장음표시 사용
51쪽
O N Eram Nescius Brute,quum quς summis ingeonfis,exquisitaq; doctrina philosophi Graeco sermone
traetauissent,ea Latinis literis madaremus, fore ut hic noster labor in uarias reprehesiones incurreret. Nam
quibusdam & iis quidem no admodum indoetis totuhoc displicet philosophari. Quidam autem no id tam
reprehendunt,si remissius agatur: sed tantu studinm, tam P multam Operam in eo ponendam non arbitrantur. Erunt etiam & hi quidem eruditi Graecis literis, contemnentes Latinas. qui se dicant in Grscis Iegendis operam malle consumere. Postremo aliquos suturos suspicor,qui me ad alias literas uocent: genus hoc scribedi,S si sit elegans,personae tame&dignitatis esse negent.contra quos omnes dicendum breuiter existimo. Qua a philosophiae quidem uituperatoribus satis responsum est eo libro,quo a nobis philosophia defensa dic collaudata est, quum eet accusata&uituperata ab Hortensio. uiliber quum&tibi probatus uidestretur,& ns quos ego posse iudicare arbitrarer,plura suscepi,ueritus ne mouere hominu studia uiderer retinere no possem. aut autem,si maxime hoc plastceat, moderatius tame id uolunt fieri,difficilem quandam temperantia postulant in eo quod semelia missum coerceri reprimit non potest: ut propemodum iustioribus utamur illis,qui omnino auocent a philosophia, si ris qui resthus infinitis modum constituant,in re eo meliore quo maior sit,mediocriotatem desiderent. Sive enim ad sapientiam perueniri potest,non paranda n his solum ea, sed fruenda etia sapientia est: siue hoc dissicile est,tamen nec modus est ullus inuestigandi ueri,nisi inueneris: SI quaerendi defatigatio turpis est,quum id quod quaeritur sit pulcherrimum. Etenim si delectamur quu scribimus quis est tam inuidus,qui ab eo nos abducatc Sin Iaboramus, quis est qui alienae modum statuat industriae Nam ut Terentianus Chremes no in
humanus,qui nouum uicinum non uult Fodere,aut arare,aut aliquid ferre deni .cNo enim illum ab industria,sed ab illiberali labore deterreo sic isti curiosi,
quos offendit noster minime nobis iniucundus Iabor. His igitur est dissiciliotis satisfacere,qui se Latina scripta dicunt cotemnere: in quibus hoc primum est in quo admirer,cur in grauissimis rebus non delectet eos patrius sermo, quum qdem fabellas Latinas ad uerbu de Graecis expressas non inuiti legat. Quis enim tam inimicus pene nomini Romano est,qui Ennia Medeam, aut Antiopam Pacuvii spernat,aut reiiciar qui se isdem Euripidis fabulis dele. Ehari dicat,Latinas literas oderit Synephebos ego,inui potius Caecilii, aut Andriam Terentii,q utran* Menandri legamet A quibus latum dissentio, ut quum Sophocles uel optime scripserit Eleehra,tame male conuersam At tilia mihi legendam putem:de quo Licinius,ferreum scriptorem,uerum opionor scriptorem in, ut legendus sit.Rude enim esse omnino in nostris poetis,
52쪽
aut inertissimς segnitiae est,aut fastidii delicatissimi. Mihi quidem nulli satis
eruditi uidetur,quibus nostra ignota sunt. At, Vtinam ne in nemore,nihiolo minus legimus,u hoc idem Graecum. Quae autem de bene beateq; uiuendo a Platone disputata sunt,haec explicari non placebit latine et Quod si nos no interpretum fungimur munere,sed tuemur ea quae dicta sunt ab iis, quos probamus,etscii nostrum iudicium & nostrum scribendi ordinem adiungiomus, quid habent cur Graeca anteponant his quae & splendide dicta sunt,neoque sint conuersa de Graecis Nam si dicerent ab illis omnes res esse tractatas, ne ipsos quidem Graecos est cur tam multos legant a legedi sunt. Quid enim est a Chrysippo praetermissum in Stoicisclegimus tamen Diogenem, Antio Patrum, Mnesarchum, Panaetium,multos alios,in primis ψ familiarem nos strum Posidonium. Quid Theophrastus mediocriter ne deIectat quum tractat locos ab Aristotele ante tractato set Quid epicurei Nu desistut de iisde, de quibus 8c ab Epicuro scriptum est,& ab antiquis ad arbitrium sutim stris herezauod si Graeci leguntur a Graecis isdem de rebus alia ratione compossitis,quid est cur nostri a nostris non leganturru, a si plane sic uerterem P Iatone aut Aristotelem,ut uerterunt nostri poetae fabulas, male credo mererer
