장음표시 사용
351쪽
tura,SI ad quam quis maxime rem aptus suturus sit. Cetera quae profitean tur,negat ullo modo posse sciri. Etenim geminorum sermas esse similes, uligati fortunam plerui disparem Proclus 8c Euris henes Lacedemoniorum Reges gemini fratres fuerunt,athi nec totidem annos uixerunt. Anno enim Procliuita breuiorsuit,multum lis fratri rerum gestarum gloria prsstitit. At ego id ipsum quod uir optimus Diogenes,Chald eis qua ii quadam pro uaricatione concedit,nego posse intelligi. Etenim cur C ut ipsi dicuno ortus nascentium luna moderetur , eaq; animaduertat Sc notent sydera natalitia Chaldaei: quecunq; tune iuncta uideantur,oculorum fallacissimo sensu iudi
cant ea,quae ratione atq3 animo uidere debeban t.Docet enim ratio mathcmaticorum,quam istis notam esse oportebat,quanta humilitate luna seratur terram pene contingens,quantum absit i a proxima Mercurii stella,multo autem
longius a Veneris, deinde alio interuallo distet a Sole,cuius lumine collustrari putatur. Reliqua uero tria interualla infinita &immensa a Sole ad Martis, inde a Iouis,abeo ad Saturni stellam unde ad coelum ipsiim, quod extremuatq; ultimum mundi est. De potest igitur contagio ex infinito pene intero Uallo pertinere ad lunam,uel potius,ad terram Quid quum dicunt id quod is dicere necesse est,omnes omnium ortus, quicunque gignantur in omni terra qus incolatur,eosdem esse, eadem in omnibus,qui codem statu coeli S stellarum nati sint,accidere necesseesie: Nonne eiusmodi sunt,ut ne coeli quidem naturam, interpretes istos coeli nosse appareate auum enim illi orbes qui coelum quasi medium diuidunt,& aspectum nostrum definiunt, qui a Grecis ορ οντες nominantur,a nobis finietes restissime nominari possunt,uarietatem maximam habeant, alii cis in alqs locis sint,necesse est ortus occa sust syderum non fieri eodem tempore apud omnes. Quod si eorum ui cocolum modo hoc,modo illo modo temperatur,qui potest eadem uita esse nasci rium,quum coeli tanta sit dissimilitudo: In his locis quae nos incolimus, post solstitium canicula exoritur,& quidem aliquot diebus: apud Troglodytas, ut scribitur,ante solstitium: ut si iam cocedamus aliquid uim coelestcm ad eos qui in terra gignuntur pertinere, confitendum sit illis,eos qui nascuntur eos dem tempore posse in dissimiles incidere naturas propter coeli dissimilitudionem: quod minime illis placet. Volunt enim illi omnes eodem tempore ortos qui ubiq3 sint nati,eade conditione nasci. Sed quae lata dementia est,ut in maximis motibus mutationibusq; coeli nihil intersit qui uentus,qui imber, quae tempestas ubiq3 sit: quarum rerum in proximis locis tantae dissimilituo dines saepe sint,ut alia Tusculi, alia Romae eueniat sirpe tempestas et Quod qui nauigant,maxime animaduertant: quum inflectiendis promontoriis,uentori utationes maximas saepe sentiunt. Haec igitur quum sit cu serenitas,tu Perturbatio coeli,est ne sanorum hominum hoc ad nascentium ortus pertineo Te non dicere quod non certe pertinet. Illud nescio quid tenue,quod sentiri nullo modo,intelligi autem uix potest, quae a luna, ceterisq; syderibus coeli temperatio fiat,dicere ad puerorum ortus pertinere. Quid quod non intellia gunt seminu uim,quae ad gignendu procreadunal plurimu ualeat, funditus tolli,mediocris erroris e auis ena no uidet 8c formas,& mores, Sc pleros litatus ac motus eiungere a paretibus liberos quod no cotingeret, si haec novi. dc n/tura g gnentium emceret,sed temperatio lunae, coelim moderatio.
