus Priamo qui seret PostiIIa natus,temperaret toIIere Eum esse exitium Troia pestem Pergamo. Sint haec ut dixi semnia fabularum , hisq; adiungatur etiam Aeneae sem nium,quod innumerum Fabii Pictoris Graecis annalibus eiusmodi est,uto mnia quae ab Aenea gesta sunt, quae illi acciderunt,ea Berint quae ei secun dum quietem uisa sent.Sed propiora uideamus, cuiuseam modi est Superbi Tarquinii somnium de quo in Bruto Accius loquitur ipse, Quum iam quieti corpus nocturno impetu Dedi,sepore placans artus languidos, Vissis est in somnis pastor ad me appellare.
Duos consanguineos arietes inde eligi. Pecus lanigerum eximia pulchritudine, Praeclariorem alterum immolare me, Deinde eius germanum cornibus connitier I n me arietare, Q issitu me ad cassim dari. Exin prostratum terra grauiter saucium. Resupinum in coelo contueri maximum Ac mirificum sacinus,dextrorsum orbem flammeum Radiatum solis liquier cursu nouo. Eius igitur somnii a coniectoribus quae sit interpretatio ficta uideamus. Res,quae in uita usurpant,homines cogitant,curansiuident, Quaeq3 agunt uigilantes,agitant ,ea si cui in somno accidunt,
Iinus mirandum est: sed in re tanta haud temere improuiso osserunt. s - - - M.T,Phi. ddd iij
316쪽
3Is 'ξ D E DIVINAProin uide ne quem tu esse hebetem deputes aeque ac pecus, Is sapientia munitum pectus egregium gerat, Te regno expellat.nam idquod de Sole ostentum est tibi,
Populo commutationem rerum portendit fore.
Per propinqua haec bene uerruncent populo.nam quod ad dexteram Coepit cursum ab Iaeua signum praepotens: pulcherrime Auguratum est,rem Romanam publicam si immam fore. Age nuc ad externa redeamus. Matrem Phalaridis scribit Ponticus Horaesides doetiis uir,auditor&discipulus Platonis , visam esse uidere in somoniis simulacra deorum,quae ipsa Phalaridis domi consecrauisset.Ex his Mercurium e patera qua dextera manu teneret,sanguinem uisum esse fundere,qui quum terra attigisset reseruescere uideretur,sic ut tota domus sanguine redundaret,quod matris semnium immanis fili3 crudelitas coprobauit. Q id ego quae magi Cyro illi principi interpretati sunt,ex Dionysii Persicis libris profera Na quum dormienti ei sol ad pedes uisus esset,ler eum scribit frustra appetiuisse manibus,quu se conuoluens sol elaberetur Sc abiret. Et magos dixiste,quod genus sapientu & doctorum habebatur in Persi ex triplici appeti tione solis X XX annos Cyru regnaturu esse portedi,quod ita contigit. Naad septuagesimu peruenit,quum X L natus annos regnare coepisset. E si profecto quidda etiam in barbaris gentibus praesenties atm diuinans: siquide ad
morte proficiscens Calanus I ndus,quum ascederet in rogum ardente. O preclaru discessum,inquit e vita, quum ut Herculi coligit mortali corpore cremato in luce animus excessisit. Quum y Alexader eum rogaret,si quid uellet ut diceret. Optime,inquit,propedie te uidebo. quod ita contigit. Na Babylone paucis post diebus Alexander est mortuus. Discedo paruper a semnhs,at νmox reuertar.QNa nocte teplum Ephesie Dians deflagrauit,eade constat ex Clympiade natu esse Alexadrit,ati ubi lucere coepisset,clamitasse Magos pestem ac perniciem Asic proxima nocte natam. Hec de Indis 8c Magis reo deamus ad somnia. Annibalem Cstius scribit, quum columna auream queesset in fano Iunonis Lacinie auserre uellet,dubitaret utrum ea solida essee, an extrinsecus inaurata, perterebrauisse: quum p solidam inuenisset: statuis. siti tollere,ei secundum quietem uisam esse Iunone predicere, ne id faceret, minarii si id secisset,se curaturam ut eum quo oculum quo bene uiderer, amitteret,idi ab homine acuto non esse neglectum. Itaq3 ex eo auro quod
