장음표시 사용
131쪽
Ii homini esse necessaria ad vitam aeternam cons quendam . Et Ams Amsanorum dicentium ; opera bona esse perniciosa ad salutem . Secundo habes rquomodo per rationem ostendas , has merito damnari a doan. I 3. ut in arg. coni. Item a Mat. Σα oea Parios et ar νedde illis mercedem . Item a
nc. Trid. se . 6. cano. 6. s quis dixerit: fusos non debere pro bonis operibus , quae in Deo fuerint facta , expectare , oe Derare aeternam retributionem a Deo pre ejus misericordiam , in Iesia. Chri i meritum e se bene agendo , oe diυina mandata ein diendo, tisque in fnem perse-νaυerint : Anathema
se . Haec ibi . Item a a. a. articulorum num a I. eum Elucidat. Item a Veritatibus aureis super i tam legem veterem , Gen. q. conclu. 3. ω cap. 2. concl. 6. Numeri I . cones. 9. Item, ut magis apud infideles etiam confundantur : si sorte resipiscant, a Philosopho ethnico , qui sola ratione naturali ductus dixit : quod beatitudo es praemium virtuosarum operationum; &c. in Σ. Caeli, quae ponuntur in te. cors. Vide, ut dictum fuit, st. 3. a. I. de dictis Philosophi circa beatitudinem : quomodo a sortiori intelligantur applicata ad supernaturalem selicitatem. Tertio vides, &c.
Utrum omnis homo appetat Beatitudinem.
AD Octavum sic proceditur . Videtur , quod non omnes appetast beatitudinem . Nullus enim potest appetere quod ignorat ; cum bonum apprehensum sit obiectum appetitus , ut dicitur in 3. de anim. c rex. 29. 3 rom. a. Sed multi nesciunt, quid sit beatitudo. quod, sicut Aug. dicit in I 3. de Trinit. eri . min. tom. 3. patet ex hoc, quoa quidam posuerunt beatitudinem in voluptatibus co Poris , quidam in virtute animae , quidam in aliis rebus. Non ergo omnes beatitudinem appetunt. a. Praeterea. Essentia beatitudinis est visio essentiae divinae , ut dictum est : ca. 3. a. 8. Sed aliis qui opinantur, hoc esse imponibile, quod Deus peressentiam ab homine videatur : unde hoc non a petunt . Ergo non omnes homines appetunt beat,
132쪽
QUAEST. V. ART. VIII. ros ' . 3. Praeterea . Augustinus dicit in I 3. de Trinit. p. s. in Mn. rom. 3. qucs beatur es , quἐ h - . bee omnia quae vult , ω nihil male vult a Sed non .
omnos hoc volunt quidam enim male aliqua volunt , R tamen volunt illa se velle . Mon ergo omnes volunt beatitudinem.
Sed Contra est , quod August. dieit r3. de Trin. c e. 3. eis. fm eo. 3. Si mimus dixisset : Omnes beati esse υultis, miseri esse non vultis , dixi et m iquid , quod nullus in sua non eognosceret volunt
se . Quilibet ergo vult esse beatus. Respondeo dicendum , quod beatitudo duplieiser potest considerari. Uno modo secundum communem rationem beatitudinis : Et sic necesse es , quod mmnis homo beatitudinem veIis r Ratio autem beat tudinis communis est, ut sit bonum persectum , sis cui dictum est. c 3. hu. q. γ q. I. a. I. 7. Cum autem bonum sit obiectum voluntatis , persectum bonum est alicuius , quod totaliter eius v Iuntati satisfacit . Unde appetere beatitudinem nia hil aliud est , quam appetere ut voluntas satietur equod quilibet vult. inio modo possumus loqui de beatitudine secum dum specialem rationem , quantum ad id , in quo beatitudo consistit : Et sie non omnes eognoscunt
beatitudinem : quia nesciunt , cui rei communis ratio beatitudinis conveniat: Et per consequenS , quam sum ad hoc, ncm omnes eam MIunt.
