Caelii Apitii, ... De re culinaria libri decem. B. Platinae Cremonensis De tuenda ualetudine, natura rerum, & popinae scientia libri 10. Pauli Aeginetae De facultatibus alimentorum tractatus, Albano Torino interprete

211쪽

P. PLATINAE c REMON.er torminibim,Cr sacris ignibus medetur. De conditura Intubi. Intuba impatientiora stigoris habentur : caule, flijs, ac radice optima ad restiurandis Miditum palatum sunt.E' Cr erraticum, quod Aegγptj cichorium,nostri ambugiam uocant, HIuesbre hoc quidem habetur. Vere ricaulas,sitite folia,bγeme radices bene totas Cr excavans ipropter duritiem er amaritudinem,cum sale oleo π aceto salubriter edimus. Nam Crstomachin concalenctum, cr dii olutian astringunt ac restigerunt, Mum Apunt,dγbentericis prosunt. coctum intubum uenerem soluit, iniecinori,renibus ac stomacho prodest:maxime autem sicuaceto cum paselis decocto comederis,aut aliquid des uti n' patinae indideris,cinnanus triti quantumuis modicum insterstri cichorium quidam ob pngularem salubritatem chreston appellarunt Quidam uero pancration, quod omnia bona complectatur.Huius u*sCr uesicam adiuuat, roenituram Quentem morbo ualetudinis fictit, er ueneam ac peste laborantibus prodest. Ad hepar tamen restige urundum ante omnia natis uidetur.Eius fores nequaqua a caule degenerantes,eodem modo codiantur quo σμη Σpradicti sunt qui er inobaes,ut corneliss celsus abc lino genere pronuncient. tDe conditura Smistagix. . :

Appellatam suxistagiam Apuleirus asserit,quod i pi 'Τ h

in uesica stangat atq; comminuat. Eius radix petros imo h inub; est:quae ablu lori dis in stulti concisa, cum le oleo Cr aceto comesa,ob eius caliditatem er siccinim pilapide ut diximus stangit. Renes Cr uesicam purgat, o hquitur inde propter siccitatem quae concoctioni contra 'ria est,quam contra bini er calidum σdiu at

212쪽

LIBER I I I I. De conditura Pimpinellae.. Pimpineta, quae Cr Bibine a Graece dicitur,vis caelis Der sicca inest. Ob hanc rem tarde concoquitur, uoluaptatem edentibus asin. collecta ac tota in patinam de suomet caules t era est,reponi debet sale oleo σ aceato condiris praedura fuerit Ita tantum fumantur. Ape rit hic cibus iecinoris fibras, urinam prouocat, ac lapiades ut suifragi non tamen adeo, comminuit. De conditura Acetosae. Acciosa ab acore nomen trahens, ut quatuor genera

diuiditur, duobus in cibis non vescimur, lapacio sciliceter rumice.Alio duo in condituro ueniunt, quorum auterum,quod solapaciam uocari potest,arenosa ex lapiadosa amat loca. Folia habet acutiora, cr similitudinem unguis ex pollice imitantia crescendo in sola de caule inflia quasdam fibras ducit.Ηaee herba,mea vernaculas sina quod satis imitetur saporem uocatur. Alterum quod polapacium dicitur, in secundioribus oritur locis, singlitudinem hoc habet cum tristis: De uulgo acetosella dicitur.Habent haec duo genera aceto aes struditum CT austeritatem inse, haemores generant nequa- quaquam improbandos,nidiam tollunt,appetentia inaducunt,sitim extinguunt,uini cordis corroborant,u uam furatem sistunt,c Ieram reprimunt. Pota earum decoractioscabiemer pruritum extinguit. Sunt qui acetosam Hotam etiam 'tim prina mensa cum pane sine ullo coadimento comedant, quod ego persaepe facio Eminae no-yri consilio. Addunt quidam acerum, nonnulli oscum. Quouis modo comederis, salubris est, aestite praesertimer pestilenti cala.Hac herba medici in multis phamdichi,praecipue vero in potionibusutuntur. .n De Asta

213쪽

ιν P. P LATINAE c REMON. De Asparago condito. y agi duo genera,hortensie Cr agreste. Incultum gratius est, quod alii conrudum, alii libγcon appellant. Astaragum dictu ii quod in locis aheris nascatur,aspearit Varro. Sunt qui dicunt lingua Chaldaea caulem asta iragiam uocari. Haec enim herba semper in caulem cres in Elixi astaragi in patinum extenduntur, fu, oleum, Cracetum inserturi sunt qui eos aromatibus constergunt. In prima mensa comesti inflationes stomachi discutiunt, oculis diluciditatem asstrunt,aluum leniter molliunt; peoctoris binae dolori ii testinorum uirijs prosunt. Sunt qui eos addito uino coquunt,quod eo modo Ufica riores sint.E ius usus si ninuus fuerit,non parim inter da nocet,cum urinam citam emittat,ueficamq; quod perniaciosum est exulcerat. R adix ast agi trita Cr in uino albo poti,calculos fugat. Quidum uero succum eius ex uiano datum,contra uenena utilem credidere. De conditura Lupulorum.

