Caelii Apitii, ... De re culinaria libri decem. B. Platinae Cremonensis De tuenda ualetudine, natura rerum, & popinae scientia libri 10. Pauli Aeginetae De facultatibus alimentorum tractatus, Albano Torino interprete

발행: 1541년

분량: 346페이지

출처: archive.org

분류: 약학

131쪽

P. PLATINAE c REMON. qua tangeretur voluptates quando a rebiu plos quam μtis ei, concupitis declinauilbet. Valet apud nos ut video

ciceron;s autoritas:qui quidem ut Arinotelem, Platois nem, PIthagoram , Zenonem, Democritiam, chosipapum,Parmenidem, Heraclitu'm , sic Epicurum segetem ex materiam eruditionis ac doctrinae suae Acit : quo eum enim tutius congrederetur quam cum mortuo Epicuro, habuit Cicero neminem.Valebit ex apud me Senecae,Lucretij,La ertii autoritas,qui Epicurum,ut uirum sanctisissimum atque optimum, miris laudibus extollunt. Dicere autem non decere sapientem moerore confici,cum perturbationis doloriss uacatio conflantes esciat volupta istes,quid mali,imo quid non boni in se habet s Ad Illicitiis tem enim uoluptas illa,quae ex bone, ti actione oritur, ut medicina ad sanitatem aegrotantem hominem, perducit. Quis est praeterea tam stupidus, tamq; ut isti uolunt selisibus ob sanctitatem er tetricam uitam alienus, qui non corpore Cy animo aliqua perfundatur uoluptate, sier in uictu mediocritatem, unde bona ualetudo, Cr in actione integritalem ac constititiam, unde Illicitas oriri tur, retinuerire Non improbatur hoc nomen a Platone,

non ab Aristotele, qui signate admodum de rebus ipsis locuti sint. Fecit Metrodori ac Hierondimi luxus Criibido,ut Epicuri uiri optimi schola Cr doctrina uitio daretur. Non ergo quid uir bonus, sed quid deprauato νει sectae addidere, culpandum erat. Desinant praeterea hi reru aestimatores,Gr quasi trutina quid indies ab unois quoque fit librantes, carpere, quid de ualetudine aut ra, tkne uictus, quam Graeci diaetam appellant, addendo quaedam ad curandus aegrotationes praecepta, de natura rerum ex obsonij perscripserim. Tantam enim abest ut hoc

132쪽

a LIBER I rarlae institutum a uiro ciuili sit alienis, morim etiam philobophorum autoritate er praecepto, ut quemada modum in presio qui ciuem olim, sic qui in pace multosnxnc ciues rationem uictus asterendo seruauerit, pia escillitas merere videatur. Obsonia mihi obijcient, ut gura L o cr educi, utq; instrumenta libidinum Cr quaedam quasi calcaria intemperantibus er flagitiosis addenti . Vtinam ipsi aut natura, aut instituto, ut Platina, mera

discritate er parsimonia uterentur:non videremus hodie tot popinarios in urbe,tot ganeones,tot Gnathones, tot scurras,tot adulatores,libidinins obstrusurum diligenistifimos ob edacitatem Cr duaritiam conquisitores. Scriata ego de obsonijs, Catonem atrum optimam, Varromnem omnium doctifimum, columellam Cr caelium Apiatium imitatum non quo legentes ad luxu adhortarer, quos

certe inter scribendum semper auitio deterrui, sed quom civili uiro ualetudinem,lauticiem uictus potius quam luxum quaerenti prodessem:π poli eris ostenderem hanc nostram aetateIngenia habuisse,quae mmyci si no aequaure, imitari saltem in quouis genere dicendi suderent. His ergo rusticationes meus,quas stri hae aestite in kGUι T usculano apud inclatum Cr amplifimum patrem Franciascum Gonetagum,non fornabere doctifime Pater,si boni plus quam mali in se habent, siue non ad flagitium, quod est detestiniumsed ad ualetudinem ex modestia

homines,te etiam impellente,nominis ixi autoritate interapoctra adiboriantur. Deligendus locus ad habitandum. . : Ex quatuor elementis, unde animantia quaeq; aut vitixtim, aut seorsim originem traxere, duo sunt ex qui

133쪽

ris P. PLATINAE CREMON.bus,Gr in quibus potifimum uiuit homo,terra scilicet σaer. Ab igne enim Cr aqua, quorum alterum supra mo.

