장음표시 사용
401쪽
peregrinamhr mortem.Haec preterea stant in legibus de unctura,quae seruilis
unctura tollitur,omnisq; circumpotatio, quae Sc recte tolluntur,nel tollestrentur nisi fulsi ent,ne sumptuosa respersione Iongae corons,nec acerre pretereantur. Illa iam significatio est laudis,ornameta ad mortuos pertinere,quod
coronam uirtute paratam,& ei qui peperisset,& eius parenti sine fraude esse lex impositam iubet.Credo* quod erat factitatum,ut uni plura fieret,lectim plures sternerentur,id quoq3 ne fieret lege sanctum est, qua in lege quum elisset,neue aurum addito, η humane excipiat. Altera lex praecipit,altera lex ue tat:at cui auro dentes iuncti essent astim cum illo sepelirentur,& ne se fraudi esto,& simul illud uidetote aliud habitum esse sepeliretur aere. Duae sitiat praeterea leges de sepulcris,quarum altera priuatorum aedificiis,altera ipsis sepulcris cauet. Nam quod rogum bustumue nouum uetat propius sexaginta peodes adiici edes alienas inuito domino,incendium ueretur acerbum. QIod autem ἡμιν id est uestibulum sepulchri bustumue usucapi uetat,tuetur ius sepulocrorum. Haec habemus in duodecim sane secundum naturam, que norma leogis est,reliqua sunt in more. Funus ut inducatur si quid ludorum domusti; funeris utatur accenso atq3 lictoribus. Honoratorum uirorum laudes in concione memorantor eas i etiam ad cantus ad tibicinem prosequanior.Cui nomeNeniae, quo uocabulo etiam Grscos cantus lugubres nominant, Gauadeo nostra iura ad naturam accommodari, maiorum sapientia admodum delector. Μ. Sed credo Quinte ut ceteros sumptus,sic etiam sepulcrorum modum recte requiri.Quos enim ad sumptus progressa iam ista res sit,in C. Figuli sepulcro uidisse credo,minimam olim istius rei fuisse cupiditate, aliost qui multa extarent exempla maiorumINostrae quidem legis interpretes quo capite iubentur sumptus,& Iuctum remouere a deorum manium iure,hoc intelligant in primis sepulcrorum magnificentiam esse minuendam,nec licca
sapientissimis legum scriptoribus neglecta siunt.Nam & Athenis ia ille mosa Cecrope,ut aiunt,permansit,hoc ius terra humandi, quam quum proximi secerant,obductaq; terra erat,seugibus obserebatur,ut sinus & gremiu quasi: matris mortuo tribueretur: solum autem frugibus expiatum,ut uiuis reddere, tur. Sequebantur epulae,quas iniret propinqui coronati,apud quas de moro tui laude,quum ni quid ueri erat praxlicatum,nam mentiri nefas habebatur,
ad iusta coniecta erant. Posteail ut scribit Phalereus,sumptuosa fieri senera& lamentabilia coepissent Solonis lege sublata sunt,quam legem eisdem prope uerbis nostri uiri in decimam tabulam coniecerunt.Nam de tribus ricin is& pleram illa Solonis stini: de lamentis uero expressa uerbis sunt, Mulieres genas ne radunto,neue Iessum suneris ergo habento. De sepulcris autem nishil est apud Solonem amplius,u ne quis ea deleat, neue alienum inserat, poesnal est.Si quis bustum,nam id puto appellari Tymbon,aut monumentum, inquit,aut columnam uiolari deieceri fregerit.Sed post aliquanto propter has amplitudines sepulcrorum,quas in Ceramico videmus, Isse sanctum est ne quis sepulcrum faceret operosius,cl quod decem homines effecerit triduo.
