장음표시 사용
61쪽
octi a ficie novi mutetis. Sensus est, quod Deus admiranda duo L. sua benedictione annonam illorum ita multiplicaturus sit, ut 'in multos annos reponi, a corrupcione contervari possit, non tantum necessitati plurium annorum suffectura, sed&adeo abundatura, ut superVenientibus noVis equentium annorum proventibus eam cedere neceise sit. LXX reddunt, G φα-
ἐξοίσω. Horum vero locorum collatio docet, in verbis Christi h l sensu iterati proximo per κ νά- π κλοιιά designari sensius ti
om te genus ciborum iotuum, quos prudens Paterfamilias teralis no op ortu te congellit in conditoriis suis, Sc suo quaeq; tempore oritin in anuliae uitam depromictarat. Inter illa Varia eicia lentorum veteruim potulentorum gel era ab Oeconomis commendari solent jam rectintia, jam Vetera, pro ut haec Vel illa ratiora, magisq; sanitati aut Voluptati conVenientia Videntur. Sic Pindarus Olymp. Ode IX. Vinum Vetus laudat, iactis παλ. x ω - , ζαν- scio ἡ ων , i. e. lauda petus suidem vinum , ores vero h mnoravis poematum recentiorum. Item Homerus si . Q
Unde proverbium norabivetii, retera phalerna apud Erasmum Chil. II cent. a. Nam mel optimum censetur, quod recentissimum, Vinum aute optimum quod Vetustissimum, teste Macrobio Saturn VII. Quam Vero ob causam Vetus Vinum novo raraeferatur .apud mulieres Vir iuvenissent, vide apud Athenaeum Dipnosophist. lib. I. 23. Etiam Ebraico adagio per nova ac vetera repraesentari res omnis generis, monet Maldonatus ad hJ.ωpsit illum Mart. Deirio in Adagrat. Sacr. V . Te t. P. II. adago s. qui tamen huc perperam refert locum P il. CXXX X. s. prava Vulgati interpretis Versione deceptus. At Joh. Lighis olus Anglus in Horis Hebraicis ad Matth. h. l. putat huc die secundum rasectum Sch arum , ubi non infrequenter exagitatum es, quoii in vino, qui Mnam frugibin uten- a dum
62쪽
dum in sacris o ritibus quibusdam reccmi bus an veteribus, annisi praesentis anpraeteritorum Iam ver J diu homo, is rebus suis ben providens, o his di illis in fructus erit , ad utrumlibet paratus, quod requireretur. XXVII.
PLanum proinde est, quod hic sit parrabota Christi sensu,
literatis, proxime ab ipso intentus sicuta bonus Pateria milias non de suo tantum vidi u solicitus est, sed repositam habet annonam in aliorum alimenta: non in diem secure vivit, sed longe in futurum tempus providet, . familio suae prospicit de omni re necessaria di utili, e imq alit non parce, non misere, sed liberaliter, omnia ciborum Q iotuum genera, qta bus oportune penum suum instruxit, depi omen in dispensans in familiarium, vel hospitum invitatorum, necessitatem acri sum in quidem pro diversitate personarum temporum, interdum ea proferendo , quae ser Iando serVari non possunt, quaeq; ipsa novitas commendat , interdum ea quae servariso lent, e quibus vetustas pretium conciliat, ferculorum varietatem ad varietatem palati conViVarum attemperando, quandoquidem fere omnes in convivio dissentire videntur, dum alius aliud eligit probatque ita decet Scribam,si, Doctorem Evangelicum is divite divinae scientia ac eruditionis sua thesauro proferres, quae Jam in promptu habet , omnia antea congesta, pro rei loci ac auditorum conditiones, atq; ita congruo tempore pro filo quemq captu copiose S luculenter do cere ac instruere, Variam, multiplicem omnis generis doctrinam proponendodam per praecepta jam per exempla per parabolas, per similitudines, prout auditores capiunt intel ligunt, ut illi per vetera haec sibi nota, sitis perspecta ad ducantur in cognitionem rerum noVarum , Mysteriorum coelestum sibi antea inauditorum Et hQ quidem ad es
