장음표시 사용
361쪽
LIBER 3ssin rebus suturis,& causas naturales habebat an-ut uideretur,& ut eueniret casus estecit: id ipsorum interpretum coniectiirg,nonne magis ingenia declarant eorum quina consensiim naturge Curser ad Olympia proficisci coogitans,uisus est in somnis curru quadrigarum uehi,mane ad coniectorem: at ille, inces,inquit: id enim ceIeritas significat& uis equorum. Post idem ad Antiphontem,is autem, Vincar inquit, necesse est. An non intelligis IIII ante te cucurrisse Ecce alius curser: atq3 horum somniorum,& talium plenus est Chrysippi liber plenus Antipatri. Sed ad cursorem redeo,ad interprete detulit aquilam se in semiris uisum esse factu: at ille Vicisti. Ista enim auis uolat nulla uehementius. Huic equidem Antipho,baro inquit, Victum te esse non uidescista enim auis insectans alias aues S agitans,semper ipsa postreo
maest. Parere quaedam matrona cupiens,dubitans esset ne pregnans,uisa est in quiete obsignatam habere naturam.retulit,negauit eam quoniam obsignata suisset concipere potuisse. At alter prς gnantem esse dixit: na m inane obsi
gnari nihil solere. Que est ars coniectoris,eludentis ingenio an ea que dixi, dc innumerabiliaque collecta habent Stoici quida significant, nisi acumen hominum ex similitudine aliqua coniectura modo huc modo illuc ducentiu Medici signa quedam habent ex uenis & spiritu aegroti,muItisi ex aliis Botura praesentiunt.Gubernatores quum exultateis Loligines uiderint,aut Delphinos se in portu coniicientes,tempestatem significari putant. Haec ratione explicari,SI ad naturam reuocari facile possunt: ea uero quae paulo ante dixi, nullo modo. At enim obseruatio diuturnasiaec enim pars una restacnotandis rebus iacit arte. An tande somnia obseruari possunt quona modo Sutenim innumerabiles uarietates:nihil tam praepostere,iam incondite,ta monostruose cogitari potest,quod non possimus somniare. Quomodo igitur haec
infinita&semper noua,aut memoria complecti,aut obseruado notare possumus Astrologi motus erratium stellaru notauerunt,inuetus est enim ordo
in iis stellis qui no putabatur. Cedo tande qui sit ordo,aut quae cocursatio soniorum Quomodo aute distingui possunt uera somnia a falsis, quum eadem δέ aliis aliter euadat S iisdeno semper eode modo ut mihi mirum uideatur, quum medaci homini,ne veru quidem diceti credere soleamus,quomodo istis somniu veru euasit aliquod ,no ex multis potius uni fide derogat, ct ex uno innumerabilia confirmant. Si igitur neq; deus est essector somniorum,neque naturae societas ulla cu somniis,neque obseruatione inueniri potuissetetia,efleetu est ut nihil prorsus somniis tribuedum sit, presertim quum illi ipsi qui ea
uidet nihil diuinet ii qui interpretatur coniectura adhibeat no natura. Casus aute innumerabilibus pene seculis in omnibus plura mirabilia.q in somnioruulsis essecerit. Neque coiectura,quae in uarias partes duci possit, nonunci etiain cotrarias,quidq sit incertius.Explodatur hec quoque somnioru diuinatio Pariter cu ceteris,na ut uere loquamur superstitio susi per getes oppressit ommiusere animos,atque hominu imbecillitate occupauit, quod & in his libris dictum est,qui sunt de natura deoru,& hac disputatione id maxime egimus. Multu enim Sc nobismetipsis S nostris profiituri uidebamur, si ea landitus sustulissemus. Nec uero,id enim diligcter intelligi uolo,superstitione tolleda religio tollitur. Na& maiorvi instituta tueri sacris ceremonnscia retinedis sa Pietis est:&esse prestate aliqua aeternami natura,&ea suseipienda admira.