Nel id opere tectorio exornari,nec hermas eos,quos uocansilicebat impooni,nec de mortui laude,nisi in publicis sepulturis,nec ab alto,nisi qui publice
ad eam rem constitutus esset,dici licebat. Sublata etiam erat celebritas uiroo rum ac mulierum,quo lamentatio minueretur. Habet enim luctum concuro
402쪽
sus hominum,quocirca Pittacus omnino accedere quenu uetat in funus alio rum. Sed ait rursus idem Demetrius,icrebuisi e eam senerum sepulcrorum Elymagnificentiam,que nunc sere Romae est,qtiam consuetudinem lege minuit ipse. Fuit enim hic uir,ut scitis,no selum eruditissimus, sed etiam ciuis, reipub. maxime tuendae* ciuitatis paratissimus. Iste igitur sumptus minuit non Bolum poena,sed etiam tempore. ante lucem enim iussit efferri. Sepulcris autem nouis finiuit modum. Nam super terrς tumulum noluit quid statui nisi coluo mellam tribus cubitis non altiorem,aut mensam,aut labellum,& huic procus rationi certum magistratum presecerat. Haec igitur Athenienses tui: sed uideamus Platonem,qui iusta senerum re 'cit ad interpretes religionum, que nosn morem tenemus.De sepulcris autem dicit hsc. Vetat ex agro culto edue quiis coli possit ullam partem sumi sepulcro. Sed que natura agri tantummodo eri ik cere possit,ut mortuorum corpora sine detrimento uiuorum recipiat,ea potisti simum ut compleatur.Quae autem terra fruges serre,& ut mater cibos suppeo ditare possit,eam nequis nobis minuat,neste uiuus,ridue mortuus.EXtrui auteω uetat sepulcrum altius,si quod quino diebus absoluerint,nec e lapide excita ω ri plus,nec imponi,u quod capiat laudem mortui icisam,ne plus quatuor heoxoicis uersibus,quos Longos appellat Ennius. Habemus igitur huius quom auctoritatem summi uiri de sepulcris,a quo iterum senerum sumptus prefinitur ex censibus a minis quinPus adminam. Deinceps dicit eadem illa de
immortalitate animorum,& rcliqua post mortem tranquillitate honorum, poenis impiorum. Habetis igitur explicatum omnem,ut arbitror, religionis
locum. in Nos uero frater &copiose quidem,sed perge ad cetera. M. Pergam equidem,Sc quoniam libitum est uobis me ad hoc impellere hodierno sermone,conficiam spero hoc presertim die. Video enim Platonem idem secis ,omnem 3 orationem eius de legibus peroratam esse uno aestiuo die. Sic igitur faciam,& dicam de magistratibus. Id enim est prose sto quod conostituta religione rempub.contineat maxime. A. Tu uero dici& istam rabtionem quam cepisti,tene. MARCI TVLLII CICERONIS DE LEGIBUS. LIBER TERTIUS. MARCUS.
EQ U ARI gitur ut institui diuinu illum uirum, quequadam admiratione commotus sepius fortasse laudo si necesse est. A. Platonem uidelicet dicis. M. Istu. ipsium Attice. A. Tu uero eum nec nimis ualde unq, nec nimis sipe laudaueris. Nam hoc mihi etiam nostri illi qui neminem nisi suum laudari uolunt, concedunt, ut eum arbitratu meo diligam. M. Bene hercle iaci unt,quid enim est elegantia tua digniuset cuius 8c uita S oratio consecuta mihi uidetur difficillimam illam societatem grauitatis cuhumanitate.,A. Sane gaudeo quod te interpellaui,quadoquidem tam Pro clarum mihi dedisti iudicη tui testimoniti. Sed perge ut coeperas. M. Laustdemus igitur prius legem ipsiam ueris dic proprηs generis sui laudibus. A. Sane quidem,sicut de religionum lege fecisti. M. Videtis igitur magistratus hanc
403쪽
hanc esse uim,ut prefit,prsscribatql re sta Sc utilia SI consun sta cum legibus Vt enim magistratibus Ieges,ita populo prssent magistratus: uerecta dici potcst,magistratum legem elle loquentem,legem autem mutum magistratum.
Nihil porro tam aptum est ad ius coditionem V nature,quod quum dico,teo gem a medici nihil aliud intelligi uolo,u imperium,fine quo nec domus uIIa,
nec ciuitas,nec genS,nec hominum uniuerium genus stare,nec rerum natura
omnis,nec ipse mundus potest. Nam S hic deo paret,& huic obediut maria terret,& hominum uita iussis supreme legis obtemperat. Atq; ut ad citerio raueniam ¬iora nobis,omnes antique gentes Regibus quondam paruorunt. Mod genus imper a primum ad somines iustissimos S sapietissimos deserebatur. Idq; in re p.nostra maxime ualuit,quoad ei regalis potestas preosuit.Deinde etiam deinceps posteris prodebatur, quod Zc in sis etiam, qui