352쪽
3s4 DE DIVINATIONE Quid quod uno & eodem temporis puncto nati,dissimiles & naturas,8c uitas, SI casias habent,parum ne declarant nihil ad agendam uitam nascedi tempus pertinere Nisi forte putamus neminem eodem tempore ipso S concest
Pium,S natum quo Aphricanum. Nunquis igitur talis suit Quid illud ne
dubium est, quin multi quum ita nati essent,ut quaedam contra naturam deν Prauata haberent,restituerentur S corrigerentura natura,quum se ipsa reo uocasset aut arte,at 3 medicina aut quorum linguae sic inhaererent,ut Ioqui non possent,hae scalpello resectiae liberarentur Multi etiam naturς uitium meditatione atq; exercitatione sustulerunt,ut Demosthenem scribit P halere US,quu,rho,dicere nequirer,exercitatione secisse ut planissime diceret. Quod
si hec asstro ingenerata S tradita essent,nulla res ea mutare posset. Quid diu similitudo locorum,notiane dissimileis hominum procreationes habere quas quidem percurrere oratione facile est: quid inter Indos & Persas,& Aethiopas Syros disserat corporibus, animis, ut incredibilis uarietas dissimilitu. do p sit.Ex quo intelligitur,plus terrarum situs,si lunae tractus ad nascenda Ualere. Nam quod aiunt,quadringenta septuaginta milia annorum in pericli indis experiundisq; pueris quicunt essent nati, Babylonios posuisse; sallui. Si enim esset factitatum,non esset desitum. Neminem autem habemus auehore,qui id aut fieri dicat,aut sectium sciat. Vides ne me non ea dicere quae Caroneades,sed ea quae princeps Stoicorum Panaetius dixerit Ego autem etiam hec requiro, omnes ne qui Cannensi pugna ceciderint, uno astro fuerint: exitus quidem omnium unus Sc idem fuit. Quid quἴingenio at animo singulares,num astro quoq3 uno auod enim tempus quo non innumerabiles nascatur At certe similis nemo Homeri.Etsi ad rem pertinet,quomodo coeIoassecto copositisq3 syderibus quodq; animal oriatur,ualeat id necesse est noin hominibus solum,uerum in bestiis etiam,quo quid potest dici absurdiuset L. quidem Tarutius Firmanus familiaris noster,in primis Chaldaicis rati
nibus eruditus,urbis etiam nostre natalem diem repetebat ab ηs Parilibus, quibus eam a Romulo conditam accepimus: Romam ly in iugo quum esset Iuna,riatam esse dicebat,nec eius sata canere dubitabat.O uim maxima erro ris,etiam ne urbis natalis dies,ad uim stellaru S lune pertinebat Fac in pu ro referre ex qua aflechione coeli primum spiritum duxerit,num hoc in latere, aut in caemento,ex quibus urbs effecta est,potuit ualerer Sed quid plura cotio
die refellutur multa ego Pompeio, multa Crasse,si multa huic ipsi Cesari a Chaldaeis dicta memini,neminem eorum nisi seneetute,nisi domi, nisi cum claritate esse moriturum. Vt mihi permirum uideatur quensi extare, qui etiam nunc credat rjs, quoru praedicta cotidie uideat, re 8c euentis refelli. Restant duo diuinandi genera,quae habere dicimur a natura,riori ab arte,uatici,
nandi,& somniandi de quibus initiate inquam,si pIacet, disseramus. Mihi
Uero,inquit,placet. His enim quae adhuc disputasti prorsus assentior: SI uere ut loquar, tu tua me oratio confirmauit,tamen etiam mea sponte nimis superstitiosam de diuinatione Stoicorum sententiam iudicabam,hec me Peripat ricorum ratio magis mouebat,& ueteris Dicaearchi, S eius qui nune floret C ratippi,qui censent esse in mentibus hominum tana oraculum aliquod, eNquo futura praesentiat,si aut furore diuino incitatus animus,aut somno relaxatus solute moueat ac libere. His de generibus quid sentias,& quibus ea rationibus
353쪽
LIBER II. 3ssnibus infirmes,audire sane' uelim. Quae quu ille dixisset,lum ego rursus quasi ab alio principio sum exorsiis dicere. Non ignoro inquam iniinte te semper ita sensisse: ut de ceteris diuinandi generibus dubitares,ita duo furoris E mTiri,quae a libera mente fluere uiderentur,probares. Dicam igitur de istis ipsis duobus generibus mihi quid uideatur,si prius dic Stoicorum conclusio rationis Sc Cratippi nostri quid ualeat uidero. Dixisti enim Sc Chrysippum,&Diogenem,S Antipatrum concludere hoc modo: Si sint dη,nech ante declarant hominibus quς sutura sint,aut non diligunt homines,aut quid euenturusit ignorant,aut existimant nihil interesse hominem scire quid sit futuru, aut non censent esse suae maiestatis presignificare hominibus quae sint sutura, aut ea ne ipsi quidem dii significare possut. At neq; non diligunt nos,sunt enim benefici, generi hominum amici: necpignorant ea quae ab ipsis constituta&designata sunt: nem nostra nihil interest scire ea quae sutura sunt : erimus enim cautiores,si sciemus: nec hoc alienum ducut maiestate sua. Nihil est eniheneficentia praestantius: ne non possunt sutura praenoscere. Non igitur dii sunt, nec significant nobis sutura: sunt autem dii,significant ergo: & non, si significant sutura nullas dant uias nobis ad significationum scientiam, seu stra enim significarent,nec si dant uias non est diuinatio,est igitur diuinatio. O acutos homines,q paucis uerbis consectum ne3ocium putant. Ea sumunt ad concludendum,quorum his nihil conceditur.Conclusio autem rationis ea