362쪽
3 4 D E F Α-Τ odam cir hominum generi pulchritudo mundi ordo p rerum eccIestium cogie confiteri. amobrem ut religio propaganda etiam est,que est iuncta cum cognatione naturς, sic superstitionis stirpes omnes eiiciendς. Instat enim S urget,&quo te cum cpuerteris persequitur,sive tu vatem,sive tu omen audieris,sive immolaris, siue auem aspexeris: si Chaldeum, si aruspicem uideris, si sulserit,si tonuerit,si tactum aliquid erit de coelo,si ostenti simile natum Roctum quippiam,quorum necesse est plerun aliquid eueniat,ut nunci lice at quieta mente consistere. Perfugium uidetur omnium laborum 8c selicini, dinum esse somnus. At ex eo ipso plurim g curs metus p nascuntur,qui quide ipsi per seminus ualerent,& magis contemnerentur, nisi somniorum patrocinium philosophi sulcepissent.Nec η quidem contemptissimi, sed in primis acuti & consequentia & repugnatia uidentes, qui prope iam abseluti & perosessiti putantur. Quorum licentie nisi Carneades restitisset, haud scio an soli
iam philosophi iudicarentur,cum quibus omnis sere nobis disceptatio con tentiol est. Non quod eos maxime contemnamus,sed quod uidentur acutissime sententias suas prudentissimel defendere. Quum autem proprium sit Academiciudicium suum nullum interponere,ea probare que simillima ueri uideantur,conferre causas,& quid in quam cp sententiam dici possit expromere nulla adhibita sua auctoritate, iudicium audientium relinquere integrum ac liberum,tenebimus hanc consuetudinem a Socrate traditam; cal internos si tibi Quinte fiater placebit,a saepissime utemur. Mihi uero, inquit ille, nihil potest esse iucundius. Que quum essent dicta,surreximus.
quia pertinet ad mores quod ηθος illi uocant, nos eam partem philosophiae de moribus appellare solemus,sed decet augentem linguam Latinam nomio Dat e moralem, explicandassi uis est ratiot enunciationum , quae Graeci α ι ματα uocant, quae de re sutura quum aliquid dicunt, deci3 eo quod possit fieri aut non possit, quam uim habeant obscura quaestio est, quam περοδ α ν philosophi appellant, tota ciet est Losice, quam rationem disserendi ιν uoco. Quod autem in aths libris iaci qui sunt de natura deorum, item clyin his quos de diuinatione edidi, ut in utrano partem perpetua expliocaretur oratio, quo facilius id a quoque probaretur , quod cuique maxis me probabile uideretur, id in hac disputatione de fato casus quidam ne face rem impedivit. Nam quum essem in Puteolano, Hirtius in noster Cos. Desig. isdem in locis, uir nobis amicissimus, & iis studiis in quibus nos espueritia uiximus deditus, multum una eramus, maxime nos quidem exquistrentes ea consilia quae ad pacem & ad concordiam ciuium pertinerent. Quum enim omnes post interitu Caesaris nouarum perturbationum causae quaeri
363쪽
LIBER quaeri uiderentu hisci; esse occurrendum putaremus,omnis sere nostra in his deliberationibus consiimebatur oratio,id cp 8c saepe alias,& quodam liberiore quam lebat S magis uacuo ab interuentoribus die,quum ad me ille Denisici,primo ea quae erant cotidiana,SI quasi legitima nobis de pace & de
otio.Quibus aditis,auid ergo,inquit ille, quoniam oratorias exercitationes
non tu quidem,ut spero,reliquisti,sed certe philosephiam illis anteposuisti,
possum ne aliquid audire Tu uero inquam,uel audire,uel dicere. Nec enim quod recte existimas,oratoria illa studia deserui,quibus etiam te incedi,quas quam flagrantissimum acceperam,nec ea quae nunc tracto minuut,sed auagent potius illam facultatem. Nam cum hoc genere philosophiae quod nos sequimur magnam habet orator societatem. Subtilitatem enim ab Academi mutuatur,& ei uicissim reddit ubertatem orationis Sc ornamenta dicendi. Quamobrem,inquam quonia utriusq; studii nostra possessio est,hodie utro frui malis,optio sit tua. Tum Hirtius,Gratissimum,inquit,& tuorum omni iam simile. Nihil enim unquam abnuit meo studio uoluntas tua. Sed quoniarhetorica mihi nostra sat nota, tel in his SI audiuimus faepe & audiemus, atq; hanc Academicorum contra propositum disputandi consuetudinem,ino dicant te suscepisse Tusculanae disputationes,ponere aliquid ad quod audia am,si tibi non est molestum,uolo. An mihi, inquam, potest quidquam esse molestum, quod tibi gratum futurum sit Sed ita audies,ut Romanum hos minem,ut timide ingredientem ad hoc genus disputandi,ut longo interuallo haec studia repetentem. Ita,inquit,audiam te disputatem,ut ea lego quae scriopsisti,proinde ordire,