nunc regnant,manet. Quibus autem regia potestas non placuit,non η nemi ni,sed non semper uni parere uoluerunt. Nos autem quoniam Ieges damus liberis populis,quaeq3 de optima repub. sentiremus,in sex libris ante diximus, accommodabimus hoc tempore leges ad illum quem probamus ciuitatis sta tum. Magistratibus igitur opus est,sine quorum prudentia ac diligentia esse ciuitas non potest,quorumcl3 descriptione Omnis reipub. moderatio continetur. Neque solum ηs praeseribendus est imperandi,sed etiam ciuibus obteni perandi modus. Nam Sc qui bene imperat,paruerit aliquando necesse est, Scqui modeste paret,uidetve qui aliquando imperet dignus esse. Itaqῖ oporaret 8c eum qui paret,sperare se aliquo tempore imperaturum: SI iIlum qui imperat,cogitare breui tempore sibi esse parendum. Nec uero selum ut obtem perent obediant* magistratibus,sed etiam ut eos colant diliganti praeserio himus,ut Charondas in suis facit legibus. Noster uero Plato Titanum e gestnere statuit eos,qui ut illi coelestibus, sic hi aduersentur magistratibus. auae quum ita sint,ad ipsas ta leges ueniamus si placet. A. Mihi uero S istudo dc ordo rerum iste placet. M. Iusta imperia sunto,rjst ciues modeste ac si
ω ne recusatione parento. Magistratus nec obedientem A noxium ciuem mulaeta,uinculis,uerberibusue coerceto,ni par,maiotrue potestas,populusqr prohivbessit,ad quos prouocatio esto. Quum magistratus iudicassit inrogassitue, ω per populum multe poene certatio esto. Militiae ab eo qui imperabit proois uocatione esto. QNodi is qui bellum gerat imperassit, ius ratum Cp esto. . Minores magistratus periti iuris plures in praelia sunto. Militiae quibus ius,, si erunt imperanto,eorum i Tribuni sunto,domi pecuniam publicam custois diunto. Vincula sentium seruanto, capitalia uindicanto. AeS,argctum,m aurumue publice signanto. Lites contractas iudicanto. Quodcun in Senam tus creuerit agunto. Suntoch Aediles curatores urbis,annonae, ludorum P, solenniu.Ollis Q ad honoris amplioris gradum is primus astensius esto. Cenis fores populi aeuitates,soboles familias pecuniasq3 censento. Urbis templa, re uiaS,aquaS,aerarium,uectigalia tuento, populici; partes in tribus distribuuto. Exinde pecunias aeuitatis ordines partiunto. Equitum peditum* prolem deseri bunto. Coelibes esse prohibento, mores popuIi regunto, P robruin Senatu ne reliquunto. Bini sunto,magistratum quinquennium habento. Reliqui magistratus annui sento. Eaq; potestas semper esto. Iuris disce prator,qui priuata iudicet,iudicariue iubeat P raetor esto. Is iuris ciuilis ciro
404쪽
n stos esto,huic potestati parcnto. inrotcun* Senatus creuerit, populusue M iusserit,tot sunto. Regio imperio duo sunto,ri y praeeundo,iudicando, cono sulendo,Praetores, Iudices, Consules appellanior. Militiae summum iuso habento,nemini parento. Salus populi suprema lex esto. Eundem magi O stratum ni interfuerint X anni,nequis capito. Aeuitate annali lege seruati Oto. Ast quando duellum grauitas,dilcordiae ciuium,estunto ne amplius sex x menses si Senatus creuerit. I de iuris quod duo Consules tenunto. Ist aveo sinistra dictus,populi magister esto. Aequitatem quicunq; regat habeton pari iure cum eo quicunq; erit iuris disceptator. Ast quando Consetis est, D magist ratusue populi,nec reliqui magistratus ne sunto. auspicia patru seno M to,ollit ex se produnto,qui comitatu creare Consules rite possint. I mperia,n potestates,legationes quum Senatus creuerit, populusue iusserit,ex urbe exo cunto. Duella tuita iuste gerunto. Soc 3s parcunto,se Meruos contineriovio. Populi sui gloriam augento,domum cum laude redeunto. Rei Baev ergo ne quis Legatus esto. Plebes quos pro se contra vim auxilh ergo πω creassit,Tribuni eius sunto. Quod Ψ ih prohibessint,quod Ψ plebem rogasin sint,ratum esto. Santiss sunto,neue plebem orbam Tribunis relinquunto. D Omnes magistratus auspicium,iudiciumq3 habento. Exl iis Senatus esto, is eius decreta rata suto. Ast ni potestas par maiorue prohibet,S. C. perscripta ω seruanto. Is ordo uitio uacato,ceteris specimen esto. Creatio magistratuuo iudicia,populi iussa,vetita,cum Senatus suffragio quum sciscentur,optimati ω bus nota,plebi libera sitiato. At si quid erit quod extra magistratus cohaex, rario aesessit,qui cohaeret populus creato,eil ius cohaerendi dato. Cum pore puto patribus i agendi ius esto. Consilli Praetori magistro populi eqtu, M tum Peli quem patres produnt Consulum rogadorum ergo, Tribunis pω quos sibi populus rogassit ius esto cum patribus agendi. Idem ad plebem