Probanda est, in qua ex rebus non dubiis,id quod dubitatur,essicitur. Videsne Epicurum quem hebetem Sc rudem dicere selent Stoico quemadmoduquod in natura rerum omne esse dicimus,infinitum esse concluserit Quod finitum est,inquit,habet extremum. Quis hoc non dederit Quod autem haνhet eXtremum,id cernitur ex alio extrinsecus .hoc quom est concededum. At quod omne est,id non cernitur ex alio extrinsecus. Ne hoc quidem negari potest.Nihil igitur quum habeat extremum,infinitum sit necesse est. Vides ne it ad rem dubiam concessis rebus peruenerit. Hoc uos dialactici no facitis: aaec solum ea non sumitis ad concludendum,quae ab omnibus concedantur,
sed ea sumitis,quibus concessis nihilo magis essiciatis quod uelitis. Primum enim hoc sumitis,si sunt dii benefici in homines sinit. Quis hoc uobis dabitet Epicurus ne,qui negat quida deos nec alieni curare,nec siti An noster Enni
Ds qui magno plausu loquitur assentiente populo, Ego deum genus esse semper dixi,& dicam coelitum. Sed eos non curare opinor quid agat humanum genus. Et quidem cur sic opinetur,rationem sub acit,sed nihil est necesse dicere quae sequuntur:tantu sat est intclligi id sumere istos pro certo,quod dubium controuersumq3 sit.Sequitur porro nihil deos ignorare,quod omnia sint ab rjs constituta. Hic ucro quanta pugna est do stillimorum hominum,negantium esse haec a diis immortalibus constituta At nostra interest scire,quae euentus rura sint.Magnus Dicaearchi liber est,nescire ea melius esse, a scire negat id esese alienum maiestate deorum scilicet causas omnium introspicere,ut uideant quid cui. coducat. Neq; no possunt futura praenoscere: negant posse i j quio hus non placet esse certum quid futurii sit. Vides ne igitur quae dubia sint, ea sumi pro certis atq; concessis cDeinde contorquent,dc ita concludunt. Non
igitur sunt dii,nec significant sutura: id cnim iam persectum arbitrantur.
354쪽
1ἐ D E DIVINATIONE Dein de assumunt,sunt autem dis quod ipsum non ab omnibus conceditur. Significant ergo. Nec id quidem sequitur,possunt enim non significare S tamen esse dia,nec si significent,non dare uias aliquas ad scientiam significatio nis . At id quoq; potest,ut non dent homini,ipsi habeat. Cur enim Tustis potius u Romanis darent: Nec si dant uias,nulla est diuinatio. Fac dare deos, quod absurdum est,quid refert si Dcipere non possumus Extremu est igitur
diuinatio. Sit extremum,esse mim tamen non est. Ex falsis enim ut ab ipsis didicimus, uerum essici non potest. Iacet igitur tota conclusio. Ueniamus nunc ad optimum uirum familiarem nostrum Cratippu. Si sine oculis,inquit, nopotest extare officium Sc munus oculorum,possunt autem aliquado oculi nofugi suo munere,qui uel semel ita est usus oculis,ut uera cernerct, is habet sensum oculorum uera cernentium. Item igitur si sine diuinatione non potest Osificium & munus diuinationis extare,potest autem quum quis diuinationem habeat errare aliquando,nec uera cernere, alis est ad confirmandam diuina,
tionem semel aliquid ita esse diuinatum,nihil ut sortuito cecidisse uideatur. Sunt autem eius generis innumerabilia. Esse igitur diuinationem , consi tendum est. Festive,&breuiter, sed quum bis sumpsit quod uoluit, etio am si faciles nos ad concedendum habuerit, id tamen quod assumit corio cedi nullo modo potest. Si, inquit, aliquando oculi peccent,tamen quia reocte aliquando uiderint,inest in his uis uidendi. Item si quis semel aliquid in diuinatione dixerit,is etiam quum peccet,lamen existimandus sit habere uim diuinandi. Vide quaeso Cratippe noster, si sint ista similia. Nam mihi non uidentur. Oculi enim uera cernentes utuntur natura atq; sensita. Animi siqvado Del uaticinando,uel somniando uera uiderunt,usi sunt sortuna ait casu. Nisi sorte concessuros tibi existimas eos,qui somnia pro semiaths habent, si quanodo aliquod somnium uerum euaserit, non id fortuito accidisse. Sed demus iis hi istas duas imptiones ea que λήμματα appellant Dialaestic:, scd nos latine Ioqui malumus: praesensio tamen quam προλνων iidem uocant,non dabitur. Affumit autem Cratippus hoc modo. Sunt autem innumerabiles praesensiones Iron fortuitae: at ego dico nullam.Vide quanta sit controirersia,ia assumptio ne non concessa nulla conclusio est. At impudentes sumus,qui cum tam Pero spicuum sit non concedamus. Quid est perspicuum Multa uera,inquit etiast
dere. Lini id quod multo plura salsa Notiane ipsa uarietas quae est propria sors tunae,sortunam esse causam non naturam esse docet Deinde si tua ista conclusio Cratippe uera est tecum enim mihi res erandiane intelligis eade uti posese Sc aruspices,& fulguratores,& interpretes ostentorum,& Augures,&lortilegos,& Chaldaeos,quorum generum nullum est,ex quo non aliquid sicut Praedicitum sit euaserit Ergo aut ea quo genera diuinadissent quae tu rediissime improbas: aut si ea non sunt,non intelligo cur haec duo sint quae relin quis ua ergo ratione hse inducis,eadem illa possunt es se quae tollis. uia uero habet auctoritatis furor iste,quem diuinum uocatis, ut quae sapiens non uideat,ea uideat insanus,& is qui humanos sensus amiserit,diuinos assecutus sit Siby llae uersiis obseruamus,quos illa furens Ridisse dicitur,quorum interpres nuper falsa quaedam hominum fama dicturus in Senatu putabatur,eum quem re uera Regem habebamus, appellandum quoq; esse Regem, si salui