dum frigidum Cr humid- est,alterum calidum ex praeum, ita natura secludimur, ut habita quantum indiuiudua requirunt particula quadam, diutius inter Me versari nequeamus. Familiariora igitur humano generi, et quasi domicilia fiunt terra Cr aerun quibus ad ualetudionem,Cr uoluptatem eligendus Iocus, ne brutis hae in re inferiores esse uideamur, quae ex regionibus salubrit tem cum iucunditate requirunt.Deligat itaque homo non inciuilis Cr ingenij particeps, tum in urbe,tum in agris pro anni tempore Iocum saluberrimum,iucundi , amoenum,uenustum,ubi aedifice ubi rei rusticae operum det,

ubi Musis ingenio uacet,ubi postremo quod feri pera felle a uiro eastifimo Cr doctifimo potest) eum dijs

ipse loquatur. Aestate petat loca excelsa, non nebuisiosa, non uento animi sed puri,clar temperatis coea Lubi domum habeat egregie eameramin. cuiu3 f nostrae Varron2 'moritate ad orientem Cr septentrionem vergant. Tale enim domiciliaem ueniente sola illussratur.er quasi repurgatum omni nocturna labe, exin non adamodaem calesia occidente eodem septentrionali auara reis frigeratur. Eadem quoque ratione utemur, si nobis secuntam risis littus habitare contigerit, quod per aestitent meridiano Cr occiduo sole alia ratione aedificatae do mus admodis fruent, unde fit ut corpora diutino cicalare uitiata, ac nulla uoluptate adium,in graues er pertaesosos incidunt morbos, Vere autem, bγeme, aut mno maxime,ubi temperies fuerit,in planis collinis de matriritimis locis commode, Cysalubriter habitaueris, modo

procul sint a paludibus, a 'gnis, a calidis de sulphvin

134쪽

LIBER I. areis fontibus. Sunt etiam qui scribant faminum auruac maritimae orae, si a meridie fauerint,insalubres esset maxime uero in grauibus locis,quod hodie quos in Laistio ac in maritimis austro expositis Irequentatis Antaribus cernitur. cauendum est etiam ab immenso frigore,

praecipue uero flante borea. unde Cy neruorum contravictiones, dictensiones, ac rigores, quos Graeci stasimum CT tetatarum vocant,Cr tusses,distillationes,tormina, Isidi pitudine raucedines, ac vesicae dolores nascuntur. Aia de quod .ut nimio calore concoctio intermittitur, somnus au rtu resoluitur corpus ac mens iacet: in nimio stirigore hebetantur sensus, Cr destitutum prope fomento naturalistupet ingeniam. Optima est hγems, ut ait ceti su quae vento uaca salubris aestis qua suonij perflant, uel si tentrionales mugis quam subsolani: CT ut uentus a mediterraneis regionibus ueniens salubris est, ita 'ea mari grauis. Igne itaque eo tempore anni furata sunt

membra. non tamen diu βω inhaerendum eji,ne CT compus pigrescataer debilitetur ingenia σ malis uaporiabus, quod fieri solet, cerebrum repleatur, attractir per ignem ad caput humoribus, quos Graeci cum hos σνheumata, nostrifluores Er distillationes appelllant. Obaranda sunt negoci tam urbana, tum rustica: vacandum

ingenio,ct doctrina imbuti sumus,undesolida cr integra voluptas oriri solet.

De exercitatione corporis.

Verum quia ignauia corpus hebeta Cr secordem idorem prosequitur ualetudo, exercitatione liberali uteriadum est,quia Cr sanguis ocio deprauatus emendatur , Cr membra ualidiora ac promptiora ad id quod institas dura, fiunt:er stomachus motu, in quo calor inest. i ad appe

135쪽

o P. PLATINAE c REMON. ad appetentiam exciritur, cr mens udiuuantibus sensebus ad cognitionem rerum occuImrum, er admirabilium celerior Cr acutior redditur. Sed neque hoc ante concoructionei neque ieiuno admodum Crymelico corpore βαciendum est expectinda est prima concoctio, postquam nil crudum, nil inane de stomacho pertimescendum est.

Hominem commode exercent ambulatis,negociatio, per acclivum ascensus ac descensus,rei non ponderose de Ioaco ad locum portatio, ubi donu sumus. Sarritis, occatis, runcatio,insitio, putatio, dum hortos Cr pomaria animit gratia colimus. Exercent item, sed concitatius, pila ium aio tum nanor, equestres ac pedestres Iudi, gladiatus ra, sed indecentiiss. Praeterea certare saltu, iaculum tora quere, arcum intendere, lam luctari, uenatione de alia gari,non alienum ab ingenuo ac ciuili viro uidetur. quaado pro patrias opus lucrit,strenue si pturi sunt arina. Fient haec commodius ad ualetudinem Cr subinde ad uois luptat sub dio,coclo,er in sole, quam sub tecto aut in umbra. Ille potifimum exercitationes laudandae sunt, ut ait Celsusquarum finis pleruisti sudor est, aut certe lasestudo,quae citra satigationem fit. Sed hoc maxime attenadendum est,ut aequaliter omnia membra secundam viros exerceantur,ne dum uni pWcimus, reliqua nimio Iabore obruantur. Vt vero ex nimio octo,ita ex nimia defatigaintione periclitatur.Medium igitur quoddam tenecion est, ne dolorem cum voluptate permutemus.