n quod centus erit seruiato. Q uae cum populo,quae cum patribus agentur,n modica sunto. Senatori qui nec aderit,aut cause,aut culpa esto. Loco Seu nator,& modo orator causas populi tenento. Vis in populo abesto, parmati iotrue potestas plus ualeto. Ast quid turbassitur in agendo fraus auctoris is esto. I ntercesibr rei malae salutaris ciuis esto. Qui agent auspicia seruanon to. Auguri publico parento. Promulgata proposita in aerario cognita aguo to. Nec pluia de singulis rebus semel conseiunto. Rem populum docento,ia doceri a magistratibus priuatis patiuntor. Priuilegia ne inroganto. Den capite ciuis nisi per maximum comitatum,ollosqr quos Censores in partibusti populi locassint,ne seruiato. Donum ne capiunto,neue danto,neue Petenda, n neue gereda,neue gesta potestate. Quod quis earum rerum migras it noxiae M poena par esto. Censores fide legem custodiunto. Privata ad eos acta resex runto. Nec eo magis lege liberi sunto. Lex recitata est,discere,& tabellam
iubebo dari. a. Qi breui frater in conspectita posita est a te omnium maogistratuum descriptio sed ea pene' nostrae ciuitatis,& si a te paulum allatum est noui. M. Rectissime Quinte animaduertis. Hec est enim quam Scipio Iaudat in libris,& quam maxime probat temperationem reipub . quae essici non potuisset,nisi tali descriptione magistratuum. Na sic habetote,magistratibus ηs qui praesunt contineri rempub.8c ex eorum compositionc quod
cuiust in repub. genus sit intelligi. iniae res quum sapientissime moderatiu
405쪽
simel constituta effeta maioribus nostris,nihil habui sane non modo multu quod putarem novandum in legibus. A. Reddes igitur nobis,ut in religio nis lege fecisti admonitu Sc rogatu meo,sic de magistratibus ut disputes,qui bus de causis maxime placeat ista descriptio. M. Faciam Attice ut uis; & locum istum totum,ut a doctissimis Graecie quasi tum & disputatum est, exoplicabo,8c ut institui nostra iura attingam. a. Istud maxime expecto diu seredi genus. M. Atqui plera sunt dicta in illis libris,quod saciendum suo aequu de optima repub. quereretur,sed huius loci de magistratibus sunt pro pria quaedam a Theophrasto primum,deinde a Dione Stoico quςsita subitolius. α. Ain tandem etiam a Stoicis tractata sunt M. Non sanὸ nisi ab eo quem modo nominaui,& postea a magno homine,& in primis erudito Panaetio. Nam ueteres uerbo tenus acute illi quidem, sed non ad hunc usum popularem at* ciuilem de repub.disserebant. Ab hac familia magis ista manarunt Platone principe,post Aristoteles illustrauit omnem hunc ciuilem in disputando locum. Heraclides oe Ponticus profectus ab eodem Platone, Theophastus uero institutus ab Aristotele habitauit c ut scitis in eo generexerit,ab eode* Aristotele doctus Dicsarchus huic ratiot studioq3 no defuit. Post a Theophrasto Phalereus ille Demetrius,de quo feci supra metione,mirabiliter doctrina ex umbraculis eruditoru ocio* no modo i sole atq; in puluere,sed in ipsu discrime aciei perduxit.Na&mediocriter doctos magnos irep.uiros,& doetissimos homines no nimis in rep.uersatos multos,comemorare positamus. Qui uero utra re excelleret,ut 8c doctrins studiis,®eda
ciuitate princeps esset, quis facile praeter huc inueniri potest: αPuto posse,&quide aliquem de tribus nobis,sed perge ut coeperas. M. Quaesitum igio tur ab illis est,placeret ne unum in ciuitate esse magistratum,cui reliqui pareorent,quod exactis Regibus intelligo placuisse nostris maioribus. Sed quoniam regale ciuitatis genus probatum quondam,postea non tam regni,q Reogis uiti js repudiatum est,nome tantum uidebitur Regis repudiatum,res maonebit,si unus omnibus reliquis magistratibus imperabit. Quare nec Ephori Laced emone sine causa a Theopompo opposit regibus, nec apud nos Consulibus Tribuni.Nam illud quidem ipsiim quod i iure positum est,habet Cossit,ut ei reliqui magistratus omnes pareant excepto tribuno,qui post extitit, ne id quod fuerit,esset.Hoc enim primum minuit Consulare ius,quod existit ipse qui eo non teneretur.Deinde P attulit auxilium reliquis non modo maogistratibus,sed etiam priuatis Consuli non parentibus, in Magnum dicis malum. Nam ista potestate nata grauitas optimatum cecidit,conualuit* ius multitudinis. M. Non est Quinte ita. Non ius enim illud solum superbius populo,sed uiolentius uideri necesse erat,quo postea a modica Scsapiens temperatio accessit,conuersia lex in omnes est. Multa desiderantur.