esse utilem . Hoc si est in taris,in quem hominem,& in quod tempus citet ' Callidu
355쪽
Callide enim qui illa composilit persecit,ut quodcunt accidisset praedictum
videretur hominum Sc temporum desinitione sublata. Adhibuit etiam lateohram obscuritatis,ut ηdem uersus alias in aliam rem posse accommodari uiderentur. Non esse autem illud carmen serentis, quum ipsum poema declarat est enim magis artis 8c diligentiar, t incitationis S motusJtum uero ea quem obiras dicitur,quum deinceps ex primis uersus literis aliquid conneetitur,ut in quibusdam Ennianis quae Ennius secit. Id certe magis est attenti animi cisurentis. Atque in Sibyllinis exprimo uersis cuius sententiae primis literis
illius scntctiae carmen omne praetexitur. Hoc scriptoris est,non surciatis,adhibentis diligentiam,non insani. abianaobrem Sibylla quidem sepositam Sc coditam habeamus,ut id quod proditum est a maioribus,iniussu Senatus ne legantur quidem libri,ualeantq; ad deponendas potius u ad suscipiendas rest Iigiones: cum antistitibus agamus,ut quiduis potius ex illis libris v Regem
Proserant,quem Romae polithaec necdq,nec homines esse patientur. At muloti saepe uera uaticinati,ut Cassandra,
Iam cp mari magno. Eadem p paulo post, Eheu uidete. Num igitur me cogis etia fabulis credere,quae delectationis habeant quastrum uoleS,uerbis, sententi js, numeris,cantibus adiuuenturae Auctoritate quio dem nulla debemus nec fidem commentiti js rebus adiungere. Eodem p mo do nec ego Publicio nescio cui,nec Mart Js uatibus, nec Apollinis opertas credendum existimo,quorum partim ficta aperte,partim effutita temere, nunqne mediocri quidem cuiq,non modo prudeli probata sunt. Quid inquies reom ex ille de classe Coponri,notnne ea praedixit qus facta siit ille uero Mea qui
dem que omnes eo tempore ne accidercnt,timebamus.Castra enim in Theso
salia castris collata audiebamus,uidebatur* nobis exercitus Caesaris Sc au daciae plus habere,quippe qui patriae bellu intulisset,& roboris propter uesttustatem.Casum autem praelη nemo nostrum erat quin timeret, sed ita ut constantibus hominibus par erat,non aperte. Ille autem Graecus quid mirum si magnitudine timoris,ut plerianque fit,a constantia, atque a mente,atque a se ipse discessiicqua perturbatione animi,quae sanus quum esset timebat ne euestnirent,ea demens euentura esse dicebat. Utrum tandem per deos atque homineS,magis uerisimile e uesanum remigem,an aliquem nostrum, qui ibi tum a muS,me,Catonem, Varronem,Coponium ipsum cosilia deorum immorotalium perspicere potuisice Sed iam ad te uenio. O' sancite Apollo,qui umbilicum certum terrarum obsideS, Vnde superstitiosa primum saeua euasit uox sera. Tuis enim oraculis Chrysippustorum uolumen impleuit,partim salsis,ut ego opino partim casu ueris,ut fit in omni oratione saepissime: partim flexistloquis& obscuris,ut interpres egeat interprete,& sors ipsa ad sortes referenda iit: partim ambiguis,& quae ad DiaIecticu deserendae sint. Nam quum itola sors edita est opulentissimo Regi Asiae,
Croesus Halym penetrans magnam peruertet Opum vim, hostium uim se peruersurum putauit,peruertit autem suam. Vtrum igitur eorum accidisset, rum oraculum fuisset.Cur autem hoc credam unu editum Croeso aut Herodotum cur ueraciorem ducam Ennio Num minus ille poo
uir de Crceso, et de P yrrho fingere E nnius . Quis enim est qui credat Apol
356쪽
linis ex oraculo P yrrho esse respon sem, Aio te Aeacida Romanos uincere poster Primum latine Apollo nunqlocutus est. Deinde ista Ars inaudita Graecis est. Praeterea Pyrrhi temporibus iam Apollo uerses facere desierat. Postremo qu semper fuit, ut apud Enniuest,stolidu genus Aeacidaru, belli potentes sent magis u sapientipotetes, ramen hanc amphiboliam uerses intelli gere potuisset,uincere te Romanos ni
hilo magis in se a in Romanos ualere. Na illa amphibolia quς Chroesu decepit,vel chrysippum potuisset fallere: hare uero nec Epicurum quidem. Sed
quod caput est, cur isto modo iam oracula Delphis non eduntur, non mo do nostra aetate,sed iamdiu ut modo nihil possit esse contemptius: Hoc loco quum urgentur,euanuisse aiunt uetustate uim loci eius,unde anhclitus ille terrae fieret,quo Pythia mente incitata,oracula ederet. De uino aut salsamento Putes loqui,quae evanescunt uetustate.Deui loci agitur,neq3 solum naturali, sed etiam diuina,quae quo tandem modo evanuit' Vetustate inquies. ue uetustas est,quae uim diuinam conficere possit Quid tam diuinum autem Q as
satus e terra mentem ita mouens,ut eam prouidam rerum suturarum essiciat, Ut ea non modo cernat multo ante, sed etiam numero uersul pronunciet.