Unde patet responsio ad Primum. Ad secundum dicendum , quod cum voluntas s quatur apprehensionem intellectus , seu rationis , sicut contingit , quod aliquid est idem secundum rem . quod tamen est diversum secundum rationis considerationem: ita contingit , quod aliquid est isdem secundam rem ; & tamen uno mocio appetiatur , alio modo non appetitur. Beatitudo ergo po
est considerari sub ratione finalis boni, & perseeu,
quae est communis ratis beatitudinis : Et sic naturaliter , & ex necessitate voluntas iii illud tendit , ut dictum est . c in cor. m. oe q. r. a. I. 3 Potest etiam considerari secundum alias speciales considerationes , vel ex parte ipsius operationis , vel ex Parte Potentiae πrativae, vel ex parte obiecti: Et sic non ex necessitate voluntas tendit in ipsam.
Ad tertium dicendum, quod ista definitio beatitudinis, quam quidam posuerunt , Beatus es , ρυ- habet omnia quae vult, vel , cui omnia optatadunt , quodam modo intellecta est bona , & sum; alio vero modo est impers a. Si enim i
133쪽
telligatur simpliciter de omnibus , quae vult homo naturali appetitu , sic verum est , quod qui habet omnia quae vult, est beatus. Nihil enim satiat noturalem hominis appetitum, nisi bonum perissium, quod est beatitudo. Si vero intelligatur de his, qus homo vult secundum apprehensionem rationis , sic habere quaedam quae homo vult , ncm pertinet ad beatitudinem, sed magis ad miseriam ς inquantum hujusmodi habita impediunt hominem , ne habeat
quaecunque vult naturalitere scut etiam ratio a DPit ut vera interdum , quae impediunt a cogniti Me veritatis . Et secumum hanc considerationem
August. addidit ad persectionem beatitudinis, quod nihil mali ' al. male t velis : Quamvis primum sesset sufficere , si recte intelligeretur, scilicet quod beatus es, qui babet omnia quae vult.
Ex artici habes mimo: quomodo per rationem mstendas, & recte intelligas, merito insinuatum fuisscte ascripturis, S Augustino, quod omnes appetum, S non appetunt beatitudinem. A Divo Augustino quidem : ut in arg. conre. A scripturis vero, ut in PLII 8. Eeati immaculati in via . Nam per ly Beati exhortatur nos iste Psal. ad beatitudinem, inquit Divus Augustinus ibi ς se quam nemo est, qui non expetat. ,, Quis enim unquam vel potest, potuit , vel pote-M rit, inveniri , qui nolit eme beatus Z Beati ii maculati in , c e. Tamquam diceret : Scio , quides velis: beatitudinem quaeris. Si ergo vis esse Ma- tus , esto immaculatus . Illud enim omnes , hoc ,, autem pauci volunt e sine quo non pervenitur ad illud , quod omnes volunt . Beatum quippe esse,. tam magnum bonum est : ut hoc & boni v
M lint , & mali . Nec mirum est , quod boni pro- ,, pterea funt boni , sed illud est mirum , quod e is iam mali propterea sunt mali , ut sint beati.,, Nam quisquis libidinibus deditus luxuria, stupri D,, que corrumpitur, in hoc malo beatitudinem quae- ,, rit et & se miserum Intat , cum ad suae concupio m scentiae voluptatem non pervenit . beatum Verose non dubitat se iactare , eum ad ipsum pervene- ,, rat . Et quisquis avaritiae , ore. Beati immaculati,, in via . Tamquam diceret : Non illac itur, quo,, Pervenire desideratis . Viae iinrversae relinquitem malignitatem : qui non potestis relinquere beati- ,, tudinis voluntatem. ,, Haec Psalmus ille , secundum B. Augustinum. Secundo vides: quomodo , --
134쪽
ne voluntaris, restimaris , in octo articulos diυisa.