Multa desint. . 'consideramus hic quorum in atris,ut in Antipatro poeta,ut in brumali die natis,ut in simul aegrotantibus fratribus,ut in urina,ut in unguibus,ut in reo liquis eiusmodi,naturς contagio uale quam ego non tollo,uis est nulla fatasiis: inal as autem fortuitaqucdam esse possunt,ut in illo naufrago,ut in Icaadio,ut in Daphita: auedam etiam Posidonius pace magistri dixerim,como minisci uidetur. Sunt,quidem,absurda. Quid enim si Daphite fatum sitit, ex equo cadere atque ita perire Ex hoc ne equo,qui quum equus non esset, no men habebat alienum caut Philippus hasce in capulo quadrigulas uitare
monebatur Quasi uero capulo sit occisus. Quid autem,aut magnum nausea .gum illum sine nomine in rivo esse lapsum: Qq huic quidem,hic scribit praeodiestum in aqua esse pereundum. Ne hercule Icadia quidem praedonis uiν deo fatum ullum. Nihil enim scribit ei praedictum. Quid mirum igitur ex
spelunca saxum in crura eius incidisse Puto enim etiam si Icadius tum inspelunca non fuisset, saxum tamen illud casurum suisse. Nam aut nihil omnino est sortuitum , aut hoc ipsum potuit euenire fortuna. Quaero igitur , atoque hoc late patebit, si fati omnino nullum nomen, nulla natura, nulla uis eskt,& sorte, temere,casu, aut plerat fierent,aut omnia,num aliter ac nunc eueniunt,euenirent Quuid ergo attinet inculcare satum,quum sine fato,ratio omnium rerum ad naturam fortuna naue reseratur c Sed Posidonium sicut
364쪽
3ss D E F ATTroaequum est cu bona gratia dimittamus. Ad Chrysippi laqueos reuertamuri Cui quidem primu de ipse cogitatione rerum respondeamus,reliqua postea persequemur. Inter locorum naturas quantum intersit videmus, alios esse salubres,alios pestilentes,in aliis pituitosos,& quasi redundantes,in aliis exiccatos atq3 aridos,multat sent alia quae inter locum & locum plurimum diseserant. Athenis tenue coelum,ex quo etiam acutiores putatur Attici: crassum Thebis,ita pingues Thebani,S ualentes: tamen neq; illud tenue coelumessiciet,ut aut Zenonem quis,aut Archesilam aut Theophrastum audiat: neq; crassum,ut Nemea potius u I sthmo uictoriam petat. Diiunge longius. inlid enim loci natura asserre potest,ut in porticu Pompeii potius a in campo ambulemus tecum v cum alio Idibus potius a Calendis: Vt igitur ad quasdam res natura loci pertinet aliquid, ad quasda autem nihil: sic astroruassectio ualeat,si uis,ad quasda res,ad omnes certe non ualebit. At enim quoniam in naturis hominum dissimilitudines sunt,ut alios dulcia,alios subamara delectent,alii libidinosi,atri iracundi,aut crudeles,aut superbi sint,at 3 tali bus uiths abhorreant. Quoniam igitur,inquit,tantum natura a natura distat quid mirum est has disi militudines ex disterentibus causis esse factas Haec disierem,qua de re agatur,&in quo causia consistat non uidet. Non enim siali j ad alia propensiores sint propter causas naturales Sc antecedentes, idciroco etiam nostrarum uoluntatum atq3 appetitionum sunt causae naturales Scantecedentes. Nam nihil esset in nostra potestate si ita se res haberet: nunc uero fatemur acuti hebetes ne,ualentes imbecilli ne simus,non esse id in nobis, aut autem ex eo cogi putat,ne ut sedeamus quidem,aut ambulemus,uoluntatis esse,is non uidetque quam rem res consequatur. Vt enim Sc ingeniosi& tardi ita nascantur antecedentibus causis,item lualentes & imbecilli, non sequitur tamen,ut etiam sedere eos,& ambulare,& rem agere aliquam,prinscipalibus causis definitum S constitutum sit. Stilponem Megareum philo sephum,acutum sane hominem, S probatum temporibus illis accepimus. Hunc scribunt ipsius similiares 8c ebriosum 8c mulierosum suisse. Necp hcescribunt uituperantes, sed potius ad laudem: uitiosam enim naturam ab eo sic edomitam compressam esse doctrina,ut nemo una uinolentum illum, nesmo in eo libidinis uestigium uiderit.)iid Socratem,ndiane legimus quemo admodum notarit Zopyrus physiognomon,qui se profitebatur hominum mores naturas* ex corpore, oculis, uultu, fronte pernoscerer stupidum esse Socratem dixit S bardum,quod iugula cocaua non haberet,obstructas eas partes Sc obturatas esse dicebat. Addidit etiam mulierosum,in quo Alcibia des cachinnum dicitur sustulisse. Sed haec ex naturalibus causis uitia nasci possunt extirpari autem & sunditus tolli,ut is ipse