Quando ista uis autem euanuit an posta homines minus creduli esse coepes runt Demosthenes quidem qui abhinc annos prope CCC suit,iam tum φιολιrrora si Pythiam dicebat,idest quasi cum Philippo facere. Hoc autem eo spectabat,ut eam a Philippo corruptam diceret . quod licet existimare in ali js
quo oraculis Delphicis aliquid no synceri suisse. Sed nescio quo modo isti philosephi se perstitiosi,5 pene fanatici,quiduis malle uidentur u se non ineaptos. Euanuisse mavultis & extinctum esse id,quod si unu suisset,certe aeter num esset, I ea quae non sent credenda,non credere. Similis est error in som nias: quorum quidem defensio repetita u longe est. Diuinos animos censent
esse nostros,eos V esse tractos extrinsecus,animorum Φ cOsentientium multitudine completum esse mundum. Hac igitur mentis & ipsius diuinitate Sc coiunctione cu externis mentibus,cerni que sint sutura. Contrahi autem animuZeno,& quasi labi putat ato concidere,oc ipsum esse dormire. Iam Pythaagoras,& Plato locupletissimi authores,quo in semnis certiora uideamus,pro paratos quodam cultu ato uictu proficisci ad dormiedum iubent. Faba quiadem Pythagorei utio abstinere,quasi uero eo cibo meris no uenter in ficturi Sed nescio quo modo nihil tam ab serde dici potest,quod non dicatur ab alia quo philosophorum. Utrum igitur censemus,dormientium animos per se ne iplas in se inniando moueri,an ut Democritus censet externa & aduentitia uisione puliari Sive enim sic est,sive illo modo uideri potant permulta Gmniantibus falsa pco ueris. Nam & nauigantibus moueri uidentur ea quae stanti S quodam obtutu oculorum duo pro uno lucernae lumina. Quid dicam insanis,quid ebri js, u multa salia uideantur: Quod si eiusmodi uisis credendum non est,cur semn 's credatur nescio. Nam tam licet de his erroribus si uelis, ide seminius disputarer ut ea quae stant si moueri uideantur,terraemotum signioscare dicas,aut repentinam aliquam fugam : gemino autem lucernae lumine declarari distensionem ac seditionem moueri. Iam ex insimorum aut ebriora
uisis innumerabilia coniectura trahi possiunt quae sutura uideantur. Quis est enim qui totum diem iaculans non aliquando conlineet . Totps noctes sem, piamus.