emplum ipsius summi Magistri, qui nihil faciebat reliquum ad
dili Ventissimamri copiosissimam doctrinam , ejusmodi docen di methodo usus, ut res abstrusias, hysteria regni coelorum, ne parabolas δε exempla e rebus Vulgaribus ac quotidiano usu tritis desumpta,explicaret,& hominibus inculcaret, veluti
63쪽
supra in connexione horum verborum docuimus IV. Huic vero Servatoris praecepto morem gesserunt Apostoli,dum se ha auditorum suorum ingeniis ac captu accommodarunt, ut onnua ferem omnibu, Iudaeis ut Iudai, exlagibus ut e lages infr- mi, ut infimi, idL ut omnes luci facerent, omnino aliqim Iervarent, quod de se omnium reliquorum nomine profitetur Paulus1. Ccu. IX*ς ' XXvuI. πη Etlim per haec nova& Vetera insuper sensu figurato,quem Figuratus
V etiam Christus in parabola nostra intendit, designantur novorum proculdubio res Novo ac Veteri Testamento comprehenis, o veterum quas Scriba Evangelicus, providi Patrisfamilias a multis, in senses,
usum d plenam informationem auditorum depromere debet. Otiod dum statuimus, non nostri cerebri placita obtrudimus, sed veterum Patrum optimorum Scripturae Interpretum air sent entiam exprimimus fidem liberemus, quorundam explicex eorum numero explicationes, propriis eoru verbis conceptas,adducemus. Inter eo Vero primum se nobis torigenes loco supra nobis allegatos ai. Qui ver paterfamilia 68, liber oest is dives, abundans, eo quod extractatione litera eruditus fit regno Dei, in omni sermone Veteris Te stamenti, in omniscientia nova Iesu Christi doctri . Et pag. Ir. Omnibus igitur modis conandum ol, ut congregemus in corde nostro, attendentes lectioni, exhoriationi o doctrina, is in lege Dei meditando die ac nocte, nonsolkin θ-τa Evangesiorum oracula is Apostolorum, o horum explanationes, ve-1ὴm etiam vetera legis, umbram habentis futurorum bonorum, ac Prophetarum, qui his consentavra pradixexunt Momiterum . Potes
hiem di simplicius Iesus Paters milia proferre de hesaurosus, nova
idem uidelicet Evangelicam docti ivam, vetera verὸ comparationem dicturum, qua a Legeo P phetis assumm/tur, quorum exempla licet in Eua1rgeliis inpenire Porro de his peteribus ac noris audire oporidis biritualem legem in Lepitis dicentem: ct comedetis vetera, o vetera veterum i vetera ex facie nouorum educent. Comedimus enim in benedictione vetera, nimirum Propheticossermones, ct horum veterum vetera, videlicet legis verbi mox ubi nova vener:nt Euan gelica, irentes secisndum Euangelium, veter uic ex facienονε-
64쪽
Chi fuso rum educi is c. Origes in eYcipiat Chrysostomus HomiI. m. XLVIII in Matthaeum ad h. l. in πως - is a es παλαμ