qui ad ea propensus fuerit arantis uit Js auocetur,non est id positum in naturalibus causis,sed in uoluntaote,studio,disciplina: quae tolluntur omnia,si uis Sc natura fati ex diuinationis ratione firmabitur.Etenim si est diuinatio,qualibus na a perceptis artis prostficiscitur.Percepta appello quae dicuntur graece Non. enim credo nullo percepto aut ceteros artifices uersari in suo munere,aut eos qui diuinaotione utantur sutura prsdicere. Sint igitur astrologorum percepta huiust nostdi. Si quis,uerbi causa,Oriente Canicula natus est,is in mari no morietur. Vis pila Chrysippe,ne tuam causam in qua tibi cum Diodoro ualente dialectico magna
365쪽
magna luctatio est,deseras. Si enim est uerum quod ita conec hi tur, si quis orisente Canicula natus est,in mari non morietur,illud quoque uerum est , si Fa hius oriente Canicula natus e Fabius in mari non morietur. Pugnant igio tur haec inter se,Fabium oriente Canicula natum esse,& Fabium in mari moriturum,& quoniam certum in Fabio ponitur,natum esse eum Canicula oriente,haec quom pugnant,esse Fabium,& in mari esse moriturum. Ergo haec
quo Q coniunctio est ex repugnantibus,& est Fabius,& in mari Fabius nomorietur,quod ut propositum est,ne fieri quidem potest:ergo illud ,morie. tur in mari Fabius,ex eo genere est quod fieri non potest. Omne ergo quod
sit sium dicitur in futuro,id fieri non potest. At hoc Chrysippe minime uis, maxime* tibi de hoc ipso cum Diodoro certamen est. Ille enim id solum fieori posse dicit,quod aut sit uerum,aut futurum sit uerum:&quidquid futurum sit,id dicit fieri necesse esse: SI quidquid non sit laturum id negat fieri posse. Tu Sc que non sint latura,posse fieri dicis,ut fragi hanc gemmam etiamsi id nunqseturum sit: neq; necesse Bisse Cypselum regnare Corithi,ctu id mille simo ante anno Apollinis oraculo edictum esset. At si ista comprobabis dio uina predieta,& que salsa in Bluris dicentur,in his habemus ut ea fieri no possint: ut si dicatur Aphricanum Carthagine potiturum,& si uere dicatur de Bluro,idq; ita laturum sit,dicas esse necessarium: quae est tota Diodori uobis inimica sententia.Etenim si illud uere connectitur, si oriente Canicula natus
es,in mari non moriere,primumq3 quod est in connexo,natus es oriente Casnicula necessarium est.Omnia enim uera in preteritis necessaria sent,ut Chrysippo placet dissentientia magistro Cleanthe,quia sint immutabilia, nec insilium e uero preterita possunt couerti. Si igitur quod primum iconexo est, necessarium est,fit etiam quod consequitur necessarium: au hoc Chrysippo non uidetur ualere in omnibus : sed tamen si naturalis est cause,cur in mari Fabius non moriatur,in mari Fabius mori non potest. Hoc loco Chrysippus aestuans selli sperat Chaldaeos ceterosq3 diuinos,net eos usuros esse coniunctionibus,ut ita sita percepta pronuncient:si quis natus est oriente Canicula, is in mari non morietur: sed potius ita dicent,non 8c natus est quis oriete Canicula Mis in mari morietur.O licentiam iocularem: ne ipse incidat in Dios
dorum,docet Chaldaeos quo pacto eos exponere percepta Oporteat. adoro enim,si Chaldaei ita loquentur ut negationes infinitarum coniunctionum Potius u infinita connexa ponant,cur idem medici,cur geometrae,cur reliquisicere non possint Medicus in primis,quod erit ei perspeetum in arte non ita proponet: si cui uenae sic mouentur,is habet sebrim,sed potius illo modo, non ei uenae sic mouentur,& is sebrem non habet Itemq; geometres non ita dicet,in sphaera maximi orbes medi j inter se diuiduntur: sed potius illo mobdo,non & sent in sphaera maximi orbes,& hi non media inter se diuiduntur Quid est quod non possit isto modo ex connexo transierri ad coniunctio num negationem Et quidem aliis modis easdem res efferre possumus. Moodo dixi,in sphaera maximi orbes medη inter se diuiduntur: possum dicere, in sphaera maximi orbes erunt : possum dicere, quia in sphaera maximi orbes .erunt. Multa genera sentenunciandi,nec ullum distortius Q hoc quo Chry sippus sperat Chaldeos contentos Stoicorum cause fore, illorum ramen neomo ita loquitur.Maius est enim has cotortiones orationis a signoru ortus
366쪽