357쪽
LIBER II. 3 3niamus, neque ulla est sere qua non dormiamus, & mIramur aliquando id quod somniarimus euaderer uid est tam incertum a talorum iactus et tamenemo est quin tape iactans Venereum iaciat aliquando,nonnunη etiam ircoru ac tertium. Num igitur ut inepti Veneris id impulsu fieri malumus,u casu dicere Quod si ceteris teporibus falsis uisis credendum no est,non uideo ad praecipui somnus habeat,in quo ualeant salsa pro ueris. inrod si ita natura paratu eiIer,ut ea dormietes agerent que somniarent,alligadi omnes eissent qui cubitu irent. Maiores enim a ulli insani efficerent motus .mniantes. Quod si in simorum uisis fides non est habeda,quia falsa sunt,cur credatur somnianotium uisis,quae multo etia perturbatiora sunt,non intelligo. An quod insani sua uisa coniectori non narrant,narrant qui somniauerunt Quaero etiam si uelim scribere quid ,aut legere,aut canere,uel uoce,uel fidibus, aut geometrio cum quidda,aut physicum,aut dialecticum explicare,somnium ne eXpe stadusit,an ars adhibenda,sine qua nihil earum rerum nec fieri nec expediri potest. Atqui ne si nauigare quidem uel im,ita gubernarem ut somniauerim, Presens enim poena fit. Quid igitur conuenit aegros a coniectore somniorum potius u i medico petere medicinam An Aesculapius,an Serapis potest nobis praescribere per somnium curationem ualetudinis, Neptunus gubernantibus no
potest E i si sine medico medicinam dabit Minerva, Muis scribedi,tegendi,
ceterarum artium scientiam, somniantibus non dabunt At si curatio dareo tur ualetudinis,haec quoq; quae dixi darentur : quae quoniam no dantur, me dicina non datur,qua sublata tollitur omnis auctoritas somniorum. Sed haec quo P in promptu fuerint,nuc interiora uideamus. Aut enim diuina uis qugo dam consules nobis somniorum significationes sacit,aut coniectores ex qua'
da conuenientia & coniunctione naturae,quam uocant συμπαθεια quid cui
rei conueniat ex somni is,& quid quam cp rem sequatur intelligunt: aut eoru neutrum est: sed quaedam obseruatio costans atque diuturna est,quum quid uisum secundum quietem sit,quid euenire,&quid sequi soleat. Primum igitur intelligendum est,nullam uim esse diuinam effectricem somniorum. Atque illud quidem perspicuum est,nulla uisa somniorum proficisci a numine deoru. Nostra enim causa di i id sacerent,ut prouidere sutura possemus. inrotus igitur est quisque,qui somniis pareat,qui intelligat,qui meminerit c a multi u ro qui contemnant,eam cp superstitionem imbecilli animi atque anilis putet: Quid est igitur cur his hominibus consulens deus somniis moneat eos,qui illa non modo cura, sed ne memoria quidem digna ducant Nec enim ignora re deus Potest,qua mente quisque sit,nec frustra ac sine causa quid sacere disgnum deo est , quod abhorret etiam ab hominis constantia. Ita si plera psomnia aut ignorantur,aut negliguntur,aut nescit hoc deus, aut stra semoniorum significatione utitur. Sed horum neutrum in deum cadit. Nihils itur a deo somniis significari fatendum est. Illud etiam requiro, cur si deus ista uisa nobis prouidendi causa dat,non uigilantibus potius det u dormienstribus. Sive enim externus S aduentilius pulsus animos dormientium comst mouet,siue per seipsi animi mouentur,sive que causa alia est,cur secudu quiestem aliquid uidere,audire,agere uideamur,eadem causa uigilantibus esse pos
erat, idq; si nostra causa dei secundum quietem facerent,uigilantibus idem sac et, Presertim quum Chrysippus Academicoc refellens permulto clariora
358쪽
3so DE DIVINATIONE& certiora esse dicat,quae uigilantibus uideantur, quam quae somniantibus. Fuit igitur diuina beneficentia dignius,quum consulerent nobis,clariora ui/sa dare uigilanti,quam obseuriora per somnium: quod quoniam non fit, mnia diuina putanda non sunt. Iam uero quid opus est circumitione 5c anfra,ctu,ut sit utendum interpretibus somniorum potius si directo Deus si quisdem nobis consulebat,hoc facito,hocne feceris diceret, idq; uisum uigilanti
Potius quam dormienti daret. Iam uero quis dicere audeat uera omnia esse semnia Aliquot somnia uera,inquit,Ennius,sed omnia non necesse est. ue
est tandem ista distinctio, quae uera quae falsa habet Et si ucra a deo mitium tur, falsa unde nastuntur:Nam si ea quo* diuina,quid inconstantius deo Quid inscitius autem est,il mentes mortalium salsis Sc mendacibus uisis concitaree Sin uera uisa diuina sunt,salsa autem & inania humana,quae est ista designandi licetia,ut hoc deus hoc natura secerit potius,q aut omnia deus quod
negatis,aut omnia natura Quod quoniam illud negatis,hoc necessario cono fitendum est.Naturam autem eam dico,qua nunquam animus insistens agi tatione Sc motu esse uacuus potest. Is cum laguore corporis nec membris uti