gimus Augustinum i Quaest. Evanget secumlum Mattha una, quaest XVI. utrum isa conclusione exponere voluit, quem dixerat thesaurum in agro abscondit ' quoniam sanctae scriptura intelli utitur, qua nam Mustrum resumentori Novio Veteris concilia duntur utiemadmodum apud alium Evangelisam ludium bis acu Ililarat tum tuli conclusione Hiatur exponere. Accedat Hilarius loco supra allegat h. XXIV. di sipulos Scrbas propter scientiam nuncupat, quὸd intistexerint ea , qua iste nova b vetera id es, in Evauqeliis di in Lege rotuleritae ejusdem patrisfamilias,ct uirius utrao thesauri. Contentit Theodo tu Explan in Cant. Canti dum Theodore Ierba illa Cant. VII. comm. I .modo nobis explicata .XX CLin ita interpretatur rαλα- λαθ κης - εὐπλας, is
observa disterentiam inter verba Christi, ut in codicibus nostris sana leguntur. allegationem Theodoreti, quae .omittit particulam se ante voces βα λέ- praeterit vo .cem . ME-τν, .pio , o cc habet , cuia i , . pro
65쪽
χανα substituit α. Qua discrepantia argumento est, eum ememoria produxisse hunc locum, libro haud inspecto. Eadem cum modo laudatis Patribus mens est , de verborum Christi sensu, tum Veia Bedae, tum Theophylacto , ac Euthymio in h. l. Addatur insignis locus Irenaei lib. IV ad V. Haer ah m. c. et Horum vestigia premunt Interpretes recentiores, quidem e nostris ipse Megalande Lutherus in not marginal hi bibi . Chemnitius in Harmonia Flacius in Glossa. Brentiu in Egi 'dius Hunnius Comment in h. L E Pontificiis Nic. Lyrantis, i quinq, Jesultae, ut Alph. Salmeron Comm. in illor. Euang. Tom. VII tract. I et Seb. Barradius Concord EVang. T. II. lib. IX. c. s. aldonatus coria a Lapide ad h. l. item Lorinus in Levit. p. 398. Idem admittit Corn. Iansienius Episc. GandaV in concord. Evanget c. LIII. nempe , valde probabile esse , Igniscari e et Test libri vetera, mi Evangelisa Philosophici 1roxa Sed negat tantum id ad literam de ignari, vepraecipis ad hujus loci explisationem pertinere. E Calvinianis assentiuntur Pi
stator Dav. Paraeus, Heliasius, Diodati Meiar Hammondus notis in h. l. nec non Ri Vetus in Isag. S. Script. c. I. n.
XXIX. OCcurrunt heic nobis nonnulli, qui Vetus&NOV. Testam.
his verbis designari negant, ut Alph. Tostatus Episcopus Abulens Comment in Matth In quoes a XXV. Calvinus
in Harmon. Evangel Mart Bucerus in Enarr. h. L nec non Nic. Galla sitis Annotat ad Irenae lib. IV. C. I. Tostatus quidem tria argumenta producit, quibus Vincat geminum
illud Testamenturii heic non indigitari. morum summa huc redit. I. Quod de Parre favi liis non describa nuncietur, qliodp0 Enrum anserui nouiso uetera Patre familias istis quit quod depromat uihontis. res Vet. Novi Testarenti. Eodem telo, gnat Bucerus, ad derisci promere vetera, nova est cui sit assim latio, non qno ut
66쪽
do ista dicebantur, inde nec poterat allegari. 3 Quia Christus hθοintertex praecedentibus peluti conlusi em. Nempe quia intelligebam parabolis assatas , habebant copiam intelligenti. 9 doeli iii , quae Diahei criniscatur. Addit Tostatus quod si V. N. . intelia ligerentur , Abraham Nineso Propheta van possent dici Scriba
docti, quia non potuerunt proferre nova, quia non dimisi autoc. Hi ne interpretationem istam de rebus utriusq instrum ni Calvi nus rejicit , coactam Bucerus, ut nonfrmam. Ridiculus ve-Maldbuis ro est Maldonatus Jesulta, qui hei stomachatur in nouos haereti o. is corum Interpretes quos vocat eo quod immeritis et erum exρlicatu rionem reprehendant, sonominatim Calvini Harmoniam in mariagine allegat. Cur vero id dissimulat in suae Ecclesiae Doctoreri Episcopo haud inter postremo ponendo ' an forte etiam Tota