exterebratum esset,buculam curasse saciendam,& eam in summa coluna colo
Iocauisse. Hoc idem in Sileni,quem Celius sequitur,Grsca historia est. Is auo te diligentissime res Annibalis persecutus est: Annibalem quu cepisset Sastguntum,uisum esse in somnis a Ioue in deoru cocilium uocari: quo quu uenisset, Iouem imperauisse,ut I talie bellum inserret,ducem p ei unu e concilio daotu, quo illum utente cu exercitu progredi coepisse. Tum ei ducem illii praeceo pisse ne respiceretrillii autem id diutius facere no potuisse,elatum cupidita te respexisse.Tum uisam beluam uasta & immanem circuplicatam serpentis hus,quacunq; incederet Omnia arbusta,uirgulta,recta peruertere:& eum admiratu quaesisse de deo,quodna illud esset tale monstru,& deum respondis se,uastitate esse Italis,praecepisset ut pergeret protinus,quid retro at a tergo fieret,ne laboraret. Apud Agathoclem scriptu in historia est, Hamilcaretii l. Carthaginiensem
317쪽
L I B E R I. 3I' Carthaginiensem quum oppugnaret Syracusas uisum esse audire uoce,se poostridie coenaturu Syracusis .auum autem is dies illuxisset, magnam sediti ne in castris eius inter Poenos 5c Siculos milites esse factam: quod quum senues sient Syracusani,improuiso eos in castra irrupisse,Hamilcarem l ab his uiouum esse sublatum .itares sonantu comprobauit. Plena excplorum est histo ria,tum reserta uita communis. At uero P .Decius ille. Qu. F. qui primus c Deo crjs suit Cosul,quum esset Trib. mil. M. Valerio, A. Cornelio Coss,a Samonitibus V premeretur noster exercitus,qudin pericula praeliorum iniret auda. cius,moneretur nt cautior esset,dixit quod extat in annalibus, sibi in som n is uisium esse,quum in med Js hostibus uersiaretur, occidere cii magna glooria. Et tum quide incolumis exercitum obsidione liberauit: post trientum aute quum Consul esset,deuouit se,& in aciem Latinorum irrupit armatus,quo
eius facto superati sunt & deleti Latini.Cuius mors ita gloriosa sitit,ut eandeconcupisceret filius. Sed ueniamus nuc si placet ad somnia philosephoru. Est apud Platonem Socrates, quum esset in custodia publica,diccns Critoni suosa miliari,sibi post tertium diem esse moriendum,uidissesse in sonan is pulchritudine eximia foeminam,quae se nomine appellans,diceret Homericum ques dam eiusmodi uersum. Tertia te Phthiae tem pestas laeta Iocabit. Quod ut est dictu sic scribitur cotigisse. Xenophon Socraticus,qui uir &quatus in ea militia qua cum Cyro minore perstinctus est, sua scribit somnia, quoru euentus mirabiles extiterunt. Metiri Xenophontem an delirare diceo mus Quid singulari uir ingenio Aristoteles S pene diuino, ipse ne errat,ari alios uult errare: quum scribit Eudemu Cyprium familiare suum,iter in Macedonia faciente Pheras uenisse,quae erat urbs in Thessalia,tum admodu nobilis,ab Alexandro autem tyranno,crudeli dominatu tenebatur. In eo igitur oppido ita grauiter aegru Eudemum suisse,ut omnes medici dissideret. Ei uissum in quiete egregiat acie iuuene dicere,fore ut breui conualesceret, paucis Udiebus interiturum Alexandrum tyrannu,ipsum autem Eudemu quinquelawnio post domum esse rediturum. Atq; ita quidem prima statim scribit Amstoteles cosecuta,& conualuisse Eudemum,& ab uxoris Datribus interfectu tyranum. Quinto autem anno exeunte,quum esset spes ex illo somnio,in Cyprum illii ex Sicilia esse rediturum, praeliante eum ad Syracusas occidisse. Ex quo ita illud semnium esse interpretatu, ut quum animus Eudemi e corpore excesserit,ium domu reuertisse uideatur. Adiungamus philosophis doctissio