nec sensibus potest,incidit in uisa uaria S incerta ex reliquiis,ut ait Aristoteles,inhaeren tibus earum rerum quas uigilans gesserit,aut cogitauerit: quaru Perturbatione mirabiles interdum existunt species somniorum. auae si alia salsa,alia uera, qua nota internoseantur stire sanil velim. Si nulla est, quid istos Interpretes audiamuse Sin quaepiam est,aveo audire quae sit,sed haerebui. Venit enim iam incontentionem,utrum sit probabilius,deos ne immortales restrum omnium praestatia excellentes,concur sare omnium mortalium,qui tibi' que sunt,non modo lectos uerumetiam grabatos,& quum stertentem alique
uiderint,obiacere his uisa quaedam tortuosa S obscura,quae illi exterriti somnio ad conicctorem mane deserant: an natura fim, ut mobiliter animus agistratus quod uigilans uiderit,dormiens uidere uidestur. Utrum philoseph ia dignius sagarum superstitione ista interpretari,an explicatione naturae iit si iam fieri possit uera coniectura somniorum, tamen isti qui profitentur eam, sacere non possint:ex leuissimo enim & indoctissimo genere constant. Stoloci autem tui negant quenquam nisi sapientem diuinum esse posse. Chrysipa Pus quidem diuinationem definit his uerbis, uim cognostentem δέ uidenorem,S explicantem signa quae a d is hominibus portendantur. Oflἰcium au temes eius praenostere dei erga homines mente qua sint,quidi significent, queadmodum p ea procurentur atque expientur. Idem l somniorum coni ctionem definit hoc modo esse uim cernentem & explanantem quae a d ηs hominibus significentur in somnis. Quid ergo ad haec mediocri opus est Pruderia,an & ingenio praestati,& eruditione persecta talem autem cognouimus neminem. Vide igitur ne etiam si aluinationem tibi esse cocessero,quod nussfaciam, neminem tamen diuinum reperire posssimus. Qualis autem ista mens est deorum,sinet ea nobis significant in somnis quae ipsi per nos intelliga'mus,necp ea quorum interpretes habere possimus Similes enim simidi j,si ea nobis obiiciunt,quorum nem seientiam neq; explanatorem habeamus,tanusi Poeni,aut Hispani in Senatu nostro loquerentur sine interprete. Iam uestro quo pertinent obseuritates 8c aenigmata semniorum Intelligi enim a ri o
bia dii uelle debebant ea, qus nostra causa monerent nos. Quid PQς
359쪽
LIBER II. 3 6 Inemo nemo physicus obscurus ille uero nimis etiam obseurus Euphorion: at non Homerus. Vter igitur melior Valde Heraclitus obscurus, minime Democritus. Nu igitur c6serendi Mea causa me mones quod no intelligac. Quid me igitur mones Vt si quis medicus aegroto imperet ut sumat Terrigenam,herbigradam,domiportam,sanguine cassam potius u hominum more cochleam dicere: nam Pacuvianus Amphio, Quadrupes tardigrada,agrestis,humilis,aspera,
Capite breui,ceruice anguina,aspe stu truci, Eviscerata,inanima,cum animali sono, quum dixisset obscurius,tum Attici respondet. No intestigimus nisi aperte dixeris. At ille uno uerbo testudo: Non potueras hoc igitur ad principio citharista dicere Desert ad coniectorem quidam semniasse se ouum pendere
ex fascia lecti sui cubicularis.Est hoc in Chrysippi libro somnium. Respondit
coniector thesaurum de flumine seb lecto. Fodit,inuenit auri aliquantum, id* circundatum argento: misit coniectori quantulum uisum in de argento. Tum ille. Nihil ne inquit,de uitello Id enim ei ex ouo uidebatur aurum deo clarasse,reliquum argetum.Nemo ne igitur una alius ouum somnimiae Cucergo hic nescio qui thesaurum solus inuenitet u multi inopes digni praesidio
deorum,nullo semnio ad thesaurum reperiendum admonentur uam austiem ob causam tam est obscure admonitus,ut ex ouo nasceretur the uri simiolitudo potius,q aperte thesaurum quaerere iuberetur, sicut aperte Simonidesuetitus est nauigare Ergo obscura somnia minime consentanea sunt maiestati deorum. Ad aperta 5c clara ueniamus, quale est de illo interfecto acaupone Megaris,quale de Simonide,qui ab co quem humarat uetitus est nauigare: quale etiam de Alexandro,quod a te praeteritum esse mirosiqui quum P tolemaeus familiaris eius in praelio telo uenenato ictus esset, oe uulnere summo cum dolore moreretur, Alexander assidens somno est consopitus.Tum sectio dum quietem uisus ei dicitur draco is,quem mater Olympias alebat,radicula ore ferre,& simul dicere,quo illa loci nasceretur,nem is longe aberat ab eo loco.Eius autem esse uim tanta,ut Ptolaemeum facile fanaret. auum Alexanoder, perrectus narrasset amicis somnium,emisisse qui illam radiculam quaererent,qua inuenta,& Ptolomaeus sanatus dicitur,& multi milites, qui erant