Domum cum laude redeunto,nihil enim praeter laudem bonis atque innocetibus,neque ex hostibus neque a sociis reportandum. a. Iam illud apertu est prosecto,nihil esse turpius,u quenq legari nisi reipub.causa. M. Omitto quemadmodum isti se gerant atque gessierint, qui legatione hereditates,aut syngraphas sitias persequutur,in hominibus est hoc fortasse uitium.Sed quo
406쪽
εο3 DE LEGIBVsro quid re hac sit turpius,u sine procuratione Senator, Legatus sine mandaψxis,sine ullo reiptib.munere Quod quidem genus legationis ego Consul,q qad commodum Senatus pertinere uideatur,tamen approbate Senatu freque
itissimo nisi mihi Levinus Tri. pie. tum intercessisset,sustulissem: minui tametempus,& quod erat infinitum,annuum seci: ita turpitudo manet diuturnitam sublata. Sed iam si placet de prouinci js decedatur, in urbem p redeatur. A. Nobis uero placet: sed i js qui in prouinc as sensim inime placet. M. At vero Tite si pareat his legibus,nihil erit 1hs urbe,nihil domo sua dulcius, nec laboriosius,molestiust prouicia. Sed sequitur Icx quae sancit ea Tribb. pl. potestatem,quae in rcpub. nostra,de qua disseri nihil necesse est. a. At meherciale ego frater quero de ista potestate quid sentias. Nam mihi quidem pestifera uidetur, quippc quae in seditione 5c ad seditionem nata sit,cuius priomum ortum si recordari uolumus,inter arma ciuium 8c occupatis δέ obsessis
urbis locis procreatum uidimus.Deide quu esset cito Legatus tana ex XII. tabulis,insignis ad deformitatem puer breui tempore nescio quo pacto creaνnis,multot tetrior S foedior natus est. auem enim ille non edidit,qui priomu ut impio dignum fuit patribus omnem honorem eripuit,omnia ifima suomis paria secit,turbauit,miscuit et avum afflixisset principum grauitatem,nuna tamen conquieuit. Ait ut Cn. Flaminium alcy ea que iam prisca uideo tur, Propter uetustatem relinquam, quid iuris bonis uiris Ti. Gracchi Tribunatus reliquit Et si quinquennio ante Decimum Brutum, & P. Scipionem Coss.quos AI quantos uiros homo omnium infimus & sordidissimus Trib.
8 pl.C. Curiatius in uincula coniecit,quod ante facitum non erat: C. uero Gracochus ruinis S emissiti js,quas ipse se proiecisse in sorum dixit,quibus digla
diarentur inter se ciues,ndnne omnem reipub. statum permutauic uid iam
de Saturnini siupplicio reliquis dica quos ne depellere quide a se sine taro
Potuit re v. Cur autem aut uetera,aut aliena proferamus,potius si & nostra& recentia Quis unquam tam audax,tam nobis inimicus suisset,ut cogitastret unquam de statu nostro labefactando,nisi mucronem aliquem Tribunistium exacuisset in nos auem quum homines scelerati ac perditi non modo ulla in domo, sed nulla in gente reperirent,gentes si bi in tenebris reip. perturbandas putauerunt. quod nobis quidem egregium,& ad immortalitate meo moriae gloriosem,neminem in nos mercede ulla Tribunum potuisse reperiore, nisi cui nec esse quidem licuisset Tribuno. Sed ille quas strages edidit Eas
uidelicet,quas sine ratione ac sine ulla spe bona suror edere potuit,impure bellue multorum inflammatus se roribus. inramobrem in ista quidem re ueheo menter Syllam probo,qui Tribb. pl. sua lege iniurie faciendς potestate adem erit,auxilium serendi reliquerit, Pompeiumq3 nostrum ceteris rebus omonibus semper amplissimis summisi essero laudibus : de Tribunitia potesta: te taceo,nec enim reprehendere libet, nec laudare possum. M. Vitia quis dem tribunatus prςclare auinte perspicis,sed est iniqua in omni re accusanstda prs termissis bonis malorum enumeratio,vitiorum i selectito. Na isto quisdem modo uel Consulatus uituperabilis est,si Consulum quos enumerare nolo,Peccata collegeris. Ego enim fateor in ista ipsa potestate inesse quiddam mali,sed bonum quod est quesitum in ea sine isto malo non haberemus. Niomia potestas est Tribb.pl. quis negat sed uis populi multo saeuior multot
407쪽
L I B Ε R I I I. o uehementior,quae ducem quod habet interdum lenioFest,quam si nulluha heret. Dux enim suo periculo progredi cogitat:populi impetus periculi rastionem sui non habet. At aliquando incenditur, & quidem siepe sedatur. Quod enim est tam desperatum collegium in quo nemo E. X. sana mente sic Quin per ipsum Tiberium Gracchum non selum uetitus, sed etiam subla tus intercessbrsuerat. Quid enim illum aliud perculit, nisi quod potestatem intercedendi collegae abrogauit et Sed tu sapientia maiori nihilo uideris. Concesta plebi a patribus ista potestate arma ceciderunt, restinina seditio
est,inuentum est temperamentum,quo tenuiores cum principibus aequari se putarint. In quo uno fuit ciuitatis salus. At duo. Gracchi fuerunt , 8c praeter eos quavis enumeres multos licet, quum deni crearentur,nullos in omni meo moria reperies perniciosos Tribb.leues,& non bonos fortasse plures. Inuiodia quidem summus ordo caret, plebes de suo iure periculosas contentiones nullas facit. uamobrem aut exigendi Reges non fuerunt: aut plebi re non uerbo danda libertas : quae tamen sic data est ut multis praeclarissimis addiceo Tetur,ut auctoritati principum cederet. Nostra autem causa quae optime Scdulcissime frater incidit in tribunitiam potestatem,nihil habuit contentionis cum tribunatu. Non enim plebes incitata nostris rebus inuidit,sed uincuIa soluta sunt,& seruitia incitata adiuncto terrore etiam militari. Neq; nobis cum