mu hominem poetam quidem diuinum Sophoclem, qui quum ex aede Heraculis patera aurea grauis surrepta esset,insemnqs uidit ipsum deum dicetem qui id fecisset. Quod semel ille iterum neglexit. Vbi ide saepius ascendit in Ariupagum,detulit rem. Ariopagitae coprehendi iubent eum,qui a Sopho cle erat nominatus. Is questione adhibita consessiis e pateras retulit. Quo factio fanum illud Indicis Herculis nominatu est.Sed quid ego Graecorum Nescio quo modo me magis nostra delectat,omnes hoc historici, Fabη, Gelth,sed proxime Celius.Quum bello latino ludi uotiui maximi primu fierent, ciuitas ad arma repente est excitata. Itaq; ludis intermissis instaurativi coniututi sunt: qui antesi fierent, quum iam populus consedisset, seruus per circuquum uirgis caederetur surcam serens ductus est.Exin cuidam rustico Romast
318쪽
3etu DE DI v I NATIONE no dormienti uisus est uenire qui diceret,presultorem sibi non placuisse Iudk,
id cp ab eodem iussum esse eum senatui nunciare: illum non ausum. Iterii idcesse iussum,S monitum ne uim suam experiri uellet: ne tum quidem esse auo sum.Exin filium eius esse mortuum .Eandem in semniis admonitionem suisse tertiam.Tum illum etiam debilem sectum rem ad amicos detulisse, quorude sententia Lecticula in curiam esse delatu: quum 43 senatui somnium enarorauisset,pedibus suis saluum domum reuertisse. Ita* somnio comprobato a Senatu, ludos illos iterum instauratos memoris proditum est. C.uero Gracochus multis dixit,ut scriptum apud eundem Celium est tibi in semniis. Queo sturam petenti Ti. fratrem uisum esse dicere. uellet cunctaretur, tame eo γdem sibi leto quo ipse interisset esse pereundum. Hoc antequam Tr. Ple. C.
Gracchus factus esset,& se audisse scribit Caelius,& dixisse multis. Quo somnio quid inueniri potest certius inaid ilIa duo somnia,quae creberrime conamemorantur a Stoicis,quis tandem potest contemnere V Unum de Simonis. de, qui quum ignotum quendam proiectum mortuum uidistet,eunal humauisset,haberetq; in animo nauem constendere,moneri uisus cst ne id saceret, ab eo quem sepultura astecerat: si nauigasset,eum naufragio esse periturum. Itaq3 Simonidem redisse,perisse csteros qui tum nauigauissent. Alterum ita traditum clarum admodum somnium. auum duo quidam Arcades familia res iter una facerent,& Megaram uenissensialterum ad caupone diuertisse, ad hospitem alterum: qui ut cenati quiesceret cocubia nocte uisum esse in semnijs ei qui erat in hospitio,illum alterum orare ut subueniret, quod sibi a cauo pone interitus pararetur. Eum primo perterritum somnio surrexisse: dein
quum se collegisset,idi uisum pro nihilo habendum esse duκisset, recubui sese.Tum ei dormienti eundem illum uisum esse rogare, ut quoniam sibi uiuo non subuenisset,mortem sua ne inultam esse pateretur,se intersessitum in plaustrum a caupone esse coniectum,& supra stercus iniectum,petere ut mane ad portam adesset,priusquam plaustrum ex oppido exiret. Hoc uero eum sem senio comotum mane bubulco praesto ad portam fuisse,quaesisse ex eo quid esset in plaustro,illum perterritum fugisse,mortuum erutum esse,cauponem re
patefacta poenas dedisse. Quid hoc somnio dici potest diuinius Sed quid aut
plura aut uetera quaerimus:Saepe tibi meum narraui, saepe ex te audiui tuum somnium. Me quum Asiae Procos .praeessem,uidisse in quiete, quum tu equo pduectus ad quandam magni fluminis ripam,prouectius subito at delapsus
in flumen nusquam apparuisses,me contremuisse timore perterritum,tum inrepente istum extitisse,eodem l equo aduersim asccdisse ripam, nos ψ internos esse compita os . Facilis coniectura huius somnii, mihi p a peritis in Asia
praedustum est,sore eos euentus rerum,qui acciderunt. Venio nunc ad tuum.