de meis ciuibus,si ad eorum cognitionem diuina illa ingensa trasserrem. Sed id nem feci adhuc nec mihi tamen ne faciam interdictum puto.Iocos quidem quosdam si uidebitur transferam, S maxime ab his quos modo nominaui, quum inciderit ut id apte fieri possit,ut ab Homero Ennius, Afranius a Meν
nandro solet. Nec uer ut noster Luciliu*recusabo,quo minus omnes mea Iegant. Utinam ille Persius, Scipio uero et Rutilius multo etiam magis: quoruille iudicium resormidans,Tarentinis ait se & Consentinis 8c Siculis scribe ore facete is quidem,sicut alias,sed neq3 tam docti tuc erant ad quorum iudicia elaboraret:& sunt illius scripta leuiora,ut urbanitas summa appareat, doctrina mediocris.Ego autem que timeam lectorem,quu ad te,ne Graecis quidem
cedentem,in philosophia audea scriberecina a teipso id quidem facio proouocatus,gratissimo mihi libro,que ad me de uirtute misisti. Sed ex eo credo quibusdam usu uenire ut abhorreant a Latinis, quod inciderint in incuIta quaeda 8c horrida,de malis Graecis latine scripta deterius. Quibus assentior, dumodo de eisde rebus,ne Graecos quidem legendos putent,res uero horias
Derbis electis grauiter ornate dictatas qs no legat nisi qui se plane Gractu
dici uelit,ut a Scaevola est Praetor salutatus Athenis Albutius,que quide to cu cu multa uenustate 8c omni sale,ide Lucilius,apud que praeclare Scaeuolae Graecum te albuti,cb Romanum atq3 Sabinum Municipem Ponti, Titi, Anni centurionum Praeclarorum hominum,ac primorum signiferum , Maluisti dici.graece ergo Praetor Athenis, Id quod maluisti,te quum ad me accedis saluto. inquam Tite lictores turma omnis chorus , χω ,hinc hostis Muti Albutius,hinc inimicus. Sed iure Mutius. Ego autem mirari non queo,unde hoc sit tam insolens doφmesticarum rerum fastidium. Non est omnino hic docendi Iocus,sed ita senotio,& saepe disserui, Latinam linguam non modo non inopem,ut uulgo Pustrarent,sed locupletiorem etiam esse quam Graecam. Quando enim nobis uel M.T. Phi. ee
53쪽
so DE FINIBUS BON. ΕΤ ΜΑΓ.dicam,aut oratoribus bonis,aut poetis, postea quidem si fuit quem Imitarentur,ullus orationis uel copiosae,uel elegantis ornatus defuit Ego uero quum fortabus operis,laboribus periculis no deseruisse mihi uideor praesidium in quo a Populo R. locatus sim,debeo prosecto, quantumcuno Possim, in eo quo elaborare,ut sint opera studio,labore meo doctiores ciues mei: nec cuistis tantopere pugnare qui Graeca legere malint,modo legat illa ipsa nec si mutent,et his seruire qui uel utrisq; literis uti uelint,vel si suas habent,illas nomagnopere desiderent. Qui aute alia malunt scribi a nobis aequi esse debent. quod & scripta multa sunt,sic ut plura nemini e nostris,& scribentur fortas
se plura si uita suppetet: S tamen qui diligenter haec, quae de philosophia litexis madamus,legere assueuerit,iudicabit nulla ad legendum his esse potiora.
Quid est enim in uita talopere quaeredu quam quum omnia in philosophia, tum id quod ηs libris quaeritur,quis sit finis,quid extremum, quid ultimum, quo sint omnia bene uiuendi recte* faciendi consilia reserenda: quid sequao
tur natura ut summum ex rebus expetedis,quid sugiat ut extremum malorue
Qua de re quum sit inter doctissimos summa dissensio quid alienum putem
eius esse dignitatis,quam mihi quis tribuit,quid omni in munere uitae optimu & uerissimum sit exquirerer A n partus ancillae sit ne in fructu habendus disseretur inter principes ciuitatis P. Scaevola, M. p Manilium: ab his p M. Brutus dissentiet,quod acutu genus est,& ad usus ciuiu non inutile,nostea scripta reliqualis eiusdem generis,dc legimus Iibeter 8c legemus,haec quae
uitam cotinent omnem negliguntur Nam ut sint illa uendibiliora,haec ubeoriora certe sunt,quanqua id quidem licebit his existimare qui legerint. Nos autem hac omnem quaestionem de finibus bonoru & malorum, sere i nobis explicatam esse his literis arbitramur: in quibus quantum potuimus,no mos
do quid nobis probaretur,sed etia quid a singulis philosophiae disciplinis diceretur persequuti sumus. Vt aute a facillimis ordiamur prima ueniat in me diu Epicuri ratio,quae plerisq3 notissima est,quam a nobis sic intelliges expositam, ut ab ipsis qui eam disciplinam probant,non soleat accuratius explicaori: ueru enim inuenire uolumus,no ta quam aduersarium aliquem couincere.