DI FATO perdi scere. Sed ad illam Diodori contentionem, quam arust δποσων annesolant, reuertamur, in qua quid ualeat id quod fieri possit anquiritur. Placet agitur Uiodoro id solum fieri posse, quod aut uerum sit, aut uerum seturum sit: qui Iocus attingit hanc qucstionem,nihil fieri quod non necesse fuerit: &quidquid neri possit,id aut esse iam, aut Blurum esse, nec magis commutari exueris in falsia posse ea quae sutura,si ea quae facta sunt: sed in factis immuta,
Dilitatem apparere,in suturis quibusdam quia non apparent, ne inesse quideuideri: ut in eo qui mortifero morbo urgeatur,uersi sit,hic morietur hoc mortio: at hoc ide si uere dicatur in eo in quo uis morbi tata no appareat, nihilosminus laturum sit. I ta fit ut commutatio exuero in falsem,ne in futuro quideul Ia heri possit. Nam morietur Scipio,talem uim habet, ut o Q defuturo diciatur,tamen ut id non possitconuerti in falsum: de homine enim dicitur,cui ne, 'e eli mori. Sic si diceret.,morietur noctu in cubiculo seo ui oppressius Scis pio,vere diceretur. Id enim fore diceretur quod esset suturum. Futurum autemilbe,ex eo quia factum est,intelligi debet: nec magis erat uerum morietur ric Plo,quam morietur illo modo: nec minus necesse mori Scipion qua illo modo mori mec magis immutabile ex uero in salsem,necatus est Scipio u neca bitur Scipio. Nec quum haec ita sint est causa cur Epicurus factu extimescae G ab atomis petat prpsidium, eas p de uia deducat,& uno tempore suscipiae res cluas menodabiles: unam ut sine causa fiat aliquid,ex quo existet ut de nishilo quippiam fiat,quod nee ipsi,nec cuiu physico placet:alteram,ut quum Pςr i Inlt tem serantur,alterum e regione moueatur,alterum
cecitnet. Licet enim Epicuro concedenti Omne enunciatum aut uerum aut salsum es trino uereri ne omnia fato fieri sit necesse. Non enim aeternis causis nature necessitate manantibus,uerum est id quod ita enunciatur. Descendit in Hcademiam Carneades,nec tame sine causis. Sed interest inter causis sertusto antegretIas,& inter causas cohibentes in se cssicientiam naturalem. Ita δίlemper uerum se morietur Epicurus quum duo & septuaginta annos uixerat ἰ'i cironte Pitharato,neq; tamen erant causae fatales cur ita accideret, sed
quod ita cecidisset,certe casurum sicut cecidit sest Nec ii qui dicunt immutabiIia elle quae futura sint,nec posse uerum turum conuertere in falsem,iati nocellitatem confirmant, sed uerborum uim interpretantur. Atqui introducut caularum 1eriem siempiternam,hi mentem hominis uoluntate libera spoliata necessitate fati deuinciunt. Sed hec hactenus,alia uideamus. Concludit enim nrysippus hoc mod'Si est motus sine cause, non omnis enunciatio, Quod αδμια dialectici appellant, aut uera aut falsia erit. Causis eni essicientes quod non habebit,id nec uerum nec falsem erit. Omnis autem enunciatio, aut uera
aut falsia si motus ergo sine causa nullus e. Quod si ita est,oia quae filii cautas ut antegressis. Id si ita est,fato oia fiunt. Essicitur igitur fato fieri quaecum
fiant. Hic primum si mihi Iibeat assentiri Epicuro,& negare omnem enunciationem aut ueram esse aut salsem,eam plagam potius accipiam,ς fato omnia
fieri comprobem. Illa enim sententia habet aliquid di utation h uero
non est tolerabilis. Itaq; contendit omnes neruos Chrysippus,ut perseadeae omne aut uerum esse aut falsium. Vt enim Epicurus ueretur ne si hoc cocelserit,concedendum sit fato fieri quecunm fiant: si enim alterum utrum ex aeternitate uerum sit,esse id etiam certum :& si certum etiam necessaria:ita 8c necessitatem
367쪽
LIBER necessitatem A situm confirmari putat. Sic Chrysippus metuit,ne si non obotinuerit,omne quod enuncietur,aut uerum esse aut falsum,non teneat omnia fato fieri,& ex causis aeternis rerum suturarum. Sed Epicurus declinatione atomi uitari sati necessitatem putat: itaq; tertius quidam motus oritur extra
pondus plagam,quum declinat atomus interuallo minimo,id appellat ἐλαwον: quam declinationem sine causa fieri si minus uerbis,re cogitur confisteri: non eni m atomus ab atomo pulsa declinat. Nam qui potest pelli alia ab alia si grauitate seruntur ad perpendiculum corpora indiuidua rectis lineis, ut E picuro placet Sequitur enim ut si alia ab alia nunci depellatur,ne contingat quidem alia aliam.Ex quo efficitur,ut iam si sit atomus,eat declinet,deo linare sine causa. Hanc Epicurus rationem induxit ob eam rem, quod ueristus est ne si semper atomus grauitate serretur naturali ac necessaria,nihil liberum nobis esset,quum ita moueretur animus,ut atomorum motu cogeretur.