illa tum peste certamen fuit,sed cum grauissimo reip. tempore,cui si non cessissem,non diuturnum benefich mei patria fructum tulisset. Atq; haec rei exitus indicauit. Quis enim non modo liber, sed etiam seruus libertate dignus fuit, cui nostra salus chara non esset Quod si is casus suisset rerum quas pro 'lu' te reipub.gessimus,ut non omnibus gratus esset,& si in nos multitudinis uissurentis inflammata inuidia pepulisset tribunitia, quis in me populum sicut Gracchus in Lenatem,Saturninus in Metellum icitasset serremus o lintefiater,consolarenturi nos non tam philosophi qui Athenis fuerunt,qui hoc facere debent,quam clarissimi uiri, qui illa urbe pilisi carere ingrata ciuitate, quam manere in improba maluerunt. Popeium uero,quod una ista in re non ita ualde probas,uix satis mihi illud uideris attendere: non solum ei quid eloset optimum uidendum fuisse,sed etiam quid necessarium. Sensit enim debeori non posse huic ciu itati illa potestate,quippe quli tantopere populus noster ignotam expetisset,qui posset carere cognitae Sapientis autem ciuis fuit cauosam nec perniciosam,& ita popularem ut non pollet obsisti perniciose, populari ciui noti relinquere. Scis solere frater in huiusmodi sermone ut transiri alio posset, dici ad modum. α. Aut prorsus est ita, aut equidem assentisor, tu tamen ad reliqua pergas uelim. M. Perseueras tu quide,& in tua ueo tere sententia permanes. 4. Non mehercule. A. Ego sane a Quinto nostro dissentio , sed ea quae restant audiamus. M. Deinceps igitur omnibus magistratibus auspicia S iudicia dantur. Iudicia ut esset populi potestas, ad quam prouocaretur: auspicia, ut multos inutiles comitatus Probabiles impedirent morae. Saepe enim populi impetum iniustum auo spici js dhi immortales represserunt. Ex iis autem qui magistratum cepe Funt,quod S.C. essicitur, popularem sane neminem in summum Iocum nissi per populum uenire , sublata cooptatione censoria. Sed praesto est huo tua uirn tempςratio, quod Senatus legenostra confirmatur auctoritas. Ses
408쪽
DE . LEGI BV squitur enim:Eius decreta rata sunto. Nam ita se res habet,ut si Senatus dominus sit publici consilii,quod Q is creuerit,defendant omnes,δ si ordines reIis
qui,principes ordines consilio rempub. gubernari uelint,possit ex temperast tione iuris,quum potestas in populo, austoritas a Senatu sit,teneri ille moderatus Sc concors ciuitatis status,presertim si proximς legi parebitur. Na proximum est: Is ordo uitio careto,ceteris specimen esto. Proclara uero stast ter ista Ie sed Sc altera ut'uitio careat ordo,& ut Censorem qucrat inter pretem. Att. Ille uero & si tuus est totus ordo, gratissimam* memoriam retinet Consulatus tui,pace tua dixerim,non modo Censores, sed etiam iudi
ces omnes potest defatigare. M. Omitte ista Attice. Non enim de hoc Seonatu,nec his de hominibus qui nunc sunt,sed de futuris si qui sorte his legibus
Parere uoluerint,liaec habetur oratio. Nam quum omni uitio carere lex iubeo
at,ne ueniet quidem eii ordine quisqua uit' particeps. Id aute dissicile saetii est,nisi educatione quadam dic disciplina, de qua dicemus aliquid fortasse, si
quid fuerit laci aut temporis. A. Locus certe non deerit,quoniam tenes ordinem legum,tempus uero largitur longitudo diei.Ego autem etiam si pro terieris,repeta a te istum de educatione S de disciplina locum. M. Tuueolro Sc illum Attice,& si quem alium. Ceteris specimen esto: quod sic, tenest mus omnia. Vt enim cupiditatibus pricipum Sc uiti js infici solet tota ciuitas, sic emedari S corrigi continentia. Vir magnus Sc nobis omnibus amicus L. Lucullus ferebatur quasi conrodissime respodisset,quii esset obieesta magni ficetia uillae Tusculanar,duo se habere uicinos, superiorem equitem Rom. inferiorem Ilibertinum,quoru quum essent magnificae uilla ,concedi sibi oporteore,quod his qui inferioris ordinis essent,liceret. Novides Lucullea te id ipsis Natum,ut illi cuperent, quibus id si tu non faceres,non liceret iniis enim feroret istos,quum uideret eoru uillas signis & tabulis resertas, partim publicis, Partim etia sacris Sc religiosis Quis no frageret eorum libidines,nisi illi ipse qui eas frangere debcrct cupiditatis eiusde teneretur Nec enim latu mali est Peccare principes, it u est magnum hoc per seipsum malu,quatum illud ,quod
Permulti imitatores principu existui. Na licet uidere,si uelis replicare memoria temporum,qualescitq; summi ciuitatis uiri fuerint, talem ciuitatem suisse: quaecul mutatio morum in principibus extiterit,eade in populo secuturam.