Accurate aute quondam a L. Torquato homine omni doctrina erudito,deo sensa est Epicuri sententia de uoluptate: a mel ei resposum,quu C. Triarius in primis grauis 8c doctus adolescens ei disputationi interesset. Na quum ad me in Cumanum salutandi causa uteri uenisset,pauca primo inter nos de Iisteris,quaru summum erat in utrol studium : deinde Torquatus. Quoniam nacti te,inquit,sumus aliquando ociosum,certe audiam quid sit quod Epicurum nostrum non quidem tu oderis,ut sere faciunt qui ab eo dissentiunt, sed certe no probes :eum que ego arbitror unum uidisse uerum,maximis ep erroribus animos hominum liberauisse,& omnia tradidisse,quae pertinent ad bene beate cli uiuendu: sed existimo te sicut nostrum Triariu,minus eo deIecta ri,quod illa Platonis, Aristotelis,Theophrasti orationis ornamenta neglest xerit. Nam illuc quidem adduci uix possum ut ea quae senserit ille,tibi non uera uideantur.Uide quantum inquam fallare Torquate,oratio me istius phi
Iosephi non offendit: nam 8c complectitur uerbis quod uuIt,& dicit plane qtod intelligam:&tamen a philosopho si asserat eloquetiam,non asperner: si non habear, non admodum flagitem. Re mihi non aeque satisfecit,& quist
54쪽
LI B, PRIMUS de locis pluribus.sed quot homines tot sententiar. lIi igitur possumus. Qua
obrem tande,inquit no satisfacitetTe enim iudicem aequum Puto, modo quae dicat ille bene noris.Nisi tu Phaedrum,inquam,mentitum aut Zenonem Pu . tas quorum utru* audiui,quum mihi nihil sane praeter sedulitatem probarentoOmnes mihi Epicuri sententiae satis notae sunt,ati eos quos nomina ui cum Attico nostro frequenter audius,quum miraretur ille quidem utrunoque, Phaedrum autem etia amaret,quotidieq3 inter nos,ea quae audiebamus,co serebamus meo erat unquam cotrouersia quid ego intelligerem, sed quid probarem. Quid igitur est,inquit audire enim cupimuid no probes. Prin cipio inquam in Physicis,quibus maxime gloriatur,primu totus est alienus. Democrito adiicit perpauca mutas, sed ita ut eaquae corrigere uult,mihi qui dem deprauare uideatur. Ille atomos quas appellat,id est corpora indiuidua, propter soliditate,censet in i finito inani,in quo nihil aeque nec summum,nec
infimum,nec mediu,nec ultimum,nec extremu sit,ita ferri ut concursionibus inter se cohaerescant ex quo efficiantur ea quae sint, queP cernantur omnia, eum P motum atomorum nullo a principio,sed ex aeterno tempore intelligi.couenire.Epicurus autem in quibus sequitur Democritum non fere labitur. uanquam utriusP quum multa non probo,tum illud in primis,quod quia in reru natura duo quaereda sint unum quae materia sit,ex qua quaess res esti ciantur,alterum quae uis sit quae quido eis ciat,de materia disseruerunt,uim dc causiam efficiendi reliquerunt. Sed hoc comune uitium,illae Epicuri proopriae ruinae.Ceset enim eadem illa indiuidua 8c solida corpora ferri suo deorsum podere ad lineam,hunc naturalem esse omnium corporum motu. Deinde ibide homo acutus,quum illud occurreret,si omnia deorsum e regione ferrentur,& ut dixi ad linea,nuna fore ut atomus altera alteram posset attingeore: ita in attulit rem cometitiam,declinare dixit atomum perpaulu, quo nihil posset fieri minus ita effici coplexiones S copulationes,& adhaesiones atoo morum inter se,ex quo cisceretur mundus,omnesci; partes mundi quael in
eouessent. uae cures tota fiet a sit pueriliter,tu ne efficit quod uulsina& ipsa declinatio ad libidine fingitur. Ait enim declinare atomum sine causa,quo nihil turpius Physico, si fieri sine causa quidquid dicere.Et illum motum natus
Talem omnium ponderum,ut ipse con stituit,e regione Inferiorem locu petentium,sine causa eripuit atomis,nec tamen id cuius causa haec finxerat assequuotus estinam si omnes atomi declinabut,nullae una cohaerescent: siue aliae de clinabunt,aliae suo nutu reiste seretur, primum erit hoc quasi prouincias atomis dare,quae recte,quae oblique seramur: deinde eadem illa atomorum, in quo etiam Democritus haeret,iurbulenta concursio,hunc mundi ornatu etsi