Hinc Democritus author atomorum accipere maluit necessitate omnia fieri,u a corporibus indiuiduis naturales motus auestere. Acutius Carneades,qui docebat posse Epicureos suam causam sine hac commentitia declinatione deo findere. Nam quum doceret esse posse quendam animi motum uoluntarium, id suit defendi melius,q introducere declinationem, cuius presertim causiam reperire non possunt,quo defenso facile Chrysippo possent resistere. Quum enim concessissent motum nullum esse sine causa,no concederent omnia quae fierent fieri causis antecedentibus. Voluntatis enim nostrae non esse causas externas,S antecedentes.Communi igitur consuetudine sermonis abutimur, quum ita dicimus,uelle aliquid quempiam aut nolle sine causa. Ita enim dici mus sine cause,ut dicamus sine externa S antecendenti causa, non sine aliqua. Vt quum uas inane dicimus,non ita loquimur ut physici, quibus inane clienihil placet,sed ita ut uerbi causa sine aqua,sine uino,sine oleo uas esse dicast mus. Sic quu sine causa animu dicimus moueri,sine antecedete externa causa moueri,no Oino sine causa dicimus.De ipsa atomo dici potest quu per inane moueat grauitate &pondere,fine causa moueri,quia nulla causa accedat extrinsecus.Rursus autem ne omnes a physicis irrideamur,si dicamus quida Roeri sine causa ,distinguendum est,&ita dicendum, ipsius indiuidui hanc esse naturam,ut pondere& grauitate moueatur,eam cp ipsam esse causam cur ita seratur. Similiter ad animorum motus uoluntarios non est requirenda externa causa. Motus enim uoluntarius eam naturam in se ipse continet, ut sit in nostra potestate,nobisi pareat.nec id sine causa.Eius rei enim causa,ipsa naφtura est.Quod quum ita sit, quid est quod non omnis pronunciatio, aut uera aut salia sit nisi concesserimus fato fieri quecu* fiant,quia sutura uera,inquit . non possunt esse,eaq; causas cur latura sint non habent.Habeant igitur ca fas necesse est eaque uera sunt: ita quum euenerint,iato euenerint. Consectu negocium: siquidem concedendum tibi est,aut fato omnia fieri, aut quidqfieri posse sine causa. An aliter hec enunciatio uera esse non potest, capiet Numantiam Scipio,nisi ex aeternitate causa causam serens hoc erit cflcctura .
An hoc falsum potuisset esse,si esset sexcentis seculis antea dictum Et si tum non esset uera haec enunciatio,capiet Numantiam Scipio,ne illa quidem uera est haec enunciatio,capiet Numantiam Scipio.Potest igitur quidquam factu esse quod non uerum Berit futurum esse. Nam ut praeterita ea uera dicimus,
368쪽
quorum luperiore tempore uera fuerunt instantia,sic futura, quorum consequenti tempore uera erunt instantia,ea uera dicemus Nec si omne enunciaotum,aut veru aut seisium est,sequitur ilico esse causas immutabiles , east aeternas quae prohibeant quidq secus cadere,ati caserum sit. Fortuitae sunt cauta quae efficiant ut ueraedicantur,quae ita dicentur: ueniet in Scnatum Cato, noincluta in rerum natura atq; mundo,& tamen tam est immutabile uenturum quum eli uerum,u uenisse,nec ob eam causam fatum aut necessitas extimescenda est.Etenim erit cofiteri necesse,si hec cnunciatio,veniet in Tusculanu Hortensius,uerum non eit,sequitur ut falsum sit,quorum isti neutru uolunt,quod
fieri non potest. Nec nos impediet illa ignaua ratio quae dicitur. Appellatur enim quidam a philosophis ἀελος λόγος,cui si pareamus nihil omnino agamus
in vita. Sic enim interrogant,Si fatum tibi cst ex hoc morbo conualescere,fi De tu medicum adhibueris, siue no adhibueris conualesces. I tem, Si fatum est tibi non conualescere,siue medicum adhibueris,sive non adhibueris non conualesces.Et alterutrum fatum est. Medicu ergo adhibere nihil attinet. Reetegenus hoc interrogationis ignauum at iners nominatum est,quod eadem ratione Omnis c uita tolletur aetio. Licet etiam immutare,ut sati nomen ne adiungas,& eandem tamen sententiam teneas hoc modo: Si ex aeternitate ueruhoc fuit,ex isto morbo conualesces,sive adhibueris medicu,siue non adhibu eris conualesces. Ite inque,si ex aeternitate salsum hoc fuit,ex isto morbo non conualesces,sive adhibueris medicum siue non adhibueris, non conualesces. Deinde cetera. Haec ratio a Chrysippo reprehenditur. Quedam cnim sunt,inquit,in rebus simplicia,qusdam copulata. Simplex est,morietur eo die Socrates. Huic siue quid fecerit,sive non secerit,finitus est moriendi dies. At si ita satum sit nascetur Oedipus Laio,non poterit dici,siue fuerit Laius cum muliebre siue non fuerit.Copulata enim res est,& confatalis. Sic enim appellat,quia ita fatum si t & concubiturum cum uxore Laium,Sc ex ea Oedipum procrea turum: ut sies siet dic hum, Ludiabitur Olympiis Milo: S referret aliquis,Erogo siue habuerit aduersarium siue non habuerit luetabitur,erraret.Est enim copulatum luctabitur,quia sine aduersario nulla luctatio est. Omms igitur