Audivi equidem ex te ipso,sed mihi lapius noster Sallustius narrauit,quumtin illa fuga nobis gloriosa,pgyriae calamitosa,in uilla quadam campi Atinatis maneres,magnam P partem noctis uigilasses,ad lucem deni* arcte 8c orauiter dormitare coepissς. Ita P qqixςr instaret,ie tamen silentium fieri iussisse,
neque esse passum te excitari. um autem experrectus esses hora secunda sere te sibi somniu narrauisse: uisum tibi esse, quum in locia solis moestus errares,C. Mariu cum fascibus laureatis quaerere ex te, quid tristis essese auum
319쪽
animo te Iussisseesse,lictori* proximo tradidisse, ut te In monum nium sua deducereto dixisse in eo tibi salutem fore. Tum 8c se exclamasse Sallustius narrat, reditum tibi celerem SI gloriosum paratum, dc te ipsum uisum somonio delectari. Nam illud mihi ipsi celeriter nuciatum est,ut audiuisses in mo numento Maria de tuo reditu magnificentissimum illud S.C.esse Lehum, reo serente optimo Sc clarissimo uiro Consule,id cp frequentissimo theatro, incredibili clamore Sc plausu comprobatum, dixisse te nihil illo Atinati somnio fieri posse diuinius. At multa lalsa immo obscura fortasse nobis,sed sint falsa
quaedam,contra uera quid dicimus quae quidem multo plura euenirent,si adquietem integri iremus: nunc onusti cibo 8c uino,perturbata & confiisa cero nimus. Vide quid Socrates in Platonis Politia loquatur. Dicit enim quum dormientibus ea pars animi quae mentis 8c rationis sit particeps, pila lano gueat,illa autem in qua feritas quedam sit at agrestis immanitas,quum sit immoderato obstupefacta potu atq; pastu,exultare eam in somno immodeo
' ratellaetari. Ita huic omnia uisa obiiciuntur a mente ac ratione uacua, ut aut cum matre corpus miscere uideatur,aut cum quouis alio uel homine ues
deO,sepe belua,at etiam trucidare aliquem,S impie cruentari,multat Do ' cere impure atq; teire cum temeritate & impudentia. At qui salubri & mode rato cultu atq; uictu,quieti se tradiderit,ea parte animi quae mentis Sc cosilin est agitata & erecta,saturataq; bonarum cogitationum epulis,eacp parte ani mi,quae uoluptate alitur, nec inopia enecta, nec satietate assiuenti, quorum utruno prestringere aciem mentis solet: siue deest nature quippiam,sive abu dat atq; effluit: illa etiam tertia parte animi,in qua irarum existit ardor,sedao M ta at restineta,tum eueniet duabus animi temerar is partibus compressis, ut illa tertia pars rationis & mentis eluceat,& se vegetam ad somniandum acremi prebeat,tum ei uisa quietis occurrent tranquilla ato ueracia. Haec
uerba ipsa Platonis expressi. Epicuru igitur audiemus potius Namq3 Carneades concertationis studio,modo ait hoc,modo illud. At ille quid sentire
sentit autem nihil una elegans,nihil decorum.Hunc ergo antepones Platost ni & Socrati qui ut rationem non redderent, auctoritate tamen hos minu
tos philosophos uincerent. Iubet igitur Plato sic ad somnum proficisci corporibus aflectis,ut nihil sit quod errorem animis perturbationem l asterat. ET quo etiam Pythagoricis interdi tum putatur, ne faba uescerentur, quod habet inflationem magnam is cibus,tranquillitati mentis quaerenti uera cotraoriam. Quum ergo est somno seuocatus animus a societate & a cotagione cor Poris,tum meminit praeteritorum, praesentia cernit, sutura praeuidet. Iacet enim corpus dormientis ut mortui,uiget autem & uiuit animus. Quod muloto magis faciet post mortem,quum omnino corpore excesserit. Itam approst