Qia igitur ad Beatitudinem per aetas aliquos
necene est pervenire, oportet eonsequenter de humanis actibus considerare; ut sciamus, quibus actibus perveniatur ad beatitudinem, vel Impe ritur beatuudinis via. Sed quia operationes, & a- circa singularia sunt , ideo omnis operativa scientia in particulari cemsideratione perfieitur. Moralis igitur consideratio , quia est humanorum ctuum , primo quidem tradenda est in universali , seundo vero in particulari. Circa ae χαυeUriem autem considerationem hum norum actuum , Primo quidem considerandum occurrit de ipsis actibus humanis , Seeundo de principiis eorum . Humanorum autem actuum quidam
sint hominis proprii , oidam sunt homini , & aliis an ranalibus communes . Et quia beatitudo est pn trium hominis bonum , propinquius se habent adeatitudinem actus , qui sunt proprie humani, quam achis, qui sunt homini, aliisque animalibus comm nes . Primo ergo eonsiderandum est de actibus , qui sunt pmprii hominis. Secundo de actibus , qui sunt homini , aliisque animalibus communes, qui dicum
Circa primam Ao consideranda occurrunt. Primo de eonditione humanorum actuum. Secundo de diis sine tone eorum actuum . Cum autem actus humani proprie dicantur , qui sunt voluntarii , eo quod voluntas est rationalis appetitus , qui est propriughominis , o Ttet considerare de actibus , inqua tum sunt voluntarii . Pinno ergo considerandum est de voluntario , R involuntario in eommuni . Seeundo de actibus , qui sunt voluntarii , quasi ab ipsa voluntate elisiti , ut immediate qasius voluntatis exissentes. Tertio de actibus, qui sunt voluntatis , quasi a voluntate imperati, qui sunt ipsius v luntatis mediantibus aliis potentiis . Et quia actus voluntarii habent quasdam circumstantias , secundum quas diiudicantur , Primo considerandum est de voluntario , R involuntario, & eonsequenter de circumstantiis ipserum actuum , in quibus voluntarium, S involuntarium iuvenituria circa
135쪽
creea primum quaeruntur octo. Primo . Utrum iii humanis actibus inveniatur u luntarium . t Secundo . Utrum inveniatur in animalibus bruiatis. Tertio. Utrum voluntarium esse possit absque mni actu. Quarto. Utrum violentia voluntati possit inferri. Quinto . Utrum violentia causet involuntarium. Sexto. Utrum metus causet involuntarium. Septimo . Utrum concupiscentia involuntarium causet. Octavo . Utrum ignorantia.
Utrum in humanis actibus inveniatuν Voluntarium . AD Primum sic proceditur . Videtur quod inhumanis actibus non inveniatur voluntarium . Voluntarium enim est , cuius principium est in linvia , ut patet per Gregor. Nyssenum , c vel potius Nemorum lib. de nari ho m. cap. 32. in princ. &Damast. c lib. a. orth. M. ea. 24. & Aristot. t 3. Ethic. ea. I. t . I. Sed principium humanorum actuum non est in ipso homine, sed est extra. nam appetitus hominis movetur ad Mendum ab appetibili , quod est extra , quod est sicut movens non motum, ut dicitur in 3. de anim. c rex. 34. m. a. 3 Ergo in humanis actibus non invenitur voluntarium sa. Praeterea. Philos in 8. Physic. c rex. 28. m. a. Probat , quod non invenitur in animalibus aliquis motus novus , qui non praeveniatur ab alio motu exteriori: Sed omnes actus hominis sunt novi; nullus enim actus hominis aeternus est . Ergo principium omnium humanorum actuum est ab extra . Non igitur in eis invenitur voluntarium. 3. Praeterea . Qui voluntarie agit , per se agere potest : Sed hoc nomini non convenit . dicitur
nim Joan. II. Sine me nihil potesis facere . Ergo voluntarium in humanis actibus non invenitur. Sed Contra est , quod dicit Damascenus in a. lib. c orthod. fd. eap. 24. quod voluntarium es a ctus, qui es operatio rationalis : Tales autem sunt actus humani . Ergo in actibus humanis invenitur
Respondeo dicendum, quod oportet in actibus b manis voluntarium esse.