cere no poterit. Ne illud quidem Physici,credere aliquid esse minimu,quod prosecto nuna putauisset,si a Polyaeno familiari suo geometriam discere maluisset,il illum etia dedocere.Sol Democrito magnus uidetur,quippe homini erudito,in geometria* persee o huic bipedalis fortasse: tantum enim esse
censet quantus uidetur,uel pauIo aut maiorem,aut minorem: ita quae mutar, ea corrupit. Quae sequitur,sunt tota Democrit atomi,inane,imagines, quae idola nominant,quorum incursione no solu uideamus,sed etiam cogitemus. Infinitio ipsa,quam απυιαν uocant,tota ab illo est: tum Inumerabiles mudi,
qui dc oriantur dc intereant quotidie. uae 5c si mihi nullo modo probatur
55쪽
tamen Democritu laudatum a caeteris,ab hoc qui eum unum sequutus esset, nollem uituperatum. Iam in altera philosophiae parte, quae est quaerendi aedisserendi,quae λivini dicitur iste uester plane,ut mihi quide uidetur, inermis ac nudus est: tollit definitioncs,nihil de diuidedo ac partiedo docet: no quostmodo e Sciatur,coesudaturi ratio tradit,non qua uia captiosa soluatur,am sthigua distinguatur ostendit. Iudicia rerum in sensibus ponit: quibus si semel aliquid falsi pro uero probatum sit,sublatum esse omne iudicium ueri&falysi putat. deest nonnihil. Co firmat aute illud uel maxime quod ipsa natura,ut ait ille,asciscat S. repro/het id est uoluptate 8c dolore. Ad haec et quae sequamur 8c quae fugiamus resert omnia. Quod cla Aristippi est i Cyrenaicisci; melius uberiusq; defenditur,tame eiusmodi esse iudico,ut nihil homine uideatur indignius. Ad malo Taenim quaedam nos natura genuit 8c cosormauit,ut mihi quidem uidetur: ac fieri potest,ut errem,sed ita prsus existimo: ne in eum Torquatit', qui hoc Primus cognome iuenerit,aut torquem illum host i detraxisse ut aliquam eκ eo perciperet corpore uoluptatem,aut cum Latinis tertio Consulatu coflixisse apud Veserim Ppter uoluptatem. Quod uero securi pcusi erit filium, pri Dauisse se etia uidetur multis uoluptatibus,quum ipsi naturae patrioq3 amori praetuleritius maiestatis at* Imper 3. Quid L. Torquatusetis qui Consul cuCn. Octauio fuit, quum illa seueritatem in eo filio adhibuit,quem in adoptionem D. Syllano emacipauerat,ut eu Macedonu Legatis accusantibus, quod pecunias Praetorem in prouincia cepisse argueren causam apud se dicere tuo herer,recp ex utraq; parte audita,pronunciaret eum no talem uideri fuisse in Imperio, quales eius maiores fuissent,& in conspectum suum uenire uetuit:
Nunquid tibi uidetur de uoluptatibus suis cogitauisse Sed ut omitta pericula,labores, dolorem etia quem optimus quis pro Patria,et pro suis suscipit,
ut n5 modo nulla captet,sed etia praetereat omnes uoluptates,dolores deni
quosvis suscipere malit a deserere ulla officii partem,ad ea que hoc no minus declarat,sed uidetur leuiora ueniamus. Quid tibi Torquate quid huic Tria rio literaerquid historiae cognitio* rerum quid poetarum euoIutior quid tata tot uersuum memoria uoluptatis assert Nec mihi illud dixeris. Haec enim ipsa mihi sunt uoluptati S erant illa Torquatis. Nunc hoc ita defendit Epi curuS,New uero tu Triari aut quisu eoru,qui aut saperet aliquid,aut ista didicisset. Et quod quςritur saepe,curta multi sunt Epicurei,sunt aliae quo P cauφsae: sed multitudinem hoc maxime allicit, quod ita putat dici ab illo recta Schonesta quae sint ea facere ipsa a se laetitia id est uoluptatem. Homines optio mi no intelligunt tota rationem euerti,si ita se res habeat. Nam si concederest tur,etiam si ad corpus nihil referatur ista sua sponte & per se esse iucuda, per se esset 8c uirtus & cognitio rerum,quod minime ille uult expetcda. Haec igitur Epicuri non probo,inquam,de caetero uellem equidem aut ille ipse doctrinis fuisset instructior: est enim quod ita tibi uideri necesse estono satis poliρtus his artibus,quas qui tenent eruditi appellantur: aut ne deterruisset aliosa stud's. Q a te quidem uideo minime esse deterritum. Quaecum dixissem, magis ut illu prouocarem c ut ipse loquerer, tum Triarius Ieniter arridens,
Tu quidem,inquit,totum Epicurum pene e philosophoru choro sustulisti: quid ei reliquisti,nisi te quoq; ut id modo loqueretur, itelligere quid diceret.