De coenae

sedato tandem ab omni concitatione corpore, cum vesteri edendum fit, quo tempore nosti i coenam saccare dicuntur, cum prandio maiores, Cr quidem militana ισι ante miridim vii consucuerint; cibi s quem stoma

136쪽

a Parcius tamen edendum tum est, maxime uero biliosis, quorum morbi bumiditate nocturna urgente, cibo etiam γ augeri non sine incommodo solent.Sumpto cibo ab omnia commotione corporea, vehementi praestrata, Cr mentis

. l agitatione duabus Lora Irmprendum ell, donec ivit. prima concoctio fat. . De ioco Sc ludo.

Interim vero locis ac Iudo minime concitato vacanara dum,ne θηλ cogitatione occupati concoctionem impra a dian L careat iocus,quem urbanum, facetum, modo umem volo,dicacitates urrilitate,mordacitate. Nolo minos, non protervias non dicteria,non conuitia, unde ira Cr indiae' gnatis,ac plerans magna rixa oritur.Ludussi tint,testin ser acto,ut nostra appellatione utar,chartis uariis ima τι ginibus pictis. Absit inter Iudendum omnis fraM er auarium riti qua illiberalior er detestinus fit ludus, nec ullum t is afri ludendi uoluptntem,cum timor,ira,Cr immensa bal e bendi cupiditas uarijs modis ludentes cruciet. si lacua

usi brandum est,non post cibum id sacer esed post concoctiois

o nem debemus naturalis enim calor commotione cr agitarius tione mentis a stomacho retrahitur,aut imbecillior ad coaora quendum redditur. D De somno. si, Ut autem nimia exercitatio cr Ionga uigilia vim coraporis prosternunt, concoctionem impediunt, Diritus vidisses debilitant, cerebrum excitant: sic temperatus soα a mnus, Cr qui non ex crapula, Cr ebristate uenit, in Mo bra labore 'Ia injburat, calorem stomacho subminitora si, a mentem purgat,ac denique totum corpus ad honerio sunt actionem, ex qua virtuns habitus comparatur, πακ i α nolint, l

137쪽

P. PLATINAE c REMON. nouat. Vt b eme commodior culcitra plumea est, ita u. nea uel bombγcina aestites aquislanc nimio tim somno praecauendum est, unde Cr corpus macrescit, ex sensus hebetantur, Cr stomachus fluore temtur, Cr caput ac ςerebrum grauatur Cr obtunsitur. Ad somnin nox mora tales inuita quod tranquilla, diuod obscura, quod frigida er humida est. Hunc cimices plerumh intcrturbant, quos hac ratione acillime tolles: cucumerem anguinum conadito in aquam,ems in lecticam,er quo voles in undito. vel βl bubulum cum σceto mixtum superjundito,nulli nascentur. Fugabitur item ex cubiculo pulex, si aquam ex coriandro circunquas Andes. Neridiari enim, hoc est, meridie dormire,nisi fidendo,tunt iber dum uini aliquantulum evaporen insalubre est Cr pestistrum. caput enim debilitatur,diltiautiones augentum, pituita Gescit, calorrnaturalis eorrumpitur,segne omnino, desidiosum,marciadum,ac languidum corpus ejicitur.. Qua ratione cubandum sic

In Iaciem dormiat cui stomachus imbecillis est. I deis

nim concoctionem adiuuat, nec patitur pituitam concreoscere, calorem naturalem augendo, quo noxii hamores.

coquuntur. Dormire item primo somno in Iesus deis xtrum,dein iusinistrum perutile est. supinus ne dormiat, qui sanae mentis est: inde enim plerique Cr valles oritιπα tur morbi, cum Cr cerebrum, Cr neruos, er renes Auiodus hamor inficiat , tali accubitu proprio meatu aucrasses. Dortiare capite Cr humeris elatis, mire ad ualetudianem Acit. Noctu uitanda est luna, praecipue cum dormiatur,quia stigidos humores moue Cr rheumatismum pitur serum generat, maxime uero si radii lunares, quorum

138쪽

riderint. De concubitu.

concubitu quem Hippocrates medicorum princeps. diuina visscientia, dit partem esse quandan comitialis morbi, tres nimis est concupiscendus, neq; omnino postuhabendia cum ad generationem faciat, qua animantiam specio construantur. Raras ut ait cessus corpus exciata frequens soluit requentem dixit, non numero sed rotione aetatum corporis. Is enim coitus non inutilis est, cr ad uoluptates acit, quem nu us languor Cr dolor se,quitur.Peior est aestite Cr autumno, tolerabilior haemeer ueremoctu tutior quam interdiu, si non bane cum uiasilia Iabor stitim sequitur.