eodem genere teli uulnerati. Multa etiam suta te ex historiis prolata somnia matris Phalaridis,Cyri superioris,matris Dionysid, Poeni Amilcaris, An nibalis. P.Decri. Pervulgatum iam illud de praesultore Gracchietiam, & reoces Caeciliae Balearici filiae somnium. Sed fisc externa,ob eam cp causam ignota nobis sunt,non nulla etiam ficta sertasse. inris enim auctor istorum De nostris somni js quid habemus dicere Tu demerse me & equo ad ripam,ego
de Mario cu fascibus laureatis me in seu deduci iubet emonumctu.Omniu sonioru Quinte una ratio est,quae per deos imortales uideamus ne nostra sit postitione & deprauatione superet. Que eni tu Mariu uisum a me putas specie credo eius &imagine,ut Democrito uidet: unde prosecta imaginec A corporibus eni solidis,& a certis figuris uult fluere imagines. Quod igit Maria corpus erat exeo,inquit,quod suerat. Plena sui imaginu omnia ista. Igitur me imago Marii in capu Atinatem persequebatur. Nulla enim species cogitari
potest, nisi pulsu imaginu Quid ergo ista imgines ita nobis dicho audientes
360쪽
ιε η DE DIVINATIONE sunt,ut simulatq; uelimus accurrat etiam earum rerum quae nullae sunt quae est enim forma tam inusitata,tam nulla,qua non sibi ipse fingere animus possit,ut quae nunq uidimus,ea tamen informata habeamus,oppidoru situs,tio' minii figuras Num igitur quum aut muros Babylonis,aut Homeri faciem cogito,imago illoru me aliqua pellit Omnia igitur quae uolumus, nota noobis esse possunt. Nihil est eni de quo cogitare nequeamus. Nullae ergo imagines obrepunt in animos dormientiu extrinsecus,nec omnino fluunt illa nec
cognoui quens qui maiore auctoritate nihil diceret. Animoru est ea uis ea natura,uruigelli uigilates nullo aduetitio pulsu,sed suo motu incredibili qua da celeritate. Hi quu sustinetur mebris & corpore,8 c sciasibus,omnia certioora cernu cogitant,sentiunt. Quu aute haec stibtracta sunt,desertus cp animus Iaguore corporis,tum agitatur ipse per sese. Itaq; in eo S formae uersantur Massiones,& multa audiri,multa dici uidetur.Hec scilicet in Ibecillo remissoci
animo,multa omnibus modis colasa Sc uariata uersantur,maximem reliquieveru earum mouetur in animis S agitatur,de quibus uigilates aut cogitaui,
mus aut egimus. Vt mihi teporibus illis multu in animo Marius uersabatur recordati Q ille grauem situ casum magno animo u constati tulisset, hanc creodo causam de illo somniadi suisse. Tibi aute de me cu solicitudine cogitanti subito sum uisus emersus e flumine. Inerant enim in utriusin nostrum animis uigilatium cogitationum uestigia. At quaedam adiuncta sunt: ut mihi de morus meto Mari3,tibi quod equus in quo' ego uehebar mecu una demersus rursus apparuerit. An tu ceses ullam anum tam delira futuram fuisse,ut semia is cresderet,nisi ista casu nonunil sorte temere cocurrerent c Alexadro draco loqui uisus est.Potest omnino hoc esse falsum potest veru: sed utrum sit,no esse infrabile. No enim audiuit ille dracone loquente,sed est uisus audire: SI quidem
quo maius sitiquum radice ore teneret locutus est. Sed nihil e magnu somnio anti. Quaero aute cur Alexandro ta illustre imniu,tam certa, nec huic eide alias,nec multa ceteris. Mihi quide praeter hoc Marianu nihil sane quod meminerim. Frustra igitur cosumptae tot noctes tam loga in aetate. Nunc quide propter intermissione seresis operae,& lucubrationes detraxi,& meridiationes addidi,quibus uti antea nos Ieb: nec tam multu dormiens ullo somniosum admonitus tantis presertim de rebus,nec mihi magis uiu uideor, a qud aut in foro magistratus,aut in curia Senatum uideo,somniare. Etenim ex di uisione hoc secundum est,quae est continuatio,coniuncto ioclet nature qua,ut dixi,uocant συμπλασ,eiusmodi,ut thesaurus ex ouo intelligi debeat. Nam mes
dici ex quibusdam rebus S aduenientes crescetes morbos intelligunt: nostnullas etia ualetudinis significationes,ut hoc ipsum pleni ene H ue simus, ex quodam genere somniorum intelligi posse dicunt.Thesaurus uero Sc haerest ditas,& honos,& uictoria,S multa generis eiusde,qua cusoni js naturali cognatione iugiitur Dicitur quida quu in sonis coplexu uenereo iugeret, calo culos eiecisse,uideo sy mpathia. Visum est enim tale obiectu dormieti, ut Qquod euenit,nature uis no opinio erroris effecerit.Quae igitur natura obtulit illa specie Simonidi,a qua uetaretur nauigare aut quid naturae copulatu has
hvit Alcibiadis quod scribitur somniu, qui paulo ante interitum uisus est in somnis amicς esse amictus amiculo Is quu esset proiectus inhumatus,ab omnibusq; desertus iaceret,amica corpus eius texit suo pallio. Ergo hoc inerat