Lupus quorum uis calida est er humida, in sepibus

ac maceriijs nascunturi.quos ego aut a calore Lupino,aut

ab asteritate sic appellatos puto. Asterrimi enim sunt. Cr colorem Lupi,caule Cr foliis imitantur. coquuntur hi Cr condiuntur eo modo quo er astaragi. Frigi quoque in oleo Cr liquamine non ineommode possunt, sed sal bres sunt elixi:etsi parum nutriunt, sanguine tamen puragant,hepatis fibr/s aperiunt,urinam cient,bonum cr viuidum colorem inducunt.

De conditura Capparis. capparis siccis in locis seritur, area circunques essessa, structis undique aut natura ripis,aut artificio sapiadum, ne linuriari pemttatur. Fruticesurgit firmiore.

214쪽

- LIBER I I II. rys unde una cum semine caulis plerans decerpitur. Eius gener Cr maxime peregrina,vt ait Plinius,fugienda sunt. Nam er Arabicum pestilens est,cT Apulum uoratus arici stomachin Cr alvu uiolenter movet. Verum nunc,ste mihi ut tur, mutata natura est. I n precio enim peregrianus est,er maxime Aegγptiacus,nec improbatur Apulus.

capparis fruticem otiosbaton quidam, nosbatum alij, non tu ii Opheos Bleu uocarunt. Siccam Cr calidum naturam prae siestri. Neq; patrabsit periclitari eos frunt, qui cappari quotidie utuntur, non Ilenis doloribus, non hepatricum fbrus uirilius m Cr praecordioru aperiat, hurimorest glutinosos ac melancholicos in primis a stlene

abigat,urinam cieat umbricos interficiat, Venerem exiseitet,ac contra uenenum theria vim obtineat. condiatur autem hoc modo: Indes in cacabum aquae no fruenistis,sed apprime calidae:ubi tam diu sines, donec abundaritem salsedinem dinuberit. Transstrio inde in aquam rea centem, inq; eam tamdiu sinito, quoad restigescat. Inde postremo austrens, expressum in patinam repones,in unis

dess olem Cr acetum non multum. Sunt qui mentam huic edulio addunt,nec incongrue id quidem,cum ex aduoluptatcin Cr ualetudinem iaciat. De Cariota& Pastinaca. Puctinacae, cuius ups omnis in radice cr semine est,

duo sunt gencra, Cr quod Jonte nenit, Cr quod seritur primo vere vel autumno, sola quam altifime re seo.

Annicula utilis esse incipit,bruma utilio gratior alituramno.Pastinacam album esse, carictam uero rubeam uel subnigrum albcrunt medici. Haec melior in horto, ac maraxime in Vitrebiano solo, illa silicior sdilutari terra nais scitur. Ambae sunt dijcilιs concoctionis, pauci er grofi

215쪽

P. PLATINAE CRE NUN. alimenti. Bis eliscanda est pastinaca, prima decoctis abjiscitur, secunda cum lactuca incoquitur. Inde in patinam translata,cim sese,aceto,coriandro,pipere condita, esui percommode datur. Nam Cr tusim Cr pleuresim ex hγod pisim fedat,ac ueneron excitat. Frigi etiam excaum post primam concoctionem, in oleo Cr liquamine farina inuoluta solet. conditur Cr cariotaeo modo quo Cr paupina sed suavior habetur,quae sub calido cinere CT carbonibus coquitur.Subtracta ubi paululam refixerit,d pillanda est ex omnino abstergendus cinis,lestellatim conoridenda,in patinanis transfrenda,iaden; duam sal, seroαrandum oleum atq; acetum, ex defruto uel sapa nonnihil addendum,inspergendo aromata dulcia. Hoc nihil esui suduim. DuabG in rebus homini prodest,nam ex bilem reprimit, Cr urinam ciet. I n reliquis uero ut hepat stoma.cho ac stimi aduersatur. De Conditura Ceparum. coquit er c a sub cinere Cr carbonibus tandiu, donec omne cruduem exhalauerit: ubi refrixerit, minutautim concisu patinae inditur. Esioleo,defruto,uel sapa inmnoluitur. Sut qui Cr cepae piper aut cinnamu instergant. De conditura porri. Elixatur porrum,aut sub cinere coquitur,patinaes immissim ad sedandum veterem tusem,cum modico sile plusculo melle in prima mensa comeditur. Condiunis tur CT haec quae antea conremoraui alijs modiu, de quibus

tibi ordo mensarion requiret,dicetur. Patina ex capitibus,& intraneis capΟαnum Sc gallinarum. Gallinurum ais auium iecuscula pulmones, pedes, capita cir cosi bene lavabis.Lota er elix in patina sine