huius generis captiones eodem modo refelluntur. Sive tu adhibueris, mediscum,sive non adhibueris,conualestes,captiosum.Tam enim est fatale medi cum adhibere,u conualescere. Haec ut dixi confatalia ille appellat. Carneades genus hoc totum non probabat,& nimis inconsiderate concludi hanc ratio nem putabata. itaq; premebat alio modo,nec ullam adhibebat calumniam,cuius erat haec conclusio: Si omnia antecedentibus caulis fiunt, omnia naturali
colligatione conserte contexteq; fiunt,quod si ita est omnia necessitas es it. Id si uerum est,nihil est in nostra potestate.Est autem aliquid in nostra pote state. At si omnia fato fiunt,omn ia causis antecedentibus fiunt: non igitur fato fiunt quaecunq; fiunt. Hoc aristius astringi ratio non potest. Nam si quis
uelit idem referre atq; ita dicere,Si omne futurum ex aeternitate uerum est,ut ita certe eueniat quemadmodum sit futurum, omnia necesse est colligatione naturali conserte contexteq; fieri,nihil dicat. Multum enim disteri utrum causa naturalis,ex aeternitate futura uera efiiciat,an etia sine arternitate naturali statur quae sint ea,vera esse possint itelligi. Ital dicebat Carneades,ne Apollinem quidem posse dicere sutura,nisi ea,quorum causas n atura ita contineret,
369쪽
LIBER ut ea fieri necem emt. Quid enim spectas deus ipse diceret Marcellii eum quiter Consul fuit,in mari esse perituru Erat hoc quide uerum ex aeternitate, sed causas id emcietes non habebat,ita ne praeterita quidem ea quoru nulla signatansi uestigia extarent Apollini nota esse censebat,quo minus sutura. Causiseni essicientibus qua p re cognitis, pota deni* sciri quid laturu cmt. Ergo
nec de Oedipode potuita Apolline praedicere,nullis in rerum natura causis propositis,cur ab eo patre interfici necesse esser,nec quid i eiusmodi. Quocirca si Stoicis qui omnia fato fieri dicur,co sentaneu est huiusmodi oracla,ceteora, quae ad diuinatione pertinent coprobare: as aute qui quae sutura sunt,ea uera eta ex aeternitate dicunt,no ide dicendum est: vide ne no eadem sit illon causa & Stoicorum. Hi enim urgetur angust as,illorum ratio soluta ac libera est. Quod si concedatur nihil posse euenire nisi causa antecedente quid pro Reiatur si ea causa non ex aeternis causis apta ducatur Causa aute ea est,quae id efficit cuius est cause,ut uulnus mortis,cruditas morbi,ignis ardoris. I ta* no .
sic causa intestigi debet ut quod cui* antecedat id es causa sit, sed quod cui
essicienter antecedat,nec quod in campum descenderim id se ita causae cur piis Ia luderem. Nec Hecubam causam interitus fuim Troianis, quod Alexandrum genuerit: nec Tyndareum Agamemnoni,quod Clytemnestram. Hoc enim modo uiator quo bene uestitus causia grassatori sulta dicitur,cur ab eo spoliaretur.Ex hoc genere illud est Ennii, utinam ne in nemore Pelio securibus Caesa cecidisset abiegna ad terram trabes. Licuit uel altius,utinam ne in Pelio nata uIIa unquam esset arbor: etiam siupra,utinam ne essit mons ullus Pelius: similiteri superiora repeterem regresdi infinite licet, Neue inde nauis inchoandae exordium Coepitat. Quorsuin haec praeterita quia sequitur illud,
Nam nunq hera errans mea,domo efferret pedem Medea,animo aegro,amore saeuo saucia, Non ut hae res causam afferrent amoris. Intereta aute aiunt utria eiusmodi
quid sit fine quo estici aliquid no possit,an eiusmodi quo aliquid essici necem sit. Nulla igitur earu est causa, quia nulla earum reru sua ui essicit id cuius dicitur causa. Nec id sine quo quippia no fit,causa est,sed id quod quum accessit,