Quid sit agendum ubi cubitu surrexeris. si bene concoxit, experrectus mane tuto surgit: q in unus, quiescere ins bruto debet, er redormire: si mane ante tempus surgendi nece itas fuit, conquiescat deinαde,neque exercitationi se aut negocio credat. Vt ueste tinwm,stimatutinium frigus ei lugiendum est, qui ex ca pite er stomacho laborat. Ubi quis surrexerit, paululagmintermittere debet, deinde capilliam sursem vorsum practere, excreando continuo id pituitae quod noctu conceis pit. Lavare item pedes Cr caput ante cibum non inutile bene ualenti erit, pargamenta corporis, quae ad extreraria expelluntur bene detergendo. Follere os mesta aqua, aestite praecipue,non erit insulabre: Deme uero temperarantius id agendum est, ne nerui de sensus rigore lata

dantur Cr obstupescant. Movereaturum si constrictior est, eandemque sistere si profluuio labora medicorium prori prium est. iniare ab iis de huc atque item de citeris meo

is dica

139쪽

P. PLATINAE c REMON. dicamentis,qlte ad curandam ualletudinem pertinent, istio petatunc me enim tantummodo capita ponentur,c in rerum proprietate incidero, quia de uoluptate loqui satius duximus: quae magna er solida comparabitur, si a noxiis cauentes,quae secundum naturum sunt prudenter ac modeste amplectemur. De exercitatione post somnum. Qui bene concoxit ut ait celsus ampliorem, qui mile,remfiorem exercitationem faciat: sed multis rea syrtiit ne quis urbanus an rusticus, miles an studio liteis rarum remollitus. Exercitationes enim ex genere nati rerum Cr studiorum sumendae fiunt. Venatione rusticus de miles utatur, quod similitudinem quandam curimilitari solertia habeat, quodq; rusticis stre eorum opora euo tendo ac praedando hostium loco habeantur . Gaudet ducupis ciuis, nec uenationem asternatur. Atqui orio er Musis delectatur,clare legat: post: lectionem multum ambulet,non sub tecto, sed in soles caput patiatur. Gestetur more maiorum,equitet, hortos er pomaetria inuisatiriuos dcduca surculos ponat, insitionem βαcia herbas aromaticus plante runcet, sarriat, uisco Crbubone es cupiat,apiam Auearia curet, aviculus caa noras enutriat, piscinas habeat unde piscari non in me mode posit,in foro ambulet, negocia transigat, de R eripublica loquatur, si opus fuerit, Cr disserat. I nde domu, s&s in die comedere assueuit, reuertatur. Inediam non strat, quae stomachum pituita replet. Hunc tamen faecilius sustinent mediae aetates, minus iuuenes, minime pueri or senectute coii ficti, ratione uirium. cauendum est item, ne ante famem comedamus: ne quod assumiamus ad robur er vim corporis, id totum in uirus Er pera

niciem v

tani

illi

140쪽

filetem vertatur,quod certe a crudo CT repleto stomacho fieri consueuit. Quid obseruandum in uita ad uesuptatem. scribere de obson s Cr pulmentis nostronon temporum, Cr quibus maxime aula Romana uescitur, dein inceps institui, si prius pauca attigero,quae ad ualetuadinem er uoluptatem hominis faciunt. Non enim omisnes cibi omnibus constrant. Sed ut uaria sunt elementa, uariae hominum ex humoribus appetentiae, varis quouque gustus: sic uris debent esse cibi,ut quod conuenit, quod sapit, quod nutrit, unicuique tribuatur. Nemo erinis,me autore, quod Alidio assicit, quod nocet, quod crucia quod interficit comedet. Pensitabit quisque quid genio suo conueniat, er id cibi eiusq; generis actinet, quod enutrire corpus sine molestia fit. Neminerit urinusqui dicti illius Socratici, edendum esse ut uiuamus, non propterea uiuere ut edamus. Corpus hoc quo sustinemur omnes er uiuimus,ex quatuor humoribus conristat. Habet enim in se sanguinein, bilcm rubeam, quanter cholerum dicimu3 atram bilem,quum eandem mela eboliam appellabimim: habet etiam phlegma, quae Crpituita Latine dicetur. Sanguinis sedes hepar est,sive ira cur malis appellare. In praecorduis praesidet bilis ruber, et in sinistro latere, maxime uero in Me,domicilium habet dira bilis. Pituita caput er stomachum uexat, inde quoque in vesicam π renes cum pernicie hominis deascendit. sanguis calidus er H ectus ueri comparatur: cholera sicca er calida aestiti: Melancholia sicca Crstigida autumnor Phlegma stigidum er humidum,hγω mi. Eadem quoque proportione bis humoribus cum clerimentis,qui er temporibus creseunt. Augetur sanguis abi octauo

SEARCH

MENU NAVIGATION