216쪽

iure re tres. Indes siem,ment , petroselinon, si eragess piper aut cinnamm,ac jtitim conuiuis appones. Patina de linguis aut lucanicis. coquantur in aqua linguae salitae, coctas tesseratini e rides,de in patinam indes,dddesq de petrosesino,nien salui Cr aromatibus quantis sat erit, ultimo in ima datur acetium. I dem fiet de Iucanicis inuioribus, me omen magis quam aestite. plus enim concoctiotus, quae meαhor Deme quam aestite Ut, huiuscemodi cibus requirit.

De carnium di fierentia & quo tempore quae coquenda edenda ue.

sed iam tempus est transire ad mensum, quam ego seMeundam Cr potioron appesto. I bi enim de carnibus agiatur, quae melius ac salubrius quam quodvis aliud edulium nutriunt. Uerum cum uaria sint animantia Uin terrobria quam uolatilia, quae hominem nutriunt, varius quos ina e qualitates necese est. Nec in sexum minus cr a ratem Cr partes eorim,quam in Decita distirentia cadit. Nealiores siquidem gallinae quam galli. Rursum, si nece fit Meo, caprae quam hirci calli ut mares quam foeminae, iuniores quam uetuli. Fallit in porcis,qui semei res uel unoniculi e ui meliores habetur, vervecei quam agni:enutriari in montibus,quam in planicie aut palust, ibus loci deis pasti glandem,cattinean triticum,hor um,fabam, parinicum,nuliam,quam uel furfures,vel bcrbum,ut in porcus ac gallinis gustu deprehendimus. Laudabiliora sunt itent, quae media inter macilentiam Cr nimiam obesistitem sunt, quam quae aut praepinguia, aut macra nimis habentur. Pinguia enim appetentiam remouent, concoctionem dias turbant,des Somachum laxant. Hane ob rem ex obesa carne inacram , rursum ex macra pinguem tutius .comes

217쪽

p. p LATINAE cRLMON. . demus. Praeterea ut bγeme calidis, ita sue rigidis ueis scemur, ut haedulo, pulla; bra: acidis ac frigidu aestite, h3eme pipionibus, calidis er siccis autumno, coturniciabus, ficedulis: uere auiculis eirido postea quam pennas inferint sublatis,hγcine item turda ac merulis. Est item incoctura magna di strentia. Pinguis caro maior alba quam elixa est. Rursum strigosa uel macra, melior elixa

quam asu:quae medium tenet, quouis modo apte coqueo tur. Magis etiam nutrit assum,etsi discilius cocoquitum, quam elixam:rursiam iurulentum, quam frictu . Uerum

ne in his diutius quam satis est commoremur, ad explicandam uim Cr naturam animalium, quibus tum ad nocesimi ,tum ad luxum cr Iauticiem humana consuetuis do uescitur,transeamus. De Boue Bouem, ci ius appellatione taurum ac vaccam Cruiaetulas uoco, magno usui esse mortalibus nemo est qui

ambigat,aratione,vectura,lacte, casto, corio ad calceoari usum. Hinc est quod apud ueteres tam capitalis huisbebatur, qui bouem fine causa, quam qui bominem occiαdi ei. Quosdam etiam apud Romanos in exilium actos legimas, quod bouem tanquam colonum interscilbent. Coluere quoque Aeg)piij peculiariter numinis uice boαvem, quem Apim uocabant , summum apud illam genistem Deum, quod hoc animal ob eius Uum Cr innocentia honore diuino dignum uideretur. Init formitiani taurus uno ictu,quae mense decimo pari uel gregi, vel usui bois

minam. Lactentes adhuc, uitulos appellamus : bos Iais iiij ad cultrum emunt. Occiduntur Cr boues nonnulla

quam ac vaccae, hae dum sterilescunt, illi dum aratrum Cyplau'am renuunt. caro bubula rigula acsiccaen