56쪽
Aliena dicit in Phy sicis,nec ea ipsa quae tibi probarentur,sed siquae in 'is corrigere uoluit,deteriora fecit: disserendi artem nulla habuit: uoluptatem quusummum bonum diceret,primum in eo ipso parum uidit,deinde hoc quoque alienum: nam ante Aristippus,& ille melius .Etenim quasi detractis de homine sensibus addidisti ad extremum etiam indoctum suisse. Fieri,inquam,o Triari nullo pacto potest,ut non dicas quid non probes eius a quo dissentio as. uidenim me prohibet Epicureu esse,si probarem quae ille diceret quupresertim illa perdiscere ludus esset. Quamobrem dissentientium inter se roprehensiones non sunt uituperandae: maledictit,contumeliar,tum iracundiae, contentiones,concertationes cpin disputando pertinaces , indignae philo ophia mihi uideri solent.Tunc Torquatus,Prorsus ,inquit,assentior,neq3 enidisputari sine reprehensione,nec cum iracundia aut pertinacia recite disputari potest: sed ad haec nisi molestum est,habeo quae uelim. At me,inquam,nisi te audire uellem,centes haec dicturum fuisse Virum igitur percurri omne Epio curi disciplinam placet,an de una uoluptate quaeri,de qua Omne certame estITuo uero id quidem,inquam,arbitratu. Sic faciam igitur,inquit, unam rem explicabo,eam cymaximam,de Physicis alias,8c quidem tibi & declinatios is nem istam atomorum,& magnitudinem Elis probabo,WDemocriti errata ab Epicuro reprehensia & correcta permulta. Nunc dicam de uoluptate, ni hil scilicet noui,ea tamen quae teipsum probaturum es se confidam. Certe, inoquam,pertinax non ero,tibi ,si mihi probabis ea quae dices, libenter assen tiar.Probabo,inquit,modo ista sis equitate qua ostedis,sed uti oratione per Petua malo a interrogare,aut interrogari. Vt placet, inquam. Tunc dicere exorsus est. Primu igitur,inquit,sic agam,ut ipsi aut hori huius disciplinae placet. Constituam quid Sc quale sit id de quo quaerimus,non quo ignorare uos arbitrer , sed ut ratione 5c uia procedat oratio. Quaerimus igitur quid sit eo tremum,quid ultimum bonorum. Quod omnium philosophorum sentctia tale debet esse,ut ad id omnia referri oporteat,ipsium autem nusqua. Hoc Epicurus in uoluptate ponit,quod summum bonum es uult,summum Q malum dolorem,idi instituit docere sic.Omne animal simulati natum sit uoluptatem appetere,eacp gaudere ut summo bono:dolorem aspernari ut summum malum,&quantum possit a se repellere, idi facere nondum deprauatum, ipsa natura incorrupte atq; integre iudicante. Ita in negat opus esse ratione, neq; disputatione,quamobrem uoluptas expetenda sugiendus dolor sit. Sextiri hoc putat,ut calere ignem,niuem esse albam dulce mel,quoru nihil oporteret exquisitis rationibus confirmare,tantum satis esk admonere. Interesse enim inter argumentum conclusionemq; rationis, Sc inter mediocrem anis maduersionem at admonitionem: altera occulta quaedam Sc quasi inuoluta
aperiri,alsera prompta SI aperta indicari.Etenim quoniam detractis de hoomine sensibus reliqui nihil est,necesse est quid aut ad naturam,aut contra sit, a natura ipsa iudicari.En quid percipit,aut quid iudicat,quo aut petat aut sustgiat aliquid praeter uoluptate S dolore Sunt aute quidae nostris,qui haec subtilius uelint tradere,& neget satis es se quid bonii sit aut quid matu, sensiuiudicari,sed animo etia ac ratione intelligi posia,& uoluptatem ipsam per se esse expetendam,& dolorem ipsum per se es se fugiendum. I taque aiunt hanc quasi naturalem atq; insitam in animis nostris inesse notionem,ut alteru esse
57쪽
s4 DA FINIBVS BON. ΕΤ Μ A L. appetendum,alterum aspernandum sentiamus. Alη autem quibus ego assen tior,quum a philosophis tamen pluribus permulta dicantur,cur nec uoluptas in bonis sit numeranda,nec in malis dolor,non existimant oportere nimium nos cause confidere: sed Sc argumentandum,& accurate disserendum,& ra tionibus conquisitis deuoluptate 8c dolore disputandum putant. Sed ut perspiciatis unde omnis iste natus sit error uoluptatem accusantium, dolorem liaudantium,totam rem aperiam,eal ipsi,quae ab illo inuentore ueritatis, SI quasi architecto beatae uitaediista sun explicabo. Nemo enim ipsam uoluptatem,quia uoluptas sit aspernatur,aut odi aut fugit,sed quia consequaturma