136쪽
Ad cuius evidentiam considerandum est , quod
quorundam actuum, seu motuum principium est in agente, seu in eo quod movetur:-autem motuum , vel actuum principium est extra . Cum enim lapis movetur sursum , principium huius motionis est extra lapidem ; sed cum movetur deorsum, principium huius motionis est in ipso lapide.
Eorum autem, quae a principio intrinseco moventur , quaedam movent seipsa , quaedam autem non. Cum enim omne agens , seu motum agat , seu
moveatur propter finem , ut supra habitum est , q. I. a. I. illa persecte moventur a principio inistrinseco , in quibus est aliquod intrinsecum principium , non solum ut moveantur , sed ut moveantur in finem. Ad hoc autem quod fiat aliquid propter finem, requiritur cognitio finis aliqualis. Quoiacunque igitur sic agit, vel movetur a principis i trinseco, quod habet aliquam notitiam finis, habet in seipso principium sui actus, non solum ut agat, sed etiam ut agat propter finem. Quod autem nullam notitiam finis habet , etsi in eo sit principium actionis , vel motus , non tamen eius quod est a-yere, vel moveri propter finem, est principium in ipso , sed in alio , a quo ei imprimitur principium 'suae motionis in finem . Unde huiusmodi non dicuntur movere se ipsa , sed ab aliis moveri : Quae vero habent notitiam finis , dicuntur seipsa movere ; quia in eis est principium , non solum ut Mgant, sed etiam ut agant propter finem. Et ideo , cum utrumque fit ab intrinseco principio, scilicet quod agunt , & quod propter finem Myunt, horum motus , & actus dicuntur voluntarii . Hoc autem importat nomen voluntarii , quod motus, &actus sit a propria inclinatione. Et inde est, quod voluntarium dicitur esse secundum definiti
nem Aristotelis, & Gregorii Nyssent , & Damasceni, c locis in argumento primo eitatis non solum cuius principium es intra, sed cum additione scientiae . Unde , cum homo maxime cognoscat finem sui operis, & moveat seipsum, in eius actibus maxime voluntarium invenitur.
Ad primum ergo dicendum , quod non omne principium est principium primum . Licet ergo de ratione voluntarii sit, quod principium ejus sit intra;
non tamen est contra rationem voluntarii , quod principium intrinsecum causetur , vel moveatur ab teriori principio: quia non est de ratione Voluntarii , quod principium intrinsecum fit principium Primum. Sed tamen sciendum , quod contingit at quod
137쪽
quod principium motus esse primum in genere , quod tamen non est e imum simpliciter et sicut iri
genere alterabilium primum alterans est corpus co reste, uuod tamen non est primum movens simp citer, sed movetur motu locali a superiori move te . Sic igitur principium intrinsecum voluntarii aiactus , quod est vis cognoscitiva , & appetitiva , est Primum principium in genere appetitivi motus , quamvis moveatur ab aliquo exteriori secundum a lias species motus. Ad secundum dicendum , quod motus animalis novus Praevenitur quidem ab aliquo exteriori in tu , quantum ad duo . modo , inquantum permotum exteriorem praesentatur sensui animalis aliquod sensibile , quia apprehensum movet appeti tum: sicut Leo videns cervum Per eius motum ain Propinquantem, incipit moveri ad ipsum. Alis visis do , inquantum Ur exteriorem motum incipit alia qualiter immutari naturali immutatione corpus animalis, puta per frigus, vel calorem: Corpore a tem immutato per motum exterioris corporis, immutatur etiam per accidens appetitus sensitivus, qui est virtus organi corporei r sicut cum ex aliqua at
. teratione corporis commovetur appetitus ad concise
viscentiam alicujus rei. Sed hoc non est contra rationem voluntarii , ut dictum est. c ad ara. I. Huiusmodi enim motiones ab exteriori principio uni alterius generis. Ad tertium dicendum , quod Deus movet hominem ad agendum , non solum sicut proponens sensui appetibile , vel sicut immutans corpus , sed etiam sicut movens ipsam voluntatem : quia omnis motus tam voluntatis , quam naturae ab eo proce dit, sicut a primo movente . Et sicut non est conistra rationem naturae , quod motus naturae sit a Deo, sicut a primo movente, inquantum natura est quoddani instrumentum Dei moventis: ita non est ContrR rationem actus voluntarii , quod sit a Deo, inquantum voluntas a Deo movetur et Est tamen communiter de ratione naturalis, & voluntarii m
tus, quod sint a principio intrinseco.