Idq; haud paulo est uerius . a quod Platoni nostro placet, qui musicorum
catibus ait mutatis mutari ciuitatu status .Ego aute nobilium uita ui stu mutato,mores mutari ciuitatu puto. inio perniciosius de repub.meretur uitiossPrincipes,quod no soluuitia cocipiunt ipsi,sed ea insund ut in ciuitatem: nem solum obsunt quoid ipsi corrumpuntur,sed etiam quod corrumpunt, Plus P exemplo, I peccato nocent. Atq3 haec lex dilatata in ordinem cunctum coans gustari etiam potest. Pauci enim atq; ad modum pauci honore Sc gloria amsi Plificati uel corrupere mores ciuitatis,uel corrigere possunt. Sed haec SI nunc satis,& in illis libris tractata sunt diligetius.Quare ad reliqua ueniamus. Proximus aute est de sustragiis,quae iubeo nota esse optimatibus,populo libera. A. Ita mehercule attendi,nec satis intellexi quid sibi lex,aut quid uerba ista uellet. M.Dica Tite,& uersabor in re dissicili ac multu & saepe quaesita,suis fragia in magistratu madado,aut de reo iudicando,qui in lege aut rogatione.
clam an pala serre melius esset. A. An etia id dubium est. α Vereor net
409쪽
I a B E R II I. 4 II ille rursus dissentiam. M. Non iacies auinte: nam ego in ista sum sentenotia qua te fuisse semper scio, nihil ut lacrit in suffragηs uoce melius,sed obtineri an possit,uidendum est. α Quare frater bona tua uenia dixerim, ista sententia maxime S fallit imperitos,& obest saepissime reip . quum aliquid uerum&reetum esse dicitur,sed obtineri,id est obsisti posse populo negaφtur. Primum enim obsistitur quum agitur severe,deinde ui opprimi in bona
causa est melius quam male cedere. ui autem non sentit omnem auctorita
tem optimatium, tabellariam legem abstulisse quam populus liber nun quam desiderauit,idem oppressus dominatu ac potentia principum flagitao Dit. I taq; grauiora iudicia de potentissimis hominibus extant uoces,quim tabellor.Quamobrem suffragandi nimia libido in non bonis causis eripienda fuit potentibus,non latebra danda populo,in qua bonis ignorantibus quid quisque sentiret,labella uitiosum occultaret sustragium. I tal isti rationi ne plator quisquam est inuentus,nec auctior unquam bonus. Sunt enim quatuor
Ieges tabellariae,quarum prima de magistratibus mandandis. Ea est Gabionia,lata ab homine ignoto & sordido. Secuta biennio post Cassia est de po puli iudicio. Ea a nobili homine lata est Cassio,sed c pace familiae dixerimJ
dissidente a bonis,atq; omnis rumusculos populari ratione aucupatare. Carsthonis est tertia de iubendis Iegibus ac uetandis,seditiosi atque improbi ciuis, cui ne reditus quidem ad honos salutem a bonis potuit asterre. Uno in genere reliqui uidebatur uocis sustragium,quod ipse Cassius exceperat, perduellioonis.Dedit huic quoque iudicio Caelius tabellam, doluit quoad uixit: sed ut opprimeret Celius populum,nocuit 8c reipub.Et auus quidem noster sin gulari uirtute in hoc municipio quoad uixit restitit M. Gratidio,cuius in matrimonio sororem,auiam nostram habebat,serenti legem tabellariam. Excistabat enim fletus i simpulo,ut dicitur,Gratidius: quos post filius eius in Ae
gaeo excitauit mari,ac nostro quidem. Quae quum res esset ad se delata,Scaustrus Consul, Vtinam,inquit, M.Cicero isto animo atq; uirtute in summa reio Pub. nobiscum uersari,quam in municipali maluisses. QE Quamobre quo'niam non recognoscimus nunc leges Populi R.sed aut repetimus ereptas,aut
nouas scribimus, non quod hoc populo obtineri possit, sed quid optimumst tibi, dicendum puto. Nam Cassiae legis culpam Scipio tuus sustinet, quo
auctiore lata esse dicitur: tu si tabellariam tuleris ipse praestabis. Nec enim mihi placet, nec Attico nostro , quantum e uultu eius intelligo. A. Mihi uero nihil unquam populare placuit,eamq; optimam rempub. esse duco, quam hic Consul constituerat, quae sit in potestate optimorum. M. Vos demum ut uideo legem antiquastis sine tabella. Sed ego,& si satis dixit pro se, in illis libris Scipio,tamen libertatem istam largior populo,ut 8c auctoritate
ualeant,&utantur bonis. Sic enim a me recitata lex est de sustragi js: Optimast M tibus nota,plebi libera sunto. Quae lex hac sententiam continet,ut omnes te' 'ges tolleret, quae postea latae sent, quae tegunt omni ratione suffragium, nequis inspiciat tabellam,nexoget,ne appellet. P otes etiam lex Maria secit anstgustos. Quae si opposita sunt ambitiosis fit sunt sere non reprehendo.Sin maluerint tamen leges ut ne sint ambitus,habeat si ne populus tabellam,quas uindicem libertatis, dummodo haec optimo cuique S grauissimo ciui ostenidar,ultrom offeratur,uti sit ipsa libertas,in qu populo potestas honeste bost
410쪽
ut minus multos tabella condemnet qua ira solebat uox,quia populo licere satis est, hoc retento reliqua uoluntas auctoritati aut gratiar traditur. Ita ut omittam larSitione corrupta sustragia, non uides si quando ambitus sileat,
quaeri in sustragiis, quid optimi uiri sentiat auamobrem lege nostra liberotatis species datur,auctoritas bonorum retinetur, contentionis causa tollitur.