gni dolores eos,qui ratione uoluptatem sequi nesciunt. Nel porro' quisquaest, qui dolorem ipsem,quia dolor sit amet,consectetur, adipsci uelit,sed quia
nonnunu eiusmodi tempora incidunt,ut labore& dolore magnam aliquam querat uoluptatE. Vt enim ad minima uenia,quis nostru exercitatione ullam corporis suscipit laboriosam nisi ut aliquid ex ea comodi consequatur auis aute uel eum iure reprehenderit,qui in ea uoluptate uelit esse,qua nihil moleostiae consequatur: uel illu qui dolorem eum lagiat,quo uoluptas nulla pariaνtur At uero eos'accusamus,& iusto odio dignissimos ducimus,qui blandit is presentiu uoluptatum deliniti ali corrupti,quos dolores S quas moleostias excepturi sent occecati cupiditate non prouident: similii sent in culpa
qui ossicia deserunt mollitia animi,id est laborii S doloru fuga. Et harii quio de reru sacilis est & expedita distinctio. Na libero tepore, quu soluta nobis est eligedi optio,quu ty nihil impedit quo minus id quod maxime pIacet facere possi mus,omnis uoluptas assumenda est,omnis dolor depelledus. Temporibus aute quibusd1,& aut ossic is debitis, aut reru necessitatibus,sepe euenit ut& uoluptates repudiandae sint,& molestiae non recusitas. Itaq3 earli re vi hic tenetur a sapiente dele stus,ut aut reflciedis uoluptatibus maiores alias consequatur,aut perserendis doloribus asperiores repellat. Hanc ego quii tene1 sententia,quid est cur uerear ne ad ea no possim accomodare Torquatos nostrose quos tu paulo ante, cu memoriter, tu etia erga nos amice 8c bene uole collegisti. Nec me tame laudandis maioribus meis corrupisti,nec segniore ad respodedu reddidisti,quoru facta quemadmodu quaeso interpretariset Siccine eos censes,aut in armatu hoste impetum fecisse,aut in liberos,aut in saguinem seu tam crudeles fuisse,nihil ut de utilitatibns, nihil ut de commodisiuis cogitarent At id ne serae quide faciunt,ut ita ruant, ato turbent,ut earum olus 8c impetus quo pertineat no intelligamus.Tu ta egregios uiros cetcstatas res gessisse sine causerauae suerit causa mox videro: interea hoc tenebo,
si ob aliqua causa ista qus sine dubio preclara sent secerint,virtute his ipsa per
se causa no fuisse. Torque detraxit hosti,& quide se texit ne interiret. At maognu periculu ad it. I n oculis quide exercitus : quid ex eo est co sequutuset Laude dc caritate,que sunt uitae sine metu degeds praesidia firmissima. Filiu morte multauit, si sine cauti,nolle me ab eo ortu ta importuno tam cy crudeli: sin ut dolore suo sanciret militaris imper' disciplina,exercitumq3 in grauissimo bello animaduersionis metu contineret,ialuti prospexit ciuium, qua intelligebat contineri suam. Atque haec ratio late patet. In quo enim maxime corio sueuit iactare uestra se oratio,tua presertim qui studiose antiqua persequeris aris & sortibus uiris commemorandis,eorum factis non emolumento ali
58쪽
h I A B R. I. ss equo,sed ipsis honestatis decore Iaudadis,id totu euertitur eo delectu rerunique modo dixi costituto,ut aut uoluptates omittatur maioru uoluptatu adio
piscedarum causa,aut dolores suseipiatur,maioru dolorum effugiendoru gratia. Sed de clarorum hominum saetis illustribus 8c gloriosis,fatis hoc loco dictum sit: erit enim iam de omniu uirtutu cursu ad uoluptate proprius dissere di locus : nunc aute explicabo uoluptas ipsa que qualisq3 sit,ut tollatur omnis error imperitorum, intelligatur ea quae uoluptaria,delicata,mollis, habeaotur disciplina,s grauis,cl cotinens,il seuera sit. Non enim hanc sola sequimur, quae suauitate aliqua natura ipsam mouet,& cum iucunditate quada percipi tur sensi bus,sed maxima illam uoluptate habemus,que percipitur omni dolore detracto. Na quonia quum priuamur dolore,ipia liberatione Sc uacuitate omnis molestiae gaudemus: omne aute id quo gaudemus uoluptas est,ut omne id quo ostendimur dolor,doloris omnis priuatio recte est nominata uoluptas.Vt enim quum cibo potioneq3 fames sitisi depulia est, ipsa detractito molestiae cosequutione asteri uoluptatis,sic in omni re doloris amotio succesesione essicit uoluptatis. Ita no placuit Epicuro medium esse quiddam inter
dolore & uoluptate. I llud enim ipsum quod quibusda medium uidetur, qud
omni dolore caret,non modo uoluptate esse,ueru etia summam uoluptatem.