Ex ari, habes primo r quomodo per rationem mstendas, merito a scripturis, &Damasceno latia se insinuatum , quod in actibus humanis invenitur voluntarium . A Damasceno quidem , ut in arg. Α scripturis vero, ut Psal. 33. Holuntaris .fa-
138쪽
erificabo tibi. Item per hoc, quod narrant , Deum
punire malos actus hominum, & remunerare bonos, ut patet per totam sere scripturam . Hoc enim testificando , scriptura , quasi scholastice loquens , dicit : Voluntarium in actibus humatus reperitur . Nisi enim ibi reperiretur , non redderetur homo laudabilis, aut culpabilis, & cons uenter nec praemio , nec poeta a dignus ex suis actibus , ut vel te nuiter in Theologiae sacrae dogmatibus exercitatis aperte constat. Secunda vides: quomodo, &c.
2. d. 2S. a. a. ad 6. ω 3. d. 27. q. I. . ad 3. re veri.
q. 24. a. a. ad I. ω 3. Eth. Ie i. 4. . lae . I. ων. NAD Secundum sic proceditur . Videtur , quod voluntarium non sire in brutis animalibus. Voluntariam enim a voluntate dicitur: voluntas autem, cum sit in ratione, ut dicitur in R. de anima, clem a. m. a. non potest esse in brutis animalibus. Ergo neque voluntarium in eis invenitur. 2. Praeterea . Secundum hoc quod actus humani sunt voluntarii, homo dicitur esse dominus suorum actuum : Sed bruta animalia non habent dominium sui actus; non enim agunt, sed magis aguntur, ut Damascenus dicit . lib. Moreh. M. cap. 27. Ergo in brutis animalibus non est voluntarium. 3. Praeterea. Damascenus dicit, c ibid. cap. et quod actus vitantarios sequitur Iatis , vel vitis viam : Sed actibus brutorum animalium non debetur neque laus , neque vituperium. Ergo in eis non
Sed Contra est , quod dicit Philos. in 3. Ethic. c. cap. I. prope M.to. I. quod pueri oe bruta anim iis commianicant voIuntario. Et idem dicunt Gregorius Nyssienus, c vel Nemesitis de nat. hom. cap. I 2. circa med. J & Damas. cloe. prox. cit. Respondeo dicendum , quod , sicut dictum est , c arn maeced. ad rationem voluntarii requiritur , quod principium actus sit intra cum aliqua cognitione finis . Est autem duplex cognitio linis , per fecta scilicet , & imperfecta . Perfecta quidem linia cognitio est, quando non λlum apprehenditur res, quae est finis, sed etiam cognoscitur ratio finis , Meroportio ejus, quod ordinatur ad finem ipsum :
139쪽
vlis cognitio finis competit soli rationali naturae. Imperfecta autem cognitio finis est, quae in sola finis apprehensione consistit, sine hoc quod cognosta. tur ratio finis, & proportio actus ad finem : Et ta-1is cognitio finis reperitur in brutis animalibus per se illam, Est aestimationem naturalem, Perfectam igitur cognitionem finis sequitur voluntarium secundum rationem perfectam , prout stil. apprehenso fine aliquis potest deliberans de fine , di de his quae sunt ad finem, moveri in finem, vel non moveri: Imperfectam autem cognitionem finis sequitur voluntarium secundum rationem imperfectam ; prout scilicet apprehendens finem non deliberat, sed subito movetur in ipsum . Unde soli rasionali naturae eompetit voluntarium secundum rati nem perse tam : sed secundum rationem imperfectam eompetit etiam brutis. Ad primum ergo dicendum, quod voluntas nominat rationalem appetitum : & ideo non potest esse in his, quae ratione carent: Voluntarium autem de nominative dicitur a voluntate , & potest trahi ad ea , in quibus est aliqua participatio voluntatis secundum aliquam convenientiam ad voluntatem : Et hoc modo voluntarium attribuitur animalibus brutis; inquantum scilicet per cognitionem aliquam moventur in finem.