Pinquante morte multo est diuinior. Nam id ipsum uident, qui timi moroho graui Sc mortifero esse 2 instare mortem. Itaque his occurrunt plerun*imagines mortuorum,tumq3 uel maxime laudi student,eosq; qui secus il dest. cuit uixerunt,peccatorum suorum tum maxime poenitet.Diuinare aute mcorientes illo etiam exemplo confirmat P osidonius,quo affert Rhodium quendam morientem sex aequales nominasse,& dixisse qui primus eorum,qui sestcundus,qui deinceps moriturus esset. Sed tribus modis censet deorum appul
su homines lamniare. o quod praeuideat animus ipse per sese, quippe qui
320쪽
DE DIVINΛTIONE deorum cognatione teneatur. Altero,quod plenus aer sit immortalium amismorum,in quibus tanu insignitae notae ueritatis appareant.Tertio,quod ipsidii cum dormietibus colloquanturridq; ut modo dixi, facilius eueniet appro Pinquante morte,ut animi sutura augurentur. Ex quo Sc illud est Calani, de quo ante dixi,& Homerici Hectoris,qui moriens propinquam Achilli mortem denunciat. Ne enim illud uerbum temere consuetudo approbauisset,si
Praesagibat animus frustra me ire,quum exirem domo, Sagire enim sentire acute est,ex quo sagae anus,quia multa scire uolunt,de sagaces dicti canes. Is igitur qui ante sagitu oblata res est,dicitur Praesagire, id est futura ante sentire. Inest igitur animis presagitio extrinsccus iniecta,atoque ictusa diuinitus.Ea si exarsit acrius,furor appellatur,quum a corpore animus abstractus diuino instinctu concitatur. Sed quid oculis rapere uisa est derepente ardentibus Vbi illa paulo ante sapiens uirginali modestia
M ater optuma,tum multo mulier melior,
Missa sum superstitiosis ariolationibus,
Neq; me Apollo fatis fandis dementem inuitam ciet. i ..
virgines uero aequales patris mei meum factum pudet Optimi uiri: mea mater tui me miseret,mei piget, Optumam progeniem Priamo repperisti extra me: hoc dolet Me obesse,illos prodesse,me obstare,illos obsequi. O poema tenerum,S moratum,atque molle. Sed hoc minus ad rem,illud quod uolumus expressum est,ut uaticinari furor uera soleat.
Adest adest fax obuoluta sansuine atq; incendia
Multos annos latuit. . :Ciues serte opem,& restinguite. . t Deus inclusiis corpore humano iam non Cassandra loquitur, Iamq; mari magno classis cita
Texitur exitium examen rapit, Aduenit,& sera velivolantibus a Nauibulaompleuit manus littora. . li
Tragoedias loqui uideor,& fabulas,at ex te ipso non eommentitiam rem, sed factam eiusdem generis audiui,C.Coponium ad te uenisse Dyrrhachio, quum Praetorio imperio classi Rhodiae praeesset cum primo hominem prust dentem ait doetiim,eum p dixisse remigem quendam e quinqueremi Rhodiorum uaticinatum madefactum iri minus XXX diebus Graeciam sanguine,rapinas Dyrrhachir,& coscensionem in naues cum fuga: fugientibus miserabilem respectum incendiorum sere,sed Rhodiorum classi propinquu reqditum ac domum itionem dari. Tum nem te ipsum non esse commotum, M. Φ Varronem,S . V.Catonem,qui tum ibi erant, doctoet homines uehemens ter esse perterritos. Paucis sane post diebus ex Pharsalica suga uenisse Labienum,qui quum interitum exercitus nunclauisset, reliqua uaticinationis brestui esse consecta. Nam- ex horreis direptum effusum frumentum uias omρnes angiportus' constrauerat,& naues subito perterriti metu conscendistis, nocitu ad oppidum respicientes flagranis on artas,quasi enderanu mi