Quisquis enim sentit queadmodum sit aflectus,eu necesse est aut in uoluptaote esse,aut in dolore. Omni autem priuatione doloris putat Epicurus termis mari summa uoluptatem,ut postea uariari uoluptas distingui l possit,augeri amplificari no possit. At etia Athenis, ut e patre audieba, facete S urbane Stoicos arridete statua est in Ceramico Chrysippi sedentis, porrecta manu:quae manus significet illum in hac esse rogatiuncula delectatu,num quidnam manus tua sic assecta,queadmodu aflecta nuc est desiderate Nihil sane. At si uoluptas esset bonu,desideraret: Ita credo. No e igitur uoluptas bonu. Hoc ne statua quide dictura pater aiebat,si loqui posset. Coclusum est enim cotra Cyrenaicos satis acute,nihil ad Epicuru. Na si ea sola uoluptas esset,que quasi
titillaret sensus,ut ita dicam,& ad eos cu suauitate afflueret,& illaberetur, nec manus esse coteta posset,ulla vacuitate doloris sine iucudo motu uoluptatis. Sin aute flamma uoluptas est,ut Epicuro placet,nihil dolere, primu tibi recte Chrysippe cocessum est,nihil desiderare manum,quum ita ellet assecta: securi,du,no recte,si uoluptas esset bonu,fuisse desideratur1. Idcirco enim no desiφderaret,quia quod dolore caret,id in uoluptate est.Extremu aute esse bono ru uoluptate ex hoc sacillime perspici potest.Constituamus aliquem magnis multis perpetuis seuente SI animo & corpore uoluptatibus,nullo dolore nec impediete nec impedete,quem tande hoc statu praestabiliore aut magis expetedum possumus dicere Inesse enim necesse est in eo,qui ita sit assectus,& firmitate animi,nec morte nec dolore timetis: quod mors sensit careat,dolor in Ioginquitate leuis, i grauitate breuis soleat esse ut eius magnitudine celeritas, diuturnitate alleuatio coseIetur. Ad ea quu accedit,ut iret diuinu numen horTear,nec Praeteritas uoluptates effluere patiatur,earum p assidua recordatio
ne laetetur,quid est quod huc possit quod melius sit accedere Statue cotra alique cofectu tatis animi corporis doloribus,quati in homine maximi cadestre possut,nulla spe proposita sore leuius aliquado, nulla plerita, neq; psenti, neq3 e Pectata uoluptate, id eo miserius dici aut fingisdi QIod si uita do.
59쪽
sc DE FINIBUS BON. ΕT Μ A L. ioribus reserta maxime fugienda est,siimmu profecto malu est uiuere eu dolore.Cui sentetiae cosentaneum est,ultimu esse bonoru cu uoluptate uiuere.Nee enim habet nostra mens quid si ubi consistat,taquam in extremo,omnes ci3 8c metus & aegritudines ad dolore reseruntur,nec praeterea est res ulla quae sua natura aut lolicitare possit,aut angere. Praeterea 8c appetendi,& refugiendi, 8c omnino rerum gerendarum initia proficiscuntur,aut a uoluptate,aut a dolore: quod quum ita sit,perspicuum e omnes rectas res atq; laudabiles eo re ferri,ut cum uoluptate uiuatur. Quoniam autem id est uel summum honor uel ultimum,& extremum,quod Graeci Hλος nominant, quod ipsium nullam ad aliam rem,ad id autem res reseruntur omnes,fatendu est summum esse bonum iucunde uiuere. Id qui in una uirtute ponunt,&splendore nominis capti quid natura postulet non intelligunt,errore maximo si Epicurum audire uooluerint,liberabuntur. Iste enim uestrae eximiae pulchrael uirtutes, nisi uoluptates efficerent,quis eas aut laudabiles aut expetendas arbitraretur Ut enim medicorum seientiam no ipsius artis sed bonae ualetudinis causa probaomus,& gubernatoris ars,quia bene nauigandi rationem habet,utilitate non arte laudatur: sic sapientia quae ars uiuendi putanda est,non expeteretur si ni
hil eisceret, nuc expetitur quod est tanu artifex conquiredae 8c comparadae
uoluptatis. Quam aute dicam uoluptatem iam uidetis,ne inuidia uerbi labe si stetur oratio mea. Nam quum ignoratione rerum bonarum Sc malaru, maxime hominum uita uexetur,ob eum cy errorem Sc uoluptatibus maximis saePe priuentur,&prauissimis animi doloribus torqueantur,sapientia est ad hi henda,quae S terroribus cupiditatibus* detractis,ocomnium falsarum opis nionum temeritate direpta,certissimam se nobis ducem praebeat ad uolupta,
tem. Sapientia enim est una,quae moesticiam pellat ex animis, quae nos exhorrescere metu non sinat,qua praeceptrice in tranquillitate uiui potest,omnium cupiditatum ardore restincto.Cupiditates enim sunt insatiabiles,quae no incido singulos homines,sed uniuersas familias euertunt,totam etiam labefactat
saepe rep.Ex cupiditatibus,odia,dissidia,discordiae,seditiones,bella nastunt. Nec hae sese soris selu iactat,nec latu in alios csco impetu incurrunt,sed intus etia in animis incluis inter se dissidet atq; discordat,ex quo uita amarissimam necesse est effici: ut sapies solu amputata circucisal inanitate omni 8c errore, nature finibus coletus sine egritudine possit& sine metu uiuere. auae est eniaut utilior,aut ad bene uiuedum aptior partitio a illa,qua est usus Epicurussaui unu genus posuit earu cupiditatu,quae essent 8c naturales 8c necessaris