Ad secundum dicendum , quod ex hoc contingit quod homo est dominus sui actus, quod habet deliberationem de sitis actibus . Ex hoc enim quod ratio deliberans se habet ad opposita, voluntas in utrumque potest : Sed secundum hoe voluntarium non est in brutis animalibus , ut dictum est . c in
, Ad tertium dicendum, quod laus , & vituperium
consequuntur actum voluntarium secundum per fiam voluntarii rationem , qualis non invenitus in, brutis. et:
EX arti c. habes primo: quomodo per rationem Rostendas, & recte intelligas , merito fuisse insinuatum a scripturis, Si Gregorio, quod voluntarium competit brutis; A Divo Gregorio Nysseno quic m , simul cum Damasceno, & Philosopho, ut in argum. eont. A scripturis autem , ut Iob 39. Numqtiid --
let Rhinoceres se ire tibi ρ Quasi dicat: Sicut ipse Rhinoceros vult servire mihi. Item Joan. 3. SI Di-3 ι , ubi vult, spirat . Ubi per spiritum intelligitur
140쪽
etiam ventus, secundum aliquos solemnes Doctores , quos videre poteris sn Catena Aurea. ncti Thoma super Eυanges. Ex hoc igitur dicto Ioannis sie exisposito denotatur a fortiori intentum , idest denotatur, quod multo magis voluntarium potest , secundum aliquid rationis imperfectae , competere anim Iibus brutis. Secundo vides o quomodo ex his bene pensatis , R applicatis declaretur vicissim Angelica doctrina haec, atque confirmetur.
Utrum voluntarium pum visa ab se
. A D Tertium sic proceditur. Videtur, quod volum ax tarium non possit esse sine actu. Voluntarium enim dicitur, qucra est a voluntate e Sed nihil potest esse a voluntate , nisi per aliquem actum , alminus ipsius voluntatis. Ergo voluntarium non P test esse sine actu. a. Praeterea . Sicut per actum voluntatis dicitur aliquis velle; ita cessante actu voluntatis dicitur non velle . Sed non velle involuntarium causat , quod opponitur voluntario. Ergo voluntarium non potest este actu uoluntatis cessante.. 3. Praeterea . De ratione voluntarii est cognitio , in dictum est : cari praeed. Sed .cognitio est per MIiquem actum . Ergo voluntarium non potest esse absque aliquo actu.
Sed Contra. Illud, cuius domini sumus , dicitur
esse voluntarium: Sed nos domini sumus eius quod . est agere, & non gere, velle, & non velle. Ergo sicut agere, & velle est voluntarium, ita & non agere, & non velle. R espondeo dicendum , quod voluntarium dicitur , quod est a voluntate . Ab aliquo autem dicitur esse aliquid duplieirer . Uno modo directe , quod scilicet Procedit ab aliquo, inquantum est agens ; sicut c lefactio a calore. Alio modo indires, ex hoc ipse quod non agit ; sicut submerso navis dicitur esse a gubernatore, inquantum desistit a gubernando. Sed sciendum, quod non semper id , quod sequi- . tur ad desectum odionis, reducitur sicut in causam in agens , ex eo quod non agit , sed solum tunc , .cum potest , & debet agere . Si enim gubernator