id cuius est causa essicit necessario.Nodum enim ulcerato serpetis morsu Philocteta,quae causa in rerum natura continebatur, re ut is in istita Lemno linqueretur: post autem causa fuit propior, SI cum exitu iunctior. Ratio igitur euentus aperit causam,sed ex eternitate uera fuit hec enunciatio. Relinquetur in insula Philoctetes,nec hoc ex uero in salsum poterat couerti: necem est emin rebus contrariis duabus.Contraria autem hoc loco ea dico,quorum alteruait quid alterum negat.Ex his igitur neceta est inuito Epicuro,alterum ueruem,alterum salsum,ut sauciabitur P hilocteta,omnibus ante seculis uerum se it,non sauciabitur,falsum. Nisi sorte uolumus Epicureoru opinione sequi, utales enunciationes nec ueras,nec salsis em dicunt: aut quum id pudet,illud tamen dicut quod est impudelius,ueras esse,excotrari js disiunestiones,sed que in his enunciata emnt,eoru neutru em uerum.O admirabile licetiam,& mi,
strabile inscitia disserendi.Si enim aliquid in eloquedo nec uerum nec falsum
370쪽
37 a D Ε F A T o . est,certe id uertim non est: quod alitem uerum non est,qui potest non salsum esse aut quod falsum non est,qui potest non uerum esse. Tenebitur id quod
a Chrysippo defenditur.Omnem enunciationem,aut ueram aut falsam esse, ratio ipsa coget,& ex aeternitate quaedam esse uera,& ea non esse nexa causis aeternis,& a salti necessitate esse libera. Ac mihi quidem uidetur quu duae senotentis suis ni ueterum philosophorum,una eorum,qui centcrent omnia ita fato fieri,ut id fatum uim necelsitatis afferret,in qua sententia Democritus, Heraclitus,Empedocles, Aristoteles fuit: altera eorum,quibus uiderentur sine ullo fato esse animoru motus uolutarii: Chrysippus tanci arbiter honorarius mediu serire uoluisse,sed applicat se ad deos potius,qui necessitate motus animos liberatos uolunt. Du aute uerbis utitur suis,dclabitur in eas dissiculo tales,ut necessitate sati cofirmet tuitus. Atq; hoc si placet quale sit uideamus, in assensionibus quas prima oratione tractaui.Eas eni ueteres illi,quibus omnia fato fieri uidebatur,ui effici & necessitate dicebant. Qui autem ab his dissentiebant,fato assensiones liberabat,negabanti fato assensionibus adhibi, to,necessitatem ab his posse remoueri, at ita diisercbant: Si omnia sato fiut, oia fiunt causa antecedente:& si appetitus,illa etia quae appetitum sequuntur, ergo etiam assensiones. At si causa appetitus non eli sita in nobis, ne ipse quidem appetitus est in nostra potestate: quod si ita est,ne illa quide quae appetitu emciuntur fiant sita in nobis. Non sunt igitur neo assensiones, neq; actiones in nostra potestate.Ex quo esscitur,ut neq; laudationes iuste sint, necui luperationes,nec honores,nec supplicia. Quod quu uitiosa sit, probabiliter cocludi putant,non omnia fato fieri, quscuo fiant. Chrysippus aute quu Sc necessἰtate improbaret,& nihil uellet sine praepositis causis euenire,causarum genera distinguit,ut 8c necessitate effugiat,& retineat fatum. Causarum eni, inquit,aliae sunt persectic 8c princ*ales,aliae adiuuates Sc proximae. Quamoobrem quu dicimus omnia fato fieri causis antecedentibus,non hoc intelligi uolumus,causis persectis & principalibus,sed causis adiuuantibus,antecedeo tibus & proximis. Itaq; illi rationi qua pauloante coclusi,sic occurri. Si omonia fato fiant,sequi illud quide,ut omnia causis fiant antepositis,ueru no principalibus causis 8c persectis,sed adiuuatibus 8c proximis.iniae si ipsit no sint in nostra potestate,non sequitur ut ne appetitus quide sit in nostra potestate. At hoc sequeretur,si omnia perse stis S principalibus causis fieri diceremus.1 ut quum hecauss non essent in nostra potestate,ne ille quide esici in nostra
potestate. Quamobrem qui ita fatum introducunt,ut necesssitatem adiungat, in eos ualebit illa conclusio. Qui autem causas antecedetes no dicet persecta
neq; principales,in eos nihil valebit. Quod eni dicantur assensiones fieri causis antepositis,id quale sit facile a se explicari putant.Nam quanquam asse no possit fieri nisi commota uiso,tame quum id uisu proxima causam habeat Do privspalem,hanc habet ratione,ut Chrysippus uult,qua dudum diximus, no ut illa quide fieri posssit nulla ui extrinsecus excitata,necesseest enim assent sonem uiso commoueri,sed reuertitur ad cylidrum,S ad turbinem seu, quae moueri incipere nisi pulsa non possiant. Id autem quu accidit,suapte natura. quod superest,& cylindrii uolui,& uersari turbinem putat. Vt igitur,inquit qui protrusit cylindrum dedit ei principium motionis,uolubilitatem autem 'non dedit,sic uisum obiecitu irpprimet illud quide, quasi signabit in animo speciem