Riterum, quae naturales essent,nec tamen necessariae.Tertium,quae, nec naoturales,nec necessariae. uarum ea ratio est, ut necessarior, nec Opera multa nec impensa expleantur. Ne naturales quidem multa desiderant, propterea
quod ipsa natura diuitias,quibus contenta sit,& parabiles S terminatas ha het. I nantu aute cupiditatu,nec modus ullus nec finis inueniri potest. Quod si uita omne perturbari videmus errore 6c institia apietial esse sola que nosa libidinu impetu Sc sermidinu terrore uindicet,& ipsius fortune modice serre doceat iniurias,& omnes doceat uias que ad quiete & tranquillitate ferat, quid est cur dubitemus dicere & sapientia propter uoluptate expetenda, Scinsipietitia propter molestias esse fugienda Eadem ratione ne teperatiam
quide propter se expetendam esse dicemus,sed quia pacem animis asserat, Sco eos
60쪽
s LIB. PRIMUS eos quasi cocordia quada placet ac leniat. Temperatia est enim quae in rebus aut expetedis aut fugiendis,ut rationem sequamur monet. Nec enim satis est nidicare quid facienduno facienduue sit,sed stare etia oportet in eo quod sit iudicatu. Pleriq; autem quod tenere atq; seruare id quod statuerunt non possunt uicti & debilitati obiecta specie uoluptatis tradui se libidinibus costringendos,nec quid Puenturu sit prouidet: ob eam P causam Spter uoluptate
et parva no necessaria,et quae uel aliter pararetur,et qua etia carere possent sine dolore,tu in morbos graues,tu in dana,tum in dedecora incurrunt, saepe
etia legu iudicior ut poenis obligatur. Qui aute ita frui uolui uoluptatibus. ut nulli ppter eas dolores c5sequatur,& qui suu iudiciu retinet ne uoluptate victi faciat id quod sentivi no esse faciendu,hi uoluptatem maxima adipiscutur praetermittenda uoluptate. I ide etia dolorem saepe ppetititur,ne si id non faciat,incidat in maiore . Ex quo itelligitur,nec inteperantia Ppter se fugienda esse: temperantia p expetenda no quia uoluptates sugiat,sed quia maioresco sequatur. Eade sortitudinis ratio reperietur. Na neq3 laborum periunctio, necp perpesso doloru per se ipse allicit,nec patietia,nec assiduitates, nec uigiliae,nec ea ipsa quae laudatur id ustria,ne sortitudo quidem : sed ista sequimur
ut sine cura metuq3 uiuamus,animul & corpus, quantum efficere possimus, molestia liberemus. Vt enim mortis metu omnis quietae uitae status plurbaotur,dic ut succubere doloribus,eo p humili animo ibecillo serre miseru est, ob eam p debilitatem animi multi parentes reliquerunt,multi amicos, non nulli patriam,plerim autem seipsos penitus perdiderui: sic robustus animus&excelsus omni est liber cura,& rigore animi etiam mortem colemnit: qua qui affecti sunt,in eadem causa sunt,qua antesi nati:& ad dolores ita paratus
est,ut meminerit maximos morte finiri, paruos multa habere interualla reo quietis: mediocriu nos esse dominos,ut si tolerabiles sint feramus: sin minus, aequo animo e uita quum ea non placea Otanquam e theatro exeamus. Quio
hus rebus intelligitur nec timiditatem ignauiam cpuituperari,nec fortitudionem patientiamq; laudari suo nomine: sed illas reissci quia dolorem pariant, has optari quia uoluptatem. Iustitia restat ut de omni uirtute sit dictum, sed similia sere dici possunt. Vt enim temperantiam,sapientiam,sortitudinem coPulatas esse docui cu uoluptate, ut ab ea nullo modo nec diuelli nec distrahi possint,sic de iustitia iudicandum est: quae non modo nunquam nocet cuis, sed contra semper alit aliquid tum ui sua atq3 natura quod tra quillet animos, tum spe nihil earu rerum defuturum,quas natura deprauata desiderat. Queo admodum temeritas & libido Sc ignauia semper animum excruciant,& semper solicitant,turbulentae sunt, sic cuius in mente consedit, hoc ipso quod adest,turbulenta non potest fieri: S si uero molita quippiam est,quamuis occulte secerit,nunci tamen confidet id fore semper occultum. Plerun* improsthorum facta primo suspitio insequitur deinde sermo,atin fama,tum accusast tor,tum iudex: multi etiam ut te Consule ipsi se indicauerunt. Quod si qui satis opibus hominum sibi contra conscientiam septi esse & muniti uidentur, deorum tamen horrent , easty ipsas solicitudines, quibus eorum animi nost stest dies Q exeduntur,a d is immortalibus supplich causa importari pytar. Quae aute lata ex improbis fassitis ad minuendas uiis molestias accessio fieri Potest,quanta ad augendas,cum conscientia factoru,tum poena legu,odio p