statum inter novos haereticorum Interpri tes numerabiti sane nemo veheme litius illes, aut pluribus argumentis, amanti-
quorum interpretationem exagitavit. Sed facilis ad ista re-Rsin se sponsio datur, nimirum ad i. concedendo illud totum, sidei solo sensu literati proximo intelligatur: non ero quoad sen-Jςct ρης sum figuratum etiam a Christo per consequentiam intentum. Nam si resolvatur parabola in o ν Ἀπιδο ν nexus illius
hic erit: sicut Paterfamilias depromit e thesauro suo nova Vetera, sive ciborum iotuum genera, Vespecuniam vel monetam novam S veterem , quod ollatus mavult, ut&Salmeron o cit sive supelle Ulam noVam teterem vaso rum aureorum&argente oram . quae in nuptiis adhiberi solent, quod placet Barradio loco si pra allegato ita Scriba Evangelicus promptuario erudisionis acrae proseri res e Novo dc Veiateri Testam nto,sive ex Evangelio lege petitas Ad secun-uai d respondemus. hristi mi de se atq; Apostolis, deno bis, aliisque omnibus scribus Do storibus N. est loqui , cuius rei signiam uni versale ira fidem facit Et si vel de se& Apostolis solis loqueretur , ramis non sequeretur, quia Scriptura . . tum nulla erat ideo eam non potuisse intelligi. Nam non tam ipsa Scriptiua heic designatur, quae rebus ipsis accidit, quam doctrina ipse Evangelica, & res libris Novi Instrumenti comentae, atq; a legalibus et Test praeceptis distin -
67쪽
Etae quam doctrinam jam praedicare coeperat Christus, acadillam propagandam Apostolo dc discipulosjamjam vocaverat, qui etiam mox ipsius iussu eandem literis erant consignaturi. Ad tertium reponimus,nos non ΠΨ-re, quod Christu con m ij secutionis ex praecedentibus, primo quidem iroYmὶ commendet copiar intelligentiis doctrinae sed id non prohibet, quo Onus sensu siguram, qui proprium sequitur, ad V. M Nov. l est res digitum intendat. Nam cum debeat Dotaetor Evangelicus, Vi hujus parabolae,Variam multiplicem doctrinam Auditoribus proponere, unde quaeso illam melius Scconvenientiis depromet, qua me utroq; illo Testamento, Veroin pretiosistimo omnino thesauro, omnisq; eruditionis Dromptuario amplisum juxta ac instructisssinio od quod adeo in nifestum est, ut ipse Alphousus illud diiliteri nequeat. Quod vero . addit Abulensis de Abraham , Mose Pro Ad IRphetis, eos non potuisse proferre nOVa, quia nondum erant id plane essum est. Nam erant omnino tum noVa d quidem veteribus distincta, tum in promissionibus divinis, qua ab ipso mundi exordio Patribus datae erant, tum in typis S os, tum in pe& exspectatione fidelium Vet. 1 elt. Unde
Abrahamus, qui diem Christi vidit&gavisus eli Joh. VIII 16 doctrinam de Chriit, rebus N. T. non modo peripectam habuit ipla, sed Malios eam docuit. Nam Doctoris publici
munere filiasturn esse Abrahamum, tum Sacrae litene innutine Gen. XVMI. 9. tum Josephus docet Antiq. lib. l. c. . nec non
Mos Maimonides de Idololatria c. I. Mosen vero de Christo quod Screbus N. . scripsiste autor est ipse S. rvato Joh. V.