Deinde sequitur quibus ius sit cum populo agendi,aut cum senatu,grauis, Scia ut arbitror, praeclara lex: auael in patribus aptitur modica sunto,id est mois delia atq3 sedata. Auctor enimmoderatur Scalingit non modo mentem ac uoluntates, sed pene uultus eorum apud quos agit. Quod si in Senatu non difficile est: est enim ipse Senator is, cuius no ad auctorem reseratur animus, sed qui per se ipse spe stari uelit. Huic iusia tria sunt,ut adsit, nam grauitatem res habet,quum frequens ordo est: ut loco dicat,id est rogatus: ut modo,ne sit inofinitus. Nam breuitas no modo Senatoris, sed etiam oratoris magna laus est in sententia. Nec est unquam Ionga oratione utendum,nisi aut speetate Sena' tu,quod fit ambitione sepissime,nullo magistratu adiuuante: tolli diem utile est : aut quum tanta causa est,ut opus sit oratoris copia uel ad hortandum,uel . ad docedum: quorum generum in utrossi magnus noster Cato est. Quodq; addit. Causas populi teneto, est Senatori necessarium nosse rem p. Idi late patet,quid habeat militum,quid ualeat aerario, quos socios resp. habeat,quos amicos,quos stipediarios,qua qui sep sit lege coditione, foedere, tenere cosuetudine decernedi,nosse excpla maiorv. Videtista genus hoc omne scientia diligentiae memoriam esse,sine quo paratus esse Senator nullo Pacito P Orest.
Deinceps sent cum populo adtiones, in quibus primum Sc maximum, Vis abesto. Nihil est enim exitiosius ciuitatibus, nihil tam contrarium iuri &Ieogibus,nihil minus ciuile est 6c humanum, u composita 8c constituta repub. quidquam agi per vim. Parere iubet intercestari,quo nihil praestantius. Imo Ped iri enim bonam rem melius a cocedi male. QMod uero actoris,iubeo ab csse fraudem id totum dixi ex Crassi sapientissimi hominis sententia, quem Senatus est secutus, quum decreuisset C. Claudio Consille de C. Carbonis seod itione referente,inuito eo qui cum populo ageret,seditionem non posse fiestri, quippe cui liceat consilium simulatq; intercessum,turbariss coeptum sit,dimittere. Quod qui permovet quum agi nihil potest uim quaerit,cuius impustra ita te amittit hac lege. Sequitur illud: Intercestar rei male salutaris ciuis esto. a. Quis no studiose rem .subuenerit,hactam praeclara legis uoce laudatus: Sut deinde posita deinceps, quae habemus etiam: I n publicis inititutis at legistis hus auspicia seruanto, Auguri parento.Est autem boni Auguris meministem imis reip. temporibus praesto esse debere, Ioui popli. Max.se consilia rium atque administrum datum, ut sibi eos quos in auspicio esse iusserit,e Φου lim partes sibi definitas esse traditas,& quibus tape ope reserre possit. Destin de de promulgatione,de singulis rebus agendis,de priuatis magistratibus 'ue audiendis,tum leges praeclarissimae de. XII. tabulis tralatae dua quarum altera priuilegia tollit, altera de capite ciuis rogari nisi maximo comitatu ιν uetat, nondum initis seditiosis Tribb. pl. Negotia is quidem admiranstdum tantum maiores in posterum prouidisse , in priuatos homines leges
serri noluerunt. id est enim priuilegium, quo quid est iniustius et Quum