218쪽

tereest,discissimpar coquitur, er concoquitur , crus

sum,turbidum,ac melancholiacum prae Et alimetum. Ad 'quartanas,scabiem, repram noi nem impe lit. At uia itulina tutius comedi tui nperati enim alimenti fere existit. Hanc inque,non iniuria, mense nobilium crebro πα tunt. De Oue,Agnoso vervece. Oris Agno, Veruece,luna, pelle acte, casto, stercore hominibus usui est. Ariete, ut marito, ad propagandum genus utitur. Qui quo senior est,eo melior ad ineundas oves habetur. Agnas filidit,uetulas sectatur. Fert venistrem ouis quinos menses, mares deinde uel foemellas parit. Foemellas,in stem gregis, si uolet, retineat pastor. Ex maribus,arietem gregis maritum dcligat, reliquos, dum adhuc lactent a iijs vendat. Quos in nymerum uervecum referri uolunt, eosdem non minores quinq; menosum c trare oportet. Horum caro salubris est,s agniana melion calida enim Cr humida babetur ad tempera, mentum tendens,issa vero plus humiditatis quam calidis

tutis habet. Ouem arietem dentibus ne attingasinon momo enim eius caro non prodest, vera etiam vehementer

prorum Urum homnem iuuat. Vnde σ hIemem commintinuare sub pellibus maiores dicebantur.Ηis etiam nauintae utebantur, villis enim aquam pluuium reiiciunt. ciandipheae capellae olim in pretio erant,quia maiores mens . se quinto pariunt. In quibusdam lactis magna hubertas. Ex his Foedi lactentes sui sunt optimi. capellas duriobus pirare,con naribus, nec unquam febre carere, Aran Aeldus

219쪽

bus ardentior. Hanc etiam ob rem in concubitus cestadiores traduntur. Noctu etiam non minus quam die ce nere creduntur. Dependet omm mento uillus, queriaruncum uocant. Hoc si quis unam ex grege trala critere stupentes intuentur. Morsus earum arbori exiti

tis,obuam lambendo sterilem quos faciunt,eas ex cara su Mineruae immolantur. capellae dis hirci foetidi caranem ne degustito. Ηoedinam, qua nulla inter domesta

. . ea animalia potior habetur,edito. Parum enim recrementi in se habet, acillime concoquitur,bene alit,sanguinem bonam genera calido Cr stigido contemperatam. Hiecibus conuenit laute uiuentibus,ut Augusto Cr Phosth ro, Lucretio non item,qui PIthagoreorum pictatem latis da Cr rem rusticum sectitur. De Ceruo. ceruus,quem τῖδ κερατωρ dictum putin latratus ac morsus canum perhorrescens ad hominem conjugit.

N inus item Agiunt humana stesὶ ia quam ferina. co reptus foemellarum est post arctuem fidus. Omnis menassibus partum 'unt. Gemellos interdum edunt. Sinis

plex nil rum Gimal est, ac rerum omnium miraculo stupens: sagittas enim er arcum venantis cum admiraritione intuentur. Transnatant flumina quantumuis uota, ac maria cerui gregatum, capita clunibus praecedenutium imponentes, uicems reddentes, donec OI actu temram, quam nusquam uident, adiere. SoIi mares cornua

habent,quibus utque ad annos sex singulos ramos adῆα

ciunt. Mutatur aliquando his color in candidum, quoi fuisse Q. Sertoris ceruam tradunt,quam ese fatidiscam Hssanis gentibus Imperator nobili mus persu

220쪽

LIBER II I I. Lorserat. Habent Me animalia cunn serpentibus pugnam, eosq; a caucrnu stiritu nam extrahunt,ac pedibus co terunt a deo cerui eornua in abige dis serpentibu/sing

ilare remedium habentur. Viuere ceruos post centurm at nos,ex aliquibus captis,cu torquibus,er quidem aureis, ac cute propter obesitatem opertis, quos Alexander Magnus indiderat,deprehensim est. Febrium morbos no sentit hoc animat Hane ob rem quidam principes omnibus matutinis diebus ex hae carne degustire soliti ogo aeuo febribus caruere. ceruina uero bubulaestre asinus est.

Tarde enim concoquitur,parum ali ac bilem atram a

get. Esui tame aestat praecipue uero mese Augusto,quimhγemesuauior est. Hanc non edat noster Brutus Cr coitusne omnis melancholia obruantur.

De Vrsis. Initio bγemis Vrsu concipi nec uulgari quadrupe dum moresta cubante secum mare,compresis. Trigesimo die parit carnis frustum,unde ungues tantum promi nent: hoc Iambendo paulatimsgurat. Ηγeme quateranis mensibus latent. Prinus diebus his septenis tam grais

Misomno premuntur,ut uulneribus uix excitentur.T unc enim mirum in modum ueterno perescunt. Illi adipes

medicaminibus sunt apti, contra. defluuium cupidi teanaces Post bos dies priorum pedum suctu uiuunt. Creis dit Theophrastus eodem quoque tempore coddis vrsoarum carnes,si asseruentu incres ere. I nualidisimum uraso caput,quod contra leoni sensimaenti est. Tauros si pra cetera animalia innat. capitur laqueis Cr*cibus. Eius caro tarde concoquitur, stlani atque hepati obest. Muta recrementa generat, appetentium tollit, ac I iis dio edentes a iti