46 duod illustria illius vaticinia solis persuadent. Deniq; Prophetia am proposuisse doctrinam N. T., libri, quos relique-xunt, liquido ostendunt; quod etiam diserte de illis testatur Petrus Act. X. 43.in Epist. l. io i I. I imo ipse Clitiastus Luc. XXIV et . 44. Unde illud argumentum Tostatii pleuesulta Barradius loco jam cryalo tenue esse udicat opinionem istius Episcopi nominatim refellit. Sio ' facit alter Jesu ita Salmeron loco itidem allegato, qui Abulensis rati-Qcinium vocat non usquequas solidum, additq; evin Domu
68쪽
mentem non redi apprehesiisse. Neq; illi assentitur Corn. a Lapide ad h. l.
nisis, em 4 Uandoquidem Vero nova o vetera hanc signifieations m,isbes ob lababstnt, quam in do explicavisa is, non abs requiret suasusve aliqui , quare heic προ praepanantur,eieriis, cum libue illi, , fibu D JHrς pr*Mittenda Videri possimi Maartionem hane inter alia, movet Tostatus num LXXVI. ad quam respondet, dici posse, quod in ιtati ordinis siue ira mysteri stat, quia Maia est necesse,
quod eo ordine loquamur da rebus , qtGlem inhseuda habuerunt secundum tempus. Sed sine dubio ratio aliqua nutati ordinis subest, quandoquidem in psa hac parabola, Veterari nova antea alio ordine designata fuerant, vetera quidem Voce καμαατέως, nova vero locutione οι ria βαnλεία, IIammρη Henr Hanonoridus, doctilinus Interpres N. T. in lingva in rai q. Anglicana, id fieri putat per mi οδον, quam etiam V m V eat, nempe figuram cepius in cacris literis ussirpatam, qua illud, quod priore loco ponendum erat, posteriorem o ccupat, quomodo Matth. VII. 6. quod ad canes prius memoratos pertinet, nempe lacerare, id posteriore loco pol titur: lice Versa, quod de porcis post canes nominatis dicitur, priore loco
memoratur, scilicet pedibiAco muti are Ad quem locum Matthaei Hammondus complura hujusimodi locutionis exempla allegat, ut Matth. XII. 22. XXII l. 16 8 2 o. o II. 12.2. Cor. II. Is I 6 Ebr. V. I. a. seqq.i aliis in octa Totati di Alphonsid. io Tostatus Salmeron locis supra citatis, eam
Salmero rationem mutati ordinis producunt, quam ad proposivum iteraxi quadrare eX: stimant, nempe quia loqvitur si si de th sauro
Patrisfamilias, in quo e specuniaspe moneta vetus divori, bauia nova abundat magis quam vetus, promptius es de thesiuro viquam vetera proferre. Quod ergo communius, frequentius di proin tuo eis, prius noviinavit. Sed frivola nimis est haec ratio Lonoe conve-
Aligi iiii i*Πxioxos', quam Augustinus allegat lib. XX. de Civit. Dei. Duiba tu. 8 4 do sumptam a dignitateri ordine Novi Testamenti, cuia jus gratia hoc veteri praemittatur Verba Hipponensis Epist pila sint usam mineterapnor/m tempore, vora tamen ant
69쪽
11endus in dignitate et quoniam ista vetera praconia sunt xovorum. Nova Cusii pineudasunt prius, qua ut sirimus probemus asstimemuro veter In veteribus habentur Lexo Prophetia in novuΕran gehu in ei Apoysoluae litera. 20titia autem Dei de qua Apostolus Roni. VI 2 o. r. a ya voxum pertinet Testamentum , iesi-ποniun hine a veteribus libris , hoc es a Lege o Prophetis. Prius eiu ipsa causa phnenda est, ct pstis ea testes introducendi. Hunco pias Iesu Chri lusordinem ei pandum esses mon fraus, Scriba, inquis, eruditus in regno Dei, similis est viro Patri familias proferenti de thesauroflui vidi, te M. Non dixit veter nora, quod ita dixisset, nisi maluisset meritorum ordinem servare quam temporum. Sane dignitatem 4r; χη ntiam Novi Testamenti prae Veteri ipse Nov.Testia Dei Spiritus commenda , quando hoc vocat κροἰίονοι , dignitas.
do idem mox illi tribuitis χν - σοι δοξαν, supereminentem gloriam comm io. Quod Vero etiam in ordines methodo ordiu, docendi N. Tel tamentum praecedere debeat δε prius Veteri privi N. T. explicandum sit, id non modo clarior revelatio in N. T. facta
requirit, sed & ab Apostolo innuitur Eph. II. ro ubi in divino illo aedificio quod praecipuo angulari lapidi Christo superstruitur, 'uidem circa illius fundo mentum, postoli anteponuntur Prophetis. Adeoq; haud sine ratione in verbis Christi nova veteribus praemittuatur. XXXI.
APparet proinde institutum Servatoris, qui hac parabola ostendere voluit, quis in doctrina salutari hominibus pro ponenda nexus esse debeat utriusq; illius Testamenti, Novi: μ'
ac veteris, sive Evangelii legis,in quomodo neutra pars V ab altera disjnngenda aut divellenda sit. Nam sicut Novum foedus lucem Veteri ceneratur,4 vice versa ab illo quandoq; lucem accipit ita populo Christiano apprime utile est, quando coelestis doctrina, quae illi proponitur, ex utriusq; instru Hurmoniamenti tabulis hauriturin confirmatur, utriu q; harmonia ac uirius .
70쪽
concordia ostendiciar simulq; doretur, quomodo vetus novi typus novum vero Veteris antitypus eXistat. Etenim una est utriusq; Testamenti catena. Ubi Vetus desinit, ibi novum: incipit. Vetus quidem ab ultimo Prophetarum Malachia clauia ditur vaticinio de aduentu Baptistae Proreursoris Christi a lach. IV. . . collato cum Matth. XI. Iq. Lucra. II. Inde vero NOV.Test incipit, atq; inde ducitur U I γελω l Lex cum Xυς Marc. I, 2 seq. Coniungenda etiam est Lex cunti Evangelio Evangelio , Evangelium cum Lege Nova doctrina cum conjim veteri scite riteq; copulanda est, ad auditorum usum&aedifigenda. cationem. Sed in ita conjunctione Vitanda omnino est confusio. Quemad rhodum duo ista inter se sunt oppido distincta, Phfu Iehu ita etiam distincte sunt tradendavi inculcanda. Non omitten. doctristis. da est Vetus a doctrini, quae in prima reatione hominibui insita est,in magnam partem natura nota , postmodum vero solenni X praeceptorum promulgatione per Mosen ante hoster mille annosin amplius in monte Sinai repetitari tametsi ejus vestigia haud obscura ante illud tempus in historia Mosaica deprehendere liceat, veluti aliis pridem est observatum. Docendi sunt homines, qui ad regnum caeleste perducendi L ΠΤ ' sunt, quid sibi velit lex vetus scit illa lex perfecta Psal. XIX. st Πηρ ' i lex sanctis, justa, bona Rom.VII. I a teXEUta ac II 8. Ma illa ab hominibus requirat, nempe exquisitam & omnibus numeris absolutam praeceptorum divinorum observanti am, idq; sub poena aeternae maledictionis Detit. XXVII. 26.
Gal. l. io, Monendi sunt, quod lim Omnino omnes homines obliget,non modo tanquam norma diVina sanctitatis,quar,
ut soli radius respondet, ita primaevae imaginis divinae homi nyconcreatae indolem ex asse reser Col. IiΙ. o. caelitum beatorum sanctitatem speculi instar reprae sentat . Cor. XIII. ar sed&tanquam mensura recti boniq; daequata insimul obliqui ex opposito, quod est οἰνο Mi ι-J0h. III. 4. Qtiod idcirco nullam prorsus καΓλυ- admittat Matth.V. I . i.e.nullam diminutionem, qua dictis factisve oppugnetur, sive de ea
quicquam derogetur, uti docet collatio locorum Deut. XII. 8.